plik pdf

1 1
Raport z
Badania Na Temat
Postaw Polaków Wobec Oszczędzania
przygotowany dla:
Fundacja Instytut Rozwoju Komunikacji i Edukacji
przez:
Pentor Research International S.A.
Warszawa, 23 października 2008
2
Spis treści
Nota Metodologiczna
4
Graficzna prezentacja wyników
5
Podsumowanie
6
Postawy wobec Oszczędzania
7
Zarządzenie Wydatkami
22
Skłonność do podejmowania ryzyka
26
Aneks
31
Kwestionariusz
32
Opis Psychografii i Klas Społecznych
35
Metryczka
41
3
Nota Metodologiczna
Technika badawcza
Wielkość próby
Typ próby
Realizacja badania
OMNIBUS - Ilościowy, wielotematyczny sondaż przeprowadzany przy
użyciu techniki wywiadu osobistego, wspomaganego komputerowo
(CAPI)
1019
Reprezentatywna próba mieszkańców kraju w wieku powyżej 15 lat.
9-15 października 2008
4
Graficzna Prezentacja Wyników
5
Podsumowanie
Większość Polaków uważa, że warto oszczędzać, ale tylko 7% z nich odkłada regularnie, zaś
ponad połowa wydaje wszystko na bieżące potrzeby
W przypadku grup uboższych z jednej strony wynik ten może świadczyć o braku możliwości (z powodu braku
dostępu do usług finansowych lub braku środków), z drugiej jednak strony o braku umiejętności zarządzania
swoimi finansami. Z kolei doświadczenia mikrofinansów na świecie pokazują, że nawet osoby ubogie mogą
oszczędzać, jeżeli zostaną wyposażone w odpowiednie instrumenty (finansowe oraz edukacja jak oszczędzać
i gospodarować zasobami)
W przypadku grup zamożniejszych nieoszczędzających wynik ten może świadczyć o konsumpcyjnym
podejściu do życia
Kryzys finansowy wpływa na postrzeganie bezpiecznych sposobów oszczędzania oraz
odkładania na emeryturę – Polacy wskazywali głównie inwestowanie w ziemię,
nieruchomości, konto osobiste, trzymanie gotówki w domu oraz dodatkowy etat a rzadziej
taki środki jak fundusze inwestycyjne czy akcje.
Dochód również wpływa na postrzeganie bezpiecznych sposobów oszczędzania - osoby
zamożniejsze częściej wskazują inwestowanie w ziemię, natomiast grupy bardziej zagrożone
ubóstwem (mieszkańcy wsi, osoby starsze) częściej wskazują takie strategie jak: trzymanie
gotówki w domu czy dodatkowy etat. Może to świadczyć o braku znajomości instrumentów
oszczędzania
Polacy są wewnątrz-sterowni, jeżeli chodzi o kwestie oszczędzania – ponad połowa z nich
kieruje się własną intuicją i 44% nie ufa nikomu, ponadto wierzą, że powodzenie w
oszczędzaniu zależy głównie od ich decyzji
6
Postawy wobec oszczędzania
Postawy wobec Oszczędzania – Podsumowanie (1/2)
Większość Polaków (62%) uważa, że warto oszczędzać. Częściej są to:
kobiety
osoby w wieku 30-49 lat
z dochodem 1501-2500, mieszkańcy wsi
emeryci i gospodynie domowe
Pod kątem psychografii: dojrzali i swojacy
Mimo tej deklaracji Polacy rzadko oszczędzają - ponad połowa Polaków wydaje wszystko na bieżące
potrzeby, z kolei tylko 7% odkłada regularnie. Skala oszczędzania związana jest z:
Wiekiem – osoby starsze wydają wszystko na bieżące potrzeby, podczas gdy osobom poniżej 60 roku życia udaje
się coś zaoszczędzić
Wykształceniem i dochodem - im wyższe wykształcenie i dochód tym wyższa skłonność do oszczędzania
Przynależnością do klasy społecznej – osoby z klasy A i B oszczędzają częściej
Jeżeli chodzi o psychografię, to „dojrzali” oszczędzają częściej niż inne grupy
Prawie połowa Polaków kieruje się własną intuicją w decyzjach o tym jak oszczędzać. W
przypadku źródeł zewnętrznych najwięcej osób kieruje się opinią znajomych i rodziny (szczególnie
na tym źródle polegają swojacy)
Powyższe podejście może być związane z zaufaniem w kwestiach inwestowania i oszczędzania –
44% Polaków deklaruje, że nie ufa nikomu (częściej – wiek 30-49 oraz powyżej 60 lat, niższe
dochody, dojrzali, sceptycy i sfrustrowani), zaś co trzeci Polak ufa rodzinie i znajomym (częściej
kobiety, w wieku do 29 lat, mieszkańcy wsi, wykształcenie podstawowe i średnie, zdobywcy i swojacy).
Osoby z wyższym wykształceniem częściej ufają fachowcom (pracownikom banków, ekspertom)
8
Postawy wobec Oszczędzania – Podsumowanie (2/2)
Polacy ponadto deklarują, że powodzenie w oszczędzaniu zależy głównie od ich własnych
decyzji (59%), jedynie 5% wskazało na sytuację gospodarczą w kraju a 4% na sytuację
gospodarczą na świecie
42% Polaków sądzi, że zawirowania na rynkach finansowych nie będą miały żadnego wpływu
na wysokość ich oszczędności, zaś 41% sądzi, że wpłyną one negatywnie
Jeżeli chodzi o bezpieczne sposoby oszczędzania, to Polacy głównie wskazują inwestowanie w
nieruchomości i ziemię, konto osobiste i trzymanie gotówki w domu:
Tę ostatnią opcję relatywnie częściej wskazywały osoby z wykształceniem podstawowym, mieszkańcy
Warszawy i wsi, osoby z klasy społecznej B oraz wszystkie segmenty poza dojrzałymi
Z kolei inwestowanie w ziemię lub nieruchomości jest opcją bezpieczną częściej dla osób o wyższym
dochodzie rodzinnym
Spośród osób posiadających ROR prawie co piąta deklaruje 0-0,5% jako wysokość
oprocentowania. Wysokość oprocentowania jest powiązana z wysokością dochodu
Prawie jedna trzecia Polaków (27%) zastanawia się nad powiększeniem swojej emerytury w
przyszłości, zaś 43% nie zastanawia się nad tym (albo nie ma to dla nich znaczenia, albo ich to nie
interesuje)
Podobnie jak w przypadku oszczędzania najbezpieczniejszym sposobem powiększania
emerytury jest inwestowanie w ziemię (18%). Kolejnym wymienianym sposobem był dodatkowy
etat – częściej wskazywany przez kobiety, mieszkańcy wsi oraz osoby w wieku przedemerytalnym
(50-59 lat)
9
Postawy wobec oszczędzania
warto oszczędzać, bo w
przyszłości będzie żyło mi się
lepiej
8. Proszę
powiedzieć, które
stwierdzenie lepiej
opisuje Pana(i)
podejście do
oszczędzania. Czy…
62%
Warto oszczędzać wg:
uważam, że oszczędzanie nie
ma sensu, lepiej wydać
pieniądze na życie
trudno powiedzieć
27%
Kobiet (66% wskazań wśród kobiet*)
Osób w wieku 30-39 (75%), 40-49
(66%)
Osób o dochodzie rodzinnym 15012000 PLN (69%)
11%
Mieszkańców wsi (66%)
Emerytów (66%) i gospodyń
domowych (72%)
Dojrzałych (66%) i swojaków (71%)
* Istotnie więcej niż wśród mężczyzn (58%)
18%
oszczędni
13. Ogólnie rzecz biorąc, czy Pana(i)
zdaniem Polacy są
rozrzutni
33%
ani oszczędni, ani rozrzutni umiarkowanie wydają pieniądze
trudno powiedzieć
N=1019
43%
6%
10
Gospodarowanie Pieniędzmi (1/1)
3. Są ludzie, którzy wszystkie swoje dochody wydają na bieżące potrzeby, ale i są tacy, którzy zawsze odkładają oszczędności. A jak Pan(i)
określił(a)by sposób gospodarowania swoimi pieniędzmi.
W szystko przeznaczam na
bieżące potrzeby
55%
Z reguły na bieżące potrzeby, ale
od czasu do czasu udaje mi się
coś zaoszczędzić
34%
Poza bieżącymi wydatkami w
każdym miesiącu odkładam
pewną sumę pieniędzy
7%
Częściej wszystko wydają na własne potrzeby:
Wszyscy oprócz mieszkańców Warszawy (22%)
Odmowa
3%
Robotnicy (54%, studenci (68%), emeryci (69%), gospodynie
domowe (56%), bezrobotni (77%)
Należący do wszystkich klas społecznych oprócz najwyższej
A (26%)
Wszystkie grupy oprócz dojrzałych (38%)
Profil społeczno-demograficzny zaprezentowano na kolejnym slajdzie.
N=1019
11
Gospodarowanie Pieniędzmi (2/2)
Profil demograficzny
3. Są ludzie, którzy wszystkie swoje dochody wydają na bieżące potrzeby, ale i są tacy, którzy
zawsze odkładają oszczędności. A jak Pan(i) określił(a)by sposób gospodarowania swoimi
pieniędzmi.
Wiek
Wykształcenie
51%
Wszystko
przeznaczam na
bieżące
potrzeby
52%
60%
48%
51%
42%
34%
37%
33%
13%
21%
38%
27%
35%
37%
34%
39%
39%
6%
11%
do 29
6%
2%
3%
5%
od 30 do 39
46%
3%
0%
8%
6%
44%
44%
22%
6%
Odmowa
69%
55%
70%
Poza bieżącymi
wydatkami w
każdym
miesiącu
odkładam
pewną sumę
pieniędzy
82%
76%
49%
Z reguły na
bieżące
potrzeby, ale od
czasu do czasu
udaje mi się coś
zaoszczędzić
Dochód rodzinny
podstawowe
8%
od 40 do 49
12%
zasadnicze
20%
19%
średnie
od 50 do 59
2%
60 i więcej
do 1000
3%
2%
wyższe
5%
4%
1%
od 1001 do 1500
od 1501 do 2500
od 2501 do 4000
ponad 4000
3%
4%
3%
2%
2%
1%
2%
Różnice istotne statystycznie
N=1019
12
Źródła Informacji o Możliwościach Oszczędzania
4. Skąd Pan(i) czerpie informacje jak oszczędzać? Proszę wymienić maksymalnie trzy źródła informacji, z których Pan(i) najczęściej korzysta?
nie kieruję się wiedzą fachową,
tylko własną intuicją
49%
od znajomych / rodziny
26%
z reklam
18%
z materiałów informacyjnych
instytucji finansowych
9%
Własną intuicją kierują się częściej:
Mieszkańcy wsi (59%) oraz miast o wielkości 20 000 – 49 999
mieszkańców (54%) oraz 50 000 – 19 999 (53%)
od pracowników instytucji
finansowych
z programów/audycji/artykułów
na temat oszczędzania
trudno powiedzieć
Swojacy (58%)
8%
7%
10%
N= 423; osoby oszczędzające
13
Zaufanie w Kwestiach Oszczędzania
10. Komu najbardziej Pan(i) ufa w kwestiach związanych z inwestowaniem i oszczędzaniem?
Rodzinie/znajomym częściej ufają:
Kobiety (35%)
Rodzinie/znajomych
Osoby do 29 roku życia (44%)
32%
Z wykształceniem podstawowym (39%)
i średnim (33%)
Mieszkańcy wsi (33%) oraz miast o
wielkości 20 000 – 49 999 mieszkańców
(48%)
Pracownikowi banku /
instytucji finansowej
11%
Robotnicy (35%), studenci (51%)
Należący do średniej klasy społecznej C
(37%)
Swojacy (37%) i zdobywcy (40%)
Ekspertom z radia,
telewizji, prasy, internetu
Nikomu nie ufają częściej:
4%
Osoby w wieku 30-39 (48%), 40-49
(44%), 60 lat i więcej (53%)
Z dochodem do 1000 PLN (56%), 15012500 (49%)
44%
Nikomu nie ufam
Trudno powiedzieć
Mieszkańcy wsi (46%) oraz miast o
wielkości do 19 000 mieszkańców (46%),
50 000 – 19 000 (46%), powyżej
200 000 (45%)
Robotnicy (35%), menadżerowie (44%),
pracownicy biurowi (42%), emeryci
(53%), bezrobotni (54%)
7%
Należący do niższej klasy społecznej D
(50%)
Dojrzali (43%), swojacy (51%) i
sfrustrowani (54%)
N= 1019
14
Powodzenie w Oszczędzaniu
6. Od czego w największym stopniu zależy Pana(i) powodzenie w oszczędzaniu?
59%
Moje własne decyzje
Działania instytucji finansowej,
której powierzam pieniądze
Sytuacja gospodarcza w kraju
7%
Na własnych decyzjach częściej polegają:
5%
Mieszkańcy miast o wielkości do 19 000
(46%), 50 000 – 19 000 mieszkańców
(72%)
Przeznaczenie, łut szczęścia
4%
Rozwaga, chęć zaoszczędzenia
4%
Ilość pieniędzy, dochody
4%
Sytuacja gospodarcza na
świecie
4%
Trudno powiedzieć
9%
N= 423; osoby oszczędzające
15
Kryzys Finansowy
7. Czy Pana(i) zdaniem obecne zawirowania na rynkach finansowych będą miały wpływ na wysokość Pana(i) oszczędności?
12%
trudno powiedzieć
5%
[4] raczej wpłyną pozytywnie
Brak wpływu częściej deklarują:
Mieszkańcy Warszawy (61%)
42%
Sceptycy (44%)
Niewielki negatywny wpływ częściej deklarują:
[3] nie będą miały żadnego
wpływu - ani pozytywnego, ani
negatywnego
Wszyscy oprócz mieszkańców Warszawy
(12%)
Zdecydowanie negatywny wpływ częściej
deklarują:
Osoby w wieku 40-49 lat (18%)
[2] będą miały niewielki
negatywny wpływ
31%
[1] wpłyną bardzo negatywnie
10%
N= 423; osoby oszczędzające
16
Bezpieczne Sposoby Oszczędzania
9. Który z poniższych sposobów oszczędzania jest według Pana(i) najbezpieczniejszy?
Inwestowanie w nieruchomości/ziemię
15%
13%
Konto osobiste/ROR
11%
Trzymanie gotówki w domu
Lokata terminowa złotowa
8%
Osób w wieku 30-39 (19%, 40-49 (20%) oraz 5059 (19%)
Osób o dochodach powyżej 2501-4000 (18%),
powyżej 4000 PLN (26%)
Mieszkańców miast do 19 999 mieszkańców
(16%, 20 000 – 49 000 (23%) oraz powyżej 200
000 (18%)
Robotników (22%) i gospodyń domowych (28%)
Osób należących do najwyższej klasy społecznej
A (24%)
Dojrzałych (22%) i zdobywców (18%)
Konto osobiste/ROR częściej wskazywały:
Osoby w wieku 50-59 lat (20%)
Z wykształceniem zasadniczym (14%) i średnim
(18%)
Mieszkańcy miast 50 000 – 199 000 (18%)
Osoby ze średnich klas społecznych B (16%) i C
(13%)
7%
konto oszczędnościowo-lokacyjne
Dodatkowy etat
7%
Obligacje Skarbu Państwa
Inwestowanie w nieruchomości i ziemię jest lepszym
sposobem częściej wg:
4%
Żaden z nich
Trudno powiedzieć
11%
15%
Trzymanie gotówki w domu częściej wskazywały:
Osoby z wykształceniem podstawowym (16%)
Mieszkańcy Warszawy (18%) i wsi (12%)
Emeryci (16%
Osoby ze średniej klasy społecznej B (18%)
Wszystkie segmenty poza dojrzałymi (3%)
N= 423; osoby oszczędzające
17
Oprocentowanie RORu
14. Jakie jest oprocentowanie Pana(i) konta osobistego/RORu?
39%
21%
18%
0-0,5%
7%
5%
0,51-1,0%
1,1-1,5%
6%
4%
powyżej 1,6%
Brak konta osobistego częściej deklarują:
nie mam RORu
odmowa
odpowiedzi
trudno powiedzieć
Oprocentowania swojego konta nie znają częściej:
Osoby w wieku do 29 lat (48%) oraz powyżej 60 (61%)
Osoby w wieku 30-39 (29%) oraz 50-59 (27%)
Z wykształceniem podstawowym (70%), zasadniczym (37%) oraz średnim (28%)
Z wykształceniem średnim (25%)
Z dochodem do 1000 PLN (77%), 1001 – 1500 (44%) oraz 1501-2500 (41%)
Mieszkańcy wsi (50%) oraz miast o wielkości do 19 000 mieszkańców (39%)
Mieszkańcy miast 20 000 – 49 000 mieszkańców (27%), 50
000 – 199 000 (26%) oraz powyżej 200 000 (28%)
Emeryci (53%), studenci (78%), gospodynie domowe (57%) bezrobotni (58%)
Należący do niższych klas społecznych C (36%, D (58%), E (60%)
Robotnicy (30%), rolnicy (16%), pracownicy biurowi (28%),
menadżerowie (22%), bezrobotni (18%)
Wszystkie grupy oprócz dojrzałych (24%)
Dojrzali (29%) oraz sfrustrowani (24%)
N= 1019
18
Oszczędzanie na emeryturę
15. Czy Pan(i) zastanawia się w jaki sposób zwiększyć swoją emeryturę w przyszłości?
Tak - często się nad tym
zastanawiam
Częściej nad powiększeniem swojej emerytury
intensywnie zastanawiają się:
Osoby w wieku 30-39 (8%), 40-49 (11%),
50-59 (11%)
6%
Z wykształceniem wyższym (8%)
Robotnicy (5%), pracownicy buirowi (7%),
menadżerowie (19%), gospodynie domowe
(11%), bezrobotni (19%)
Tak - co jakiś czas się nad tym
zastanawiam
21%
Dojrzali (9%)
Co jakiś czas nad powiększeniem emerytury
zastanawiają się:
25%
Nie - nie interesuje mnie to
Osoby do 29 roku życia (25%), 30-39 (34%)
40-49 (28%), 50-59 (20%)
Z wykształceniem zasadniczym (19%),
średnim (23%) i wyższym (40%)
O dochodach 2501 – 4000 PLN (25%)
ponad 4000 (41%)
18%
Nie - i tak nie ma to znaczenia
Mieszkańcy miast do 19 999 mieszkańców
(31%), 20 000 – 49 999 (27% ) oraz 50 000
– 199 000 (24%)
24%
Jestem już na emeryturze
Robotnicy (30%, pracownicy biurowi (45%),
menadżerowie (38%), studenci (29%) i
bezrobotni (9%)
Osoby z najwyższej klasy społecznej A
(43%) i C (23%)
Trudno powiedzieć
6%
Dojrzali (34%) i zdobywcy (28%)
N=1019
19
Oszczędzanie na emeryturę
16. Który z poniższych sposobów oszczędzania jest najlepszy, żeby powiększyć swoją emeryturę?
18%
Inwestowanie w nieruchomości/ziemię
Dodatkowy etat
14%
8%
Fundusze inwestycyjne
Inwestowanie w nieruchomości i ziemię jest
lepszym sposobem wg:
7%
Obligacje Skarbu Państwa
Mężczyzn (24%)
Osób w wieku 30-39 lat (26%), 40-49
(23%)
7%
lokata z ubezpieczeniem
O dochodach powyżej 4000 PLN (30%)
Osoby z najwyższej klasy społecznej A
(27%)
5%
lokata inwestycyjna
Dodatkowy etat był częściej wskazywany przez:
Konto
oszczędnościowe/oszczędnościowolokacyjne
4%
Lokata terminowa złotowa
4%
Kobiety (19%)
Osoby w wieku 50-59 lat (25%)
Mieszkańców wsi (24%)
Zdobywców (19%), sceptyków (18%),
swojaków (18%)
Żaden z nich
Trudno powiedzieć
8%
11%
N= 271; osoby, które zastanawiają się nad zwiększeniem emerytury w przyszłości
20
Zarządzanie Wydatkami
Zarządzanie Wydatkami - Podsumowanie
Ponad jedna trzecia Polaków (35%) nie planuje większych wydatków.
Częściej są to:
osoby młodsze - najprawdopodobniej z racji tego, że niektórzy z nich nie prowadzą
jeszcze własnych gospodarstw domowych
powyżej 60 roku życia
z wykształceniem poniżej wyższego
o dochodach do 1000 PLN
robotnicy, studenci, emeryci oraz bezrobotni
jeżeli chodzi o profil psychograficzny częściej są to sfrustrowani (ze względu na
konsumpcyjny styl bycia) oraz tradycjonaliści (ze względu na swoją bezradność)
Planowanie większych wydatków pokrywa się z okresem wypłacania pensji w
Polsce (34% planuje większe wydatki z miesięcznym wyprzedzeniem)
Jeżeli chodzi o kontrolowanie wydatków, to 38% Polaków deklaruje, że
kontroluje nawet najdrobniejsze wydatki, 27% kontroluje tylko większe
wydatki, zaś 18% deklaruje, że nie kontroluje swoich wydatków
W przypadku pogorszenia sytuacji gospodarstwa domowego Polacy w
pierwszej kolejności skłonni są do rezygnacji z wydatków na kulturę, sport i
rekreację oraz oszczędzanie na ubraniach i jedzeniu. Ten ostatni sposób był
częściej wskazywany przez grupy społeczne zagrożone ubóstwem (emeryci,
osoby o niższych dochodach
22
Planowanie i Kontrolowanie Wydatków (1/2)
2. Proszę powiedzieć, które z poniższych stwierdzeń opisujących
zwyczaje związane z kontrolowaniem wydatków najlepiej Pana(ią)
opisuje.
1. Z jakim wyprzedzeniem zwykle planuje Pan(i) swoje
większe wydatki, czyli wydatki związane ze świętami,
urodzinami, imprezami okolicznościowymi?
tygodnia
kontroluję wszystkie nawet
najdrobniejsze codzienne
wydatki takie jak wydatki
na żywność, bilety
12%
miesiąca
34%
pół roku
roku
38%
kontroluję tylko większe
wydatki, takie jak wydatki
na odzież, buty, energię
elektryczną, czynsz
27%
kontroluję tylko największe
wydatki związane z
kupnem sprzętu AGD,
RTV, wakacjami
12%
11%
1%
nie kontroluję swoich
wydatków
dłużej niż roku
1%
odmowa odpowiedzi
nie planuję takich
wydatków
1%
35%
trudno powiedzieć
trudno powiedzieć
18%
4%
4%
N=1019
23
Konieczność Rezygnacji z Wydatków
11. Proszę sobie wyobrazić, że sytuacja w Pana(i) gospodarstwie domowym uległa pogorszeniu, tak że musiał(a)by Pan(i) zrezygnować z
niektórych stałych wydatków. Proszę wskazać z czego zrezygnował(a)by Pan(i) w pierwszej kolejności.
zrezygnował(a)bym z
wydatków na kulturę
(gazety, książki, kino, teatr)
15%
oszczędzał(a)bym na
ubraniu, butach
11%
ograniczył(a)bym
korzystanie z samochodu
osoby w wieku lat 60 i więcej (15% - była to w tej grupie główna
wymieniana strategia)
Osoby z wykształceniem zasadniczym (10%)
Z dochodem rodzinnym do 1000 PLN (15%)
zrezygnował(a)bym z
wydatków na sport i
rekreację
oszczędzał(a)bym na
jedzeniu/kupował(a)bym
jedzenie gorszej jakości
Najbardziej ryzykowną strategię (ze względu na potencjalnie negatywny wpływ
na zdrowie) – oszczędzanie na jedzeniu częściej wskazywały:
10%
Emeryci (13%)
Osoby należące do klasy społecznej D (12%) I E (13%)
Swojacy (12%), sceptycy (7%), sfrustrowani (8%), tradycjonaliści
(17%)
7%
Mniej ryzykowne strategie (rezygnacja z wydatków na kulturę, ograniczenie
wydatków na sport, ograniczenie korzystania z samochodu) częściej
wskazywały:
7%
Osoby w wieku do 29 lat oraz 40-49
sprzedał(a)bym samochód
Z wykształceniem wyższym
6%
Dochody powyżej 2501 PLN
zrezygnował(a)bym z
wydatków na telewizję
kablową/Internet/telefon
Mieszkańcy miast 50 000 i więcej mieszkańców
6%
Studenci, pracownicy biurowi, menadżerowie, bezrobotni, robotnicy
Należący do wyższych klas społecznych A i B
nie zrezygnował(a)bym z
żadnych wydatków
trudno powiedzieć
12%
14%
Dojrzali, zdobywcy, sceptycy oraz swojacy
Pokazano tylko wskazania powyżej 3%
Odpowiedzi uszeregowano w porządku ilości wskazań
N=1019
24
Skłonność do Podejmowania Ryzyka
Skłonność do Podejmowania Ryzyka - Podsumowanie
Polacy są raczej asekuracyjni, jeżeli chodzi o skłonność do podejmowania ryzyka w oszczędzaniu i inwestowaniu*:
41% z nich zdecydowanie woli niższy, ale pewny zysk, ponad jedna trzecia woli takie formy oszczędzania, które gwarantują ochronę oraz
dają możliwość wycofania się w dogodnym momencie kosztem zysku
Najbardziej ryzykowne zachowanie jest związane z przeczekaniem kryzysowej sytuacji – jedna czwarta Polaków jest skłonna rezygnować z
inwestycji i oszczędności i nie czekać na odrobienie strat
Jest to rezultatem obecnego kryzysu finansowego, kiedy to z jednej strony ludzie zaczęli szukać pewniejszych form
lokowania swoich oszczędności, z drugiej zaś strony nie chcą wycofywać oszczędności w momencie, w którym tracą w
porównaniu do wkładu początkowego
Skłonność do większego ryzyka w oszczędzaniu deklarują:
Mieszkańcy dużych miast, w szczególności mieszkańcy Warszawy
Menadżerowie
Osoby z klasy społecznej A
Zdobywcy
Są to grupy relatywnie lepiej sytuowane i posiadają zasoby, które mogą zneutralizować ewentualną stratę przy
podejmowaniu ryzyka
Niską skłonność do podejmowania ryzyka potwierdzają preferencje wobec wygrania nagrody – prawie 70% Polaków
wolałoby wygrać niższą kwotę, ale obciążoną niskim ryzykiem. Preferencja ta jest związana z:
Wiekiem, wykształceniem i dochodem – im wyższe, tym większa skłonność do ryzyka
Większa skłonność do podejmowania ryzyka charakteryzuje również mieszkańców dużych miast (w szczególności Warszawy)
Pozycją społeczną – osoby z klasy A są bardziej skłonne do ryzyka – ze względu na ich poziom dochodów niska nagroda, nawet jeżeli jest
pewna nie przedstawia żadnej wartości dodanej
Większą skłonność do ryzyka charakteryzuje również zdobywców i sfrustrowanych, natomiast najmniejsza tradycjonalistów. Można to
wytłumaczyć inklinacją do konsumpcyjnego stylu życia – im ona wyższa, tym większa chęć do podjęcia ryzyka
26
Skłonność do Podejmowania Ryzyka (1/3)
5. Pokażę Panu(i) teraz listę opinii na temat oszczędzania i inwestowania; proszę ocenić, na ile każde z tych stwierdzeń opisuje Pana(i) opinię.
Proszę to ocenić przy pomocy 6-stopniowej skali, gdzie „1” oznacza, że Pana(i) opinię w pełni opisuje stwierdzenie po lewej stronie, zaś wskazanie
oceny „6” oznacza, że stwierdzenie umieszczone po prawej stronie w pełni opisuje Pana(i) opinię. Oczywiście może Pan(i) wybrać każdą ocenę od
„1” do „6”.
Częstości
7%
8%
20%
Oszcz dzaj c i inwestuj c
staram si wybiera takie formy,
które oferuj uzyskanie
wi kszego zysku ale nie ma
mo liwo ci rezygnacji z nich w
dowolnym momencie i nale y
zamrozi oszcz dno ci na
d u szy
25%
15%
25%
Je li moje oszcz dno ci lub
inwestycje (np. lokaty, fundusze,
akcje) trac na warto ci nie
rezygnuj z nich ale czekam na
odrobienie straty
Je li moje oszcz dno ci lub
inwestycje trac na
warto ci nie ryzykuj dalej i
rezygnuj z nich w obawie
przed dalsz strat
24%
21%
19%
26%
13%
6% 5%
31%
Oszcz dzaj c staram si
wybiera takie formy
oszcz dzania, z których
mog zrezygnowa w
danym momencie nawet
kosztem uzyskania
mniejszych zysków
Wol oszcz dza poprzez takie
formy inwestycyjne, w których
wszystkie rodki s
przeznaczane na inwestycje
Wol oszcz dza poprzez
takie formy inwestowania,
które oprócz gromadzenia
oszcz dno ci gwarantuj
ochron
12%
6% 4%
33%
Wolę niższy, ale pewny
zysk
41%
1
2
17%
3
17%
4
12%
5
6% 6%
Lubię podejmować ryzyko, licząc
na wyższy zysk
6
N= 423; osoby oszczędzające
27
Skłonność do Podejmowania Ryzyka (2/3)
5. Pokażę Panu(i) teraz listę opinii na temat oszczędzania i inwestowania; proszę ocenić, na ile każde z tych stwierdzeń opisuje Pana(i) opinię.
Proszę to ocenić przy pomocy 6-stopniowej skali, gdzie „1” oznacza, że Pana(i) opinię w pełni opisuje stwierdzenie po lewej stronie, zaś wskazanie
oceny „6” oznacza, że stwierdzenie umieszczone po prawej stronie w pełni opisuje Pana(i) opinię. Oczywiście może Pan(i) wybrać każdą ocenę od
„1” do „6”.
Średnie
2,9
Je li moje oszcz dno ci lub
inwestycje (np. lokaty, fundusze,
akcje) trac na warto ci nie
rezygnuj z nich ale czekam na
odrobienie straty
Je li moje oszcz dno ci lub
inwestycje trac na
warto ci nie ryzykuj dalej i
rezygnuj z nich w obawie
przed dalsz strat
2,5
Wolę oszczędzać poprzez takie
formy inwestycyjne, w których
wszystkie środki są
przeznaczane na inwestycje
Wolę niższy, ale pewny
zysk
2,5
Lubię podejmować ryzyko, licząc
na wyższy zysk
Wol oszcz dza poprzez
takie formy inwestowania,
które oprócz gromadzenia
oszcz dno ci gwarantuj
ochron
2,5
Oszcz dzaj c i inwestuj c
staram si wybiera takie formy,
które oferuj uzyskanie
wi kszego zysku ale nie ma
mo liwo ci rezygnacji z nich w
dowolnym momencie i nale y
zamrozi oszcz dno ci na
d u szy
Oszcz dzaj c staram si
wybiera takie formy
oszcz dzania, z których
mog zrezygnowa w
danym momencie nawet
kosztem uzyskania
mniejszych zysków
N= 423; osoby oszczędzające
28
Bardziej Skłonni do Podejmowania Ryzyka
5. Pokażę Panu(i) teraz listę opinii na temat oszczędzania i inwestowania; proszę ocenić, na ile każde z tych stwierdzeń opisuje Pana(i) opinię.
Proszę to ocenić przy pomocy 6-stopniowej skali, gdzie „1” oznacza, że Pana(i) opinię w pełni opisuje stwierdzenie po lewej stronie, zaś wskazanie
oceny „6” oznacza, że stwierdzenie umieszczone po prawej stronie w pełni opisuje Pana(i) opinię. Oczywiście może Pan(i) wybrać każdą ocenę od
„1” do „6”.
Stwierdzenie
o dochodzie 2501 – 4000 PLN (3,2) oraz powyżej 4000 (3,6)
Mieszkańcy miast powyżej 200 000 mieszkańców (3,2) i Warszawy (3,3)
Je li moje oszcz dno ci lub
inwestycje trac na warto ci nie
ryzykuj dalej i rezygnuj z nich w
obawie przed dalsz strat
Grupy bardziej skłonne do podejmowania ryzyka (średnia)
Menadżerowie (3,4)
Należące do najwyższej klasy społecznej A (3,4)
Zdobywcy (3,3)
Oszcz dzaj c staram si wybiera
takie formy oszcz dzania, z których
mog zrezygnowa w danym
momencie nawet kosztem
uzyskania mniejszych zysków
W wieku 30-39 lat (2,8)
Mieszkańcy Warszawy (3,1) oraz miast do 19 000 mieszkańców (2,8)
Menadżerowie (3,0)
Należące do najwyższej klasy społecznej A (2,8)
Zdobywcy (3,0)
Wol oszcz dza poprzez takie
formy inwestowania, które oprócz
gromadzenia oszcz dno ci
gwarantuj ochron
Mężczyźni (2,7)
Osoby z wykształceniem zasadniczym (2,8)
Mieszkańcy Warszawy (2,9)
Menadżerowie (3,4)
Zdobywcy (2,8) i sfrustrowani (2,9)
Osoby w wieku 30-39 (2,7)
Wolę niższy, ale pewny zysk
o dochodzie 1001-1500 (3,0)
Mieszkańcy wszystkich lokalizacji poza wsią (2,0)
Menadżerowie (2,9)
Zdobywcy (3,1)
29
Skłonność do Podejmowania Ryzyka (3/3)
12. Załóżmy, że może Pan(i) wygrać nagrodę. Co by Pan(i) wolał(a)?
68%
2000 zł, ale pewne w 100%
9%
3000 zł, ale pewne w 75%
Wygraną 2000 PLN, ale pewne w 100% częściej
wolalaby:
8%
4000 zł, ale pewne w 50%
Kobiety (72%)
Osoby w wieku ponad 60 lat (79%)
8%
6000 zł, ale pewne w 25%
żadne z powyższych
trudno powiedzieć
3%
5%
Z wykształceniem podstawowym (79%),
zasadniczym (73%)
O dochodach poniżej 1000 PLN (84%,
1001-1500 (74%), 1501-2500 (76%)
Mieszkańcy wszystkich lokalizacji poza
Warszawą (40%)
Robotnicy (70%), emeryci (80%)
Wszystkie klasy społeczne poza najwyższą
klasą A (43%)
Swojacy (77%), sfrustrowani (60%),
tradycjonaliści (80%)
N=1019
30
Aneks
31
Kwestionariusz
Kwestionariusz (1/2)
ANKIETER: ODCZYTAĆ:
Chciał(a)bym teraz porozmawiać z Panem(ią) o wydatkach – ich planowaniu i analizowaniu.
1.
Z jakim wyprzedzeniem zwykle planuje Pan(i) swoje większe wydatki, czyli wydatki związane ze
świętami, urodzinami, imprezami okolicznościowymi? Planowanie oznacza, że z wyprzedzeniem określa
Pan(i) jakie wydatki Pana(ią) czekają i zakłada jakie sumy może na nie przeznaczyć. Czy jest to okres …
ANKIETER: ODCZYTAĆ ODPOWIEDZI)
1. tygodnia
2. miesiąca
3. pół roku
4. roku
5. dłużej niż roku
6. nie planuję takich wydatków
(UKRYTE) trudno powiedzieć
ANKIETER: POKAZAĆ EKRAN
2. Proszę powiedzieć, które z poniższych stwierdzeń opisujących zwyczaje związane z kontrolowaniem
wydatków najlepiej Pana(ią) opisuje.
CADAS: EKRAN
1. kontroluję wszystkie nawet najdrobniejsze codzienne wydatki takie jak wydatki na żywność, bilety
2. kontroluję tylko większe wydatki, takie jak wydatki na odzież, buty, energię elektryczną, czynsz
3. kontroluję tylko największe wydatki związane z kupnem sprzętu AGD, RTV, wakacjami
4. nie kontroluję swoich wydatków
5. (UKRYTE) odmowa odpowiedzi
(UKRYTE) trudno powiedzieć
ANKIETER: ODCZYTAĆ:
A teraz porozmawiajmy o zachowaniach związanych z oszczędzaniem i postawach wobec oszczędzania.
3.
Są ludzie, którzy swoje dochody wydają na bieżące potrzeby, ale są i tacy, którzy zawsze odkładają
oszczędności. A jak Pan(i) określi(a)by sposób gospodarowania swoimi pieniędzmi?
1. Wszystko przeznaczam na bieżące potrzeby
2. Z reguły na bieżące potrzeby, ale od czasu do czasu udaje mi się coś zaoszczędzić
3. Poza bieżącymi wydatkami w każdym miesiącu odkładam pewną sumę pieniędzy
(UKRYTE) Odmowa
CADAS: PYTANIA 4 - 7 ZADAWAĆ OSOBOM OSZCZĘDZAJĄCYM (ODPOWIEDŹ 2 LUB 3 W PYTANIU 3)
4. Skąd Pan(i) czerpie informacje jak oszczędzać? Proszę wymienić maksymalnie trzy źródła informacji, z
których Pan(i) najczęściej korzysta? (ANKIETER: NIE CZYTAĆ ODPOWIEDZI)
1. z reklam w TV, radiu, prasie, Internecie, bilboardów
2. z programów/audycji/artykułów na temat oszczędzania w prasie, TV, radiu, Internecie, prasie
3. z materiałów informacyjnych instytucji finansowych
4. od pracowników instytucji finansowych
5. od znajomych / rodziny
6. Nie kieruję się wiedzą fachową, tylko własną intuicją
7. Inne. Jakie?
(UKRYTE) trudno powiedzieć
5. Pokażę Panu(i) teraz listę opinii na temat oszczędzania i inwestowania; proszę ocenić, na ile każde z
tych stwierdzeń opisuje Pana(i) opinię.
Proszę to ocenić przy pomocy 6-stopniowej skali, gdzie „1” oznacza, że Pana(i) opinię w pełni opisuje
stwierdzenie po lewej stronie, zaś wskazanie oceny „6” oznacza, że stwierdzenie umieszczone po prawej
stronie w pełni opisuje Pana(i) opinię. Oczywiście może Pan(i) wybrać każdą ocenę od „1” do „6”.
(CADAS: POKAZAĆ EKRAN. ROTACJA)
Jeśli moje oszczędności lub inwestycje
Jeśli moje oszczędności lub inwestycje tracą
na wartości nie ryzykuję dalej i REZYGNUJĘ z
(np. lokaty, fundusze, akcje)tracą na
1
2
3
4
5
6
nich w OBAWIE PRZED DALSZĄ STRATĄ
wartości nie rezygnuję z nich ale CZEKAM
NA ODROBIENIE STRATY
Oszczędzając staram się wybierać takie formy
Oszczędzając i inwestując staram się
oszczędzania, z których mogę
wybierać takie formy, które oferują
ZREZYGNOWAĆ W DOWOLNYM
uzyskanie większego zysku ale nie ma
1
2
3
4
5
6
MOMENCIE nawet kosztem uzyskania
możliwości rezygnacji z nich w dowolnym
mniejszych zysków
momencie i należy ZAMROZIĆ
OSZCZĘDNOŚCI na dłuższy okres
Wolę oszczędzać poprzez takie formy
Wolę oszczędzać poprzez takie formy
inwestycyjny, w których WSZYSTKIE
inwestowania, które OPRÓCZ
1
2
3
4
5
6
GROMADZENIA OSZCZĘDNOŚCI
ŚRODKI SĄ PRZEZNACZANE NA
GWARANTUJE OCHRONĘ
INWESTYCJE
Lubię podejmować RYZYKO licząc na
Wolę NIŻSZY, ale PEWNY ZYSK
1
2
3
4
5
6
WYŻSZY ZYSK
1.
Od czego w największym stopniu zależy Pana(i) powodzenie w oszczędzaniu? ANKIETER: NIE
CZYTAĆ, MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ
1. Przeznaczenie, łut szczęścia
2. Moje własne decyzje
3. Sytuacja gospodarcza na świecie
4. Działania spekulantów na rynkach finansowych
5. Sytuacja gospodarcza w kraju
6. Sytuacja polityczna w kraju/decyzje polityków
7. Działania instytucji finansowej, której powierzam pieniądze
8. Inne? Co?
(UKRYTE) trudno powiedzieć
2.
Czy Pana(i) zdaniem obecne zawirowania na rynkach finansowych będą miały wpływ na wysokość
Pana(i) oszczędności? (ANKIETER: ODCZYTAĆ ODPOWIEDZI)
1. wpłyną bardzo negatywnie
2. będą miały niewielki negatywny wpływ
3. nie będą miały żadnego wpływu – ani pozytywnego, ani negatywnego
4. raczej wpłyną pozytywnie
5. zdecydowanie wpłyną pozytywnie
(UKRYTE) trudno powiedzieć
CADAS: ZADAWAĆ WSZYSTKIM
3. Proszę powiedzieć, które stwierdzenie lepiej opisuje Pana(i) podejście do oszczędzania. Czy…
(ANKIETER: ODCZYTAĆ ODPOWIEDZI. TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)
1. warto oszczędzać, bo w przyszłości będzie żyło mi się lepiej
2. uważam, że oszczędzanie nie ma sensu, lepiej wydać pieniądze na życie
(UKRYTE) trudno powiedzieć
4.
Który z poniższych sposobów oszczędzania jest według Pana(i) najbezpieczniejszy? (ANKIETER:
POKAZAĆ EKRAN. MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)
(CADAS: POKAZAĆ EKRAN. ROTACJA)
1. Lokata terminowa złotowa
2. lokata terminowa walutowa
3. lokata inwestycyjna
4. lokata z ubezpieczeniem
5. Fundusze inwestycyjne
6. Trzymanie gotówki w domu
7. Konto osobiste/ROR
8. Konto oszczędnościowe/oszczędnościowo-lokacyjne - jest to produkt podobny jednocześnie do lokaty
terminowej i do „zwykłego” konta osobistego / RORu. Jest oprocentowane tak wysoko jak lokaty
terminowe ale pieniądze tam zgromadzone nie są zablokowane – można je wpłacać i wypłacać kiedy się
chce bez utraty odsetek
9. Obligacje Skarbu Państwa
10. Inwestowanie na giełdzie, kupowanie akcji
11. Inwestowanie w nieruchomości/ziemię
12. (UKRYTE) dodatkowy etat
13. inne. Jakie?
14. (UKRYTE) żaden z nich
(UKRYTE) trudno powiedzieć
Komu najbardziej Pan(i) ufa w kwestiach związanych z inwestowaniem i oszczędzaniem? (ANKIETER:
NIE CZYTAĆ ODPOWIEDZI. MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)
(CADAS: ROTACJA)
1. Pracownikowi banku / instytucji finansowej
2. Urzędnikowi państwowemu
3. Rodzinie/znajomych
4. Ekspertom z radia, telewizji, prasy, internetu
5. Innym. Komu?
6. Nikomu nie ufam
trudno powiedzieć
5.
33
1.
Proszę sobie wyobrazić, że sytuacja w Pana(i) gospodarstwie domowym uległa pogorszeniu, tak że musiał(a)by
Pan(i) zrezygnować z niektórych stałych wydatków. Proszę wskazać z czego zrezygnował(a)by Pan(i) w pierwszej
kolejności. (ANKIETER: NIE CZYTAĆ ODPOWIEDZI. MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)
1. zrezygnował(a)bym z wydatków na sport i rekreację
2. ograniczył(a)bym korzystanie z samochodu
3. sprzedał(a)bym samochód
4. zrezygnował(a)bym z wydatków na telewizję kablową/Internet/telefon
5. zawiesił(a)bym płacenie rachunków za mieszkanie/prąd/gaz/wodę
6. ograniczył(a)bym zużycie wody/prądu/gazu
7. zrezygnował(a)bym z wydatków na kulturę (gazety, książki, kino, teatr)
8. przestał(a)bym płacić ubezpieczenie (AC, zdrowotne, na Zycie, za mieszkanie)
9. zawiesił(a)bym spłaty kredytów
10. oszczędzał(a)bym na jedzeniu/kupował(a)bym jedzenie gorszej jakości
11. oszczędzał(a)bym na ubraniu, butach
12. inne. Jakie?
13. nie zrezygnował(a)bym z żadnych wydatków
trudno powiedzieć
Kwestionariusz (2/2)
2. Załóżmy, że może Pan(i) wygrać nagrodę. Co by Pan(i) wolał(a)? (ANKIETER: POKAZAĆ EKRAN)
1. 2000 zł, ale pewne w 100%
2. 3000 zł, ale pewne w 75%
3. 4000 zł, ale pewne w 50%
4. 6000 zł, ale pewne w 25%
5. (UKRYTE) żadne z powyższych
(UKRYTE) trudno powiedzieć
3. Ogólnie rzecz biorąc, czy Pana(i) zdaniem Polacy są (ANKIETER: ODCZYTAĆ ODPOWIEDZI):
1. Oszczędni
2. Rozrzutni
3. ani oszczędni, ani rozrzutni - umiarkowanie wydają pieniądze
(UKRYTE) trudno powiedzieć
4. Jakie jest oprocentowanie Pana(i) konta osobistego/RORu? (ANKIETER: ODCZYTAĆ ODPOWIEDZI. MOŻLIWA
TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)
1. 0-0,5%
2. 0,5-1%
3. 1-1,5%
4. Powyżej 1,5%
5. Nie mam RORu
6. (UKRYTE) odmowa odpowiedzi
(UKRYTE) trudno powiedzieć
5. Czy Pan(i) zastanawia się w jaki sposób zwiększyć swoją emeryturę w przyszłości?
1. Tak – często się nad tym zastanawiam
2. Tak – co jakiś czas się nad tym zastanawiam
3. Nie – nie interesuje mnie to
4. Nie – i tak nie ma to znaczenia
5. Nie – jestem już na emeryturze
9. (UKRYTE) Trudno powiedzieć
CADAS: ZADAWAĆ, JEŻELI RESPONDENT ZASTANAWIA SIĘ NAD ZWIĘKSZENIEM EMERYTURY W
PRZYSZŁOŚCI (ODPOWIEDŹ 1 LUB 2 W PYTANIU 15)
6.
Który z poniższych sposobów oszczędzania jest najlepszy, żeby powiększyć swoją emeryturę? (ANKIETER:
POKAZAĆ EKRAN. MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)
(CADAS: POKAZAĆ EKRAN. ROTACJA)
1. Lokata terminowa złotowa
2. lokata terminowa walutowa
3. lokata inwestycyjna
4. lokata z ubezpieczeniem
5. Fundusze inwestycyjne
6. Trzymanie gotówki w domu
7. Konto osobiste/ROR
8. Konto oszczędnościowe/oszczędnościowo-lokacyjne - jest to produkt podobny jednocześnie do lokaty terminowej i do
„zwykłego” konta osobistego / RORu. Jest oprocentowane tak wysoko jak lokaty terminowe ale pieniądze tam
zgromadzone nie są zablokowane – można je wpłacać i wypłacać kiedy się chce bez utraty odsetek
9. Obligacje Skarbu Państwa
10. Inwestowanie na giełdzie, kupowanie akcji
11. Inwestowanie w nieruchomości/ziemię
12. Dodatkowy etat
13. inne. Jakie?
14. (UKRYTE) żaden z nich
(UKRYTE) trudno powiedzieć
34
Opis Psychografii i Klas Społecznych
Psychografia
Więcej niż tylko demografia
Celem PSYCHOGRAFII jest wzbogacenie charakterystyki konsumenta opartej o swoistą konfigurację cech związanych
ze stylem życia, orientacją na pewne systemy wartości czy pewne cechy osobowości. Poprzez pryzmat typologii
konsumentów można lepiej uchwycić motywacje badanych, genezę ich opinii, wyjaśniać preferencje wobec
określonych marek, i chyba co najważniejsze komercyjnie, określić podatność na specyficzne strategie marketingowe.
„Psychograficzne portrety konsumentów” bazują na bogatym dorobku Pentor RI w zakresie badań empirycznych
rozmaitych postaw konsumentów
i obywateli. Poprzez odpowiedni dobór wskaźników typologia ta nie replikuje
informacji zawartych w cechach demograficznych. Szczególną zaletą segmentacji „Psychograficzne portrety
konsumentów” jest to, że nie jest ona wielkim studium psycho-społeczno-rynkowym publikowanym raz na dwa lata, ale
dzięki starannej i selektywnej kompresji wskaźników można ją stosować w każdym badaniu. Zawsze doskonale
sprawdza się jako uzupełnienie wyjaśniania poprzez cechy demograficzne, a czasami je przewyższa, ukazując większe
zróżnicowania postaw i zachowań poszczególnych typów niż jakakolwiek cecha demograficzna.
Jak powstawały „Psychograficzne portrety konsumentów”?
Psychografia powstawała w oparciu o paroletnie badania funkcjonowania różnych skal, kilka badań "pilotażowych"
(czterokrotnie na 1000 osobowych próbach badano użyteczność ponad 200 wskaźników) wyselekcjonowano
kilkadziesiąt stwierdzeń tworzących kilkanaście skal.
Na ich podstawie wyodrębnione zostało sześć typów o
szczególnej konfiguracji postaw wobec siebie i innych, świata społecznego i rynku.
36
Opis Segmentów (1/3)
DOJRZALI
Chętni kontaktom towarzyskim, dynamiczni, z pewną dozą konformizmu. Zdecydowane odrzucają populizm. Wyraźnie
nie imponuje im konsumpcja na pokaz. Spójnie godzą mieszczańską solidność z pewną dozą tolerancji obyczajowej.
Wykazują najsilniejsze zamiłowania estetyczne. Cechuje ich też pewna, acz nie histeryczna dbałość o to, by być
modnym. W zachowaniach na rynku zdecydowanie odrzucają etnocentryzm, natomiast dość cenią jakość i zaufane
firmy. Kupują to co chcą, z rozwagą i nie zapożyczają się. Spokojni, pewni siebie, troszczący się o rodzinę. W sumie
spełnieni, ale nie spoczywający na laurach.
DEMOGRAFIA: raczej lepiej wykształceni, najzamożniejsi, miasta średnie i duże
ZDOBYWCY in spe
Opowiadają się zdecydowanie za nowym (rynkowym) ładem. To ludzie, którzy prą do przodu niezależnie, jaki już status
osiągnęli. Najczęściej jednak są u progu kariery. Nastawieni na kontakt z innymi, zważający na ich opinię o sobie. Nade
wszystko cenią sobie emocje, ryzyko, walkę - ale w ramach reguł obecnego ładu, a zatem zdecydowanie odrzucający
egalitaryzm i ksenofobię. Cechuje ich największa tolerancja obyczajowa i antyklerykalizm, pewna doza zainteresowań
kulturalnych, estetycznych. Najbardziej dynamiczny, otwarty, ale jednocześnie najbardziej konsumpcyjnie nastawiony
typ. Najsilniej ze wszystkich sterowani są przez trendy mody, cenią sobie markowe produkty wysokiej jakości,
niekoniecznie polskie. Prowadzi to do najsilniejszych występujących w takim natężeniu tylko w tej grupie neurotycznych
stanów, zapożyczają się by coś kupić, a potem bywają ze swej niezbyt rozważnej decyzji niezadowoleni.
DEMOGRAFIA: głównie młodzi, wykwalifikowani
37
Opis Segmentów (2/3)
SFRUSTROWANI
Wyznawcy konsumpcyjnego stylu życia, którego jednak - na skalę, jaką się im marzy - nie są w stanie prowadzić, z
braku odpowiednich środków materialnych. W skrajnym rozziewie między bardzo rozbudzonymi aspiracjami
konsumpcyjnymi a bardzo ograniczonymi możliwościami ich zaspokojenia. Stąd rebelianckie postawy, deklarują
nonkonformizm, odrzucają mieszczańskie wartości, kontestują ład, w którym zajmują nie najwyższe pozycje. Swą
skromną pozycję chcieliby rekompensować ostentacyjną konsumpcją. Skłonni się zapożyczać dla posiadania
przedmiotów, które w ich mniemaniu są symbolami statusu. W tej histerii popełniają błędy, ciągle są niezadowoleni
ze swych wyborów. W produkcie liczy się dla nich efekt, siła wrażenia, nie zaś kraj pochodzenia, faktyczna jakość,
oryginalna marka. Podatni na reklamy, zważający na trendy mody.
DEMOGRAFIA: 20-30-latkowie, dochody niższe, wykształcenie zasadnicze i średnie, rolnicy, pracownicy umysłowi
niższego szczebla
SCEPTYCY
Dystans nie oznacza frustracji - ci ludzie dzięki wykształceniu lub/ i wrodzonej inteligencji jakoś sobie radzą, na
pewno jednak nie są beneficjentami III Rzeczpospolitej. Nie są więc oni entuzjastami, ale też nie są kontestatorami
współczesnej rzeczywistości. W warstwie psychologicznej cechuje ich niechęć do kontaktu z wieloma ludźmi,
zdecydowany nonkonformizm, poszukiwanie spokoju. W stosunku do otaczającego świata przejawiają
niezależność, indywidualizm, z pewną dozą abnegacji i nonszalancji. Obce im są wszelkie ideologiczne skrajności,
zdecydowane odrzucają "nowoczesny" konsumeryzm, jak również zdecydowanie odrzucają "tradycyjne" postawy
rewindykacyjnego populizmu, religijnego rygoryzmu czy solidnych mieszczańskich wartości. Wykazują
zdecydowany brak zainteresowania modą, pracami praktycznymi w domu. Na rynku kupują rozważnie i to, co
rzeczywiście chcieli, ale bez przyjemności. Nie mają poczucia obowiązku kupowania tylko polskich towarów. W tle
ich postawy tkwią nie nachalnie deklarowane wartości jak tolerancja i wyrozumiałość, jakość - jako opozycja
tandety, i piękno jako wartość estetyczna.
DEMOGRAFIA: wiek średni i starsi, raczej wykształceni, dochód średni
38
Opis Segmentów (3/3)
SWOJACY
Swojski pragmatyk przywiślański. Nie opanowani żadną ideą przewodnią, ale zorientowani na konkretne codzienne
cele. Jeżeli wyrażają jakieś ogólniejsze poglądy, to cechuje ich rozdarcie między populistycznymi resentymentami
a mieszczańską stabilizacją. Pełni rezerwy wobec urynkowionego świata, ale również niechętni ingerencji kościoła
w życie publiczne. Lubią samemu coś zrobić, aby było zgodne z ich gustem, ale na pewno nie musi to być modne.
W zachowaniach rynkowych są roztropni, pewni siebie, nie kupują na pokaz – przekonani, że przy zakupach nie
popełniają błędów, wybierają polskie. Argumentem dla nich może być solidne, zdrowe, praktyczne, polskie, za
rozsądną cenę, nigdy zaś modne, ekstrawaganckie, zagraniczne.
DEMOGRAFIA: wiek przynajmniej 30, zwłaszcza 40+, dochody raczej średnie
TRADYCJONALIŚCI
Wyróżnia ich bardzo tradycjonalistyczny światopogląd. Ich system wartości oparty jest o skrajny rygoryzm moralny
powiązany z przekonaniem o niedostatecznej roli kościoła w Polsce. Mają pewną skłonność do populizmu (tu:
egalitaryzm + ksenofobia). Nie są to jednak wyłącznie słuchacze Radia Maryja - surowi w osądach starzy ludzie,
ale również i młodsi chroniący swą bezradność wobec świata zewnętrznego za pogardą surowej oceny
„współczesnej zgnilizny”, czyli upadku wartości narodowych, religijnych, chłopskich, socjalistycznych itp. Najsilniej
ze wszystkich unikają emocji, niechętni kontaktom towarzyskim. Zdecydowane odrzucają konsumpcję na pokaz,
aktualną modę, nie wykazują zainteresowań kulturalnych. Jeżeli chodzi o zachowania na rynku, to cechuje ich silny
etnocentryzm konsumencki, brak zainteresowania produktami markowymi, ale też dzięki niewielkiemu
zaangażowaniu w rynek konsumencki nie doświadczają żadnych stanów neurotycznych z tym związanych.
Dodatkowym przejawem ich alienacji rynkowej jest skłonność do samowystarczalności - wolą raczej samemu coś
zrobić niż kupić.
DEMOGRAFIA: raczej starsi, mniej wykształceni, niskie dochody
39
Opis klas społecznych
Klasa
Klasa społeczna
społeczna
ŁĄCZNE MIESIĘCZNE DOCHODY NETTO GOSPODARSTWA DOMOWEGO
GRUPA
ZAWODOWA*
0-500
501-600
601-700
701-800
801-900
901-1000
1001-1250
1251-1500
1501-1750
1751-2000
2001-2500
2501-3000
3001-4000
4001-5000 ponad 5000
WYKSZTAŁCENIE
1
2
3
E
PODSTAWOWE
I ZASADNICZE
ZAWODOWE
D
4
1
2
3
ŚREDNIE
C
4
1
2
B
A
WYŻSZE
3
4
* 1 - Robotnicy niewykwalifikowani
2 - Robotnicy wykwalifikowani i rolnicy indywidualni
3 - Pracownicy biurowi niższego i średniego szczebla, właściciele prywatnych firm zatrudniający do 5 pracowników
4 - Pracownicy umysłowi wyższego szczebla i wolne zawody, właściciele prywatnych firm powyżej 5 pracowników
Przy określaniu klasy społecznej bierzemy pod uwagę wykształcenie i grupę zawodową głowy gospodarstwa domowego.
40
Metryczka
Dane Metryczkowe (1/2)
Region
Płeć
47%
Mężczyźni
53%
Kobiety
Wiek
Północny
Północno-wschodni
9%
7%
27%
do 29
Środkowy
17%
od 30 do 39
od 40 do 49
14%
11%
Południowo-zachodni
17%
22%
60 i więcej
8%
Środkowo-zachodni
16%
od 50 do 59
15%
Południowy
Wykształcenie
17%
Południowo-wschodni
26%
podstawowe
Środkowo-wschodni
6%
25%
zasadnicze
Miejsce zamieszkania
34%
średnie
wyższe
wieś
15%
10%
od 1001 do 1500
38%
14%
miasto do 19999
Dochód rodzinny
do 1000
14%
Stołeczny
10%
miasto do 49999
14%
18%
miasto do 199999
27%
od 1501 do 2500
23%
od 2501 do 4000
ponad 4000
W arszawa
8%
15%
miasto powyżej 200000
5%
N=1019
42
Dane Metryczkowe (2/2)
Klasa
Grupa społeczno-zawodowa
A
12%
17%
Robotnicy (RB)
B
Rolnicy (RI)
3%
18%
C
39%
D
E
Menedżerowie (MN)
18%
21%
Urzędnicy (PB)
14%
5%
Miejsce zamieszkania
dojrzali
Studenci (ST)
20%
12%
zdobywcy
Emeryci (EM)
Gosp. dom. (GD)
32%
sceptycy
16%
swojacy
5%
sfrustrowani
Bezrobotni (BR)
19%
17%
15%
5%
tradycjonaliści
13%
N=1019
43
44 44