Społeczna percepcja niepełnosprawności i niepełnosprawnych w

Społeczna percepcja niepełnosprawności
i niepełnosprawnych w Polsce
Komunikat z badania zrealizowanego na zlecenie
IMPEL S.A.
Warszawa, sierpień 2002 r.
TNS OBOP
ul. Dereniowa 11, 02 776 Warszawa
fel: (48 22) 648 2044 (-46), 644 9995 fax: (48 22) 644 9947 e-mail: [email protected]; www.obop.pl
Biura w ponad 50 krajach
Grupa Taylor Nelson Sofres
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych,
informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła.
W pierwszych dniach sierpnia TNS OBOP – na zlecenie IMPEL S.A. –
zrealizował badanie sondażowe, w którym poruszono problematykę stosunku
polskiego społeczeństwa do kwestii niepełnosprawności oraz sytuacji osób
1
niepełnosprawnych w naszym kraju . Powstały po badaniu komunikat dostarcza
informacji – między innymi – na temat tego jak skłonni jesteśmy nazywać takie
osoby, czy mają one podstawy do tego, by czuć się ludźmi gorszej kategorii, w jakim
stopniu
reprezentowane
są
interesy
takich
ludzi,
jak
oceniamy
sytuację
niepełnosprawnych w Polsce w porównaniu z sytuacją takich osób w innych krajach,
wreszcie jaki jest, w porównaniu do innych społeczeństw, stosunek społeczeństwa
polskiego do osób niepełnosprawnych.
Społeczne określenia osób niepełnosprawnych
Praktycznie nie ma wśród nas osób, które nie nazywałyby jakoś ludzi, którzy
w
sposób
widoczny
dotknięci
są
nieuleczalną
chorobą,
kalectwem
czy
upośledzeniem. Tabela na stronie następnej pokazuje bowiem, że zaledwie co setny
badany nie określa w żaden sposób takich osób, i
równie rzadko pojawia
się odpowiedź trudno powiedzieć. Zdecydowanie najczęściej skłonni jesteśmy mówić
o takich osobach niepełnosprawni – połowa Polaków (49%) przyznaje, że takie
właśnie określenie przychodzi im na myśl, kiedy je widzą. Trzykrotnie rzadziej
pojawia się w myśleniu badanych o widocznej niepełnosprawności określenie
inwalida (16%). Ponad jedna dziesiąta społeczeństwa używa słowa kaleka (13%),
zaś równo jedna dziesiąta mówi, że używa sformułowania sprawny inaczej (10%).
Bardzo nieliczna część respondentów odpowiada, że widząc osoby niepełnosprawne
myśli o nich jako o ludziach nieszczęśliwych (4%) bądź określa słowem biedak,
nieborak (3%).
1
Sondaż zrealizowano w dniach 3 – 5. sierpnia 2002 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej próbie
1017 mieszkańców Polski powyżej 15 roku życia. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości próby
wynosi +/- 3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%.
2
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Dane w proc.
Gdy widzi Pan(i) człowieka na wózku, niewidomego, kogoś z widocznym
upośledzeniem umysłowym, to jak w myśli nazywa Pan(i) taką osobę?
niepełnosprawny
49
inwalida
16
kaleka
13
sprawny inaczej
10
nieszczęśliwy
4
biedak, nieborak
3
chory
1
nie określam, nie nazywam w żaden sposób
1
inaczej
2
trudno powiedzieć
1
Na używanie określenia niepełnosprawny częściej niż inne grupy wskazują
uczniowie i studenci (70%) oraz nastolatki (69%). Słowo inwalida najczęściej pojawia
się w odpowiedziach robotników (20%). Biorąc pod uwagę płeć respondentów,
częściej używają go mężczyźni (20%) niż kobiety (13%). Nazywanie osoby
niepełnosprawnej kaleką dominuje wśród osób starszych: emerytów (22%),
badanych wieku 60 i więcej lat (21%) oraz pięćdziesięciolatków a także rencistów
(po 19% w obu grupach). Określenie sprawny inaczej częściej niż innym przychodzi
na myśl rolnikom (18%) oraz osobom z wykształceniem średnim (15%).
Niepełnosprawny więc gorszy?
Blisko dwie trzecie społeczeństwa (63%) jest zdania, że w Polsce osoby
niepełnosprawne mogą czuć się ludźmi gorszej kategorii. Jedna piąta badanych
(20%) zdecydowanie jest o tym przekonana, zaś ponad dwie piąte (43%) wyraża
umiarkowany pogląd w tej kwestii. Opinia mówiąca o tym, że w naszym kraju
niepełnosprawni nie mają podstaw, by czuć się ludźmi gorszymi od innych
podzielana jest przez jedną trzecią ankietowanych (34%). Jedna czwarta (25%)
twierdzi, że niepełnosprawni raczej nie mają takich podstaw, zaś jedna dziesiąta
(9%), że ich zdecydowanie nie mają. Tylko nieliczni badani (3%) nie potrafili
wyrazić opinii na ten temat.
3
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Dane w proc.
Jak Pan(i) sądzi, czy w Polsce ludzie niepełnosprawni mogą czuć się osobami
gorszej kategorii?
zdecydowanie tak
20
tak
63
raczej tak
43
raczej nie
25
nie
34
zdecydowanie nie
9
trudno powiedzieć
3
Tymi, którzy częściej niż inni wyrażają przekonanie, iż w naszym kraju
niepełnosprawni mogą czuć się ludźmi gorszej kategorii są osoby najlepiej
wykształcone (83%), kadra kierownicza i specjaliści (81%) oraz mieszkańcy
największych miast – o liczbie ludności przekraczającej 500 tysięcy (80%). Częściej
niż innym grupom wiekowym przekonanie to towarzyszy dwudziestolatkom (71%).
Obserwujemy w tym przypadku wyraźną zależność między odpowiedziami badanych
a ich wykształceniem: im są oni lepiej wykształceni – tym częstsze stwierdzenia
podkreślające to, że niepełnosprawni mają podstawy by czuć się ludźmi gorszymi.
Ponadto wśród mieszkańców miast przekonanie to jest silniejsze niż w opiniach
ludności wiejskiej.
Z kolei wśród tych, którzy są zdania, że niepełnosprawni nie mają podstaw,
by czuć się gorszą kategorią w naszym społeczeństwie, wyróżniają się respondenci
z wykształceniem podstawowym (44%), nastolatki (43%), badani o dochodach
na osobę w gospodarstwie mieszczących się w granicach 251-400 złotych (42%)
oraz gospodynie domowe (41%).
Kto jest temu winien?
Ci badani, którzy powiedzieli, że niepełnosprawni mogą czuć się gorszą
kategorią ludzi, zostali zapytani o to, kto jest za taki stan rzeczy odpowiedzialny?
Respondenci – niemal w równym stopniu – winą obarczyli państwo i jego
instytucje (45%) oraz społeczeństwo, czyli innych ludzi (44%). Zaledwie
4
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
co dwudziesty
badany
(5%)
odpowiedzialność
za
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
to
składa
na
rodziny
niepełnosprawnych. Warto zauważyć, że praktycznie nikt nie uważa, że winę
ponoszą sami niepełnosprawni. Jeden na dwudziestu pytanych (5%) nie potrafi
przypisać odpowiedzialności któremuś z powyższych czynników, odpowiadając
trudno powiedzieć.
Dane w proc.
Kto w największym stopniu jest za to odpowiedzialny?*
państwo, instytucje państwowe
45
inni ludzie
44
rodziny niepełnosprawnych
5
sami niepełnosprawni
1
trudno powiedzieć
5
* - n=642
Przekonanie o tym, iż to państwo winne jest tego, że niepełnosprawni mogą
czuć się osobami gorszej kategorii, częściej niż innym towarzyszy emerytom,
badanym w wieku 60 lat i starszym (po 56%), mieszkańcom średnich miast –
o liczbie ludności od 20 do 100 tysięcy a także respondentom o dochodach
mieszczących się w granicach od 401 do 700 złotych na osobę w gospodarstwie
domowym (po 54%). Pogląd ten częściej podzielają mężczyźni (48%) niż kobiety
(42%).
Natomiast ci, którzy odpowiedzialnością za taki stan obarczają innych ludzi,
a więc społeczeństwo to, częściej niż inni, badani w wieku 15-19 lat (62%),
uczniowie i studenci (61%), dwudziestolatki, osoby dobrze oceniające własną
sytuację materialną, rolnicy (po 58%), gospodynie domowe (57%) a także
trzydziestolatki
(56%).
Wyraźnie
dostrzegamy
zależność
między
wiekiem
respondentów a ich opiniami: im są oni młodsi – tym częstsze stwierdzenia mówiące
o winie innych ludzi. Ponadto kobiety (47%) skłonne są częściej niż mężczyźni
(42%) przypisywać odpowiedzialność za taką sytuację społeczeństwu.
5
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Przywileje osób niepełnosprawnych
Przytłaczająca większość Polaków jest zdania, że niepełnosprawni mają
za mało przywilejów – przekonanie to pojawia się w odpowiedziach czterech
piątych badanych (79%). O tym, że mają ich zdecydowanie za mało mówi ponad
jedna czwarta respondentów (29%), zaś o tym, że przywilejów tych jest raczej
za mało – połowa ankietowanych (50%). Jedna dziesiąta biorących udział w badaniu
(11%) stwierdza, że niepełnosprawni mają tyle przywilejów, ile trzeba.
Praktycznie nie ma nikogo, kto stwierdziłby, że przywilejów tych jest za dużo
a także, że niepełnosprawni nie mają żadnych przywilejów. Mniej niż jedna
dziesiąta (8%) nie ma na ten temat zdania.
Dane w proc.
Jak Pan(i) myśli, czy w Polsce niepełnosprawni:
mają zdecydowanie za mało przywilejów
29
za mało przywilejów
79
mają raczej za mało przywilejów
50
mają tyle przywilejów, ile trzeba
11
mają raczej za dużo przywilejów
1
za dużo przywilejów
1
mają zdecydowanie za dużo przywilejów
0
nie mają żadnych przywilejów
1
trudno powiedzieć
8
Przekonanie o niedostatecznej ilości przywilejów ma charakter niemal
powszechny. Jednak częściej niż w innych grupach opinię tę słyszymy wśród
robotników (87%), mieszkańców najmniejszych miast – do 20 tysięcy ludności (86%),
czterdziestolatków oraz mieszkających w największych ośrodkach miejskich
(po 84%).
Opinie wskazujące na to, że niepełnosprawni mają tyle przywilejów, ile trzeba
częściej niż inni wyrażają uczniowie i studenci (19%), nastolatki a także osoby
oceniające własną sytuację materialną jako dobrą (po 17%). Warto zauważyć, że im
ocena ta jest gorsza – tym rzadsze stwierdzenia o wystarczającej ilości przywilejów.
Dla przykładu: w grupie tych, którym powodzi się źle opinia taka występuje już tylko
w wypowiedziach 6% respondentów.
6
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Zamknięci w domu, czy otwarci na świat?
Zdecydowana większość Polaków uważa, że osoby niepełnosprawne powinny
– jeśli tylko mogą – dążyć do tego, aby nie zamykać się w obrębie domu i rodziny.
W czterech piątych odpowiedzi (80%) podkreślano to, że niepełnosprawni powinni
podejmować pracę zawodową (jeśli oczywiście mogą pracować). W dalszej
kolejności wskazywano na to, że powinni oni dążyć do tego, aby podejmować
naukę i kształcenie zawodowe (69%). Dwie trzecie badanych jest zdania,
że powinni brać udział w publicznych formach wypoczynku i rozrywki (66%).
Trzeba to wyraźnie podkreślić: zaledwie 4% badanych – a więc znikomy odsetek –
wyraziło przekonanie, iż niepełnosprawni powinni pozostawać w domu, z rodziną.
Brak zdania na ten temat pojawił się w przypadku 3% respondentów.
Dane w proc.
Czy sądzi Pan(i), że ludzie niepełnosprawni powinni:*
częściej podejmować pracę zawodową (jeśli mogą pracować)
80
częściej podejmować naukę i kształcenie zawodowe
69
częściej brać udział w publicznych formach wypoczynku i rozrywki
66
częściej pozostawać w domu, z rodziną
4
trudno powiedzieć
3
* - procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź
Na – najogólniej rzecz ujmując – większą aktywność, czy też otwartość osób
niepełnosprawnych na świat zewnętrzny, częściej niż inne, wskazują trzy grupy
respondentów. O częstszym podejmowaniu pracy mówią przede wszystkim
mieszkańcy najmniejszych miast (87%), badani najlepiej wykształceni oraz
kierownicy i specjaliści (po 86%).
Na częstsze podejmowanie nauki wskazują najczęściej właśnie osoby
najlepiej wyedukowane – a więc respondenci legitymujący się wykształceniem
wyższym, kierownicy i specjaliści (po 82%) a także mieszkańcy najmniejszych miast
(81%). W przypadku nauki i kształcenia zawodowego wyraźnie dostrzegamy
zależność między opiniami ankietowanych a ich wykształceniem: częstotliwość
wskazań na ten rodzaj aktywności wzrasta wraz z tym, jak lepsze jest wykształcenie
respondentów.
7
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
O udziale w publicznych formach wypoczynku i rozrywki ponownie częściej
niż
inne
mówią
trzy
powyższe
grupy:
najlepiej wykształceni,
mieszkańcy
najmniejszych miast (po 79%) oraz kadra kierownicza i specjaliści (73%). Ponadto
mówią o tym także bezrobotni i gospodynie domowe (po 73%). Częściej też skłonne
są na to wskazywać kobiety (70%) niż mężczyźni (62%). W dwóch poprzednich
przypadkach płeć respondentów nie różnicowała ich odpowiedzi. Możemy dostrzec
jeszcze jedną różnicę między pracą i nauką osób niepełnosprawnych a ich
uczestnictwem w
- ogólnie rzecz ujmując – rozrywce. Otóż w przypadku opinii
na temat pracy i nauki między mówiącymi o tym najczęściej grupami społecznodemograficznymi nie występowały żadne statystycznie istotne różnice (maksymalnie
1 punkt procentowy). Różnice takie pojawiają się jednak w przypadku rozrywki. Tutaj
różnica między opiniami najlepiej wykształconych oraz mieszkańców najmniejszych
miast a kierowników wynosi już 6 punktów procentowych.
Mimo iż zaledwie minimalna część społeczeństwa opowiedziała się za tym,
że niepełnosprawni powinni raczej przebywać w domu, to warto może odnotować
jakie kategorie wskazywały na to częściej niż pozostałe. Otóż byli to najstarsi badani
– w wieku 60 i więcej lat (8%), osoby z wykształceniem podstawowym, emeryci
(po 7%) a także ci spośród respondentów, którzy źle oceniają własną sytuację
materialną (6%). Oczywiście trzeba pamiętać, że generalnie we wszystkich tych
grupach
zdecydowanie
dominowały
jednak
wskazania
na
aktywność
niepełnosprawnych.
8
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Tolerancja dla niepełnosprawności
Blisko
dwie
trzecie
badanych
(62%)
odpowiada,
że
nie
zetknęła
się z przejawami niechęci w stosunku do osób niepełnosprawnych i jest
to najczęściej pojawiająca się opinia. Spośród tych odpowiedzi, które wskazują,
że badani mieli do czynienia z takimi przypadkami, najczęściej wymieniane
są miejsca publiczne (24%). Ponad trzykrotnie rzadziej (7%) pojawiają się opinie
mówiące o zetknięciu się z niechęcią do niepełnosprawnych w innych miejscach
i sytuacjach, 5% odpowiedzi wskazuje na sytuacje towarzyskie, zaś na szkołę czy
uczelnię – 4%. Zdecydowanie najrzadziej respondenci wymieniali miejsce pracy,
jako to, w którym zetknęli się z przejawami niechęci wobec niepełnosprawnych.
Również niewielki odsetek badanych (5%) przyznaje, że nie pamięta czy zetknął
się z takimi sytuacjami. Generalnie można stwierdzić, że jedna trzecia naszego
społeczeństwa (33%) zetknęła się osobiście – w różnych miejscach i sytuacjach –
z wyrazami niechęci wobec osób niepełnosprawnych.
Dane w proc.
A czy Pan(i) osobiście zetknął(ęła) się z jakimiś wyrazami niechęci wobec osób
niepełnosprawnych?
tak, w miejscu pracy
2
tak, w szkole lub uczelni
4
tak, w miejscach publicznych
24
tak, w sytuacjach towarzyskich
5
tak, w innych miejscach, sytuacjach
7
nie, nie zetknąłem(ęłam) się
62
nie pamiętam
5
* - procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź
Ci,
którzy
nie
zetknęli
się
z
przejawami
niechęci
wobec
osób
niepełnosprawnych to przede wszystkim sześćdziesięciolatki i starsi (70%), osoby
o najwyższych dochodach na osobę w gospodarstwie domowym (69%), mieszkańcy
wsi (68%) a także badani najsłabiej wykształceni oraz emeryci (po 66%). Im badani
lepiej wykształceni – tym rzadziej odpowiadają przecząco na pytanie o zetknięcie
się z niechęcią w stosunku do niepełnosprawnych.
9
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
O doświadczeniu takich sytuacji w miejscach publicznych, częściej niż inni,
mówią nastolatki (40%), uczniowie i studenci (37%), mieszkańcy średnich (34%)
i największych (33%) miast.
Ile wysiłku kosztuje sukces zawodowy?
Badani nie mają w tym przypadku najmniejszych wątpliwości: niemal
dziewięciu na dziesięciu pytanych (86%) twierdzi, że osoba niepełnosprawna
aby osiągnąć sukces zawodowy, musi włożyć więcej wysiłku niż każda inna.
Mniej niż jedna dziesiąta respondentów (7%) jest zdania, że niepełnosprawni
muszą włożyć tyle samo wysiłku, co wszystkie inne osoby, zaś zaledwie 4%
sądzi, że od osób niepełnosprawnych wymaga się mniej – niejako traktuje
się je ulgowo – i w związku z tym w osiągnięcie sukcesu zawodowego muszą
włożyć mniej wysiłku niż inni. Podobny odsetek ankietowanych (3%) nie potrafi
odpowiedzieć na to pytanie.
Dane w proc.
Czy Pana(i) zdaniem osoba niepełnosprawna musi w osiągnięcie sukcesu
zawodowego włożyć tyle samo wysiłku co każda inna?
musi włożyć więcej wysiłku
86
musi włożyć tyle samo wysiłku, co każda inna osoba
7
musi włożyć mniej wysiłku, bo mniej się od niej wymaga
4
trudno powiedzieć
3
Częściej niż innym, przekonanie o konieczności większego nakładu sił
w przypadku osób niepełnosprawnych, towarzyszy kierownikom i specjalistom
(95%), osobom z wykształceniem wyższym (94% - im badani słabiej wykształceni,
tym opinie takie rzadsze), pięćdziesięciolatkom, rencistom (po 92%) a także
rolnikom (91%).
O tym, że osiągnięcie sukcesu zawodowego przez osobę niepełnosprawną
wymaga od niej takiego samego wysiłku, jak w przypadku każdej innej osoby,
częściej niż inni przekonani są badani o stosunkowo niedużych dochodach – od 251
do 400 złotych na osobę, mieszkańcy największych miast oraz robotnicy (po 12%).
Ponadto opinię tę podzielają też gospodynie domowe (11%).
10
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Reprezentacja interesów osób niepełnosprawnych
Prawie
trzy
czwarte
Polaków
(71%)
wyraża
pogląd,
że
interesy
niepełnosprawnych są źle reprezentowane przy podejmowaniu ważnych
dla nich decyzji w państwie. Jedna piąta (20%) mówi, że bardzo źle, zaś połowa
(51%) – że raczej źle. Opinia przeciwna pojawia się w wypowiedziach nieco ponad
jednej dziesiątej badanych (12%). Przy czym wszyscy, którzy skłonni są przyznać,
że interesy niepełnosprawnych reprezentowane są dobrze dodają jednocześnie,
że dzieje się tak zaledwie w stopniu umiarkowanym. Blisko jedna piąta (17%)
nie potrafi ocenić tej kwestii.
Dane w proc.
Czy Pana(i) zdaniem interesy osób niepełnosprawnych są wystarczająco
reprezentowane przy podejmowaniu ważnych dla nich decyzji w państwie?
są bardzo źle reprezentowane
20
źle reprezentowane
71
są raczej źle reprezentowane
51
są raczej dobrze reprezentowane
12
dobrze reprezentowane
12
są bardzo dobrze reprezentowane
0
trudno powiedzieć
17
Kwestię złej reprezentacji interesów osób niepełnosprawnych, częściej
niż inni, podkreślają mieszkańcy średnich miast (80%), bezrobotni, robotnicy
oraz kierownicy i specjaliści (po 77%).
O tym, że są one reprezentowane dobrze mówią przede wszystkim badani
oceniający własną sytuację materialną jako dobrą (18%), gospodynie domowe (17%)
a także mieszkańcy dużych miast – o liczbie ludności od 100 do 500 tysięcy (16%).
11
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Sytuacja niepełnosprawnych – Polska a inne kraje
Trzy piąte Polaków (60%) ocenia, że w naszym kraju sytuacja osób
niepełnosprawnych jest gorsza niż w innych krajach o podobnym poziomie
życia. Blisko jedna czwarta (23%) uważa, że jest ona o wiele gorsza, zaś ponad
jedna trzecia (37%) – że nieco gorsza. Ponad jedna dziesiąta (13%) respondentów
wyraża pogląd, iż sytuacja niepełnosprawnych jest taka sama w Polsce,
jak i w innych krajach. Zaledwie 4% jest zdania, że u nas sytuacja tych ludzi jest
lepsza niż gdzie indziej – większość z tych osób przyznaje jednak, że tylko nieco
lepsza. Ponad jedna piąta badanych (23%) nie potrafi wypowiedzieć się na ten
temat.
Dane w proc.
Jak Pan(i) sądzi, czy w Polsce sytuacja osób niepełnosprawnych jest lepsza
czy gorsza niż w innych krajach o podobnym poziomie życia?
o wiele gorsza
23
gorsza
60
nieco gorsza
37
taka sama
13
nieco lepsza
3
lepsza
4
o wiele lepsza
1
trudno powiedzieć
23
Przekonanych o tym, że w Polsce sytuacja niepełnosprawnych jest gorsza
niż w innych krajach, znajdujemy przede wszystkim w grupie pracowników
administracji
i usług
(76%),
kierowników
i
specjalistów
(71%)
a
także
trzydziestolatków (70%).
O tym, że różnic między Polską a innymi krajami nie ma, częściej niż inni,
mówią uczniowie i studenci (22%), nastolatki (22%) oraz osoby dobrze oceniające
własną sytuację materialną (18%).
12
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Stosunek do niepełnosprawnych – Polska a inne kraje
Połowa badanych (49%) wyraża przekonanie, że w Polsce stosunek
społeczeństwa do osób niepełnosprawnych jest gorszy niż stosunek do takich
osób w innych krajach. Zdaniem 15% Polaków jest on o wiele gorszy, natomiast
jedna trzecia (34%) stwierdza, że raczej gorszy. Jedna piąta (19%) nie dostrzega
różnic w stosunku do niepełnosprawnych, odpowiadając, że jest on w Polsce taki
sam, jak w innych krajach. Znowu tylko nieliczna grupa (5%) skłonna jest sądzić,
że ludzie w Polsce traktują niepełnosprawnych lepiej niż traktowani są oni w innych
krajach, ale – dodajmy – niemal wyłącznie tylko nieco lepiej. Ponad jedna czwarta
(27%) respondentów udzieliła na to pytanie odpowiedzi trudno powiedzieć.
Dane w proc.
Jak Pan(i) sądzi, czy w Polsce stosunek ludzi do osób niepełnosprawnych jest
lepszy czy gorszy niż w innych krajach?
o wiele gorszy
15
gorszy
49
nieco gorszy
34
taki sam
19
nieco lepszy
4
lepszy
5
o wiele lepszy
1
trudno powiedzieć
27
Częściej niż inni opinie mówiące o tym, że w Polsce stosunek ludzi do osób
niepełnosprawnych jest gorszy niż w innych krajach wyrażają kierownicy i specjaliści
(65%) a także badani o dochodach mieszczących się w przedziale od 401 do 700
złotych (60%).
Pogląd wskazujący na brak takich różnic najczęściej słyszymy ze strony
gospodyń domowych (26%). Ponadto stwierdzenie to pojawia się w wypowiedziach
osób najlepiej wykształconych, uczniów i studentów oraz dwudziestolatków (po 23%
w każdej grupie).
13
TNS OBOP
„Społeczna percepcja niepełnosprawności ...”
sondaż z 3-5. VIII. 2002 r.
Niepełnosprawni w najbliższym otoczeniu badanych
Większość Polaków, w swym najbliższym otoczeniu, nie ma kontaktu
z osobami niepełnosprawnymi. Brak kontaktów w domu, pracy czy wśród
znajomych deklaruje blisko dwie trzecie badanych (62%). Jeśli już respondenci
odpowiadają na to pytanie twierdząco, to najczęściej wskazują krąg przyjaciół
i znajomych, jako tę sferę życia, w której spotykają osoby niepełnosprawne (26%).
Jedna dziesiąta odpowiedzi (9%) mówi o tym, że niepełnosprawni są w domu,
zaś 4% - że badani mają z nimi kontakt w miejscu pracy.
Dane w proc.
Czy w Pana(i) najbliższym otoczeniu ma Pan(i) kontakt z osobą(ami)
niepełnosprawną(ymi)?
tak. wśród przyjaciół i znajomych
26
tak, w domu
9
tak, w pracy
4
nie mam takiego kontaktu
62
* - procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź
14
GDY WIDZI PAN(I) CZŁOWIEKA NA WÓZKU,
NIEWIDOMEGO, KOGOŚ Z WIDOCZNYM
UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM, TO JAK W
MYŚLI NAZYWA PAN(I) TAKĄ OSOBĘ?
1.kaleka; 2.inwalida; 3.niepełnosprawny; 4.sprawny
inaczej; 5.inaczej; 6.nieszczęśliwy; 7.biedak, nieborak
8.chory; 9.nie nazywam w żaden sposób; 97.trudno
powiedzieć
1
2
3
4
5
6
7
8
9
97
13
16
49
10
2
4
3
1
1
1
1017
mężczyźni
14
20
47
8
1
4
3
0
1
1
488
kobiety
13
13
51
12
2
4
2
1
1
1
529
15 - 19 lat
11
10
69
8
20 - 29 lat
8
19
53
14
2
1
1
0
199
30 - 39 lat
8
16
56
11
4
1
2
3
161
40 - 49 lat
12
15
46
12
2
4
4
2
1
2
199
50 - 59 lat
19
18
40
10
3
4
2
1
1
2
144
60 i więcej lat
21
16
40
6
0
11
3
0
0
3
209
podstawowe
19
16
49
6
0
6
3
1
2
277
zasadnicze
zawodowe
16
16
52
8
1
4
0
1
0
2
266
średnie i
pomaturalne
10
16
46
15
3
4
4
1
1
1
337
wyższe i licencjat
6
17
54
11
3
2
3
4
1
127
wieś
16
18
46
11
1
4
2
0
1
375
miasta do 20 tys.
12
14
49
14
1
5
4
3
126
miasta 20-100 tys.
12
16
52
10
1
4
1
0
1
2
203
miasta 100-500 tys.
14
14
55
9
1
1
4
0
1
0
192
miasta pow. 500
tys.
8
19
45
5
6
7
4
2
3
1
121
kierownicy,
specjaliści
3
15
56
13
3
6
1
3
prywatni
przedsiębiorcy
8
10
74
pracownicy
administracji i
usług
9
19
49
robotnicy
16
20
rolnicy
19
gospodynie
domowe
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE
ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNOZAWODOWA
SAMOOCENA
SYTUACJI
LICZBA
OSÓB
2
107
1
71
5
2
32
7
5
4
3
2
2
103
45
10
1
4
1
1
2
110
17
34
18
4
4
13
14
59
12
emeryci
22
17
39
8
1
8
3
renciści
19
17
36
11
5
8
3
uczniowie i
studenci
9
11
70
8
bezrobotni
7
18
52
14
2
2
2
dobra
6
19
56
10
1
5
2
średnia
14
16
50
11
2
3
2
4
54
2
58
1
0
2
202
2
113
3
126
1
2
1
1
1
1
147
117
1
628
MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ
W GOSPODARSTWIE
POGLĄDY
POLITYCZNE
zła
17
16
45
8
2
5
4
1
1
2
269
do 250 zł
14
17
48
10
2
3
3
1
1
1
481
251 - 400 zł
10
14
55
13
1
2
3
1
1
146
401 - 700 zł
14
14
55
6
2
4
2
1
2
1
191
701 zł i więcej
14
17
43
12
3
7
2
0
1
1
199
lewicowe
12
15
44
16
0
6
3
1
1
1
198
centrolewicowe
9
13
57
11
1
6
1
2
centroprawicowe
12
15
56
8
3
3
2
prawicowe
12
14
57
6
3
4
2
1
trudno powiedzieć
15
18
47
9
2
3
3
1
64
1
83
1
1
147
1
1
525
JAK PAN(I) SĄDZI, CZY W POLSCE LUDZIE NIEPEŁNOSPRAWNI MOGĄ CZUĆ SIĘ OSOBAMI GORSZEJ
KATEGORII?
1.zdecydowanie tak
2.raczej tak
3.raczej nie
4.zdecydowanie nie
97.trudno powiedzieć
DANE W PROC.
1
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
2
3
4 97
LICZBA
OSÓB
20 43 25 9
3
1017
mężczyźni
17 45 26 9
2
488
kobiety
22 42 23 10 3
529
15 - 19 lat
13 41 32 11 2
107
20 - 29 lat
18 53 22 7
0
199
30 - 39 lat
18 45 29 6
3
161
40 - 49 lat
27 41 18 11 3
199
50 - 59 lat
20 46 24 9
1
144
60 i więcej lat
18 35 28 12 7
209
podstawowe
15 37 32 12 5
277
zasadnicze zawodowe
17 44 25 12 2
266
średnie i pomaturalne
20 47 24 7
2
337
wyższe i licencjat
37 46 12 3
3
127
wieś
13 43 30 10 4
375
miasta do 20 tys.
26 34 26 9
5
126
miasta 20-100 tys.
21 46 23 9
1
203
miasta 100-500 tys.
20 43 25 9
3
192
miasta pow. 500 tys.
31 49 11 7
2
121
kierownicy, specjaliści
31 50 13 4
2
71
prywatni przedsiębiorcy
43 33 17 8
pracownicy administracji i
usług
22 48 23 4
2
103
robotnicy
18 46 27 8
1
110
rolnicy
8 53 32 5
1
54
gospodynie domowe
18 40 28 13 1
58
32
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
emeryci
21 37 25 10 7
202
renciści
22 37 25 12 4
113
uczniowie i studenci
16 46 26 10 2
126
bezrobotni
12 47 26 13 2
147
dobra
23 43 24 8
2
117
średnia
19 44 26 8
3
628
zła
20 42 22 12 3
269
do 250 zł
18 45 26 8
3
481
251 - 400 zł
14 42 29 14 1
146
401 - 700 zł
22 42 24 10 2
191
701 zł i więcej
25 41 21 9
4
199
lewicowe
29 44 20 6
1
198
centrolewicowe
17 48 18 14 3
64
centroprawicowe
18 51 26 3
2
83
prawicowe
25 42 26 6
0
147
trudno powiedzieć
15 42 27 12 4
525
JAK PAN(I) SĄDZI, CZY W POLSCE LUDZIE NIEPEŁNOSPRAWNI MOGĄ CZUĆ SIĘ OSOBAMI GORSZEJ
KATEGORII?
1.tak
2.nie
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
2
97
63
34
3
1017
mężczyźni
62
35
2
488
kobiety
64
33
3
529
15 - 19 lat
55
43
2
107
20 - 29 lat
71
28
0
199
30 - 39 lat
62
35
3
161
40 - 49 lat
68
29
3
199
50 - 59 lat
67
32
1
144
60 i więcej lat
53
40
7
209
podstawowe
52
44
5
277
zasadnicze zawodowe
61
37
2
266
średnie i pomaturalne
66
31
2
337
wyższe i licencjat
83
14
3
127
wieś
56
40
4
375
miasta do 20 tys.
60
35
5
126
miasta 20-100 tys.
67
32
1
203
miasta 100-500 tys.
63
34
3
192
miasta pow. 500 tys.
80
18
2
121
kierownicy, specjaliści
81
17
2
71
prywatni przedsiębiorcy
76
24
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
LICZBA
OSÓB
32
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
pracownicy administracji i
usług
70
27
2
103
robotnicy
65
35
1
110
rolnicy
61
38
1
54
gospodynie domowe
58
41
1
58
emeryci
58
35
7
202
renciści
59
37
4
113
uczniowie i studenci
62
36
2
126
bezrobotni
59
39
2
147
dobra
66
32
2
117
średnia
63
34
3
628
zła
63
34
3
269
do 250 zł
63
33
3
481
251 - 400 zł
57
42
1
146
401 - 700 zł
64
34
2
191
701 zł i więcej
66
30
4
199
lewicowe
73
26
1
198
centrolewicowe
65
32
3
64
centroprawicowe
70
28
2
83
prawicowe
67
33
0
147
trudno powiedzieć
57
39
4
525
KTO W NAJWIĘKSZYM STOPNIU JEST ZA TO ODPOWIEDZIALNY?
1.państwo, instytucje państwowe
2.inni ludzie
3.rodziny niepełnosprawnych
4.sami niepełnosprawni
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
2
3 4 97
LICZBA
OSÓB
45 44 5 1 5
642
mężczyźni
48 42 3 2 5
305
kobiety
42 47 6 1 4
337
15 - 19 lat
35 62 3
58
20 - 29 lat
34 58 4 1 3
141
30 - 39 lat
38 56 2 1 3
100
40 - 49 lat
51 36 3 4 7
135
50 - 59 lat
52 33 9
6
96
60 i więcej lat
56 27 7 3 8
111
podstawowe
42 44 6 2 6
143
zasadnicze zawodowe
45 45 5 2 3
162
średnie i pomaturalne
47 43 4 1 4
224
wyższe i licencjat
42 47 2 1 8
105
wieś
39 49 7 1 4
211
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
miasta do 20 tys.
51 37 7
6
76
miasta 20-100 tys.
54 39 3 2 2
136
miasta 100-500 tys.
38 47 4 3 9
121
miasta pow. 500 tys.
48 44 1 2 5
97
kierownicy, specjaliści
46 40 1 5 8
57
prywatni przedsiębiorcy
58 37
6
25
pracownicy administracji i
usług
39 52 4
5
72
robotnicy
47 44 1 3 4
71
rolnicy
28 58 10 4
33
gospodynie domowe
27 57 11
5
34
emeryci
56 29 6 2 7
117
renciści
52 33 7 1 7
67
uczniowie i studenci
35 61 1
3
78
bezrobotni
45 46 6 1 2
87
dobra
33 58 8
2
77
średnia
46 44 4 1 5
394
zła
46 40 6 3 5
169
do 250 zł
41 49 4 1 5
305
251 - 400 zł
37 47 8 3 4
82
401 - 700 zł
54 35 6 3 3
122
701 zł i więcej
50 40 2 1 6
131
lewicowe
46 44 4 1 6
145
centrolewicowe
62 36
42
centroprawicowe
46 43 1 1 9
58
prawicowe
53 39 6 1 1
98
trudno powiedzieć
39 48 6 2 6
299
2
JAK PAN(I) MYŚLI, CZY W POLSCE NIEPEŁNOSPRAWNI:
1.mają zdecydowanie za mało przywilejów
2.mają raczej za mało przywilejów
3.mają tyle przywilejów, ile trzeba
4.mają raczej za dużo przywilejów
5.mają zdecydowanie za dużo przywilejów
6.nie mają żadnych przywilejów
97.trudno powiedzieć
DANE W PROC.
1
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
2
3 4 5 6 97
LICZBA
OSÓB
29 50 11 1 0 1 8
1017
mężczyźni
26 52 12 1
2 8
488
kobiety
32 48 10 1 0 1 8
529
15 - 19 lat
26 51 17 1 1
4
107
20 - 29 lat
32 49 14 1
4
199
30 - 39 lat
22 56 10 1
1 10
161
40 - 49 lat
35 49 8 0
2 6
199
50 - 59 lat
31 49 9 2
1 8
144
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI
MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
60 i więcej lat
26 46 11 1
3 13
209
podstawowe
27 46 12 2 0 1 12
277
zasadnicze zawodowe
33 48 10
2 7
266
średnie i pomaturalne
33 49 10 1
1 6
337
wyższe i licencjat
16 60 15 1
1 8
127
wieś
28 46 12 2 0 2 10
375
miasta do 20 tys.
39 47 9
5
126
miasta 20-100 tys.
32 51 12 1
1 3
203
miasta 100-500 tys.
25 51 13 0
2 9
192
miasta pow. 500 tys.
25 59 6
1 10
121
kierownicy, specjaliści
15 62 13 1
1 8
71
prywatni przedsiębiorcy
36 38 18
8
32
pracownicy administracji i
usług
30 52 11 2
5
103
robotnicy
30 57 5
1 7
110
rolnicy
36 31 12
5 16
54
gospodynie domowe
30 53 12 1
4
58
emeryci
26 46 12 1
2 12
202
renciści
40 43 4 1
2 10
113
uczniowie i studenci
27 51 19 1
2
126
bezrobotni
27 53 11 1 1 1 7
147
dobra
22 53 17 1
1 6
117
średnia
29 50 12 1 0 1 7
628
zła
33 48 6 1
1 11
269
do 250 zł
28 49 12 1 0 1 10
481
251 - 400 zł
33 46 12
1 8
146
401 - 700 zł
32 50 8 1
3 6
191
701 zł i więcej
26 54 13 1
1 6
199
lewicowe
35 50 10 0
2 3
198
centrolewicowe
27 54 14
1 3
64
centroprawicowe
23 57 9 1
10
83
prawicowe
24 57 11
1 7
147
trudno powiedzieć
29 46 12 1 0 1 10
525
JAK PAN(I) MYŚLI, CZY W POLSCE NIEPEŁNOSPRAWNI:
1.mają za mało przywilejów
2.mają tyle przywilejów, ile trzeba
3.mają za dużo przywilejów
4.nie mają żadnych przywilejów
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
OGÓŁEM
PŁEĆ
mężczyźni
2
3 4 97
LICZBA
OSÓB
79 11 1 1
8
1017
78 12 1 2
8
488
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
kobiety
79 10 1 1
8
529
15 - 19 lat
77 17 2
4
107
20 - 29 lat
81 14 1
4
199
30 - 39 lat
78 10 1 1 10
161
40 - 49 lat
84
8
0 2
6
199
50 - 59 lat
81
9
2 1
8
144
60 i więcej lat
72 11 1 3 13
209
podstawowe
72 12 2 1 12
277
zasadnicze zawodowe
81 10
2
7
266
średnie i pomaturalne
82 10 1 1
6
337
wyższe i licencjat
76 15 1 1
8
127
wieś
73 12 2 2 10
375
miasta do 20 tys.
86
5
126
miasta 20-100 tys.
83 12 1 1
3
203
miasta 100-500 tys.
76 13 0 2
9
192
miasta pow. 500 tys.
84
1 10
121
kierownicy, specjaliści
78 13 1 1
8
71
prywatni przedsiębiorcy
74 18
8
32
pracownicy administracji i
usług
82 11 2
5
103
robotnicy
87
7
110
rolnicy
67 12
5 16
54
gospodynie domowe
83 12 1
4
58
emeryci
73 12 1 2 12
202
renciści
83
113
uczniowie i studenci
78 19 1
2
126
bezrobotni
80 11 1 1
7
147
dobra
75 17 1 1
6
117
średnia
79 12 1 1
7
628
zła
80
1 1 11
269
do 250 zł
77 12 1 1 10
481
251 - 400 zł
80 12
401 - 700 zł
83
9
6
5
4
6
1
1 2 10
1
8
146
1 3
6
191
701 zł i więcej
79 13 1 1
6
199
lewicowe
85 10 0 2
3
198
centrolewicowe
82 14
3
64
centroprawicowe
80
10
83
prawicowe
81 11
7
147
trudno powiedzieć
75 12 2 1 10
525
8
9
1
1
1
CZY SĄDZI PAN(I), ŻE LUDZIE NIEPEŁNOSPRAWNI POWINNI:
1.częściej pozostawać w domu, z rodziną
2.częściej podejmować pracę zawodową (jeśli mogą pracować)
3.częściej podejmować naukę i kształcenie zawodowe
4.częściej brać udział w publicznych formach wypoczynku i rozrywki
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1 2
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
3
4 97
LICZBA
OSÓB
4 80 69 66 3
1017
mężczyźni
3 80 69 62 4
488
kobiety
5 80 69 70 2
529
15 - 19 lat
3 75 77 63 5
107
20 - 29 lat
3 80 68 67 3
199
30 - 39 lat
2 84 69 69 2
161
40 - 49 lat
3 80 69 72 2
199
50 - 59 lat
3 82 74 71 2
144
60 i więcej lat
8 78 62 57 5
209
podstawowe
7 73 62 57 6
277
zasadnicze zawodowe
3 82 68 68 2
266
średnie i pomaturalne
3 81 70 68 2
337
wyższe i licencjat
2 86 82 79 2
127
wieś
5 79 65 58 3
375
miasta do 20 tys.
5 87 81 79 2
126
miasta 20-100 tys.
3 81 68 68 4
203
miasta 100-500 tys.
2 81 72 72 1
192
miasta pow. 500 tys.
5 75 64 65 5
121
kierownicy, specjaliści
2 86 82 73
71
prywatni przedsiębiorcy
4 79 81 84
32
pracownicy administracji i
usług
2 85 74 70 4
103
robotnicy
4 78 60 66 1
110
rolnicy
3 80 64 53 4
54
gospodynie domowe
4 84 65 73 1
58
emeryci
7 79 63 58 6
202
renciści
5 81 67 66 2
113
uczniowie i studenci
2 77 76 63 4
126
bezrobotni
3 77 69 73 2
147
dobra
3 80 75 72 1
117
średnia
4 83 71 67 2
628
zła
6 74 62 63 5
269
do 250 zł
5 80 69 62 3
481
251 - 400 zł
3 80 67 70 4
146
401 - 700 zł
4 77 67 68 4
191
701 zł i więcej
3 83 71 72 2
199
lewicowe
2 82 73 69 3
198
centrolewicowe
1 90 85 81
64
centroprawicowe
2 83 73 69 2
83
prawicowe
5 80 67 67 3
147
trudno powiedzieć
5 78 65 63 4
525
A CZY PAN(I) OSOBIŚCIE ZETKNĄŁ(ĘŁA) SIĘ Z JAKIMIŚ WYRAZAMI NIECHĘCI WOBEC OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH?
1.tak, w miejscu pracy
2.tak, w szkole lub uczelni
3.tak, w miejscach publicznych
4.tak, w sytuacjach towarzyskich
5.tak, w innych miejscach, sytuacjach
6.nie, nie zetknąłem(ęłam)się
97.trudno powiedzieć
DANE W PROC.
1 2
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
1017
mężczyźni
2 3 25 4 8 62 5
488
kobiety
2 5 23 5 6 62 5
529
15 - 19 lat
20 40 6 4 46 3
107
20 - 29 lat
2 2 26 4 5 65 1
199
30 - 39 lat
4 6 25 5 4 58 8
161
40 - 49 lat
4 1 25 5 10 58 5
199
50 - 59 lat
2 2 21 6 10 65 4
144
60 i więcej lat
1 1 14 3 8 70 7
209
podstawowe
1 6 22 5 6 66 4
277
zasadnicze zawodowe
0 2 22 4 9 63 5
266
średnie i pomaturalne
2 4 25 5 6 61 4
337
wyższe i licencjat
8 5 29 6 8 50 7
127
wieś
1 4 18 6 7 68 5
375
miasta do 20 tys.
1 7 26 5 9 62 4
126
miasta 20-100 tys.
3 3 34 6 8 53 4
203
miasta 100-500 tys.
3 5 19 2 7 65 5
192
miasta pow. 500 tys.
2 1 33 3 5 51 7
121
kierownicy, specjaliści
9 5 24 7 10 52 5
71
5 26 3 3 61 10
32
pracownicy administracji i
usług
4 2 23 8 9 57 6
103
robotnicy
3 1 20 3 7 71 2
110
2 22 3 7 71 5
54
rolnicy
gospodynie domowe
1
5 71 4
58
emeryci
1 1 16 2 8 66 8
202
renciści
2 2 23 5 7 65 7
113
20 37 8 4 48 2
126
bezrobotni
1 3 31 4 6 59 2
147
dobra
3 5 27 8 2 59 3
117
średnia
2 5 22 4 7 64 4
628
zła
2 2 28 4 8 58 6
269
do 250 zł
3 4 23 4 8 60 5
481
uczniowie i studenci
SAMOOCENA SYTUACJI
MATERIALNEJ
6 97
2 4 24 5 7 62 5
prywatni przedsiębiorcy
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
3 4 5
LICZBA
OSÓB
19
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
251 - 400 zł
2 5 25 6 5 63 5
146
401 - 700 zł
1 6 30 7 7 58 4
191
701 zł i więcej
2 2 19 2 6 69 5
199
lewicowe
3 5 31 6 10 56 4
198
centrolewicowe
5 6 30 8 10 50 9
64
centroprawicowe
2 4 22 5 9 59 9
83
prawicowe
1 5 29 4 5 60 3
147
trudno powiedzieć
2 4 20 4 6 66 4
525
CZY PANA(I) ZDANIEM OSOBA NIEPEŁNOSPRAWNA MUSI W OSIĄGNIĘCIE SUKCESU ZAWODOWEGO
WŁOŻYĆ TYLE SAMO WYSIŁKU CO KAŻDA INNA?
1.musi włożyć więcej wysiłku
2.musi włożyć tyle samo wysiłku, co każda inna osoba
3.musi włożyć mniej wysiłku, bo mniej się od niej wymaga
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
2
3
97
86
7
4
3
1017
mężczyźni
85
7
5
2
488
kobiety
86
7
4
3
529
15 - 19 lat
78
10
7
5
107
20 - 29 lat
87
9
4
0
199
30 - 39 lat
84
8
6
2
161
40 - 49 lat
86
8
4
2
199
50 - 59 lat
92
4
3
1
144
60 i więcej lat
85
5
4
6
209
podstawowe
81
8
5
5
277
zasadnicze zawodowe
84
7
7
2
266
średnie i pomaturalne
88
8
3
2
337
wyższe i licencjat
94
4
3
127
wieś
86
6
4
4
375
miasta do 20 tys.
90
7
2
1
126
miasta 20-100 tys.
86
7
5
2
203
miasta 100-500 tys.
84
6
7
3
192
miasta pow. 500 tys.
82
12
3
3
121
kierownicy, specjaliści
95
4
1
71
prywatni przedsiębiorcy
90
6
4
32
pracownicy administracji i
usług
89
6
3
1
103
robotnicy
78
12
9
1
110
rolnicy
91
4
4
1
54
gospodynie domowe
84
11
5
emeryci
84
5
5
6
202
renciści
92
4
2
2
113
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
LICZBA
OSÓB
58
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
uczniowie i studenci
82
10
4
4
126
bezrobotni
84
8
6
2
147
dobra
85
11
2
2
117
średnia
87
6
4
3
628
zła
83
8
6
3
269
do 250 zł
87
5
5
4
481
251 - 400 zł
84
12
1
3
146
401 - 700 zł
84
8
6
1
191
701 zł i więcej
86
9
4
2
199
lewicowe
90
7
1
2
198
centrolewicowe
88
6
6
centroprawicowe
86
9
3
2
83
prawicowe
87
6
5
2
147
trudno powiedzieć
84
7
5
4
525
64
CZY PANA(I) ZDANIEM INTERESY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH SĄ WYSTARCZAJĄCO
REPREZENTOWANE PRZY PODEJMOWANIU WAŻNYCH DLA NICH DECYZJI W PAŃSTWIE?
1.są bardzo źle reprezentowane
2.są raczej źle reprezentowane
3.są raczej dobrze reprezentowane
4.są bardzo dobrze reprezentowane
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
2
3 4 97
LICZBA
OSÓB
20 51 12 0 17
1017
mężczyźni
21 53 13 1 13
488
kobiety
19 49 11 0 21
529
15 - 19 lat
19 52 14 1 14
107
20 - 29 lat
18 54 13
15
199
30 - 39 lat
23 51 12 1 12
161
40 - 49 lat
20 54 13 1 12
199
50 - 59 lat
21 53 8
18
144
60 i więcej lat
19 41 11 0 29
209
podstawowe
17 46 13 1 24
277
zasadnicze zawodowe
19 56 11 1 13
266
średnie i pomaturalne
22 49 11 1 17
337
wyższe i licencjat
21 54 15
11
127
wieś
19 47 12 0 22
375
miasta do 20 tys.
26 41 11 2 20
126
miasta 20-100 tys.
23 57 9 1 10
203
miasta 100-500 tys.
13 56 16
15
192
miasta pow. 500 tys.
22 53 9
16
121
kierownicy, specjaliści
20 57 14
9
71
prywatni przedsiębiorcy
34 35 15
15
32
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
pracownicy administracji i
usług
17 54 12 3 14
103
robotnicy
23 54 11
12
110
rolnicy
20 49 9
22
54
gospodynie domowe
11 51 17
21
58
emeryci
19 46 11 0 24
202
renciści
23 44 10
23
113
uczniowie i studenci
16 54 14
16
126
bezrobotni
22 55 11 1 11
147
dobra
14 49 17 1 18
117
średnia
20 51 12 0 17
628
zła
23 49 10 1 17
269
do 250 zł
19 50 12 1 18
481
251 - 400 zł
17 56 11
15
146
401 - 700 zł
23 50 12 1 14
191
701 zł i więcej
20 49 11 0 18
199
lewicowe
26 52 10 1 11
198
centrolewicowe
24 47 11
17
64
centroprawicowe
14 63 8
15
83
prawicowe
23 51 15 1 10
147
trudno powiedzieć
17 49 12 0 22
525
CZY PANA(I) ZDANIEM INTERESY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH SĄ WYSTARCZAJĄCO
REPREZENTOWANE PRZY PODEJMOWANIU WAŻNYCH DLA NICH DECYZJI W PAŃSTWIE?
1.są źle reprezentowane
2.są dobrze reprezentowane
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
2
97
71
12
17
1017
mężczyźni
73
14
13
488
kobiety
68
11
21
529
15 - 19 lat
71
15
14
107
20 - 29 lat
72
13
15
199
30 - 39 lat
74
14
12
161
40 - 49 lat
74
14
12
199
50 - 59 lat
74
8
18
144
60 i więcej lat
60
12
29
209
podstawowe
63
13
24
277
zasadnicze zawodowe
75
12
13
266
średnie i pomaturalne
71
12
17
337
wyższe i licencjat
75
15
11
127
wieś
66
13
22
375
miasta do 20 tys.
67
13
20
126
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
LICZBA
OSÓB
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
miasta 20-100 tys.
80
10
10
203
miasta 100-500 tys.
69
16
15
192
miasta pow. 500 tys.
75
9
16
121
kierownicy, specjaliści
77
14
9
71
prywatni przedsiębiorcy
69
15
15
32
pracownicy administracji i
usług
71
15
14
103
robotnicy
77
11
12
110
rolnicy
69
9
22
54
gospodynie domowe
62
17
21
58
emeryci
65
11
24
202
renciści
66
10
23
113
uczniowie i studenci
70
14
16
126
bezrobotni
77
12
11
147
dobra
64
18
18
117
średnia
71
12
17
628
zła
72
11
17
269
do 250 zł
69
13
18
481
251 - 400 zł
73
11
15
146
401 - 700 zł
73
13
14
191
701 zł i więcej
70
12
18
199
lewicowe
78
11
11
198
centrolewicowe
72
11
17
64
centroprawicowe
77
8
15
83
prawicowe
74
16
10
147
trudno powiedzieć
66
13
22
525
JAK PAN(I) SĄDZI, CZY W POLSCE SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH JEST LEPSZA CZY
GORSZA NIŻ W INNYCH KRAJACH O PODOBNYM POZIOMIE ŻYCIA?
1.o wiele gorsza
2.nieco gorsza
3.taka sama
4.nieco lepsza
5.o wiele lepsza
97.trudno powiedzieć
DANE W PROC.
1
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
2
3 4 5 97
LICZBA
OSÓB
23 37 13 3 1 23
1017
mężczyźni
23 36 15 2 0 24
488
kobiety
23 39 12 3 0 22
529
15 - 19 lat
15 42 22 2
19
107
20 - 29 lat
21 44 14 4
17
199
30 - 39 lat
28 42 8 3
19
161
40 - 49 lat
28 33 12 2 1 24
199
50 - 59 lat
25 35 13 3 1 22
144
60 i więcej lat
19 30 13 3 1 34
209
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
podstawowe
18 33 15 3 1 30
277
zasadnicze zawodowe
26 40 8 4 1 22
266
średnie i pomaturalne
24 39 15 3
20
337
wyższe i licencjat
24 35 16 2 1 22
127
wieś
21 34 14 2 0 29
375
miasta do 20 tys.
29 33 10 4 1 23
126
miasta 20-100 tys.
20 46 13 3
17
203
miasta 100-500 tys.
22 37 16 5
20
192
miasta pow. 500 tys.
28 38 11 1 1 21
121
kierownicy, specjaliści
20 52 11 1 1 15
71
prywatni przedsiębiorcy
25 27 20
28
32
pracownicy administracji i
usług
23 54 7 2 2 13
103
robotnicy
32 34 11 3
21
110
rolnicy
23 32 13
32
54
gospodynie domowe
21 36 15 2
26
58
emeryci
19 32 12 4 1 32
202
renciści
26 29 15
30
113
uczniowie i studenci
17 42 22 2
17
126
bezrobotni
26 37 11 8
18
147
dobra
22 41 18
1 18
117
20 38 14 4 0 24
628
zła
29 35 10 2 1 23
269
do 250 zł
21 36 12 3 0 28
481
251 - 400 zł
23 41 13 5
18
146
401 - 700 zł
28 38 15 3 0 16
191
701 zł i więcej
23 38 14 2 1 23
199
lewicowe
30 32 17 3 1 17
198
centrolewicowe
23 47 12
17
64
centroprawicowe
23 30 17 4
26
83
prawicowe
28 35 13 7
17
147
trudno powiedzieć
18 40 11 2 0 28
525
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ średnia
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
JAK PAN(I) SĄDZI, CZY W POLSCE SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH JEST LEPSZA CZY
GORSZA NIŻ W INNYCH KRAJACH O PODOBNYM POZIOMIE ŻYCIA?
1.gorsza
2.taka sama
3.lepsza
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
2
3
97
60
13
4
23
1017
mężczyźni
59
15
3
24
488
kobiety
62
12
4
22
529
OGÓŁEM
PŁEĆ
LICZBA
OSÓB
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
15 - 19 lat
57
22
2
19
107
20 - 29 lat
65
14
4
17
199
30 - 39 lat
70
8
3
19
161
40 - 49 lat
61
12
3
24
199
50 - 59 lat
61
13
4
22
144
60 i więcej lat
49
13
4
34
209
podstawowe
52
15
3
30
277
zasadnicze zawodowe
66
8
4
22
266
średnie i pomaturalne
63
15
3
20
337
wyższe i licencjat
59
16
3
22
127
wieś
55
14
2
29
375
miasta do 20 tys.
62
10
5
23
126
miasta 20-100 tys.
66
13
3
17
203
miasta 100-500 tys.
59
16
5
20
192
miasta pow. 500 tys.
66
11
2
21
121
kierownicy, specjaliści
71
11
2
15
71
prywatni przedsiębiorcy
52
20
28
32
pracownicy administracji i
usług
76
7
4
13
103
robotnicy
66
11
3
21
110
rolnicy
55
13
32
54
gospodynie domowe
57
15
2
26
58
emeryci
51
12
4
32
202
renciści
55
15
30
113
uczniowie i studenci
59
22
2
17
126
bezrobotni
63
11
8
18
147
dobra
63
18
1
18
117
średnia
58
14
4
24
628
zła
64
10
3
23
269
do 250 zł
57
12
3
28
481
251 - 400 zł
64
13
5
18
146
401 - 700 zł
66
15
3
16
191
701 zł i więcej
61
14
3
23
199
lewicowe
62
17
4
17
198
centrolewicowe
71
12
17
64
centroprawicowe
53
17
4
26
83
prawicowe
63
13
7
17
147
trudno powiedzieć
59
11
2
28
525
JAK PAN(I) SĄDZI, CZY W POLSCE STOSUNEK LUDZI DO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH JEST LEPSZY
CZY GORSZY NIŻ W INNYCH KRAJACH?
1.o wiele gorszy
2.nieco gorszy
3.taki sam
4.nieco lepszy
5.o wiele lepszy
97.trudno powiedzieć
DANE W PROC.
1
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
POGLĄDY POLITYCZNE
3 4 5 97
15 34 19 4 1 27
1017
mężczyźni
14 38 17 6 1 25
488
kobiety
17 30 21 2 1 28
529
15 - 19 lat
16 39 22 4
19
107
20 - 29 lat
16 35 23 5 1 20
199
30 - 39 lat
16 36 22 4 1 22
161
40 - 49 lat
18 39 13 2 2 26
199
50 - 59 lat
14 32 17 4
32
144
60 i więcej lat
13 26 19 5 1 37
209
podstawowe
13 32 17 4 1 33
277
zasadnicze zawodowe
16 37 15 6 1 25
266
średnie i pomaturalne
19 32 21 3 1 25
337
wyższe i licencjat
15 37 23 4 2 21
127
wieś
13 31 21 5 1 30
375
miasta do 20 tys.
20 30 20 3 1 25
126
miasta 20-100 tys.
18 39 14 4 1 24
203
miasta 100-500 tys.
14 36 22 5
24
192
miasta pow. 500 tys.
19 37 16 2 2 25
121
kierownicy, specjaliści
17 48 14 5 1 15
71
prywatni przedsiębiorcy
19 27 15 3
36
32
pracownicy administracji i
usług
14 40 20 2 2 23
103
robotnicy
17 35 16 8 1 23
110
rolnicy
18 32 19
2 30
54
gospodynie domowe
11 26 26 5
31
58
emeryci
13 26 20 5 2 35
202
renciści
18 28 18 3
33
113
uczniowie i studenci
16 39 23 3
19
126
bezrobotni
16 41 18 4 1 21
147
dobra
16 33 22 7 1 21
117
13 34 20 4 1 28
628
zła
21 34 15 3 1 26
269
do 250 zł
13 31 21 5 1 29
481
251 - 400 zł
15 41 15 5
24
146
401 - 700 zł
22 37 14 3 1 22
191
701 zł i więcej
14 34 21 3 2 26
199
lewicowe
21 39 13 4 2 20
198
centrolewicowe
12 44 22 1 1 20
64
centroprawicowe
12 29 29 8
22
83
prawicowe
20 24 28 4 1 24
147
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ średnia
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
2
LICZBA
OSÓB
trudno powiedzieć
13 35 17 4 0 31
525
JAK PAN(I) SĄDZI, CZY W POLSCE STOSUNEK LUDZI DO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH JEST LEPSZY
CZY GORSZY NIŻ W INNYCH KRAJACH?
1.gorszy
2.taki sam
3.lepszy
97.trudno powiedzieć
DANE W
PROC.
1
2
3
97
49
19
5
27
1017
mężczyźni
52
17
7
25
488
kobiety
48
21
3
28
529
15 - 19 lat
55
22
4
19
107
20 - 29 lat
51
23
6
20
199
30 - 39 lat
51
22
4
22
161
40 - 49 lat
57
13
4
26
199
50 - 59 lat
46
17
4
32
144
60 i więcej lat
39
19
6
37
209
podstawowe
45
17
5
33
277
zasadnicze zawodowe
53
15
7
25
266
średnie i pomaturalne
51
21
3
25
337
wyższe i licencjat
52
23
5
21
127
wieś
44
21
5
30
375
miasta do 20 tys.
50
20
4
25
126
miasta 20-100 tys.
57
14
5
24
203
miasta 100-500 tys.
49
22
5
24
192
miasta pow. 500 tys.
56
16
4
25
121
kierownicy, specjaliści
65
14
6
15
71
prywatni przedsiębiorcy
46
15
3
36
32
pracownicy administracji i
usług
54
20
3
23
103
robotnicy
52
16
9
23
110
rolnicy
50
19
2
30
54
gospodynie domowe
37
26
5
31
58
emeryci
38
20
6
35
202
renciści
46
18
3
33
113
uczniowie i studenci
55
23
3
19
126
bezrobotni
57
18
5
21
147
dobra
49
22
8
21
117
średnia
48
20
5
28
628
zła
55
15
4
26
269
do 250 zł
44
21
5
29
481
251 - 400 zł
56
15
5
24
146
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
LICZBA
OSÓB
POGLĄDY POLITYCZNE
401 - 700 zł
60
14
4
22
191
701 zł i więcej
48
21
5
26
199
lewicowe
60
13
6
20
198
centrolewicowe
55
22
3
20
64
centroprawicowe
41
29
8
22
83
prawicowe
44
28
5
24
147
trudno powiedzieć
48
17
4
31
525
CZY W PANA(I) NAJBLIŻSZYM OTOCZENIU MA PAN(I) KONTAKT Z OSOBĄ(AMI) NIEPEŁNOSPRAWNĄ
(YMI)?
1.tak, w domu
2.tak, w pracy
3.tak, wśród przyjaciół i znajomych
4.nie mam takiego kontaktu
DANE W
PROC.
1
2
3
4
9
4
26
62
1010
mężczyźni
9
3
27
62
485
kobiety
9
5
26
62
525
15 - 19 lat
14
35
51
106
20 - 29 lat
6
4
25
66
197
30 - 39 lat
8
9
25
60
161
40 - 49 lat
9
6
30
56
199
50 - 59 lat
12
4
25
61
143
60 i więcej lat
6
1
21
72
206
podstawowe
10
1
26
64
275
zasadnicze zawodowe
8
5
27
62
266
średnie i pomaturalne
10
3
29
59
333
wyższe i licencjat
5
11
19
67
127
wieś
8
3
29
61
370
miasta do 20 tys.
6
6
31
59
126
miasta 20-100 tys.
13
4
27
58
202
miasta 100-500 tys.
6
4
23
69
191
miasta pow. 500 tys.
9
8
19
65
121
kierownicy, specjaliści
10
22
26
47
71
prywatni przedsiębiorcy
9
2
26
65
32
pracownicy administracji i
usług
7
10
26
61
102
robotnicy
8
8
29
58
109
rolnicy
4
38
57
54
gospodynie domowe
11
2
20
68
57
emeryci
6
1
21
72
199
renciści
14
3
20
64
113
uczniowie i studenci
13
37
50
125
OGÓŁEM
PŁEĆ
WIEK
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
LICZBA
OSÓB
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ
DOCHÓD NA OSOBĘ W
GOSPODARSTWIE
POGLĄDY POLITYCZNE
bezrobotni
6
2
26
67
147
dobra
9
4
34
55
114
średnia
7
5
25
63
625
zła
11
2
26
62
268
do 250 zł
10
2
26
63
478
251 - 400 zł
10
6
26
59
145
401 - 700 zł
9
6
30
58
191
701 zł i więcej
5
6
25
65
197
lewicowe
10
4
34
55
198
centrolewicowe
3
6
34
58
64
centroprawicowe
9
7
24
62
83
prawicowe
10
4
30
56
146
trudno powiedzieć
8
4
22
67
520