Aresztować Wałęsę

Aresztować Wałęsę
2012-06-04 20:35
Aresztować Wałęsę
Wojciech Czuchnowski 2012-06-03, ostatnia aktualizacja 2012-06-03 15:19:42.0
W "dniu teczek", 20 lat temu, ludzie Macierewicza zarządzili alarm w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych
Lech Wałęsa na konferencji w Sejmie w 1992 r. (fot. Sławomir Kamiński / Agencja Gazeta)
Gdy 4 czerwca 1992 r. o godz. 10 rano szef MSW Antoni Macierewicz dostarczał do Sejmu "listy agentów", podległe mu
jednostki wojskowe rozpoczęły niepokojące przygotowania. Żołnierzy zatrzymano w koszarach i przydzielono im
dodatkowe magazynki do pistoletów maszynowych. Oficerowie spędzili noc w sztabie w mundurach polowych. W
pogotowiu czekały ciężarówki, śmigłowce, antyterroryści.
Ze ściany w dowództwie jednostki ktoś zdjął portret prezydenta Lecha Wałęsy.
Takie informacje można znaleźć w aktach tajnego śledztwa Naczelnej Prokuratury Wojskowej, która badała, czy w "dniu
teczek" podjęto próbę wyprowadzenia wojska na ulice.
Naimski nie umiał
Spór o to, czy uchwałę lustracyjną Sejmu usiłowano wesprzeć militarnie, trwa od obalenia rządu Jana Olszewskiego.
12 czerwca 1992 r. nowy szef MSW Andrzej Milczanowski ujawnił, że 4 czerwca próbowano wprowadzić stan
podwyższonej gotowości bojowej w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych (NJW). Miały obstawić Belweder
(siedzibę prezydenta), Sejm i telewizję publiczną. Postawiono na nogi ok. 800 żołnierzy, w tym żandarmerię, grupę
antyterrorystyczną. Gotowe do akcji były śmigłowce MSW: Bell i Mi-8. Alarm odwołano 5 czerwca rano po nocnych
obradach Sejmu, na których odwołano rząd Olszewskiego.
Milczanowski powiedział, że rozkaz akcji wydał Piotr Naimski, do 4 czerwca szef Urzędu Ochrony Państwa. Ujawnił też
szyfrogram (PF 100), który płk Józef Pęcko, dowódca NJW, wysłał do podwładnych po rozmowie z Naimskim.
NJW, rozwiązane w 2002 r., liczyły wtedy ok. 5 tys. żołnierzy i podlegały ministrowi spraw wewnętrznych. Formacji tej
używano do ochrony rządu, działań antyterrorystycznych i traktowano jako pierwszą linię obrony w razie zamieszek lub
konfliktu zbrojnego.
Po wystąpieniu Milczanowskiego sprawę zaczęły badać specjalna komisja sejmowa i prokuratura. Komisja zakończyła
prace dziwną konkluzją (12 głosów za, 6 przeciw) - że 4 czerwca nie było stanu podwyższonej gotowości bojowej w
wojskach MSW. Nie wykluczyła jednak, że Naimski usiłował to zrobić, ale... nie wiedział jak.
Prokuratura wojskowa latem 1993 r. umorzyła śledztwo z przyczyn formalnych. Uznała, że z 30 czynności składających
się na procedurę stanu podwyższonej gotowości wprowadzono tylko 6.
Jednak tajne do dziś przesłuchania oficerów NJW, którzy 4 czerwca mieli wykonywać rozkazy, pokazują, dlaczego
próba wyprowadzenia wojska na ulicę się nie udała.
"Odwołaj to wszystko"
"Uznałem, że wojsko zostało zamieszane w rozgrywki polityczne. Sytuacja taka jak 4 czerwca 1992 nie była wyjątkowa,
http://wyborcza.pl/magazyn/2029020,126715,11854917.html
Strona 1 z 3
Aresztować Wałęsę
2012-06-04 20:35
ale od 1989 r. takich historii nie było. W mojej ocenie istniała realna możliwość użycia wojska poza koszarami. Groziło to
nieobliczalnymi skutkami" - oświadczył przed prokuratorem ppłk Jan Budnik, szef sztabu 1. Warszawskiej Brygady
Zmotoryzowanej NJW.
Opowiedział, że w "dniu teczek" płk Pęcko wezwał go o godz. 11 (godzinę po rozmowie z szefem UOP) i polecił
"natychmiastowe wzmocnienie ochrony gmachu MSW poprzez wystawienie patroli i wzmocnienie posterunków".
Rozkazał "przejście na wzmocniony wariant ochrony, przezbrojenie warty w broń długą".
Dowódca wezwał go ponownie. Budnik: "Pytał się, ilu jeszcze posiadam żołnierzy w dyspozycji i czy jestem w stanie
wydzielić do działania batalion piechoty" (oficer miał w tym momencie do dyspozycji 400 żołnierzy). Płk Pęcko pytał go
też, "czy będzie miał jeszcze 50 ludzi na Radiokomitet".
W gabinecie szefa Budnik słyszał, jak wyznacza on zadania dowódcy Pułku Lotniczego NJW: "Przy mnie płk Pęcko
pytał, ile ma śmigłowców Bell. Dowódca powiedział, że ma 2, ale 1 niesprawny. Płk Pęcko powiedział, żeby wobec tego
przygotować jeszcze wszystkie Mi-8".
Siły, którymi Budnik dysponował, były gotowe na godz. 17. (Sejm szykował się do nocnej debaty nad "teczkami
Macierewicza"). Budnik zeznał: "Na placu alarmowym stała kolumna środków transportu w postaci 20 starów 266, UAZa z radiotelefonem i sanitarki z sanitariuszem. Żołnierze przebywali w pododdziałach, broń i amunicja alarmowa
znajdowała się w magazynach, w gotowości pozostawały też środki łączności. Każdy z żołnierzy miał otrzymać kbk
AKM. Określona została do wydania amunicja alarmowa w ilości 8 skrzynek po 1400 szt. w skrzyni. Każdy żołnierz miał
też otrzymać po 4 magazynki z ładownicą, maskę i hełm".
Następnego dnia po upadku rządu Olszewskiego do gmachu MSW nie wpuszczono Macierewicza i Naimskiego. Gdy
Budnik przyszedł rano do jednostki, szef sztabu płk Wojciech Dziamski powiedział mu krótko: "Odwołaj to wszystko".
Pułkownik kręci głową
Jednym z następnych rozmówców Pęcki był jego zastępca ds. liniowych płk Tadeusz Wnęk. Dowódca wezwał go ok.
godz. 14. Powiedział mu więcej niż Budnikowi: "Poinformował, że w godzinach rannych był wezwany do ministerstwa,
gdzie w imieniu ministra spraw wewnętrznych szef UOP Piotr Naimski wydał mu polecenie wprowadzenia stanu
podwyższonej gotowości bojowej w NJW oraz wzmocnienia ochrony obiektów telewizji".
Rozmowę przerwał telefon. Wnęk: „Płk Pęcko podniósł słuchawkę i zameldował się, używając zwrotu »panie ministrze
«. Ze słów, których używał, domyśliłem się, że jego rozmówca żąda informacji o realizacji otrzymanego polecenia,
zorientowałem się, że pytał o fazę realizacji i czy już wyjechały wzmocnienia do obiektów telewizji, dowódca tłumaczył,
dlaczego to trwa tak długo. Z treści wypowiedzi dowódcy wywnioskowałem, że druga strona tej rozmowy telefonicznej
napiera na wykonanie tych zadań”.
Płk Wnęk czuł niepokój. "W tej fazie rozmowy dawałem dowódcy do zrozumienia, aby nie ulegał tym naciskom.
Czyniłem to w ten sposób, że kręciłem przecząco głową" - zeznał prokuratorowi.
Był też świadkiem dramatycznej rozmowy płk. Pęcki z szefem sztabu płk. Dziamskim. Pęcko pytał, na jakim etapie jest
przygotowanie grupy żołnierzy do wzmocnienia ochrony obiektów telewizji. Płk Wnęk: "Słyszalny był dla mnie głos płk.
Dziamskiego. Mówił dowódcy, że trzeba jak najdłużej czekać z tym i nie wyprowadzać wojska poza koszary".
Wśród oficerów rosło rozdrażnienie. Wnęk: "Po rozmowie z płk. Dziamskim dowódca powiedział do mnie, że ta
poprzednia rozmowa była z gabinetu ministra spraw wewnętrznych i że dzwonił szef UOP Piotr Naimski, który nie jest
jego przełożonym, ale wydaje mu polecenia, jakby nim był. Dowódca określił to dosadnie, używając niecenzuralnych
słów. Widać było, że [płk Pęcko] jest zdenerwowany. Zorientowałem się, że dowódca uważa takie działania za
niepotrzebne, nieuzasadnione, wręcz awanturnicze".
Plotki o zatrzymaniu Wałęsy
Płk Zbigniew Bonczyński, jeden z szefów żandarmerii NJW, zeznał, że 4 czerwca oficer dyżurny przekazał mu polecenie
przebrania się w mundur polowy: "Nie precyzował powodu. Po jakimś czasie wszedłem do pokoju komendanta ŻW,
który w tym czasie telefonował do jednostki w Emowie [pod Warszawą], gdzie stacjonuje kompania żandarmerii NJW.
Rozmowa dotyczyła wyjazdu części tych żołnierzy do Warszawy. Ta grupa żołnierzy została przywieziona do Warszawy
i zakwaterowana na obiektach 9. batalionu. Przyjechali ze swoją bronią, natomiast jeśli chodzi o amunicję, to
prawdopodobnie została wydzielona z 9. batalionu. Widziałem na korytarzu oddziału drewniane skrzynki z amunicją".
Na pytanie, o czym wtedy myślał, Bonczyński odpowiedział: "Jedną z wersji, którą osobiście traktuję jako plotkę, było, że
w dniu obrad Sejmu nad odwołaniem rządu i związanej z tym sprawy teczek tajnych współpracowników UB i SB mogło
nastąpić ewentualne zatrzymanie prezydenta RP w areszcie".
Tylko 50 żandarmów z Emowa przyjechało do jednostki w centrum stolicy. Dowódca mjr Roman Kalisz zakwaterował ich
i zarządził ograniczenie wyjścia pozostałych żołnierzy z koszar.
Ładowanie magazynków
Wyjazd żandarmów do Warszawy opisywał też płk Zdzisław Makuszewski, szef Wydziału Pracy Sztabowo-Biurowej
NJW: "Kilku żołnierzy w mundurach polowych ładowało amunicję do dwóch skrzyń stojących pod drzwiami kancelarii.
Składali do skrzyń magazynki od kbk AK z ostrą amunicją". Dowódca NJW i jego zastępca byli w mundurach polowych.
Makuszewski: "Zapytałem, co się u nich dzieje. Dowiedziałem się tylko, że spali w oddziale".
Prokurator pytał Makuszewskiego, czy wie, jak to się stało, że 4 czerwca ze ściany w dowództwie NJW przy ul.
Podchorążych znikła fotografia prezydenta Lecha Wałęsy. "Nie wiem, kiedy i z czyjego polecenia te fotografie zdjęto" http://wyborcza.pl/magazyn/2029020,126715,11854917.html
Strona 2 z 3
Aresztować Wałęsę
2012-06-04 20:35
odpowiedział oficer.
Makuszewski również słyszał o możliwym zatrzymaniu prezydenta: "Rozważaliśmy przypuszczenia odnośnie działań w
dniu obrad Sejmu. Łącząc różne fakty i zdarzenia, wyrażone zostało przypuszczenie, że to, co prezydent Lech Wałęsa
mówił o swoim ewentualnym osadzeniu, mogło polegać na prawdzie".
Wizytacja w Arłamowie
Powód tych pogłosek była jeszcze jedna. Z zeznań w śledztwie b. szefa NJW gen. Edwarda Wejnera i jego zastępcy
płk. Józefa Kołaczkiewicza wynika, że już w kwietniu 1992 r. grupa związanych z Macierewiczem urzędników MSW
wizytowała koszary NJW w Bieszczadach i ośrodek w Arłamowie, gdzie Wałęsa był internowany w stanie wojennym.
Sprawdzano możliwości lądowania śmigłowców i zakwaterowania żołnierzy. Niespodziewana wizytacja nastąpiła też w
tzw. obiektach umocnionych przeznaczonych na stanowiska kierowania w okresie zagrożenia i wojny dla naczelnych
organów władzy i administracji państwowej.
Bez wiedzy Kancelarii Prezydenta dokonano także "lustracji obiektu Prezydenta" przeznaczonego na schronienie dla
głowy państwa podczas wojny.
Gen. Wejner: "W czasie rozmowy oficerów Żandarmerii Wojskowej padło stwierdzenie, że gdyby prezydent wieczorem
lub w nocy w dniu głosowania w Sejmie nad odwołaniem Rady Ministrów wyszedł poza budynek Sejmu, to zostałby
odizolowany i odsunięty od władzy. Takie same komentarze były czynione przez członków grupy antyterrorystycznej. Z
tego, co mi wiadomo, to w tej grupie od 27 maja do 5 czerwca 1992 była wprowadzona pełna gotowość bojowa. 4
czerwca zostały utworzone co najmniej dwie podgrupy antyterrorystyczne w składzie dowódca, kierowca i 5
funkcjonariuszy z odpowiednim wyposażeniem w broń i amunicję. Grupy te poruszać się miały dwoma mercedesami
sanitarkami. Zadania tym podgrupom wydawał osobiście min. Macierewicz".
I jeszcze o zdjęciu Wałęsy: "Na polecenie dowódcy NJW z tablic propagandowych w sztabie dowództwa zostały zdjęte
fotografie Prezydenta RP i jego małżonki" - zeznał gen. Wejner.
***
Rząd Olszewskiego był przekonany, iż ogłoszenie "listy Macierewicza" może wywołać niepokoje społeczne. Nie
wiadomo, czy pomysł wyprowadzenia z koszar jednostek MSW wiązał się z poczuciem zagrożenia wykonawców
uchwały lustracyjnej, czy przeciwnie - miał być pokazem siły.
Jaśniejsze są intencje wobec Wałęsy - zbyt wiele jest relacji o zdejmowaniu jego portretów. Jednoznaczny sens mają
też nieuzgodnione z Kancelarią Prezydenta wizytacje obiektów służących ochronie głowy państwa.
Militarne wsparcie "akcji teczkowej" nie powiodło się, bo na przeszkodzie stanął zdrowy rozsądek oficerów średniego
szczebla. Niezgodne z procedurami rozkazy polityków wykonywali opornie, wiedząc, że w sytuacji ostrego konfliktu
politycznego wyjście wojska z koszar może doprowadzić do tragedii.
W najnowszym numerze poza tym jeszcze:
* Będę się smażył w piekle, że walczyłem o prywatne uczelnie. Po
co nam tylu ludzi z wyższym wykształceniem? - z prof.
Łukaszem Turskim rozmawia Aleksandra Pezda i Piotr Cieśliński
* Sekrety polskiego Watykanu. Jak się robi karierę za Spiżową
Bramą? Pasjonująca opowieść Aleksandry Klich i Małgorzaty
Skowrońskiej
* Ostatnia taka królowa. Publicznie uroniła łzę tylko raz. Kim
właściwie jest Elżbieta II
* Harvard to religia. Każdy człowiek z Wall Street marzy o tym, by
zdobyć dyplom na Harvardzie. Reportaż Magdaleny Grochowskiej
* Czytajmy Gombrowicza i słuchajmy Tymona Tymańskiego.
Poleca Adam Michnik
* Premier Olszewski obalił się sam. To nie był spisek
"komuchów", "agentów" i "aferałów". Za tzw. nocną zmianą 4
czerwca 1992 roku stała większość Polaków pisze Waldemar
Kuczyński
* Oto jest klatka dla poety. Liao Yiwu, laureat tegorocznej
Nagrody Kapuścińskiego o swoim uwięzionym w Chinach
przyjacielu
Tekst pochodzi z serwisu Wyborcza.pl - http://wyborcza.pl/0,0.html
© Agora SA
http://wyborcza.pl/magazyn/2029020,126715,11854917.html
Strona 3 z 3