2009 02 I część 1 - Zielone Wydarzenia

Zostań przyjacielem drzew!
Praktyczny poradnik,
jak skutecznie zadrzewiać otoczenie
Wydawca: Fundacja Aeris Futuro
Siedziba: Ul. Ułanów 54/93, 31-455 Kraków
Biuro: Ul. Garbarska 4/2, 31-131 Kraków
Tel./Fax 012 430 08 22
e-mail: [email protected], www. aeris.eko.org.pl
Instytucje i osoby chcące wesprzeć działalność Fundacji
mogą dokonywać wpłat na konto:
Nordea Bank Polska, O/Kraków
92 1440 1127 0000 0000 0474 5396
Publikacja powstała dzięki dotacjom Funduszu Partnerstwa oraz
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Krakowie na realizację projektu "Zazieleńmy Gminę"
Wydrukowano na papierze ekologicznym pochodzącym
w 100% z makulatury
"Zostań przyjacielem drzew! Praktyczny poradnik, jak skutecznie
zadrzewiać otoczenie"
© Copyright by Fundacja Aeris Futuro, Kraków 2008
Wydanie I, Kraków 2008
Redakcja: Ewa Krawczyk, Joanna Mieszkowicz, Jakub Szymoński
Autorzy:
Joanna Mieszkowicz, Ewa Krawczyk (Wstęp)
Ewa Krawczyk, współpraca Joanna Mieszkowicz (rozdział 1)
Przemysław Kurek, Marzena Suchocka, współpraca Joanna Mieszkowicz
(rozdział 2)
Ewa Krawczyk, Joanna Mieszkowicz (rozdział 3)
Łukasz Piechnik, Przemysław Kurek (rozdział 4)
Redakcja graficzna i projekt okładki: Jakub Szymoński
Ryciny, mapy: Łukasz Piechnik
Zdjęcia: Przemysław Kurek, Marek Neupauer, archiwalia
Korekta: Mirosława Kuczkowska
Druk: Studio Oktopus
ISBN: 978-83-927492-0-2
Spis treści:
Wstęp .................................................................................................................. 7
ZADRZEWIENIA I ROLA GMINY W ICH
ZAKŁADANIU I UTRZYMYWANIU ........................................... 10
- podstawowe definicje
- podmioty odpowiedzialne za kwestie zadrzewień
1
1.1 Definicje zadrzewienia ............................................................................. 10
1.1.1 Pojęcie zadrzewienia
1.1.2 Definicje prawne zadrzewienia i terenów zieleni
1.1.3 Definicja lasu i odrębne zasady prawne dla upraw leśnych
1.2 Rodzaje zadrzewień .................................................................................. 12
1.3 Zakładanie i utrzymywanie zadrzewień i terenów zieleni
w świetle prawa ........................................................................................ 13
KORZYŚCI Z ZADRZEWIEŃ ........................................................... 17
2
- szeroko rozumiana rola zadrzewień dla
zrównoważonego rozwoju
2.1 Ekonomiczne korzyści z zadrzewień ..................................................... 17
2.2 Społeczne korzyści z zadrzewień ........................................................... 20
2.3 Ekologiczne korzyści z zadrzewień ....................................................... 21
2.3.1 Perspektywa globalna
2.3.2 Perspektywa lokalna
JAK SKUTECZNIE ZADRZEWIAĆ OTOCZENIE ?
ZOSTAŃ PRZYJACIELEM DRZEW I WŁĄCZ SIĘ
WE WSPÓŁPRACĘ PARTNERSKĄ ............................................... 30
3
- mechanizm partnerstwa międzysektorowego
- informacje o programie dotacyjnym Fundacji
- zrealizowane projekty jako przykłady dobrych
praktyk
3.1 Zrównoważony rozwój .......................................................................... 30
3.2 Partnerstwo .............................................................................................. 31
3.3 Rola organizacji pozarządowej .............................................................. 31
3.4 Modele partnerstwa międzysektorowego na przykładzie
projektu dotyczącego sadzenia drzew ................................................. 34
3.4.1 Relacja: organizacja pozarządowa ― partner z sektora
publicznego (społeczność lokalna, samorządowa)
3.4.2 Relacja: organizacja pozarządowa ― partner z sektora
biznesu
3.4.3 Czynniki sukcesu współpracy partnerskiej
3.5 Korzyści z partnerstwa ........................................................................... 40
3.6 Dobre przykłady partnerskich projektów zadrzewieniowych
i zalesieniowych ....................................................................................... 41
3.7 Program CZAS NA LAS i program dotacyjny Fundacji Aeris
Futuro "Zostań przyjacielem drzew".................................................... 53
3.8 Możliwość wykorzystania nieużytkowanych gruntów ....................... 55
POMOCNE INFORMACJE ................................................................ 57
4
- pomocne informacje, wymogi i porady
- zestawienie i opis gatunków polecanych do
zadrzewień
- podstawowe akty prawne
4.1 Planowanie i zakładanie zadrzewień. Wymogi i porady ...................... 57
4.2 Zakładanie zadrzewienia ― krok po kroku .......................................... 61
4.3 Zakładanie zadrzewienia na wybranych przykładach: ........................ 62
4.3.1 Zadrzewienia wiatrochronne
4.3.2 Zadrzewienia nadwodne
4.3.3 Zadrzewienia śródpolne
4.3.4 Zadrzewienie śródpolne na granicy trzech działek
4.4 Gatunki zalecane do zadrzewień ........................................................... 66
4.5 Przegląd wybranych gatunków drzew i krzewów stosowanych
w zadrzewieniach ..................................................................................... 67
4.6 Mapy przedstawiające ograniczone zasięgi występowania
wybranych drzew i krzewów na terenie Polski .................................... 76
4.7 Akty prawne dotyczące zadrzewień i inne wymieniane
w publikacji ............................................................................................... 78
Przypisy .............................................................................................................. 78
Bibliografia ...................................................................................................... 81
"Kto sadzi drzewo, sadzi nadzieję."
Lucy Larcom
amerykańska poetka
WSTĘP
Dla długotrwałego i harmonijnego rozwoju społeczeństwa
zapewniającego dobrobyt i bezpieczeństwo ludzkości niezbędna jest
dalekosiężna wizja oraz planowanie i podejmowanie odpowiedzialnych działań już teraz. Współpraca rządów, samorządów,
organizacji pozarządowych, biznesu i nauki jest warunkiem
niezbędnym do osiągnięcia sukcesu.
Każda działalność człowieka wiąże się z oddziaływaniem na
środowisko, ponieważ jesteśmy jego elementem. Epoka globalizacji
oznacza świat, który połączyła sieć wzajemnych zależności. Dziś
praktycznie żadna społeczność, nawet chcąc być samowystarczalną,
nie żyje w izolacji, oddziałuje na nią zbyt wiele elementów z zewnątrz,
często też tych niepożądanych.
Zmiany klimatyczne to problem numer jeden XXI wieku.
Sir Nicholas Stern, były szef Banku Światowego, w swoim raporcie1 na
temat zmian klimatycznych przygotowanym na zlecenie rządu
Wielkiej Brytanii ostrzega, że działalność człowieka może
spowodować pojawienie się poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu
światowej gospodarki i ludzkich społeczeństw, a ich rozmiary będą
podobne do tych, jakie były związane z Wielkim Kryzysem w latach
20. XX wieku lub z wojnami światowymi.
Działalność Fundacji Aeris Futuro ma na celu propagowanie
oraz doradzanie, w jaki sposób można najefektywniej ograniczać
i rekompensować negatywny wpływ człowieka na środowisko
naturalne, a w szczególności, jak przeciwdziałać zmianom klimatu.
Fundacja zainicjowała i prowadzi Program CZAS NA LAS,
który ma na celu angażowanie firm, instytucji, organizacji oraz osób
indywidualnych do ograniczania i rekompensaty emisji dwutlenku
7
węgla poprzez sadzenie drzew. W ramach Programu prowadzone są
zarówno działania praktyczne, jak też informacyjne, edukacyjne
i promocyjne. Poprzez współpracę międzysektorową Fundacja stara
się aktywizować do działania, zwiększać atrakcyjność i konkurencyjność gmin, przedsiębiorstw oraz innych organizacji, wykorzystywać wiedzę i nowoczesne technologie przyjazne środowisku
naturalnemu.
Oddajemy do Państwa rąk publikację poradnik na temat roli
drzew dla zrównoważonego rozwoju. Celem Poradnika jest
zachęcenie Państwa do zostania Przyjacielem Drzew, a co za tym idzie
namawianie zarówno do sadzenia młodych drzew, jak i ochrony już
rosnących. Służą temu przedstawione w Poradniku korzyści płynące
z zadrzewień, przykłady dobrych praktyk oraz sposoby zakładania
zadrzewień.
Motywem powstania Poradnika są kilkuletnie doświadczenia
Fundacji Aeris Futuro w przeprowadzaniu projektów zadrzewieniowych i zalesieniowych przy współpracy z partnerami ze środowisk lokalnych, w tym samorządowych, oraz partnerami z sektora
biznesu. Z praktyki funkcjonowania programu dotacyjnego Fundacji
wynika, że wielu potencjalnych beneficjentów programu przede
wszystkim mowa tu o partnerach ze społeczności lokalnych ma zbyt
małą informację na temat tego, w jaki sposób prawidło zaplanować
i zrealizować projekt sadzenia drzew. Do Fundacji często zwracają się
osoby z prośbą o pomoc w zaplanowaniu takiego działania lub
o wskazówki przy składaniu wniosków o dotację na konkretny
projekt. Również przedstawiciele biznesu coraz chętniej angażują się
w projekty na rzecz ochrony środowiska, włączając je do swojej
strategii zarządzania firmą.
Poradnik "Zostań przyjacielem drzew" ma być zatem
przewodnikiem dla potencjalnych beneficjentów prowadzonego
przez Fundację Aeris Futuro programu dotacyjnego. Zawiera on
pomocne informacje dotyczące poprawnej aplikacji do programu,
czyli tego, w jaki sposób zaplanować, a następnie przeprowadzić
projekt zadrzewieniowy.
Na bazie swoich doświadczeń Fundacja Aeris Futuro
stworzyła modelowy schemat partnerskiej współpracy międzysektorowej. W poradniku zaprezentowano konkretne przykłady
8
działań zrealizowanych już projektów ze wskazaniem korzyści
i wyzwań, jakie partnerzy napotykali na etapie ich realizacji.
Do niedawna sprawy związane ze środowiskiem naturalnym
były postrzegane jako przedmiot zainteresowania i troski ekologów
czy też naukowców, dziś samorządy muszą przestrzegać coraz
ostrzejszych przepisów prawa Unii Europejskiej, a biznes
w Polsce, śladem przedsiębiorców z krajów zachodnich, coraz
chętniej angażuje się w działania społeczne i na rzecz ochrony
środowiska traktując je jako element swojej strategii zarządzania.
Łącząc interesy różnych grup Fundacja Aeris Futuro stara się działać
w myśl swojego motta:
Stwórzmy klimat dla przyszłości!
Mamy nadzieję, że ta publikacja będzie dla Państwa inspiracją
i motorem do praktycznych działań na rzecz zrównoważonego
rozwoju.
Serdecznie zapraszamy do lektury!
W imieniu Zespołu Fundacji Aeris Futuro
Joanna Mieszkowicz, Prezes Zarządu
9
1
Zadrzewienia i rola Gminy
w ich utrzymaniu
1.1 DEFINICJE ZADRZEWIENIA
1.1.1 Pojęcie zadrzewienia
Zadrzewienie ― w pojęciu prawnym i ekologicznym jest to
określenie powierzchni zadrzewionej i zakrzewionej. Mogą to być
różne typy zbiorowisk drzew i krzewów.
Czasem ― tak np. było w obowiązującej do 1990 r. uchwale
Rady Ministrów dotyczącej zadrzewienia kraju ― oprócz lasów
i gruntów leśnych z zadrzewień wyklucza się również m.in.: tereny
zieleni miejskiej i wiejskiej (np. parki), zadrzewienia przy obiektach
zabytkowych, sakralnych i na cmentarzach, a także sady, drzewa
i krzewy ogródków działkowych czy plantacji użytkowych i szkółek.
Z ekologicznego punktu widzenia zadrzewienia powinno się
jednak odróżniać jedynie od zbiorowisk leśnych, ponieważ, w prze1
ciwieństwie do lasów, nie tworzą one oddzielnych ekosystemów.
W praktyce, przy określaniu zadrzewień, najwięcej wątpliwości
przysparza odróżnienie od lasu zadrzewień powierzchniowych.
Przyjęta w polskim ustawodawstwie minimalna powierzchnia lasu
2
wynosząca 0,1 ha jest zaniżona i często nie ma ekologicznego
uzasadnienia. Takie małe kompleksy leśne, wbrew statusowi
prawnemu, mogą być de facto zadrzewieniami. Dlatego też,
wzorując się na definicji podanej przez prof. Zajączkowskiego,
w publikacji jako zadrzewienia traktujemy nie tylko zadrzewienia na
terenach otwartych (zadrzewienia śródpolne), ale i urządzone tereny
zieleni miejskiej i wiejskiej oraz obsadzone drzewami i krzewami
nieużytki czy inne skupiska drzew i krzewów, o ile nie stanowią
ekosystemów leśnych. Do zadrzewień nie zliczamy jedynie
kompleksów roślinności drzewiastej zaewidencjonowanej jako las.
10
1.1.2 Definicje prawne zadrzewienia i terenów zieleni
Zadrzewienie, w sensie prawnym, mogą stanowić: drzewa
i krzewy w granicach pasa drogowego, pojedyncze drzewa i krzewy
lub ich skupiska niestanowiące zbiorowisk leśnych, tj. niebędące lasem
w rozumieniu art. 3 Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, wraz
z terenem, na którym występują i pozostałymi składnikami jego szaty
roślinnej, spełniające cele ochronne, produkcyjne lub społeczno3
kulturowe.
Natomiast za tereny zieleni ― zgodnie z definicją prawną ―
uznaje się obszary pokryte roślinnością wraz z infrastrukturą
techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, które
znajdują się w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, a pełnią
funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe. Są to
w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody
botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze,
a także zieleń towarzysząca ulicom, placom, zabytkowym
fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom
4
kolejowym i przemysłowym.
Z zestawienia obu tych definicji wynika, że uzupełniają się one
wzajemnie5. Tereny zieleni obejmują bowiem swoim zakresem
przedmiotowym zieleń znajdującą się na obszarach miast i wsi
o zwartej zabudowie. Natomiast w pojęciu zadrzewienia mieszczą się
drzewa i krzewy rosnące poza tymi obszarami, niebędące jednak
lasami w rozumieniu Ustawy o lasach.
1.1.3 Definicja lasu definicja lasu i odrębne zasady prawne dla
upraw leśnych.
Las stanowi grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,1 ha,
który pokryty jest roślinnością leśną (uprawami leśnymi): drzewami,
krzewami oraz runem leśnym, lub przejściowo jej pozbawiony
i przeznaczony do produkcji leśnej6.
Należy zaznaczyć, iż inne zasady planowania i sadzenia drzew
obwiązują w przypadku zadrzewień, a inne w przypadku zalesiania czy
odnawiania upraw leśnych. Bardziej restrykcyjne normy obowiązują
w przypadku lasów i gruntów leśnych (regulują je: Ustawa o lasach,
zasady hodowli lasu, nadzór ze strony Lasów Państwowych czy
leśników ze starostw powiatowych).
11
W zakresie gospodarki leśnej podstawowym aktem prawnym
jest Ustawa o lasach. Nadzór nad lasami prywatnymi i gminnymi
sprawuje starosta (często czynności nadzorcze prowadzą na jego
zlecenie nadleśnictwa). Dominującą większość lasów w Polsce
stanowią lasy państwowe zarządzane przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
Niniejsza publikacja dotyczy planowania i zakładania zadrzewień, dlatego nie obejmuje opisów gatunków drzew typowo lasotwórczych ani zasad sadzenia drzew w lasach.
1.2 RODZAJE ZADRZEWIEŃ
7
W literaturze przedmiotu, w zależności od lokalizacji, wyróżnia się :
1) zadrzewienia użytków rolnych, w tym:
― zadrzewienia śródpolne,
― zadrzewienia łąkowo-pastwiskowe;
2) zadrzewienia terenów komunikacyjnych:
― zadrzewienia (drogowe) przydrożne,
― zadrzewienia kolejowe,
― zadrzewienia urządzeń przy trasach komunikacyjnych;
3) zadrzewienia przywodne:
― zadrzewienia rzek i potoków,
― zadrzewienia wód stojących,
― zadrzewienia budowli i innych urządzeń wodnych;
4) zadrzewienia terenów przemysłowych i wysypisk śmieci:
― zadrzewienia ochronno-izolacyjne,
― zadrzewienia rekultywacyjne;
5) zadrzewienia wiejskich terenów zurbanizowanych:
― zadrzewienia przydomowe,
― zadrzewienia zabudowań gospodarczych,
― zadrzewienia ośrodków administracyjno- mieszkalnych;
6) zadrzewienia na terenach miejskich;
7) urządzone tereny zieleni w miastach i wsiach (np. parki, parki leśne,
8
aleje).
Ponadto autorzy publikacji proponują rozróżnienie:
12
1) zadrzewienia na terenach zurbanizowanych:
― parki,
― parki leśne,
― aleje,
― zadrzewienia przy budynkach;
2) zadrzewienia na terenach niezurbanizowanych:
― zadrzewienia śródpolne,
― zadrzewienia łąkowo-pastwiskowe,
― zadrzewienia przydrożne,
― zadrzewienia przywodne.
1.3 ZAKŁADANIE I UTRYMYWANIE ZADRZEWIEŃ
ORAZ TERENÓW ZIELENI W ŚWIETLE PRAWA
Zgodnie z regulacjami prawnymi9 (Ustawa o samorządzie
gminnym, Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
Ustawa o ochronie przyrody, Ustawa Prawo ochrony środowiska), za
zagadnienia związane z ochroną zieleni w miastach i wsiach na danym
obszarze odpowiedzialna jest rada gminy10.
Rada gminy jest obowiązana zakładać i utrzymywać
w należytym stanie tereny zieleni i zadrzewienia
(art. 78 Ustawy o ochronie przyrody).
Zadrzewienia mogą być zakładane poza obszarami
o zwartej zabudowie za zgodą właściciela gruntu
(art. 79 Ustawy o ochronie przyrody).
Zadrzewienia nie muszą być zakładane jedynie na gruntach
stanowiących własność gminy, mogą być zakładane również na
gruntach stanowiących własność innych podmiotów, jednakże zawsze
za zgodą właściciela tej nieruchomości, która może być zarówno
osobą fizyczną, jak i osobą prawną. W ostatnim przypadku wymagana
jest zgoda właściwego organu tego podmiotu w zależności od jego
13
statutu organizacyjnego.
Należy zwrócić uwagę, że na założenie zadrzewienia na
nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste wymagana jest
również zgoda właściciela nieruchomości11. W przypadku nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste zgodnie z postanowieniami art. 253 § 1 Kodeksu cywilnego własnością użytkownika
wieczystego są jedynie budynki, nie zmienia to jednak właściciela
nieruchomości gruntowej.
Zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie
zieleni gminnej i zadrzewienia to jedno z zadań własnych
gminy (art. 7 ust. 1 pkt 12 Ustawy o samorządzie gminnym).
W Ustawie o ochronie przyrody doprecyzowano:
― organem odpowiedzialnym za realizację tego zadania jest rada
gminy,
― realizacja tego zadania powinna polegać na zakładaniu i utrzymywaniu w należytym stanie terenów zieleni i zadrzewienia.
Choć obowiązki te określone zostały w sposób bardzo
ogólny, co niestety nie sprzyja ich praktycznej realizacji, należy przyjąć,
że zadanie utrzymywania w należytym stanie terenów zieleni
i zadrzewienia może i powinno być realizowane przez gminę
w różnorakich formach:
― zakładanie nowych terenów zieleni miejskiej lub zadrzewień
np. tworzenie parków miejskich na podstawie art. 81 Ustawy o ochronie przyrody,
― stworzenie należytych warunków do utrzymania we właściwym
stanie już istniejących terenów zieleni i zadrzewień,
― podejmowanie działań o charakterze społeczno-organizatorskim
polegających na propagowaniu określonych zachowań wśród
właścicieli nieruchomości, na których znajdują się obiekty
przyrodnicze wchodzące w skład zieleni miejskiej,
― programy ochrony środowiska uchwalane na podstawie art. 18
Prawa ochrony środowiska powinny określać projekty ekologiczne,
rodzaje i harmonogram działań proekologicznych oraz środki
niezbędne do osiągnięcia tych celów również w zakresie ochrony
14
zieleni i zadrzewień w miastach i wsiach,
― miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalane na
podstawie art. 20 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym przez radę gminy powinny również uwzględniać
zapisy odnoszące się do ochrony zieleni i zadrzewień,
― projekt zestawienia przychodów i wydatków gminnych funduszy
ochrony środowiska, który, na podstawie art. 420 Prawa ochrony
środowiska przedstawiany jest radzie gminy do zatwierdzenia,
powinien zawierać zapisy mające na celu ochronę zieleni.
Warto dodać, iż nieuwzględnienie w uchwałach rady gminy
w sposób należyty tematyki ochrony zieleni i zadrzewień może
negatywnie wpływać na ich prawidłowość, a nawet może skutkować
ich nieważnością12.
Właściwość gminy w zakresie ochrony terenów zieleni
i zadrzewień obejmuje również kwestie związane z problematyką
usuwania drzew i krzewów. Zasadą jest, że usuwanie drzew i krzewów
może nastąpić jedynie po uzyskaniu decyzji administracyjnej ― zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta
oraz odpłatność za uzyskanie zezwolenia.
Zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów może być uzależnione
od przesadzenia drzew lub krzewów w miejsce wskazane przez
wydającego zezwolenie albo zastąpienia ich innymi drzewami
lub krzewami, w liczbie nie mniejszej niż liczba usuwanych
drzew lub krzewów.
Dokonywanie nasadzeń następczych
powinno stać się dobrą praktyką!
Szczegółowo zagadnienia tej problematyki (m. in. zasada
konieczności uzyskania zezwolenia i wyjątki od zasady, zasada
odpłatności za usunięcie drzew lub krzewów i wyjątki od tej zasady)
uregulowane są w przepisach art. 83-78 ustawy o ochronie przyrody.
I tak np. drzewo podlega ochronie - wymagane jest zezwolenie na jego
wycięcie - gdy osiągnie wiek 5 lat.
Nadzór gminy nad terenami zieleni i zadrzewień sprowadza
się także do nakładania kar pieniężnych za ich zniszczenie lub
15
niewłaściwą pielęgnację drzew i krzewów.
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza
administracyjną karę pieniężną za:
1) zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów
spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót
ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego
albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków
chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności;
2) usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia;
3) zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją
13
terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów .
Rola planów zagospodarowania na poziomie
regionalnym i lokalnym. Aleje drzew wzdłuż dróg lub cieków
wodnych często wykraczają poza obszar jednej gminy, stad niezbędna
jest ochrona, planowanie i realizacja zadrzewień w szerszej,
ponadlokalnej perspektywie. Służyć temu powinny zarówno zapisy
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dokonywane w porozumieniu z gminami sąsiadującymi ― w rezultacie
powstają analogiczne zapisy w planach kilku gmin, jak również plany
sporządzane na poziomie regionalnym. To samo dotyczy zadrzewień
jako łączników między terenami chronionymi lub leśnymi, a więc
również wykraczającymi poza obszar właściwości jednej gminy.
PODSUMOWANIE:
Władze gmin i sołectw powinny dbać
o zachowanie jak największej ilości zieleni
i zadrzewień w różnej postaci.
W przypadku, gdy usunięcie drzew
jest konieczne, zgoda na ich wycięcie
powinna być połączona z nakazem
założenia kolejnych zadrzewień następczych.
16
Przypisy
Wstęp
1) Nicholas Stern, Stern Review on the Economics of Climate Change,
http://www.hm-treasury.gov.uk/stern_review_final_report.htm
(2008).
Rozdział 1
1) Za: K. Zajączkowski, Regionalizacja potrzeb zadrzewieniowych
w Polsce, Warszawa, 2005, str. 18.
2) Dla porównania definicja lasu stosowana przez ONZ to teren
pokryty drzewami powyżej 0,5 ha (UN-ECE/FAO, 1997),
za Zajączkowski, ibidem.
3) Podstawa prawna: art. 5. 27) Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody.
4) Podstawa prawna: art. 5. 21) Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody.
5) Komentarz do art. 78 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody, [w:] K. Gruszecki, Ustawa o ochronie przy-rody.
Komentarz, Zakamycze 2005.
6) Więcej w: art. 3 Ustawy z dn. 28 września 1991 r. o lasach.
7) Podział ten przytaczamy za K. Zajączkowski, ibidem, str. 20.
8) Punkty 6 i 7 dodane zostały przez autorów publikacji.
9) Spis aktów prawnych związanych z tematyką zadrzewień
i wymienianych w treści publikacji znajduje się w pkt. 4.7.
10) Przede wszystkim obowiązek ten nakłada Ustawa o ochronie
przyrody.
11) Komentarz do art. 79 [w:] K. Gruszecki, ibidem.
12) Art. 91 ustawy o samorządzie gminnym
13) Art. 88 ust. 1 i nast. ustawy o ochronie przyrody
Bibliografia
Literatura:
Arcipowska Aleksandra, Zbigniew Karaczun (red.), Jak chronić klimat
na poziomie lokalnym? Poradnik dla beneficjentów funduszy UE, Instytut na
rzecz Ekorozwoju, Warszawa 2008.
De Bruin D., Komfort życia a zieleń. Wielopłaszczyznowe rozwiązanie problemów w "trudnych" dzielnicach Rotterdamu [w:] Materiały na sympozjum pt.
Zielone Miasto, 10 listopada, Warszawa, Plant Publicity Holland,
Ambasada Królestwa Niderlandów oraz Stowarzyszenie Inżynierów i
Techników Ogrodnictwa NOT, Warszawa 2005.
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Ogrodnictwa NOT,
Warszawa 2005.
Chełmicki Wojciech, Degradacja i ochrona wód. Zasoby, Instytut Geografii UJ, Kraków 1999.
Czerwieniec Marek, Lewińska Janina, Zieleń w mieście, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków 2000.
Gajda Marcin (red.), Zalecenia dotyczące realizacji terenów zieleni, Polskie
Stowarzyszenie Wykonawców Terenów Zieleni i Architektów Krajobrazu "Zieleń Polska", Kraków 2007.
Gruszecki Krzysztof, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Zakamycze
Kantor Wydawniczy 2005.
Jaworski Andrzej, Charakterystyka hodowlana drzew leśnych, Wydawnictwo Gutenberg Kraków 1994.
Krzymowska-Kostrowicka Alicja, Zarys geoekologii rekreacji. Tom I Oddziaływanie środowiska przyrodniczego na organizm człowieka, Uniwersytet
Warszawski Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa
1991.
Łukaszewicz Aleksander, Łukaszewicz Szymon, Rola i kształtowanie
zieleni miejskiej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2006.
Oleszkiewicz Jadwiga (red.) Zadrzewienia śródpolne, Fundacja Green
Park, Warszawa 1994.
Orzeszek-Gajewska Barbara, Kształtowanie terenów zieleni w miastach,
Instytut Urbanistyki i Planowania Przestrzennego PWN, Warszawa
1982.
Suchocka Marzena, Ile zarabiają drzewa w mieście? [w:] Materiały
seminaryjne i poseminaryjne konferencji pt. Drzewa w mieście, Polski
Klub Ekologiczny Okręg Górnośląski Koło Miejskie w Tychach.,
Tychy 2007, str.79-83,
Szczepanowska Halina B., Zieleń w mieście, Hortpress, Warszawa 2001.
Szczepanowska Halina B., Wycena wartości drzew na terenach zurbanizowanych, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Warszawa 2007.
Tennyson Ros, Poradnik partnerstwa, tł. Marta Serafin, Fundacja
Partnerstwo dla Środowiska, Kraków, 2006.
J. Tomanek, Botanika leśna, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze
i Leśne, Warszawa 1997.
Zajączkowski Kazimierz, Dobór drzew i krzewów do zadrzewień na zy
Leśnictwa, Warszawa 2001.
obszarach wiejskich, Instytut Nadawczy Leśnictwa, Warszawa 2001.
Zajączkowski Kazimierz, Regionalizacja potrzeb zadrzewieniowych
w Polsce, Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa, Warszawa 2005.
Zajączkowski Kazimierz, Dobór drzew i krzewów do zadrzewień
towarzyszących autostradom przebiegającym przez tereny rolnicze,
[w: Materiały z Międzynarodowego Sympozjum zorganizowanego
przez Katedrę Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska AR
w Krakowie], Kraków 7-10 IX 1999.
Internet:
Nicholas Stern, Stern Review on the Economics of Climate Change,
http://www.hm-treasury.gov.uk/stern_review_final_report.htm
(2008).
Krajowy Program Zwiększania Lesistości. Aktualizacja 2003 r.
Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2003r., Http://www.mos.gov.pl
/2materialy_informacyjne/raporty_opracowania/kpzl/tekst.pdf
(2008).
Raport Światowej Komisji do spraw Środowiska i Rozwoju ONZ,
Nasza wspólna przyszłość, (tzw. Raport Brudtland) z 1987, Our common
future. Report of the World Commission on Environment and Development,
wersja angielska dostępna na:
http://www.worldinbalance.net/agreements/1987-brundtland.php
(2008).
Plan zagospodarowania przestrzennego dla gminy Zawoja, http://
www.sendzimir.org.pl/course/materialy/Zawoja/2006/PROJEKT
%20006.pdf.
Wybrane definicje partnerstwa międzysektorowego, www.parasol.info.pl
/plik.aspx?id=221 (2008).
J. Boczoń, za: Partnerstwo jako nowy model pracy w jps,
http://www.dops.wroc.pl/projekty/partnerstwa2.htm (2008).
http://www.mps.gov.pl/index.php?gid=634 (2008).
http://civicpedia.ngo.pl/x/321916 (2008).
Definicja odpowiedzialnego biznesu - www.fob.org.pl (2008).
http://www.csrinfo.org/content/view/45/38/lang,pl/ (2008).