Psychologia sądowa - Instytut Psychologii UŚ

Psychologia sądowa – opis przedmiotu
Autor: Prof. (UŚl) dr hab. Jan. M. Stanik
Koordynator projektu: Prof. (UŚl) dr hab. Jan. M. Stanik
Osoby prowadzące: Prof. (UŚl) dr hab. Jan. M. Stanik, dr hab. Hanna Przybyła Basista, dr Danuta Rode, dr Agnieszka
Roszkowska, dr Joanna Różanska – Kowal, dr Justyna Trepka – Starosta, dr Leszek Woszczek, mgr Magdalena Rode, mgr
Bartosz Wojciechowski
Profil zawodowy I: Psychologia sądowa
Rok
#azwa ogólna bloku
studiów przedmiotów
III
Obszar zastosowań
psychologii sądowej
Semestr Forma
studiów zajęć
5
30
(30W)
Ćw.
#azwa szczegółowa przedmiotu
Treści kształcenia. Efekty kształcenia.
Bazowa literatura
Psychologiczne mechanizmy kryminogenezy
1.
Paradygmat T. Tomaszewskiego – „człowiek w sytuacji”. Funkcjonowanie
mechanizmów osobowościowych, sytuacyjnych i motywacyjnych a rodzaje i typy
zachowań.
2. Pojęcie normy prawnej i jej regulacyjne funkcje w państwie.
2.1. Źródła norm prawnych
2.2. Regulacyjna funkcja norm prawnych w świadomości społecznej i indywidualnej.
3. Osobowościowe mechanizmy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne w okresie
adolescencji i ich różnicowe odniesienie do nieletnich.
4. Pojęcie nieletniego jako sprawcy czynu karalnego i jako adolescenta zagrożonego
„demoralizacją”
5. Definicje i operacjonalizacja pojęć: zachowanie zaburzone, „demoralizacja”
(termin prawny), niedostosowanie społeczne, asocjalność (oprócz literatury
studenci przygotowują materiał poglądowy na podstawie akt sądowych (opinii
biegłych) z Sądów Rodzinnych.
6. Wybrane kierunki teoretyczne kryminologii w aspektach psychologicznych.
7. Zaburzenia reaktywne osobowości w sterowaniu ludzkim zachowaniem (ICD -10;
DSM –IV).
8. Psychologiczne problemy psychopatii a czyny przestępcze.
9. Biologiczne korelaty osobowości jako czynniki ryzyka przestępczości nieletnich.
10. Kryminologiczno – psychologiczna typologia przestępstw i ich mechanizmy
motywacyjne.
11. Funkcjonowanie nieletnich w asocjalnych grupach podkulturowych
(paraprzestępczych i przestępczych).
11.1. Struktura i psychologiczne mechanizmy funkcjonowania małych grup (small
groups)
11.2. Podkultury dewiacyjne, rodzaje grup podkulturowych.
12. Kryminologiczne i psychologiczne problemy wiktymologii.
• Wiedza i rozumienie modelu zachowania „człowiek w sytuacji”
• Wiedza i rozumienie pojęć dotyczących zachowań paraprzestępczych i przestępczych
• Wiedza i rozumienie psychospołecznych mechanizmów kryminogenezy
• Wiedza i rozumienie problematyki z zakresu wiktymologii
Literatura bazowa:
• T. Tomaszewski (1975), Człowiek w sytuacji, (w:) Psychologia, (red.:) T.
Tomaszewski, Warszawa, PWN
• J. M. Stanik (2007), Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności (w:)
Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J.M. Stanik, Warszawa, PWN
• Psychologia zaburzeń osobowości – DSM – IV, (2004), (red.:) L. Cierpiałkowska,
Poznań, Wyd. Naukowe UAM.
• Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD -10, (2000),
Kraków – Warszawa, Inst. Psychiatrii i Neurologii, „Vesalius”.
• B. Hołyst (2003), Wiktymologia
6
30
(15W)
Psychologia sądowa. Psycholog jako biegły sądowy i jego rola w procesie sądowym.
W.
1.
1.1.
1.2.
2.
3.
4.
Związki psychologii z prawem
Tradycje historyczne w Polsce i na świecie.
Ujęcia aktualne
Pojęcie i zadania psychologii sądowej w Polsce.
Status prawny biegłego sądowego psychologa w polskim procesie sądowym.
Pojecie „wiadomości i umiejętności specjalnych” jako kryterium i potrzeba
powołania biegłego.
5. Pojęcie i rodzaje diagnozy psychologicznej: opisowo – etiologiczna, kliniczna,
aktuarialna.
6. Diagnoza, ekspertyza, opinia sądowa.
7. Metodologiczny model psychologicznego opiniodawstwa sądowego.
8. Typy opinii psychologiczno – sądowych.
9. Probalistyczny model diagnozowania i formułowania wniosków w opinii biegłego
sądowego psychologa.
10. Rola diagnostyczno – ekspertalna biegłego sądowego psychologa: konsultant,
laborant, technik, samodzielny biegły, członek tandemu (RODK) lub zespołu
biegłych.
11. Rodzaje współpracy biegłego psychologa z innymi ekspertami: psychiatrą,
pedagogiem, neurologiem, pediatrą, kryminalistykiem i in.
12. Typy opinii psychologiczno – sądowych.
13. Ocena dowodu z opinii biegłego psychologa przez organ procesowy.
14. Uczestnictwo biegłego sądowego psychologa w rozprawie sądowej: /a/
uczestnictwo samodzielne, /b/ uczestnictwo z innymi biegłymi.
15. Etyczno – zawodowe problemy biegłego sądowego psychologa.
•
•
•
Wiedza i rozumienie związków psychologii z prawem.
Wiedza nt. statusu biegłego sądowego psychologa.
Wiedza nt. teoretycznego i metodologicznego modelu psychologicznego
opiniodawstwa sądowego.
• Wiedza i rozumienie ról biegłego psychologa i rodzajów opinii
psychologiczno – sądowych.
• Wiedza i rozumienie etyczno – zawodowe problemów sądowego psychologa.
Literatura bazowa:
• J.M. Stanik, Związki psychologii z prawe, Przegląd Psychologiczny, 1985, nr 4
• L. Tyszkiewicz, Psycholog jako uczestnik procesu stosowania prawa, (w:) M.
J. Lubelski, J.M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia psychologii dla
prawników, Warszawa 1985, Wyd. Prawnicze.
• J. M. Stanik, Teoretyczne i metodologiczne przesłanki opiniodawstwa
psychologicznego w procesie sądowym, Postępy Psychiatrii i Neurologii,
2000, 9, suplement 4.
• Ekspertyza sądowa (red.:) J. Wójcikiewicz, Zakamycze 2002, Wyd. Kantor.
• J. M. Stanik, Współpraca psychiatryczno – psychologiczna w ekspertyzach
sadowych, (w:) Problemy psychologiczno – psychiatryczne w procesie
karnym, Katowice 1985, Wyd. UŚl.
• T. Widła, Ocena dowodu z opinii biegłego, Katowice, 1992, Wyd. UŚl.
• J.M. Stanik, Węzłowe problemy etyczno – zawodowe biegłego sądowego
psychologa, (w:) Etyczno – zawodowe problemy biegłego sądowego
psychologa i psychiatry w praktyce sądowej, (red.:) J.M. Stanik, Z. Majchrzyk,
Katowice 1995, Wyd. Anima.
6
30
(15W)
Ćw.
Psychologia sądowa. Psycholog jako biegły sądowy i jego rola w procesie sądowym.
1. Pojecie i aktualne zadania psychologii sądowej w Polsce.
2. Cele i zadania procesu sądowego a zagadnienia „prawdy sądowej”
2.1. „prawda sądowa”
„prawda epistemologiczna”
„prawda biegłego”
3. Metodologiczno – warsztatowe wymagania wobec biegłego psychologa a pojęcie
wiadomości i umiejętności specjalnych”
4. Szczególne wymagania warsztatowe wobec biegłego psychologa przy opiniowaniu
małoletnich w różnych rolach procesowych.
5. Wykorzystanie eksperymentów psychologiczno – klinicznych na użytek ekspertyz
Sądowych.
6. Błędy warsztatowe i uchybienia etyczne w ekspertyzach i opiniach sądowych –
biegłych psychologów.
7. Analiza różnego typu opinii psychologiczno – sądowych z materiałów
przygotowanych przez studentów z akt sądowych: spraw karnych i spraw nieletnich
– Sądów Rodzinnych. Analiza dotyczyć będzie wszystkich aspektów oceny opinii
przedstawionych w ramach wykładu i wcześniejszych ćwiczeń.
Wiedza nt. zadań psychologii sądowej w Polsce.
Wiedza i rozumienie pojęć, pojmowanie pojęcia prawdy w epistemologii, pojęcie
„prawdy sądowej” i pojecie „prawdy biegłego”.
• Rozumienie ogólnych i szczegółowych wymagań warsztatowych wobec psychologa
jako biegłego.
• Wiedza i rozumienie zakresu ryzyka uchybień zawodowych i etycznych w pracy
psychologa jako biegłego.
Literatura bazowa
• J. Wróblewski, Z zagadnień „prawdy sądowej”, Studia Kryminologiczne,
Kryminalistyczne i Penitencjarne, 1975, T.2/
• R. Pawłowska, Teoria i praktyka eksperymentu klinicznego w psychologii stosowanej,
(w:) Wybrane techniki diagnostyczne w psychologii klinicznej (red.:) J.M. Stanik,
Katowice, 1980,Wyd. UŚl, wyd. II
• J.M. Stanik, B. Kowalczyk, Etyczne i warsztatowe uchybienia w psychologicznym
opinio dawstwie sądowym, (w:) Psychologia. Badania i Aplikacje, (red.:) Z.
Ratajczak, 1996, T.1. , Katowice, Wyd. UŚl.
•
•
6
30
(15W)
Lab.
Psychologiczne mechanizmy kryminogenezy nieletnich (zagadnienia szczegółowe)
Uwaga: do odpowiednich ćwiczeń studenci przygotowują materiał laboratoryjny z akt
sadowych – Sądów Rodzinnych.
1. Pojecie „nieletniego” w świetle przepisów Ustawy z 26.X.1982 (w ujęciu prawnym)
a psychologiczne pojęcie okresu adolescencji; różnice w charakterystyce chłopców
i dziewcząt w okresie adolescencji w ujęciu gender psychology.
2. Realizacja 8 Osobistych Zadań Rozwojowych (OZR) w okresie adolescencji (w
ujęciu Havighursta).
3. Warunki opiekuńczo – wychowawcze (WOWRN) w rodzinie a ryzyko zachowań
paraprzestępczych i przestępczych nieletnich.
4. Efekty Edukacyjno Wychowawcze w szkole a ryzyko zachowań paraprzestępczych
i przestępczych nieletnich (EEW).
5. Przejawy i formy przemocy uczniowskiej na terenie szkoły i ich uwarunkowania.
6. Funkcjonowanie w asocjalnych grupach podkulturowych (FAGP) a ryzyko
zachowań para przestępczych i przestępczych:
a) mechanizmy psychologiczno – kryminologiczne
b) diagnozowanie FAGP.
7. Wpływ massmediów na przejawy asocjalności adolescentów
8. Asocjalny styl życia nieletnich: pojęcie, operacjonalizacja, diagnozowanie.
9. Mechanizmy synergetyczne (synergizm) w kryminogenezie nieletnich.
• Wiedza nt. rozumienia prawnego pojęcia „nieletni” w Ustawie – u.p.n. z 26.X.1982
• Wiedza nt. pojęcia i operacjonalizacji normatywnych Zadań Rozwojowych w okresie
adolescencji wg Havighursta.
• Wiedza nt. warunków opiekuńczo – wychowawczych w rodzinie, efektów
edukacyjnych w szkole.
• Wiedza nt. przejawów i form przemocy w szkole.
• Wiedza nt. funkcjonowania nieletnich w asocjalnych grupach podkulturowych i
umiejętność diagnozowania.
• Wiedza nt. mechanizmów synergetycznych w kryminogenezie nieletnich.
• Wiedza i rozumienie nt. asocjalnego stylu życia nieletnich.
Literatura bazowa:
• P. Górecki, S. Stachowiak, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich,
Komentarz, Zakamycze 2005, Wyd. III
• B. Czarnecka - Dzialuk, Nieletni sprawcy czynów karalnych przed sądem rodzinnym,
Warszawa 1993, Wyd. Inst. Nauk Prawnych PAN
• R. Drwal, Percepcja ważności i realizacji zadań rozwojowych przez adolescentów (w:)
Badania nad rozwojem w okresie dorastania, (red:) Z. Smoleńska, Warszawa 1993,
IV
Diagnoza i interwencja w
psychologii sądowej
7
30
(30W)
Ćw
Wyd. Instytut Psychologii PAN.
• A. Piekacz, Styl życia a poziom realizacji normatywnych zadań rozwojowych u
gimnazjalistów, Katowice, 2008 (niepubl. rozprawa doktorska) UŚl.
• I. Pospiszyl, Przemoc w szkole, Warszawa 2005.
• J. M. Stanik, Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności, (w:)
Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J. M. Stanik, Warszawa, 2007, PWN
Poradnictwo i interwencje psychologiczne w sprawach sądowych
1. Poradnictwo psychologiczne dla rodziców (w RODK- ach) w sprawach o demoralizację
ich dzieci (nieletnich).
2. Poradnictwo psychologiczne (w RODK-ach) w sprawach o demoralizację nieletnich – w
stosunku do nieletnich.
3. Problemy stylu życia nieletnich i funkcjonowania ich mechanizmów obronnych.
Zagadnienia diagnostyczne i poradnictwo psychologiczne dla nieletnich (w RODK – ach).
4. Mediacje sądowe w sprawach nieletnich.
5. Mediacje sądowe w sprawach karnych.
6. Mediacje i negocjacje w sprawach rozwodowych.
7. Doradztwo i opinio dawstwo psychologiczne w sprawach o adopcje.
• Wiedza i elementarne umiejętności psychologiczne w zakresie poradnictwa
psychologicznego dla rodziców i nieletnich w sprawach o demoralizację.
• Wiedza i umiejętności diagnozowania stylu życia adolescentów ( i nieletnich) oraz
poradnictwo.
• Wiedza i umiejętności diagnozowania mechanizmów obronnych występujących u
nieletnich oraz elementy poradnictwa psychologicznego.
• Wiedza nt. mediacji i negocjacji w sprawach karnych i w sprawach nieletnich.
• Wiedza i elementarne umiejętności w zakresie opiniodawstwa i mediacji w sprawach
rozwodowych.
• Wiedza i elementarne umiejętności doradcze w sprawach o przysposobienie.
Literatura bazowa:
• B. Czarnecka – Dzialuk, D. Wójcik, Mediacja w sprawach nieletnich w świetle teorii i
badań, Warszawa 2001, Wyd. „Typografia”
•
•
•
•
•
8
30
(15W)
W
(2 x
15)
A. Piekacz, Styl życia a poziom realizacji normatywnych zadań rozwojowych u
gimnazjalistów, Katowice, 2008 (niepubl. rozprawa doktorska) UŚl.
H. Grzegołowska – Klarkowska, Mechanizmy obronne osobowości, Warszawa, 1986,
PWN
H. Przybyła – Basista, Mediacje rodzinne w konflikcie rozwodowym, Katowice 2006,
Wyd. UŚl.
J. Trepka – Starosta, Rodzaje motywacji do podjęcia decyzji o adopcji a treści
potrzeby sensu życia, Katowice 2003, (niepubl. rozprawa doktorska) UŚl.
M. Rode, Instytucja mediacji w sprawach karnych osób dorosłych – charakterystyka i
funkcjonowanie (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w
opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych, (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009,
Wyd. Impuls.
Psychologia zeznań świadków oraz wyjaśnień podejrzanych (oskarżonych)
1 x 15 w
1. Świadek w procesie sądowym – wprowadzenie historyczne.
2. Pojęcie świadka w ujęciu prawnym – procesowym
a) świadek – osoba dorosła, świadek w wieku podeszłym
b) świadek chory psychicznie, świadek upośledzony umysłowo a jego zdolność procesowa)
3. Świadek małoletni (dziecko jako świadek)
4. Kryteria oceny zeznań świadków
4.1. Kryteria badawcze: Dokładność, Kompletność, Ostrożność (D, K, O).
4.2. Kryteria procesowe (wiarygodność)
5. Kryteria oceny zeznań świadka - dziecka
6. Wiarygodność zeznań świadków (pojęcie prawne a ujecie psychologiczne)
7. Sposoby przesłuchań świadków w ujęciu procesowym.
8. Metody przesłuchań świadków w ujęciu psychologicznym: SR, PU, CE, PKW, PP.
9. Rodzaje pytań w przesłuchaniach świadków a efekty zeznań.
10. Rodzaje i przyczyny błędów w zeznaniach.
11. Przesłuchanie powtórne
12. Osobowościowe i sytuacyjne uwarunkowania postrzegania zdarzeń a
wiarygodność zeznań świadków. Psychologiczne problemy agrawacji; zemsta,
przekupstwo, szantaż.
13. Zeznania niewiarygodne: świadek kłamiący, świadek mylący się, świadek
stronniczy. Sposoby weryfikacji zeznań niewiarygodnych.
14. Psychologiczny warsztat biegłego psychologa w odniesieniu do badania świadków
15. Rola biegłego psychologa w pozaprocesowym (policyjnym) i procesowym (przesłuchanie
prokuratorskie i sądowe) przesłuchanie małoletniego świadka.
16. Przesłuchanie podejrzanego i oskarżonego.
17. Psychologiczne podstawy interpretacji danych diagnostycznych poligrafu (wykrywanie
kłamstwa) w przesłuchaniu podejrzanego.
•
•
•
•
•
•
•
Wiedza nt. prawnego statusu świadka.
Wiedza nt. procesowych faz przesłuchań świadka.
Wiedza i elementarne umiejętności w zakresie metod przesłuchań świadka.
Wiedza nt. statusu świadka małoletniego.
Wiedza nt. psychologicznych uwarunkowań wiarygodności zeznań świadków.
Wiedza i elementarne umiejętności nt. przesłuchań świadka małoletniego w różnych
rolach procesowych.
Wiedza nt. metod i taktyki przesłuchania podejrzanego i oskarżonego.
Literatura bazowa:
• J. M. Stanik, Wybrane problemy psychologii zeznań świadków (w:) Wybrane
zagadnienia psychologii dla prawników, warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
• J. M. Stanik, Psychologiczne problemy metod przesłuchań świadków, Przegląd
Psychologiczny, 2004, nr 2.
• V. Kwiatkowska – Dorul, Przesłuchanie dziecka, Zakamycze 2001, Wyd. Kantor.
• J. M. Stanik, Przesłuchanie poznawcze (cognitive interview): założenia, procedura,
wyniki, (w:) Psychologiczne i psychiatryczne opiniodawstwo sądowe w ramach
nowych uregulowań prawnych, (red.:) J. M. Stanik, Z. Majchrzyk, Katowice 2001,
Wyd. Anima.
•
•
Z. Marten, Wstęp do psychologii (Przesłuchanie podejrzanego i oskarżonego),
Katowice 1990, Wyd. UŚl.
T. Martyniak, Stres przesłuchania, Warszawa 1983.
1 x 15 W
Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach szczególnych (karnych i cywilnych)
30
(15W)
W
(2 x
15)
1. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach karnych – osób dorosłych
(art. 31,148,§ 3,149,150,151 kk)
2. Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach przeciwko rodzinie (art. 207 kk).
3. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach przeciwko wolności i obyczajowości
(art. 197, 198, 199, 200, 201 kk).
4. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o ubezwłasnowolnienie
(art. 13 i 16 kc) i w sprawach o zastosowanie środków zabezpieczających (art. 93 – 96 kk).
5. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o nieważność oświadczenia woli ) art.
82 kc) i w sprawach testamentowych (art. 945 kc).
6. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach rozwodowych.
7. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach rodzinno – opiekuńczych.
8. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach dotyczących niezdolności do pracy.
9. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach powypadkowych.
10. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach z zakresu alkoholizmu i narkomani.
11. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach wątpliwości co do zdolności osoby
fizycznej do czynności procesowych.
•
Nabycie wiedzy z zakresu psychologicznej problematyki merytorycznej stosowanej w
opiniowaniu szczególnych spraw karnych i cywilnych.
Literatura bazowa:
• Zob. zakres literatury do ćwiczeń.
1 x 15 ćw.
Psychologia zeznań świadków i wyjaśnień podejrzanych (oskarżonych)
UWAGA: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest wykonanie przez studenta lub pary (2)
studentów pracy empirycznej z zakresu eksperymentalnej psychologii zeznań świadków.
Temat pracy (w porozumieniem z prowadzącym ćwiczenia) będzie zaczerpnięty z
podręcznika - „ psychologia zeznań świadków (w ćwiczeniach), (red.:) J. M. Stanik, A.
Roszkowska, Katowice, 2009, Wyd. UŚl. Może też dotyczyć innej tematyki - w
uwzględnieniu z prowadzącym ćwiczenia.
30
(15W)
Lab.
(2 x
15)
1. Przesłuchanie świadków wg procedury procesowej.
2. Procedura procesowa a psychologiczne metody przesłuchań świadków.
3. Rodzaje zdawanych pytań a efekty zeznań.
4. Psychologiczna specyfika przesłuchań świadka małoletniego (fazy rozwojowe a sposób
przesłuchania).
5. Świadek małoletni w roli procesowej wobec innych.
6. Świadek małoletni w roli procesowej w sprawach własnych (art. 200 i art. 201 kk).
•
•
•
•
Nabycie wiedzy i umiejętności przeprowadzania badań eksperymentalnych z zakresu
psychologii zeznań świadków.
Nabycie wiedzy psychologicznej nt. metod przesłuchań świadków.
Nabycie wiedzy psychologicznej nt. wpływu różnych rodzajów pytań na efekty
zeznań.
Nabycie wiedzy nt. różnych uwarunkowań błędów w zeznaniach świadków).
Literatura bazowa:
Literatura podstawowa (i dodatkowe opracowania zalecane przez prowadzącego ćwiczenia
– zob. Wykład „Psychologia zeznań świadków i wyjaśnień podejrzanego (oskarżonego) a
ponadto –
• B. Hołyst, Psychologia kryminalistyczna (przesłuchanie dziecka, Warszawa 2004,
Wyd. Lexis Nexis.
1 x 15 ćw.
Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach szczególnych (karnych i cywilnych)
1. Opiniodawstwo sądowe (wespół z dwoma psychiatrami) w sprawach o poczytalność
(art. 31 kk).
2. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu (art. 148 § 3kk).
3. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o dzieciobójstwo (art. 149 kk).
4. Opiniodawstwo sądowe w sprawach przeciwko rodzinie (art. 207 kk).
5. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o gwałty (art. 197 kk).
6. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o pedofilię i kazirodztwo (art. 200 i 201 kk).
7. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o przyczynienie się do cudzej śmierci (art. 151 kk).
8. Opiniodawstwo sądowe (wespół z psychiatrą) w sprawach o zastosowanie środków
zabezpieczających (art. 93 – 96 kc).
9. Opiniodawstwo sądowe (wespół z psychiatrą) w sprawach o ubezwłasnowolnienie
(art. 13 i 16 kc).
10. Opiniodawstwo sądowe w sprawach rozwodowych (prawne kategorie orzecznicze a
psychologiczne zadania opiniodawcze).
11. Opiniodawstwo sądowe w sprawach rodzinno – opiekuńczych;
11.1. sprawy o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przez kobietę, która ukończyła 16 lat;
11.2. sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi;
11.3. sprawy o przysposobienie;
11.4. sprawy z zakresu opieki nad małoletnimi;
11.5. sprawy kurateli nad małoletnimi.
•
Nabycie wiedzy z zakresu problematyki merytorycznej oraz wymagań (umiejętności)
warsztatowych i etycznych w psychologicznym opiniowaniu szczególnych spraw
sądowych.
Literatura bazowa:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie, (red.:) J. K.
Gierowski, A. Szymusik, Kraków 1996, wyd. CM. UJ.
J.K. Gierowski, T. Jaśkiewicz – Obydzińska, M. Najda, Psychologia w postępowaniu
karnym.
J. M. Stanik Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu,
( w:) Wybrane obszary praktyki biegłego sądowego psychologa, (red.:) J. M. Stanik,
Katowice, 1997, Wyd. UŚl.
J. M. Stanik, Przestępstwo dzieciobójstwa w świetle psychologiczno –
psychiatrycznego opinio dawstwa sądowego, (w:) Psychologia. Badania i Aplikacje
T.5. (red.:) J. M. Stanik, Katowice 2002, Wyd. UŚl.
D. Rode, Przemoc w rodzinie, Katowice, Wyd. UŚl (w druku).
T. Gordon, Udział psychologa w opiniowaniu zastosowania (bądź uchylenia) środków
zabezpieczających (art. 93 – 99 kc).
L. K. Paprzycki, Psychologiczno – neurologiczno – psychiatryczne aspekty
postępowania cywilnego w sprawach o ubezwłasnowolnienie (art. 13 i 16 kc), (w:)
Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opiniodawstwie sądowym w
sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
Z. Marten, Wstęp do psychologii, Katowice 1990, Wyd. UŚl. (ss. 241 – 264).
J. M. Stanik, Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach rodzinno –
opiekuńczych (w:) M. J. Lubelski, J. M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia
psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
J. M. Stanik, Prawne i psychologiczne przesłanki opinio dawstwa psychologicznego w
sprawach o nieważność oświadczenia woli (art. 82 kc) i (w:) Psychologiczne i
interdyscyplinarne problemy w opinio dawstwie sadowym w sprawach cywilnych.
(red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
R. Cibor, Motywacja do leczenia odwykowego jako przedmiot opinio dawstwa
psychologicznego, (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opinio
•
•
V
Promocja - profilaktyka korekcja
9
30
(30W)
Ćw.
dawstwie sadowym w sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd.
Impuls.
J. M. Stanik, Ekspertyza psychologiczna w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych, (w:) M. J. Lubeski, J. M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia
psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
J. M. Stanik, D. Rode, K. Gocman, Opiniodawstwo sądowo – psychologiczne w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne
problemy w opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik,
Kraków 2009, Wyd. Impuls.
Psychologia resocjalizacyjna
1. Pojecie i cele resocjalizacji.
2. Rola i zadania psychologa w zakładzie resocjalizacyjnym.
2.1. Rola diagnosty.
2.2. Rola doradcy.
2.3. Role psychokorekcyjne.
2.4. Rola w ocenianiu efektów resocjalizacyjnych.
3. Zasady organizacyjno- penitencjarne Zakładu Karnego.
4. Deprywacyjny charakter Zakładu Karnego.
5. Socjopsychologiczne zasady organizacji społeczności zamkniętego zakładu
resocjalizacyjnego.
6. Przejawy podkultury przestępczej z zakładzie resocjalizacyjnym.
7. Główne kierunki oddziaływań resocjalizacyjnych a rola i zadania psychologa.
.
•
Uzyskanie wiedzy z zakresu działalności resocjalizacyjnej z zakładach zamkniętych.
Uzyskanie wiedzy nt. roli i zadań psychologa w zakładzie poprawczym i w zakładzie
karnym.
Literatura bazowa:
• J. M. Stanik, Psychologiczne aspekty działalności resocjalizacyjnej (w:) . J. Lubelski,
J. M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników,
Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
• J. M. Stanik, Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd.
Prawnicze.
• A. Lewicki, L. Paryzek, B. Waligóra, Podstawy psychologii penitencjarnej (w:)
Psychologia kliniczna, (red.:) A. Lewicki, Warszawa 1978, PAN.
• M. Ciosek, Psychologia sądowa i penitencjarna, Warszawa 2001, Wyd. Prawnicze.
• H. Machel, Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk 1994, Wyd. UG.
• B. Urban, J. M. Stanik (red.:) Resocjalizacja T.1, R.6, Warszawa 2007, PWN.
• J.M. Stanik, Psychologiczne problemy :drugiego życia” w warunkach dyscyplinarnej
izolacji, (w:) Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, „Prace psychologiczne”, nr 8,
Katowice 1976, Wyd. UŚl.
• M. Szaszkiewicz, Tajemnice grypserki, Kraków 1997, Wyd. Instytut Ekspertyz
Sądowych.
• H. Sęk, A. Brzezińska, Podstawy pomocy psychologicznej (w:) Psychologia, (red.:)
• J. Strelau, D. Doliński, Gdańsk 2008, GWP.
9
30
(30W)
Lab.
Psychologiczne problemy profilaktyki społecznej
1. Pojecie i rodzaje profilaktyki społecznej.
2. Wczesna profilaktyka społeczna na terenie szkoły podstawowej i gimnazjum
3. Metody i formy oddziaływań profilaktycznych.
4. Środki probacyjne.
5. Psychologiczne problemy kurateli sądowej.
Zdobycie wiadomości na temat psychologicznej problematyki profilaktyki społecznej
• Typy profilaktyki społecznej 1,2,3,
• Metod oddziaływań profilaktycznych
•
•
Pomiaru rezultatów profilaktyki społecznej
Roli i form wykonania środków probacyjnych.
Literatura bazowa:
• J. M. Stanik, Psychologiczno – pedagogiczne przesłanki systemu zintegrowanej
profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym, Chowanna 1990, nr 3 -4 .
• J. M. Stanik, Proces kryminogrnezy a perspektywy i możliwości profilaktyki
społecznej w środowisku lokalnym(w:) Psychospołeczne uwarunkowania i
mechanizmy kryminogenezy, (red.:) J. M. Stanik, Warszawa 2007, Wyd. WSP. TWP
• I. Pospiszyl, Patologie społeczne, Warszawa 2008, PWN.
• M. Szpringer, Profilaktyka społeczna, Kielce 2004, Wyd. Akademii Świętokrzyskiej.
• A. Bałandynowicz, Profilaktyka i środki probacyjne w praktyce resocjalizacyjnej (w:)
Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J.M. Stanik, Warszawa 2007, PWN.
• J.M. Stanik, Problemy profilaktyki oraz interwencji społecznej i prawnej wobec
zjawisk paraprzestępczych i przestępczych, Warszawa 2007, Wyd. WSP.TWP.