Pole elektromagnetyczne – czy powinniśmy się go bać ?

Krzysztof Pawlak, Marcin Lis , Adam Łukasiki, Beta Leśniak
Pole elektromagnetyczne – czy powinniśmy się go bać ?
Prawie każdy z nas codziennie używa telefonów komórkowych, różnego rodzaju
urządzeń sterowania bezprzewodowego czyli tzw. ,,pilotów”, kuchenek mikrofalowych,
korzysta z sieci Wi- Fi, nie zastanawiając się nad tym, że wszystkie te urządzenia działają
wykorzystując pole elektromagnetyczne (PEM). Od drugiej połowy dwudziestego wieku
poziom tzw. sztucznego promieniowania elektromagnetycznego czyli PEM emitowanego
przez naszą cywilizację gwałtownie rośnie. Osoby zajmujący się tym zagadnieniem
wprowadziły nawet pojęcie smogu elektromagnetycznego, chcąc podkreślić zagrożenie jakie
może wynikać z tak dużej emisji tego czynnika.
Należy podkreślić że pole elektromagnetyczne jest niezbędne do prawidłowego
funkcjonowania organizmów żywych. Jak wykazały badania przedłużający się brak pola
elektromagnetycznego powoduje, że nasiona przestają kiełkować rośliny przestają rosnąć, a
ich tropizmy ulegają zaburzeniu. Natomiast u zwierząt pozbawionych PEM stwierdzono
gwałtowne zmniejszenie się
apetytu, linienie, chwiejność wegetatywnego układu
nerwowego, nerwice, zmiany histologiczne w tkankach. Niewątpliwie gwałtowny wzrost
poziomu pola elektromagnetycznego w środowisku związany jest z rozwojem technik
telefonicznych wykorzystujących bezprzewodowy przesył rozmów i danych. Raport
Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego podaje, że obecnie na świcie jest 7,3
miliarda aktywnych komórek gdy w roku 2000 aktywnych subskrypcji mobilnych było tylko
1,2 miliarda. W Polsce w maju 1995 roku liczba abonentów telefonii komórkowej wynosiła
50 tysięcy, dziś aktywnych kart SIM jest już około 57,3 miliona.
Biorąc pod uwagę przedstawiane dane wydaje się, że bardzo ważne są wszelkie
badania dotyczące wpływu pola elektromagnetycznego na organizmy żywe. Jak wiadomo
osobami które szczególnie dużo korzystają z telefonii komórkowej jest młodzież. Dlatego też
w ramach istniejącej współpracy między Liceum Ogólnokształcącym w Skawinie a
Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie postanowiono spróbować zająć się problemem
wpływu pól elektromagnetycznych na organizmy żywe. Przy współpracy z działającym przy
Liceum Stowarzyszeniu Absolwentów i Przyjaciół Liceum Ogólnokształcącego im. M.
Skłodowskiej-Curie w Skawinie przystąpiono do konkursu na realizację zadań publicznych
województwa małopolskiego w obszarze edukacji w 2016 r. pn. „Naukowe inspiracje –
ciekawe i kreatywne”. W ramach tego konkursu złożono projekt pt. „Wpływ pola
elektromagnetycznego emitowanego przez telefonię komórkową na zachowanie szczurów
laboratoryjnych”. Projekt został oceniony pozytywnie i zakwalifikowany do realizacji w
okresie od maja do grudnia 2016 roku. W projekcie oprócz Stowarzyszenia uczestniczyli
uczniowie liceum, studenci z Sekcji Higieny i Dobrostanu Zwierząt Koła Naukowego
Zootechników Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt, nauczycielka Biologii LO w Skawinie
pani mgr Beata Leśniak oraz pracownicy i doktoranci Zakładu Weterynarii Rozrodu i
Dobrostanu Zwierząt- dr hab. Krzysztof Pawlak, dr hab. Marcin Lis, mgr Weronika Kanik,
mgr Magdalena Swadźba.
Pierwszym etapem projektu była seria wykładów prowadzonych przez pracowników i
doktorantów UR Kraków oraz warsztatów dotyczących wpływu pola elektromagnetycznego
emitowanego przez telefonię komórkową na organizmy żywe. W ramach tych zajęć
uczniowie zapoznali się z obecną wiedzą dotyczącą wpływu PEM na pracę serca, układ
hormonalny, problemy związane z rozrodem oraz możliwość występowania różnego rodzaju
chorób. Ponadto młodzież wzięła udział w warsztatach dotyczących BHP oraz metodyki i
etyki prowadzenia badań naukowych na zwierzętach, etyki oraz metod obchodzenia się ze
zwierzętami, obsługi oraz programowania urządzeń służących do emisji pól
elektromagnetycznych.
Drugim etapem programu był cykl eksperymentów badawczych wykonanych w
laboratorium Zakładu Weterynarii, Rozrodu i Dobrostanu Zwierząt. Badanie polegało na
porównaniu zachowania się szczurów poddanych działaniu pola elektromagnetycznego z
osobnikami nie będącymi pod działaniem tego czynnika. W celu oceny zachowań szczury
umieszczane były w labiryntach. Czas przebywania pojedynczego zwierzęcia w labiryncie
wynosił 5 minut. Zwierzęta z grupy doświadczalnej przed rozpoczęciem testów poddawane
były wpływowi pola elektromagnetycznego o częstotliwości 1800 MHz czyli wartości
odpowiadających promieniowaniu elektromagnetycznemu emitowanemu przez telefonie
komórkową. Każdy eksperyment był rejestrowany cyfrowo. Następny etap badań polegał na
ocenie zarejestrowanych zachowań szczurów w labiryncie i porównaniu osobników z grup
poddanych działaniu pola z zwierzętami z grup kontrolnych.
Dzięki udziałowi w programie uczniowie i studenci nauczyli się poszukiwać
odpowiedzi na postawione pytania nie tylko korzystając odtwórczo z istniejącej wiedzy ale
również musieli samodzielnie formułować wnioski korzystając z uzyskanych w trakcie
eksperymentu wyników oraz w oparciu o interdyscyplinarną wiedzę z zakresu biologii fizyki,
informatyki, bahawioru i dobrostanu zwierząt. Wspólne działanie w ramach wykonywanego
projektu nauczycieli licealnych i naukowych przyczyniło się do ich owocnej współpracy co
pozwoliło na wymianę posiadanej wiedzy oraz doświadczeń pedagogicznych.
Fot. 1
Fot. 2
Fot. 3
Fot. 4
Fot. 5
Fot. 6
Fot1. Na począteku trochę wiedzy o polach elektromagnetycznych
Fot 2. Oswajamy się
Fot 3 . Jak postępować ze szczurem
Fot 4. No i w labiryncie
Fot 5. Kolejny labirynt
Fot 6. Nic się nie ukryje wszystko rejestrujemy