Osoby homoseksualne a wybrane zagadnienia prawa

Osoby homoseksualne a wybrane
zagadnienia prawa administracyjnego i
praktyki administracyjnej
Dr Adam Bodnar
Zakład Praw Człowieka WPiA UW
Poznań, 27.10.2008
Zakaz dyskryminacji ze względu na
orientację seksualną
• Art. 32 ust. 2 Konstytucji – „z jakiejkolwiek przyczyny”
• Art. 13 TWE oraz art. 21 Karty Praw Podstawowych
• Art. 14 Konwencji i Protokół nr 12 do Konwencji
– brak przepisów antydyskryminacyjnych w sferze
prawa administracyjnego na poziomie
ustawowym
– projekt ustawy o równym traktowaniu (projekt
MPiPS oraz Pełnomocnika Rządu ds. Równego
Traktowania)
• uwaga ogólna - w polskim prawie trudno znaleźć
przepisy otwarcie dyskryminujące osoby LGBT
Problemy administracyjne osób
homoseksualnych w Polsce - przegląd
•
•
•
•
•
•
•
wolność zgromadzeń
honorowe krwiodawstwo
pomoc społeczna
prawo do dziedziczenia lokalu socjalnego
zaświadczenia z urzędu stanu cywilnego
mniejszości seksualne w sferze edukacji
inne potencjalne obszary nierówności wobec
prawa (podatki, ubezpieczenia społeczne)
Wolność zgromadzeń
• zakaz Parady Równości 2005 w Warszawie
– wyrok ETPCz w sprawie Bączkowski i inni
przeciwko Polsce
– wyrok TK w sprawie Prawa o Ruchu Drogowym
• zakaz Marszu Równości 2005 w Poznaniu
– wyrok NSA
• instrumentalne traktowanie prawa administracyjnego
przez polityków
• nowy standard wolności słowa - politycy powinni się
ograniczyć we własnych wypowiedziach
Honorowe krwiodawstwo
• problemy z oddawaniem krwi przez osoby homoseksualne
• uznawanie osób homoseksualnych za grupy
podwyższonego ryzyk
• stosowanie w niektórych województwach kwestionariusza
z rubryką „orientacja seksualna”
• stygmatyzacja osób homoseksualnych
• podobny problem w innych krajach
• propozycja w 2008 r. ponownego wprowadzenia
ograniczeń przez Narodowe Centrum Krwi (rubryka
„orientacja seksualna” w kwestionariuszu)
• wycofanie się z pomysłu
Pomoc społeczna
• tzw. sprawa chorzowska
– para gejowska żyjąca przez wiele lat razem
– starania o pomoc socjalną - art. 6 pkt. 14 ustawy o
pomocy społecznej: "Rodzina -osoby spokrewnione lub
niespokrewnione pozostające w faktycznym związku,
wspólnie zamieszkujące i gospodarujące"
– odmowa świadczeń - uznanie, że są rodziną w
rozumieniu ustawy o pomocy społecznej
– gdyby spełniali warunki ustawowe - należałoby im
przyznać świadczenia - poprawna decyzja urzędnika
Prawo do dziedziczenia mieszkania
• sprawa Kozak przeciwko Polsce
– komunikacja skargi w dniu 18 grudnia 2007 r.
– skarga z sierpnia 2001 r., nr 13102/02
– para gejowska mieszkająca od 1989 r. w mieszkaniu komunalnym
– 1998 r. - śmierć partnera wynajmującego mieszkanie
– prośba do Prezydenta Szczecina o zawarcie nowej umowy najmu
– odmowa - zarzut, że wprowadził się do mieszkania jedynie na
kilka miesięcy przed śmiercią
– kwestia interpretacji terminu „osoby pozostające faktycznie we
wspólnym pożyciu małzeńskim z najemcą” w rozumieniu ustawy z
1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych
– orzeczenia sądów w sprawie - powoływanie się na KRiO
Zaświadczenia z USC
• obywatelka Polski zamierzająca zawrzeć związek
partnerski z obywatelką Niemiec
• decyzja o odmowie wydania zaświadczenia o stanie
cywilnym przez USC w Gdańsku (zatwierdzona przez
wojewodę)
– brak interesu prawnego w uzyskaniu zaświadczenia,
ponieważ polskie prawo nie przewiduje związków
partnerskich
• prawomocny wyrok WSA w Gdańsku z 6.08.2008 r.
– „Zamierzony sposób wykorzystania uzyskanego zaświadczenia przez
wnioskodawczynię nie może mieć żadnego wpływu na czynności
organu, skoro jako obywatelka polska ma ona prawo taki dokument
uzyskać.”
Edukacja a mniejszości seksualne
• postulat ograniczenia dostępu do zawodu nauczyciela dla
osób homoseksualnych
• projekt ustawy o zakazie propagowania homoseksualizmu
w polskich szkołach
• niedopuszczanie przedstawicieli organizacji LGBT do
prelekcji i spotkań w szkołach publicznych
• podręcznik „Kompas - Edukacja o prawach człowieka”
– zakaz MEN w 2006 r.
– obecnie „Oficjalnie wszystko jest w porządku, a nieoficjalnie
wszyscy się boją, bo mogą przecież być oskarżeni o
propagowanie homoseksualizmu jak Mirek Sielatycki” (K.
Zakroczymska w artykule A. Graff)
Obszary występowania nierówności
wobec prawa
• przepisy podatkowe:
– podatek od spadku po zmarłym partnerze
– wspólne opodatkowanie
• noszenie takiego samego nazwiska
(przybieranie nazwiska partnera)
• ubezpieczenia społeczne, emerytury i renty
– np. prawo do renty wdowiej (por. sprawa Tadao
Maruko)
– ubezpieczenie zdrowotne dla członków rodziny
Wnioski
• dwie przyczyny problemów administracyjnych
– niechęć, uprzedzenia, brak empatii, homofobia
– zawężająca interpretacja przepisów ogólnych
• wiele problemów zostałoby rozwiązanych
dzięki ustawie o związkach partnerskich
• raport Agencji Praw Podstawowych UE
• brak rzeczywistej debaty na temat ustawy
• ignorowanie tematu przez Rząd RP i inne
znaczące siły polityczne
Dziękuję za uwagę
e-mail: [email protected]