„Tekstualia” 2013, nr 2 (33) – Tekst wołyński/ literacki Wołyń

„Tekstualia” 2013, nr 2 (33) –
Tekst wołyński/ literacki Wołyń
Najnowszy wołyński numer „Tekstualiów” obejmuje szeroką panoramę tekstów literackich i naukowych
prezentujących w możliwie pełnym zakresie fenomen tzw. tekstu wołyńskiego. Inspiracją do namysłu nad
podobną inicjatywą było z jednej strony przeświadczenie o niesłusznej marginalizacji autorów polskich,
którzy przed rokiem 1939 tworzyli grupę „Wołyń”, z drugiej zaś kontakty naukowe redaktorów numeru ze
środowiskiem wołyńskich badaczy zajmujących się literaturą polską, ukraińską i rosyjską. Profesor Luiza
Oljander z Uniwersytetu Łuckiego (autorka artykułu o poecie Wasylu Słapczuku) jako pierwsza
wprowadziła do dyskursu literaturoznawczego termin „tekst wołyński”, z kolei dr Jewgienij
Wasiljew z Równieńskiego Instytutu Slawistyki od lat patronuje konferencji poświęconej Aleksandrowi
Kondratiewowi, najciekawszemu autorowi „rosyjskiego tekstu wołyńskiego”.
Oprócz zagadnień i nazwisk oczywistych dla polskiego badacza (grupa „Wołyń”, Józef Łobodowski,
Henryk Józewski) w numerze znalazło się miejsce dla niesłusznie zapomnianego Władysława
Milczarka (fragment powieści „Krasnegóry”), Leona (wówczas jeszcze Lwa) Gomolickiego (Lirnik) i Zuzanny
Ginczanki, poetki z Równego, zamordowanej w roku 1944.
W numerze prezentujemy szereg tekstów dotychczas nieznanych polskiemu czytelnikowi – m.in.
przekład poematu „Wołyń” Pereca Markisza czy fragment powieści „Na brzegu Jarynia” Aleksandra
Kondratiewa.
Ze względu na ogrom materiałów zakres badawczy ograniczono do wieku XX. Redaktorzy i autorzy numeru
próbowali sportretować tamten Wołyń – tygiel kultur, języków i religii – bez zawężającej optyki.
Stąd oprócz ukraińskiego, rosyjskiego czy polskiego, w numerze dokonano także prezentacji
żydowskiego tekstu wołyńskiego (Chaim Nachman Bialik, Perec Markisz), cygańskiego (Marta
Jastrzębska, „(...) co za Niemców przeszliśmy na Wołyniu”) czy czeskiego (Karolina Jastrzębska-Mitzner,
„Sprawiedliwy z Wołynia”). Z pewnością, materiały zamieszczone w numerze 2/2013 „Tekstualiów” nie
wyczerpują całości problematyki tekstu wołyńskiego, dają jednak przekrój tematyczny i stylistyczny tego
arcyciekawego zjawiska. Ponadto Czytelnik otrzymuje dostęp do tekstów źródłowych (wśród nich znajduje
się „List do Adama Zielińskiego” Jerzego Stempowskiego), które być może staną się inspiracją do dalszych
poszukiwań i namysłu naukowego.
Prof. dr hab. Piotr Mitzner, dr Hałyna Dubyk
– redaktorzy prowadzący wydania
Prezentowany zeszyt „Tekstualiów” o unikalnych walorach edytorskich ukazujący tytułowe zagadnienie
w perspektywie wielokulturowej dofinansowane zostało przez Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego. Część prac wykonano w ramach projektu „W poszukiwaniu misji emigracji” finansowanego przez
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. „Tekstualia” ukazują się pod patronatem honorowym
prof. dr hab. Zbigniewa Grenia, Dziekana Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
SPIS TREŚCI
ARTYKUŁ WSTĘPNY
♦ Hałyna Dubyk, Piotr Mitzner, Tekst wołyński – literacki Wołyń
ROSYJSKI TEKST WOŁYŃSKI
♦ Jewgienij Wasiljew, Tekst wołyński w literaturze rosyjskiej XIX-XX wieku, z rosyjskiego przełożyła
Ewangelina Skalińska, tłumaczenie wierszy Piotr Mitzner
♦ Aleksander Kondratiew, Na brzegach Jarynia. Powieść demonologiczna (fragmenty), z rosyjskiego przełożyła
Hałyna Dubyk
♦ Piotr Mitzner, Poeta z Ostroga
♦ Lew Gomolicki, Lirnik, z rosyjskiego przełożył Piotr Mitzner
♦ Anonim, O tym jak Turcy napadli na Poczajowski Monaster, z ukraińskiego przełożył Piotr Mitzner
POLSKI TEKST WOŁYŃSKI
♦ Halyna Dubyk, Od Wołynia do „Wołynia”
WOŁYŃSKI ANEKS POETYCKI
♦ Czesław Janczarski, Tłoczny trawnik, Po deszczu, Niedobry wieczór, Miasto dzieciństwa, Zbieranie kminu
♦ Władysław Milczarek, Liryzm Wołynia, Wielka nienazwana
♦ Bazyli Podmajstrowicz, Wołyń, Łzy
♦ Wacław Iwaniuk, Cyganki, Dzień apokaliptyczny (fragment poematu)
ŻYDOWSKI TEKST WOŁYŃSKI
♦ Chaim Nachman Bialik, Modlitwa północy, z języka hebrajskiego przełożył Edward Dorthaymer
♦ Perec Markisz, Wołyń (fragmenty), z języka jidysz przełożyli Mariusz Kałczewiak i Irad Ben Isaak
WIELOKULTUROWY TEKST WOŁYŃSKI
♦ Hałyna Dubyk, Mit na straży biografizmu. Rzecz o Józefie Łobodowskim
♦ Izolda Kiec, Sztubackie trele Zuzanny Gincburżanki
♦ Piotr Mitzner, Skąd zło? Wypisy wołyńskie
♦ Jerzy Stempowski, List do Adama Zielińskiego
♦ Henryk Józewski,Opowieść o Istnieniu. Zamiast pamiętnika
♦ Hałyna Dubyk, Anteusz wołyński. Kilka słów o pisarstwie Władysława Milczarka
♦ Władysław Milczarek, Prawosławny krzyżyk
CYGAŃSKI TEKST WOŁYŃSKI
♦ Marta Jastrzębska, (...) co za Niemców przeszliśmy na Wołyniu w 1943 i 44 roku
CZESKI TEKST WOŁYŃSKI
♦ Karolina Jastrzębska-Mitzner, Sprawiedliwy z Wołynia (ze wspomnień Jana Jelinka)
UKRAIŃSKI TEKST WOŁYŃSKI
♦ Luiza Oljander, O twórczości Wasyla Słapczuka, z języka ukraińskiego przełożył Konrad Szczęsny, przekłady
wierszy Hałyna Dubyk
♦ Wasyl Słapczuk, Z odłamków imienia, z języka ukraińskiego przełożył Bohdan Zadura
♦ Marta Babecka, W poszukiwaniu genius loci. Współczesny ukraiński tekst wołyński
♦ Wiza dla sztuki. Z Marianną Dobkowską (Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie) rozmawia Natalia
Łajszczak
♦ Waldemar Michalski, Włodzimierz Wołyński czyli w miasteczku Jozafata Kuncewicza
INNE PUNKTY WIDZENIA
♦ Edward Kasperski, Wołyń idylliczny, z genocidum atrox w tle
♦ Piotr Mitzner, Lęk przed Wołyniem. W odpowiedzi Edwardowi Kasperskiemu
www.tekstualia.pl