tutaj

Tomasz Burdzik
U iwersytet ”ląski
E-mail: [email protected]
Konkordancja zapoży zeń z artykułów Agaty Podosek:
„The memory hidden in a space
http://www.ic.europeistyka.uj.edu.pl/documents/31861989/49039fe9-b11d-4c908326-82972b1feab6 (Dostęp: 28 lutego 2016 r. )
figurują ego po iżej w ytowaniach jako (Podosek, 2015b)
oraz artykułu
„Pa ięć ukryta w przestrze i
http://www.ic.europeistyka.uj.edu.pl/documents/31861989/136c7898-7248-475e-97c299f84cf8fb49 (Dostęp: 28 lutego 2016 r.)
figurują ego po iżej w ytowa ia h jako (Podosek, 2015a)
względe
artykułów
gr To asza Burdzika:
„Przestrzeń jako skład ik tożsa oś i w świe ie glo aliza ji opublikowanym w: „KulturaHistoria-Globalizacja 2012, (11), 13–27.
http://www.khg.uni.wroc.pl/files/2khg11_burdzik_t.pdf (Dostęp: 28 lutego 2016 r. )
figurują ego po iżej w ytowa ia h jako (Burdzik, 2012)
oraz
Przestrzeń i tożsa ość. Refleksje z a tropologii przestrze i opublikowanym w:
http://portalsocjologa.pl/artykuly/przestrzen-i-tozsamosc-refleksje-z-antropologiiprzestrzeni/ (Dostęp: 28 lutego 2016 r. )
figurują ego po iżej w ytowa ia h jako (Burdzik, 2014)
1.
„It is possible that a man feels its existence only then, when he feels on his own skin the
touch of a nameless space which connects us with the most ancient times, with all dead, with
prehistory he the i d ha e just separated fro the orld a d he the i d ha e ’t yet
realized of his orphanhood1. (Podosek, 2015b, s. 1)
„Bardzo ożli e, że zło iek od zu a s oje ist ie ie dopiero tedy, gdy czuje na
s ojej skórze dotyk ezi ie ej przestrze i, która łą zy as z ajda iejszy
zase , ze
szystki i u arły i, z prehistorią, gdy u ysł dopiero oddzielał się od ś iata i jesz ze ie
zda ał so ie spra y ze s ojego siero t a1. (Podosek, 2015a, s. 1)
„Podsu o a ie
roz ażań ad przestrze ią ie h ędą sło a A drzeja “tasiuka:
Strona 1 z 11
Bardzo ożliwe, że złowiek od zuwa swoje ist ie ie dopiero wtedy, gdy zuje a
swojej skórze dotyk ezi ie ej przestrze i, która łą zy as z ajdaw iejszy
zase , ze
wszystki i u arły i, z prehistorią, gdy u ysł dopiero oddzielał się od świata i jesz ze ie
zdawał sobie sprawy ze swojego sieroctwa (Stasiuk, 2004, s. 11) (Burdzik, 2014)
2.
The purpose of this article is an attempt of reflection on the relationship between
space and the identity – concretely – on the significance of space, places of memory in
forming of identity. (Podosek, 2015b, s. 1)
„Cele
i iejszego tekstu jest pró a refleksji ad rela ja i iędz przestrze ią a
tożsa oś ią – konkretnie – ad z a ze ie przestrze i, iejs pa ię i
kształto a iu
tożsa oś i. (Podosek, 2015a, s. 1)
„Cele tekstu jest pró a refleksji ad rela ja i iędz przestrze ią a tożsa oś ią – a
konkretnie – ad iejs e
artoś i i z a ze ie przestrze i for o a iu tożsa oś i.
(Burdzik, 2014)
3.
The space in not only a place which is destined for interaction, whether the
background for the events but it is also an essential component of identity. The identity
through the influence of a mystical individuality of the individual, as well as the community
which takes a certain area is legitimized by this space there. Images played in memory are
becoming components of the human Me , hu a ’s identity. (Podosek, 2015b, s. 3)
„A przestrzeń to ie t lko iejs e dla i terak ji, z tło dla zdarzeń, ale ró ież jest
o a podsta o
skład ikie tożsa oś i. Poprzez pł
a odrę ość ist z ą da ej
jed ostki, jak ró ież z ioro oś i, które zaj ują określo o szar, tożsa ość zostaje tam
legit izo a a łaś ie przez o ą przestrzeń. Obrazy odtwarza e
pa ię i, stają się
skład ika i ludzkiego „Ja , ludzkiej tożsa oś i. (Podosek, 2015a, s. 3)
„Przestrzeń jest ie t lko
iejs e
i terak ji, tłe
dla zdarzeń, le z także
ele e tar
skład ikie tożsa oś i. Wpł ają a odrę ość o tologi z ą jed ostki, jak
i z ioro oś i zaj ują ej da o szar, tożsa ość zostaje legit izo a a przez przestrzeń, a
którą składają się iejs a pa ię i z a zą e dla da ej z ioro oś i; po iki upa ięt iają e
lokal h
arodo
h
ohateró , harakter st z e udo le, pejzaż. Wsz stkie te
ele e t spółt orzą łaś i da e u iejs u krajo raz et oprzestrze
przekaz a y
opo iada ia h, pieś ia h, o raza h, sta o ią podsta ę do określe ia łas ego Ja
jednostki. (Burdzik, 2012, s. 13)
4.
Space with given its symbolic character is getting force which intensifies the
awareness of the community to adherence to a specific territory, as T. Edensor writes:
Strona 2 z 11
… These spe ifi la ds apes are sele ti e shortha d for these atio s … 9 and M.
Huysseneue: Landscapes in the discourse of nation-building are the national symbol of
authenticity 10. The authors lean to sanctification of place here, making it a kind of sacred.
They show the essence of places, space and how important the impact they have on
society. (Podosek, 2015b, s. 4)
„Przestrzeń z ada
jej s
oli z
haraktere staje się siłą z a iają ą
ś iado ość prz ależ oś i da ej społe z oś i do określo ego ter toriu , jak pisze T.
Edensor „ … ko kret e krajo raz sta o ią
iór z skrót
od iesie iu do
za ieszkują h je arodó
… 9 oraz M. Huysseneue : „Krajobrazy w dyskursie
narodo ot ór z
sta o ią s
ole arodo ej aute t z oś i . Autorz skła iają się
tutaj ku sakraliza ji iejs a, t orzą z iego s oiste sacrum. Pokazują istotę iejs ,
przestrzeni i to jak aż
pł
ają o e dla społe zeńst a. (Podosek, 2015a, s. 4)
„“
oli z
harakter przestrze i
z a ia
ś iado ość prz ależ oś i
ter torial ej,
opar iu o którą oż a t orz ć it ko solidują e zło kó da ej
z ioro oś i, zaró o pod zględe for al
, jak i kulturo
: „ … ko kret e
krajo raz sta o ią
iór z skrót
od iesie iu do za ieszkują h je arodó …
(Edensor, 2004, 138). „Krajo raz
d skursie arodo ot ór z
sta o ią s
ole
arodo ej aute t z oś i (Huysseune, 2010, 355). Dokonane przez Edensora i Huysseunela
róż ie ie iejs
łaś i
h dla określe ia arodo ego harakteru z ioro oś i oże
zostać przełożo e a regio al
iar ide t fika ji z ioro oś i. Kategorie iejs a sacrum
o z iś ie ie
harakterze religij
, ale t orzą ego z ioro ość poprzez spól otę
iejs pa ię i ist ieją ró ież lokal ej przestrze i za artej
arodzie. (Burdzik, 2012,
s. 15)
5.
„The space which is rich in symbolic places can be a testimony of history of a nation or
region – thanks to the community who lives in the area and where interactions take place
between individuals of this community. Local or nation identity is produced not only by
behaving in a manner appropriate to a particular group, for example, celebrating the
anniversary by a particular community but also by existing of places which have particular
meaning to the specific communities. This places are special because they sanctify space
while giving the identity for the individual. (Podosek, 2015a, s. 4)
„Przestrzeń, która jest ogata
iejs a s
oli z e, oże sta o ić ś iade t o
dziejó da ego arodu, z regio u, dzięki z ioro oś i, która ż je a da
o szarze i gdzie
od
ają się i terak je iedz jed ostka i tej z ioro oś i. Lokal a, z
arodo a
tożsa ość nie jest
t arza a jed ie poprzez za ho
a ie się sposó
łaś i
dla
da ej grup , kultur , p. ś ięto a ie ko kret ej ro z i przez pe ą z ioro ość, le z
ró ież poprzez ist ie ie
iejs , które
ają sz zegól e z a z ie dla ko kret h
z ioro oś i. Miejs a takie są sz zegól e, gd ż sakralizują o e przestrzeń, jed o ześ ie
adają tożsa ość jednostce. (Podosek, 2015a, s. 4)
„Przestrzeń, dzięki o e oś i iejs s
oli z h, sta o i ś iade t o dziejó
da ego regio u, ko st tuują z ioro ość okół o szaru, któr
od
ają się i terak je.
Strona 3 z 11
Tożsa ość zaró o lokal a, jak i arodo a , jest ie t lko wytwarzana poprzez
„odgrywanie for za ho ań łaś i
h dla da ej kultur , taki h jak ś ięta, z
zaje, ale
ró ież poprzez o e ość iejs sz zegól h dla z ioro oś i. Miejsca szczególne dla danej
społe z oś i sakralizują przestrzeń, która
o li zu procesów globalizacyjnych nabiera
szczególnego znaczenia – adaje tożsa ość jed ost e. (Burdzik, 2012, s. 13)
6.
The space is consists of these places of memory which could have a positive or
negative connotation. They have a special significance for a certain community. These
include, for example, monuments of commemorate national or local heroes, characteristic
buildings, houses of famous artists, politicians or landscape. Each of these elements
participates in the creation of landscape of space, landscape which is proper for specified
location and it is a foundation to define identity of the individual, his own Me .
Thislandscape is usually transmitted in images, songs or stories. (Podosek, 2015b, ss. 4–5)
„Na przestrzeń składają się łaś ie o e iejs a pa ię i, ogą e ieć
dź ięk
poz t
, ądź egat
. Mają o e sz zegól e z a ze ie dla da ej, ko kret ej
z ioro oś i. “ą to a prz kład po iki upa ięt iają e arodo
h, z też lokal h
bohaterów, charakterystyczne budo le, do
it h art stó , polit kó , z też pejzaż.
Każd z t h ele e tó u zest i z
t orze iu krajo razu przestrze i, krajo razu, któr
jest łaś i
określo e u iejs u i sta o i o fu da e t do określe ia tożsa oś i
jed ostki, jej łas ego „Ja . A krajobraz taki zwykle przekazywany jest w obrazach,
pieś ia h, z opo iada ia h. (Podosek, 2015a, ss. 4–5)
„Przestrzeń jest ie t lko
iejs e
i terak ji, tłe
dla zdarzeń, le z także
ele e tar
skład ikie tożsa oś i. Wpł ają a odrę ość o tologi z ą jed ostki, jak
i z ioro oś i zaj ują ej da o szar, tożsa ość zostaje legit izo a a przez przestrzeń, a
którą składają się iejs a pa ię i z a zą e dla da ej z ioro oś i; po iki upa ięt iają e
lokal h
arodo
h
ohateró , harakter st z e udo le, pejzaż. Wsz stkie te
ele e t spółt orzą łaś i da e u iejs u krajo raz et oprzestrze
przekaz a
opo iada ia h, pieś ia h, o raza h, sta o ią podsta ę do określe ia łasnego Ja
jednostki. (Burdzik, 2012, s. 13)
7.
„Individuals are taking shape by referring to places of memory: (...) The region and
the place are joined in the inevitable institutionalized practices, discourses and memory 16.
A. Paasi indicates that places which define the specific space becomes a phenomenon which
exists in the culture. They are characterized by specific practices and they are a kind of
memorial sites. Such a great place of memory can be exactly space, landscape, scenery which
a reate hu a ’s identity. (Podosek, 2015b, s. 6)
„Poprzez od oł a ie się do iejs pa ię i astępuje kształto a ie się tożsa oś i
jednostek. „ … regio i iejs e zostają złą zo e
ieu hro e zi st tu jo alizowane
prakt ki, d skurs oraz pa ięć . A. Paasi skazuje a to, że iejs a określają e ko kret ą
przestrzeń stają się zja iskie , które ist ieje
kulturze. Charakter zują się s oist i
Strona 4 z 11
prakt ka i oraz są s ego rodzaju iejs a i pa ię i. Takim doskonał
iejs e pa ię i
oże ć łaś ie przestrzeń, krajo raz, z pejzaż, kreują e ludzką tożsa ość. (Podosek,
2015a, s. 6)
„Miejs a, z ra ji s ego harakteru określają ego da ą przestrzeń jako łas ą w
stosunku do obcej, iez iąza ej z da
regio e , stają się zja iskie ist ieją
kulturze, poz alają
a orie ta ję
zasie, przestrze i, jak i zględe oto ze ia: „ …
regio i iejs e zostają złą zo e
ieu hro e zi st tu jo alizo a e prakt ki, d skurs
oraz pa ięć (Paasi, 2002, 808). (Burdzik, 2012, ss. 15–16)
8.
The evaluation of this space cannot be only refer to places and buildings of memory
which are distributed, they are generally known, recognized as the most elements which
create the collective memory but it is worth to pay attention to places which have not any
special meaning for the common of society but they have got them to smaller local or
regional groups. Places in their environment, for example, local monuments may become
more meaningful and more important than places of importance for the all nation. This
usually manifests itself in a strong sense of local identity, stronger than national. The
national homeland have not so close connection with the individual, as the home of local or
regional. The local community during creating their identity – not reject, of course, the
nation-wide values but marks out a kind of boundary which indicates of the strength of the
local and national values. The strength of national values is weaker. The local or regional –
homeland becomes the first homeland with which man meets from his earliest years, when
absorbs the values which are identified with this little space. He shapes his identity firstly
there. (Podosek, 2015b, ss. 6–7)
„Wartoś io a ia o ej przestrzeni ie oż a od osić jed ie do iejs i udo li
pa ię i, które są rozpo sze h ia e, są ogól ie z a e, uz a a e za ajistot iejsze
ele e t , które t orzą pa ięć z ioro ą, ale ależ także z ró ić u agę a iejs a, które
ie ają sz zegól ego z a ze ia dla ogółu społe zeńst a, le z ają je dla
iejsz h grup
lokalnych, regio al h. Dla i h iejs a i h oto ze iu, p. lokal e po iki ogą stać się
ardziej
o e i aż iejsze, iż iejs a o z a ze iu dla ogółu arodu. Przeja ia się to
zwykle w silnym poczuciu tożsa oś i lokal ej, sil iejsz
iż arodo ej. Oj z z a arodowa
ie posada tak ś isłego z iązku z jed ostką, jak oj z z a lokal a z regio al a.
“połe z ość lokal a, t orzą s oją tożsa ość, ie odrzu a, o z iś ie, artoś i
ogól o arodo
h, ale t za s oistego rodzaju gra i ę, która skazuje a siłę artoś i
lokal h oraz siłę artoś i arodo
h, które ają sła sze oddział a ie. Ta lokal a z
regionalna – ała oj z z a staje się tą pier szą oj z z ą, z którą zło iek st ka się od
s oi h aj łodsz h lat,
hła ia ted te artoś i, które są utożsa ia e z tą ałą
przestrze ią, kształtuje s oją tożsa ość najpierw tam. (Podosek, 2015a, s. 7)
„Wartoś io a ie
udo li pa ię i, aj
ró ież do iejs o
skupio a ezpośred io
przestrze i od osi się ie t lko do szeroko propago anych miejsc i
aż iejsz h ele e tó ko st tuują h pa ięć z ioro ą, ale
iejsz
z a ze iu dla ogółu społe zeńst a. “połe z ość lokal a,
okół i terpreto a ego iejs a, oże prz iąz ać iększą agę
Strona 5 z 11
do s
oliki lokal h udo li, po ikó , a iżeli do arodo
h iejs tożsa oś i, zego
przeja e
oże ć sil e po zu ie tożsa oś i regio al ej.
Gra i ą
z a zają ą z a ze ie da ego iejs a dla tożsa oś i z ioro oś i jest
charakter danej przestrze i: i
ardziej jest zrozu iała dla iększej iloś i osó , t
ardziej
oże sta o ić ele e t s oistego ka o u kulturo ego da ej z ioro oś i, z tel
i
rozpoz a al ele e t odrę iają da ą grupą et i z ą spośród i
h.
W innym przypadku, gdy znajo ość ogra i za się do ie ielkiej grup spośród
z ioro oś i, ele e t przestrze i ie posiada „dogmatycznego charakteru z punktu
idze ia ałoś i z ioro oś i. Wó zas sta o i pole tr a ia ś iado oś i społe z oś i
aj iejszej, ż ją ej po liżu o ego elementu. (Burdzik, 2012, s. 14)
9.
„The local or regional – homeland becomes the first homeland with which man meets
from his earliest years, when absorbs the values which are identified with this little space. He
shapes his identity firstly there. It is for him tangible space , as D. Prytherch writes: The
landscape allows us to relieve ourselves from the abstraction of territoriality, regional
identity to tangible space 17. (Podosek, 2015b, s. 7)
„Ta lokalna czy regionalna – ała oj z z a staje się tą pier szą oj z z ą, z którą
zło iek st ka się od s oi h aj łodsz h lat,
hła ia ted te artoś i, które są
utożsa ia e z tą ałą przestrze ią, kształtuje s oją tożsa ość najpierw tam. Jest to dla
niego tzw. namacalna przestrzeń jak pisze D. Prytherch: „Krajo raz poz ala a
z olić
się od a strak j oś i ter torial oś i, tożsa oś i regio al ej do a a al ej przestrze i 17.
(Podosek, 2015a, s. 7)
„)au aża a u ikato ość for , a et prz po tarzal oś i ele e tó
i ych
rejo a h kraju, do artoś io uje przestrzeń, która poprzez s ój harakter lokal ej oj z z
ędą ej pier szą przestrze ią so jaliza ji staje się pier szą oj z z ą, oj z z ą pr at ą
(Heimat . Oj z z a lokal a dookreśla tożsa ość jed ostki, u ożli ia dostrzeże ie tego, o
jest przeż a e przez z ioro ość: Krajo raz poz ala a
z olić się od a strak j oś i
ter torial oś i, tożsa oś i regio al ej do a a al ej przestrze i (Prytherch, 2006, 210).
(Burdzik, 2012, s. 16)
„)au aża a u ikato ość for , do artoś io uje przestrzeń, która poprzez s ój
charakter lokalnej ojczyzny – ędą ej pier szą przestrze ią so jaliza ji – staje się pier szą
oj z z ą, oj z z ą lokal ą. Oj z z a lokal a dookreśla tożsa ość jed ostki, u ożli ia
dostrzeże ie tego, o jest przeż a e przez z ioro ość, Krajo raz poz ala a
z olić
się od a strak j oś i ter torial oś i, tożsa oś i regio al ej do a a al ej przestrze i
(Prytherch, 2006, s. 210). „ (Burdzik, 2014)
10.
Joseph Tischner indicates to the house as the first and the closest element of space
hi h reate hu a ’s identity: “pa e hi h is the losest for a is house. All of a ’s
Strona 6 z 11
ways for the world measure the distance from the house. The view from windows of the
house is the first view of a man on the world. The man asked where he comes from –
indicates the house. The house is a nest of man. He comes as a baby here, a sense of
responsibility for order of the first community is maturing here, this man recognizes the
main mysterious of things – windows, doors, spoons – enjoys and suffers, he to crosses the
great divide from here. Have a house means: be surrounded by an area of primary
familiarity. Walls of house protect man from the ferocity of the environment and enmity of
the people. They allow life and maturation. A man can feel himself at home during living at
home. Be yourself at home, it means experience the sense of freedom. The house does not
allow the playfulness, the house does not mean a captivity, too. Space of home is a space of
multiple sense. Building the house, means: to settle down 18. (Podosek, 2015b, s. 7)
Józef Tis h er skazuje a do , jako pier sz i aj liższ ele e t przestrzeni
kształtują tożsa ość zło ieka: „Przestrze ią zło ieko i aj liższą jest do . Wsz stkie
drogi zło ieka przez ś iat ierzą się odległoś ią od do u. Widok z okie do u jest
pier sz
idokie
zło ieka a ś iat. Czło iek zap ta , skąd prz hodzi – wskazuje na
dom. Dom jest gniazde
zło ieka. Tu prz hodzi a ś iat dzie ko, tu dojrze a po zu ie
odpo iedzial oś i za ład pier szej spól ot , tu zło iek rozpoz aje głó e taje i e
rzeczy – ok a, drz i, ł żki – iesz się i ierpi, stąd od hodzi a ie z spo z ek. Mieć
dom, zna z : ieć okół sie ie o szar pier ot ej s ojskoś i. ” ia
do u hro ią
zło ieka przed srogoś ią ż iołó i ieprz jaź ią ludzi. U ożli iają ż ie i dojrze a ie.
Mieszkają
do u, zło iek oże się zuć so ą u sie ie. B ć so ą u sie ie, to doś iad zać
se so ej ol oś i. Do
ie poz ala a s a olę, ie oz a za też ie oli. Do o a
przestrzeń, to przestrzeń ielorakiego se su. Budo ać do , z a z : zado o ić się 18.
(Podosek, 2015a, s. 7)
Wspo ia e ada a ie z a zeń traf ie o razuje Józef Tis h er, dają za prz kład
szczególny element przestrzeni – dom: „Przestrze ią zło ieko i aj liższą jest dom.
Wsz stkie drogi zło ieka przez ś iat ierzą się odległoś ią od do u. Widok z okie do u
jest pier sz
idokie zło ieka a ś iat. Czło iek zap ta , skąd prz hodzi – wskazuje
a do . Do jest g iazde zło ieka. Tu prz hodzi a ś iat dzie ko, tu dojrzewa poczucie
odpo iedzial oś i za ład pier szej spól ot , tu zło iek rozpoz aje głó e taje i e
rzeczy – ok a, drz i, ł żki – iesz się i ierpi, stąd od hodzi a ie z spo z ek. Mieć
do , z a z : ieć okół sie ie o szar pier ot ej s ojskoś i. ” ia
do u hro ią
zło ieka przed srogoś ią ż iołó i ieprz jaź ią ludzi. U ożli iają ż ie i dojrze a ie.
Mieszkają
do u, zło iek oże się zuć so ą u sie ie. B ć so ą u sie ie, to doś iad zać
se so ej ol oś i. Do
ie poz ala a s a olę, ie oz a za też ie oli. Do o a
przestrzeń, to przestrzeń ielorakiego se su. Budo ać do , z a z : zado o ić się
(Tischner, 1990, s. 197) (Burdzik, 2014)
11.
„A relationship which has its origin in a birth of individual is nourished in adolescence
when the specified space contributes to the creation of identity, consciousness of people,
then when they are the most susceptible to the formation of each other, the absorption
behaviors, habits, etc. Identities are not only situational; at the level of the community it is
Strona 7 z 11
not only a matter of choice, preferences and feelings of individuals but a kind of collective
bonds which sometimes play a decisive role. Thanks to the processes and institutions of
enculturation, participation in the communication system and sometimes thanks to
compulsion – we are attached to specific identity from birth 19. Who can predict the
number of patriotic tracks, national myths which connecting strength of the nation? Love to
themotherland and the beauty of the country of birth are inseparable topics connected with
the mythology of the past, serving a common purpose: to strengthen community
cohesion 20. (Podosek, 2015b, ss. 7–8)
„A sa a ięź, która a s ój po zątek już
o e ie urodze ia jed ostki, zostaje
u a ia a okresie dojrze a ia, kied to określo a przestrzeń prz z ia się do kreo a ia
tożsa oś i, ś iado oś i osó , ted kied są o e aj ardziej podat e a kształto a ie
sie ie, a
hła ia ie za ho ań, z
zajó itp. „Wszelako tożsa oś i ie są jed ie
s tua j e; a pozio ie z ioro oś i to ie t lko k estia
oru, prefere ji i od zuć
jednostek, ale rodzaj z ioro ej ięzi, odgr ają ej iekied rolę de dują ą. Dzięki
procesom i instytucji enkulturacji, uczestnictwie w danym systemie komunikacyjnym, a
iekied prz uso i, jesteś
przy iąza i do ko kret h tożsa oś i od urodze ia 19.
„Któż potrafi określić ilość ut oró patriot z h, it
arodo e, które spajają sił
arodu? Miłość oj z z i pięk o kraju urodze ia sta o ią te at ierozer al ie z iąza e z
itologiza ją przeszłość, służą spól e u elo i: z o ie iu spój oś i z ioro oś i 20.
(Podosek, 2015a, ss. 7–8)
„Więź po stała
iku narodzenia i dojrzewania w danym miejscu ma szczególne
oddział a ie a tożsa ość jed ostki: „Wszelako tożsa oś i ie są jed ie s tua j e; a
pozio ie z ioro oś i to ie t lko k estia
oru, prefere ji i od zuć jed ostek, ale rodzaj
z ioro ej ięzi, odgr ają ej iekied rolę de dują ą. Dzięki pro eso i i st tu jo
enkulturacji, uczestnictwie w danym systemie komunikacyjnym, a niekiedy przymusowi,
jesteś
„prz iąza i do ko kret h tożsa oś i od urodze ia (Burszta, 1991, 12-13);
„Któż potrafi określić ilość ut oró patriot z h, it
arodo e, które spajają sił
arodu? Miłość oj z z i pięk o kraju urodze ia sta o ią te at ierozer al ie z iąza e z
itologiza ją przeszłoś i, służą
spól e u elo i: z o ie iu spój oś i z ioro oś i
(“ekeruš, 2010, 112). „ (Burdzik, 2012, s. 17)
11.
„Identity is created in the form of behaving of the community because the identity of a
particular group is confirmed by via a specific behavior. It is worth to quote here polish
writer - ). Bokszański: … s
oli ulture of o
u it … is o stru ted fro
remittances which allow to reconstruct its collective identity 21. He points out that the
o
u it shapes its o
ulture, hat’s ore, identity through certain behaviors, signs,
values assigned to the group. Using this elements do not allow to lose identity of the
community. (Podosek, 2015b, s. 8)
„Tożsa ość t orz się, posta i za ho
a ia się da ej społe z oś i, gd ż łaś ie
poprzez określo e za ho a ie pot ierdzona zostaje tożsa ość ko kret ej grup . Moż a
tutaj za to ać ). Bokszańskiego: „ … kultura s
oli z a z ioro oś i … z udo a a jest z
przekazów poz alają h zreko struo ać jej kolekt
ą tożsa ość 21. Wskazuje on na to,
Strona 8 z 11
iż z ioro ość kształtuje s oją kulturę, o ię ej tożsa ość poprzez określo e za ho a ia,
z aki, artoś i prz pisa e da ej grupie. „Posługi a ie się i i ie poz ala a zatra a ie
tożsa oś i da ej społe z oś i. (Podosek, 2015a, s. 8)
„„ … kultura s
oli z a z ioro oś i … z udo a a jest z „przekazów
poz alają h zreko struo ać jej kolekt
ą tożsa ość Bokszański,
,
–wytwory
kultur sta o ią jed ą z ożli oś i u h
e ia tożsa oś i z ra ji roz iaró badanej
z ioro oś i.„ (Burdzik, 2012, s. 14)
12.
„Space is lived by individual when he or she experience a meeting with the elements
of space which are characterized by mysticism and symbolism. The individual survive a space
in contacts with other members of their community: If the collective knowledge, the
categories or typifications are constitutive for society, it is on a par with them a collective
feeling and temporality, in this collective memory which are also symbolically produced.
Their material and the product is discursive symbolism, symbolic objects and behaviors 22.
(Podosek, 2015b, s. 8)
„Przestrzeń jest „przeżywana przez jed ostkę, kied doś iad za o a spotka ia,
interakcji z elementami przestrzeni, które są a e ho a e ist ką oraz s
oliką.
Jednostka dzieli to „przeż a ie przestrzeni
ko takta h z i
i zło ka i da ej
z ioro oś i: „Jeśli iedza społe z a, jej kategorie z t piza je są dla społe zeńst a
ko st tut
e, to a ró i z i i także z ioro e u zu ie i te poral ość, t
pa ięć
z ioro a, które też są s
oli z ie t arza e. I h t orz e i
t ore zaraze jest
symbolizm dyskursywny, symboliczne obiekty i zachowania 22. (Podosek, 2015a, s. 8)
„W aspekcie jednostkowym przestrzeń jest przeż a a przez jed ostkę jako ele e t
ko solidują ją ze z ioro oś ią okół spól h ele e tó
a e ho a h s
oli z ie
i podzielanych w czasie interakcji z innymi jednostkami: „Jeśli iedza społe z a, jej kategorie
z t piza je są dla społe zeńst a ko st tut
e, to a ró i z i i także z ioro e u zu ia
i te poral ość,
t
pa ięć z ioro a, które też są s
oli z ie
t arza e. I h
tworzywem i wytworem zarazem jest symbolizm dyskursywny, symboliczne obiekty i
zachowania Hałas,
, ). (Burdzik, 2012, ss. 16–17)
13.
„ Tradition arrogates to have a privileged understanding of time; however, it have a
tendency to do the same in front of space. The space which is privileged allows for retainer
differences between traditional beliefs and practices. Every tradition is always, in some
sense, rooted in the context of the place from with it originates or places with a special
meaning for it 23. (Podosek, 2015b, s. 8)
„Trad ja roś i so ie pra o do posiada ia uprz ilejo a ego rozu ie ia zasu; ma
jed ak skło ość do z ie ia tego sa ego o e przestrzeni. To łaś ie uprz ilejo a a
przestrzeń poz ala a za ho a ie róż i
iędz trad j
i ierze ia i i prakt ka i.
Strona 9 z 11
Każda trad ja jest za sze jaki ś se sie zakorze io a ko tekś ie iejs a, z którego się
odzi, lu
iejs ają h dla iej sz zegól e z a ze ie 23. (Podosek, 2015a, s. 9)
„Trad ja roś i so ie pra o do posiada ia uprz ilejo a ego rozumienia czasu; ma
jed ak skło ość do z ie ia tego sa ego o e przestrze i. To łaś ie uprz ilejo a a
przestrzeń poz ala a za ho a ie róż i
iędz trad j
i ierze ia i i prakt ka i.
Każda trad ja jest za sze jaki ś se sie zakorze io a ko tekś ie iejs a, z którego się
odzi, lu
iejs
ają h dla iej sz zegól e z a ze ie (Beck, 2009, 110). (Burdzik,
2012, s. 18)
14.
„ Thus, identity is built up through tradition. Regardless of whether the individual or
olle ti e ide tit presupposes the e iste e of ea i g; ho e er, it also assu es … a
constant process of playing and reinterpretation. Identity is the creation of the evenness in
time, it is the construction of communication between the past and the anticipated future.
Maintaining the individual identity and its connection to broader social identities serves a
essential tool to ensure the ontological safety in all societies. Psychological anxiety is one of
the major forces allowing tradition to produce such strong emotional bonds on the side of
believer. Common, if not universal threat to the integrity of the tradition are experienced as
a threat to the integrity of me 24. Tradition constantly refers to places of memory which
played in the community – provide strong foundations for their survival through successive
generations. Space which is perpetuated through stories that relate to a common history –
strengthen the sense of community within the group. (Podosek, 2015b, s. 9)
„A zate tożsa ość uduje się za pośred i t e trad ji. Niezależ ie od tego, z
i d idual a, z z ioro a, tożsa ość zakłada ist ie ie z a ze ia; zakłada jed ak ró ież
… ieusta
pro es odt arza ia i rei terpreta ji. Tożsa ość to st orze ie iez ie oś i
zasie, z udo a ie łą z oś i iędz przeszłoś ią a prze id a ą prz szłoś ią. We
sz stki h społe zeńst a h utrz a ie jed ostko ej tożsa oś i i połą ze ie jej z szersz i
tożsa oś ia i społe z
i służ jako podsta o e arzędzie zape ie ia ezpie zeńst a
ontologicznego. Niepokój ps hologi z to jed a z głó
h sił poz alają h trad ji a
t orze ie tak sil h ięzó e o jo al h po stro ie ierzą ego. Częste, jeśli ie
po sze h e zagroże ia dla i tegral oś i trad ji doś iad za e są jako zagroże ia dla
i tegral oś i ja . Trad ja ieusta ie od ołuje się do
iejs pa ię i, które to
odt arza e
da ej społe z oś i, dają sil e pod ali do i h przetr a ia przez kolej e
pokolenia. A przestrzeń, która jest utr ala a dzięki opo ieś io , które od oszą się do
wspólnych dziejó , z a ia po zu ie spól ot
o rę ie da ej grup . (Podosek, 2015a,
s. 9)
„Przestrzeń aj liższa jed ost e z ra ji odzie
h i terak ji za hodzą h a jej
o szarze postrzega a jest jako atural
zorze
or al oś i, dają
po zu ie
ezpie zeńst a: „A zate tożsa ość uduje się za pośred i t e trad ji. Niezależ ie od
tego, cz i d idual a, z z ioro a, tożsa ość zakłada ist ie ie z a ze ia; zakłada jed ak
ró ież … ieusta
pro es odt arza ia i rei terpreta ji. Tożsa ość to st orze ie
iez ie oś i
zasie, z udo a ie łą z oś i
iędz przeszłoś ią a prze id a ą
przyszłoś ią. We sz stki h społe zeńst a h utrz a ie jed ostko ej tożsa oś i i
Strona 10 z 11
połą ze ie jej z szersz i tożsa oś ia i społe z
i służ jako podsta o e arzędzie
zape ie ia ezpie zeńst a o tologi z ego. Niepokój ps hologi z to jed a z głó
h
sił poz alają h trad ji a
t orze ie tak sil h ięzó e o jo al h po stro ie
„ ierzą ego . Częste, jeśli ie po sze h e zagroże ia dla i tegral oś i trad ji
doś iad za e są jako zagroże ia dla i tegral oś i „ja (Beck, 2009, 109). Tradycja stale
od ołuje się do iejs pa ię i, które odt arza e
przekaza h
o rę ie da ej
z ioro oś i, jak i a o o
t arza e
drodze i terak ji jed ostki z oto ze ie
zape iają o stałoś i rela ji jed ostka – oto ze ie. Określo a przestrzeń us ste at zo a a
przez opowieś i, historie od oszą e się do spól h dziejó , z a ia po zu ie ięzi
o rę ie z ioro oś i. (Burdzik, 2012, s. 20)
15.
„It is impossible to overestimate the meaning of space in shaping of identity. Space is
needed for personal identification. Even in the face of the current world, chasing for
progress, in the face of the emergence and formation of new elements which are occupying
more and more place, perception of space as its own and unique from others – remains
unchanged. The space consist mainly of material testimonies ( provided that the imagination
complements them with its symbolic, mystical aura) above all – people, so that the heritage
of the area is still alive. It is still alive in the minds of users who make continually history of
the streets, cities, regions, nations. And it will be lasting, will be living, as long as there will be
an awareness of their own identity because the memory of ancestors determinates the
identity of every person – at the same time affecting the perception of the contemporary
man. (Podosek, 2015b, s. 9)
„Nie sposó prze e iać z a ze ia przestrzeni kształto a iu tożsa oś i. Przestrzeń
jest iez ęd a dla łas ej ide t fika ji. Na et
o li zu o e ego ś iata, go ią ego za
postępe ,
o li zu po sta a ia i kształto a ia się o
h ele e tó , które zaj ują
oraz ię ej iejs a, postrzega ie przestrzeni, jako łas ej oraz u ikal ej spośród i
h,
pozostaje niezmienione. Przestrzeń t orzą głó ie ś iade t a aterial e pod aru kie ,
że
o raź ia dopeł ia je s oją s
oli z ą, ist z ą aurą , przede sz stki ludzie,
dzięki któr
dziedzi t o da ego tere u
iąż ż je. Jest o a iągle ż a ś iado oś i
uż tko ikó , którz ieusta ie t orzą historię uli , iast, regio ó , arodó . I ędzie
o a tr ać, ędzie ż ć, dopót , dopóki ist ieć ędzie ś iado ość łas ej odrę oś i, gd ż to
pa ięć przodków decyduje o tożsa oś i każdego zło ieka, jed o ześ ie pł ają a
per ep ję ó zes ego zło ieka. (Podosek, 2015a, ss. 9–10)
„Nie sposó prze e iać z a ze ia przestrze i kształto a iu tożsa oś i. Na et
o li zu zale u kolej h ele e tó zaj ują h oraz ię ej iejs a, jej postrzega ie, jako
łas ej i u ikal ej spośród i
h pozosta ie iez ie io e.
Przestrzeń t orzą ś iade t a aterial e, a przede sz stki ludzie, dzięki któr
dziedzi t o da ego o szaru iągle ż je. Ż je
ś iado oś i uż tko ikó , ieusta ie
t orzą h historię uli , iast, regio ó , arodó , i ędzie ż ć, dopóki ś iado ość łas ej
odrę oś i ędzie tr ać. (Burdzik, 2012, s. 26)
Strona 11 z 11