Ocena wad zębowych na zdjęciach panoramicznych: zgodność badacza i

Przeglądy, streszczenia
Reviews and abstracts
Tom 7, nr 4, 2011
Volume 7, no 4, 2011
Ocena wad zębowych na zdjęciach panoramicznych: zgodność
badacza i między badaczami
Assessment of dental anomalies on panoramic radiographs:
inter- and intraexaminer agreement
Van Parys K, Aartman IHA, Kuitert R, Zentner A.
European Journal of Orthodontics 2011; 33: 250-5
Występowanie anomalii zębowych a pojawienie się
resorpcji korzeni zębów podczas leczenia ortodontycznego
potwierdzono w wielu badaniach naukowych. Większość
opracowań opiera się na rycinach autorstwa Levander
i Malmgren, umożliwiających rozpoznanie skrócenia
korzeni, stępienia części wierzchołkowej, ocenę zębów
z zagięciem korzeniowym czy pipetowatym wierzchołkiem.
Istnieje również grupa analiz, w których nie zdefiniowano
poszczególnych nieprawidłowości kształtu, opierając
się na terminach takich jak: tępy, zerodowany, spiczasty,
zagięty oraz o kształcie butelkowatym. Obiektywność
oceny wad zębowych rzadko była poddawana analizie.
Celem pracy była ocena poziomu zgodności identyfikacji
wad zębowych na zdjęciach pantomograficznych
pomiędzy czterema lekarzami z różnym doświadczeniem
klinicznym. Ocenie poddano występowanie hipodoncji
oraz zaburzeń kształtu korzeni takich jak: korzenie
kształtu pipetowanego, z dilaceracją, tępo zakończone,
zaostrzone i skrócone.
Materiał stanowiło 40 zdjęć pantomograficznych
wyselekcjonowanych spośród dokumentacji 607 pacjentów w wieku 27,7±10,8 lat, leczonych w Zakładzie
Ortodoncji
Akademickiego
Centrum
Stomatologii
w Amsterdamie (Holandia) w latach 1983-2008. Z analizy
wykluczono dokumentację radiologiczną pacjentów:
leczonych wcześniej aparatami stałymi, po zabiegach
z zakresu chirurgii ortognatycznej, z widocznymi wadami
rozwojowymi takimi jak zespoły i rozszczepy. Pominięto
zdjęcia pacjentów leczonych dłużej niż 18 miesięcy oraz
z obecnością rekonstrukcji protetycznych wykonanych
w okresie pomiędzy początkowym i końcowym badaniem
radiologicznym. Odrzucono także zdjęcia słabej jakości
i braku widoczności więzadeł ozębnej przy każdym
z zębów.
Zdjęcia radiologiczne oceniało czterech lekarzy:
pierwszy był studentem trzeciego roku specjalizacji, drugi
badacz to lekarz specjalista z minimum 6-miesięcznym
stażem zawodowym, trzeci z 30 letnim doświadczeniem
klinicznym i czwarty z 35-letnim stażem pracy.
Protokół badania zawierał dwukrotną analizę zdjęcia
pantomograficznego w odstępie jednego tygodnia.
Zgodność ocen każdego z badających jak też pomiędzy
poszczególnymi lekarzami poddano analizie statystycznej
Kappa (Cohen). Wartości poniżej 0,40 uznano jako
zgodność słabą, między 0,41 i 0,60 za umiarkowaną,
między 0,61 i 0,80 zgodność pokaźną oraz między 0.811.00 prawie perfekcyjną. Ze względu na małą częstotliwość
występowania wad zębowych (0,1-5,9%) wartość
zgodności 0,80 została uznana za granicę wiarygodnej
oceny.
Współczynnik Kappa zgodności wad zębowych w ocenie
czterech lekarzy z różnym doświadczeniem klinicznym
był zróżnicowany i wynosił od -0,01 w przypadku
skrócenia korzenia do 1,00 w rozpoznaniu agenezji
zębów. Przy ocenie zgodności pomiędzy ekspertami
wykazano następujące wartości współczynnika Kappa
w odniesieniu do: dilaceracji korzenia 0,14 do 0,50;
pipetowatego kształtu korzenia –0,01 do 0,33; tępego
kształtu korzenia 0,05 do 0,032 i spiczastego kształtu
korzenia 0,17 do 0,37. Zgodność w ocenie lekarzy
w stosunku do braku zawiązków zębów wyniosła 1,00.
Zdjęcia pantomograficzne i cefalometryczne stanowią
standard diagnostyczny w ortodoncji, zwraca się jednak
uwagę na większą przydatność zdjęć celowanych
okołowierzchołkowych. Istotnym czynnikiem wpływającym na rozpoznanie wad zębowych jest rodzaj dostępnej
dokumentacji radiologicznej. Wprowadzenie do szerszego
zastosowania w ortodoncji radiografii cyfrowej oraz
stożkowej tomografii komputerowej poszerza metody
obrazowania do oceny anomalii zębowych.
Powyższe badanie wskazuje na ograniczoną przydatność
zdjęć pantomograficznych do oceny nieprawidłowości
budowy zębów za wyjątkiem braku zawiązków.
Opracowała:
dr n. med. Joanna Kaczyńska
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
213