scenariusz

SCENARIUSZ
4
Włodzimierz Pawlak
WŁODZIMIERZ PAWLAK TO MALARZ NALEŻĄCY W LATACH 80. DO SŁYNNEJ
GRUPPY, REPREZENTUJĄCEJ W POLSCE MALARSTWO „NOWYCH DZIKICH”
— Czy malarstwo może opowiedzieć coś o współczesnym świecie?
— Czy może być dzikie?
— Jak wygląda polski krajobraz według Włodzimierza Pawlaka? — Jakie znaczenie ma faktura obrazu?
Włodzimierz Pawlak, Dwadzieścia jeden kościołów, 1988,
fot. J.Gładykowski, kolekcja Zachęty — Narodowej Galerii Sztuki
ZAGADNIENIA
— nowy ekspresjonizm
— nowi dzicy
— Gruppa
— faktura
— redukcja środków wyrazu
SCENARIUSZ ZAWIERA WIELE FRAGMENTÓW TEKSTÓW PAWLAKA.
WSZYSTKIE ZOSTAŁY PRZETŁUMACZONE NA PJM
W CZASIE WARSZTATÓW W ZACHĘCIE.
FILM Z WARSZTATÓW ZNAJDUJE SIĘ NA PŁYCIE NR 4.
ZADANIE WPROWADZAJĄCE, OK. 15 MIN.
WARTO WYKONAĆ TO ZADANIE NA SAMYM POCZĄTKU SPOTKANIA.
PROWADZĄCY ZAPISUJE SPOSTRZEŻENIA UCZESTNIKÓW NA TABLICY.
3
Kościół
— Jakie cechy musi mieć budynek, żeby był kościołem?
— Które z wymienionych cech są najważniejsze?
Kolor biały i czerwony
— Jakie znaczenie ma kolor biały?
— Jakie znaczenie ma kolor czerwony?
— Co mogą symbolizować?
Faktura
Kiedy opisujemy barwę lud dźwięk podajemy kilka składowych, np.:
— dla barwy: jasność, nasycenie, odcień
— dla dźwięku: wysokość, natężenie, składowe harmoniczne itp.
— Jakimi kategoriami możemy opisać fakturę?
— Czy faktura daje nam tak samo rozległe bogactwo możliwości jak barwa
lub dźwięk?
Wymieńmy cechy faktury dla każdej znajdując przeciwieństwo.
Przykładowe odpowiedzi :
— sucha — mokra
— zimna — ciepła
— regularna — nieregularna
INFORMACJE, OK. 45 MIN.
1. BIOGRAM
Włodzimierz Pawlak urodził się w 1957 w Korytowie koło Żyrardowa. Mieszka i pracuje w Korytowie i Warszawie.
Ukończył technikum samochodowe, uczęszczał na zajęcia w ognisku plastycznym w Grodzisku Mazowieckim.
W latach 1980-85 studiował malarstwo na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Włodzimierz Pawlak, fot. M. Krzyżanek, Agencja Medium
4
PAWLAK JEST:
MALARZEM
PERFORMEREM
POETĄ
TEORETYKIEM SZTUKI.
W swoich notatkach zapisał ironicznie: malarstwem zainteresowałem się w dzieciństwie, gdy tata pozwolił mi
pomalować furtkę na zielono.
W TRAKCIE DRUGIEGO ROKU STUDIÓW POWSTAJE
UGRUPOWANIE ARTYSTYCZNE POD NAZWĄ GRUPPA (1982),
DO KTÓREJ DOŁĄCZA ARTYSTA.
O malarstwie powstałym w kręgu tego środowiska Maryla Sitkowska pisała: „malowali krzykliwe, figuratywne
obrazy, świadomie antyestetyczne. Na tle szarości lat osiemdziesiątych pełne barw malarstwo Gruppy zdawało
się wręcz krzyczeć kolorem”.
W latach 90., kiedy Gruppa przestała istnieć, Pawlak maluje tzw. obrazy w bieli. Po roku 2000 podejmuje się
analizy i teorii obrazowania, zadaje w swojej twórczości podstawowe pytania o:
— mechanizmy widzenia i postrzegania
— znaczenia barw, linii, figur
— sens tworzenia kolejnych obrazów.
2. OGLĄDANIE PRACY I TYFLOGRAFIK
Warsztaty w Zachęcie, fot. D. Kucner
5
3. AUDIODESKRYPCJA PRACY
NA PŁYCIE ZNAJDUJE SIĘ PLIK DO
ODSŁUCHANIA AUDIODESKRYPCJI.
DO SCENARIUSZA DOŁĄCZONY
JEST SKRYPT.
4. ANALIZA OBRAZU PAWLAKA
Porównajmy nasze spostrzeżenia, zanotowane w ramach zadania wprowadzającego, z obrazem Pawlaka.
Wygląd budynku kościoła
Kościoły Pawlaka mają bardzo różną budowę, jednak mimo wszystko rozpoznajemy ich funkcję.
— Jakie cechy łączą wszystkie budynki namalowane przez Pawlaka?
— Czy według nas jest to wystarczający zestaw cech?
— Czy są to te same cechy, które uznaliśmy za elementarne dla budynku kościoła na początku warsztatu?
— O czym może świadczyć pominięcie tych cech?
— Jak to wpływa na interpretację obrazu?
Znaczenie kolorów
— Czy w zestawie naszych cech opisujących kościół uwzględniliśmy kolory?
— Z czego może wynikać decyzja o ograniczeniu kolorystyki i wybór akurat tych
trzech kolorów: czerwonego, białego i czarnego?
— Które ze znaczeń bieli i czerwieni, zapisanych na początku spotkania,
mogą odnosić się do obrazu Włodzimierza Pawlaka?
PONIŻEJ ZNAJDUJĄ SIĘ CYTATY Z TEKSTÓW WŁODZIMIERZA PAWLAKA
O KOLORACH. POCHODZĄ Z RÓŻNYCH OKRESÓW JEGO TWÓRCZOŚCI.
KTÓRE Z NICH MOGĄ ODNOSIĆ SIĘ DO TEGO OBRAZU?
CZY TE OPISY WZBOGACAJĄ NASZE PODEJŚCIE DO OBRAZU?
CZY SĄ OD NIEGO NIEZALEŻNE?
Biel
„Ojciec oddawał któregoś dnia ziarno do młyna, nie pamiętam ile worków.
Ja, mały chłopiec, czekałem, aż skończy. Strasznie mi się dłużyło takie stanie
i patrzenie na monotonne odliczanie worków. Zacząłem chodzić po młynie pełnym bieli – od tej mąki,
która była wszędzie. Z dystansu porównuje moje białe obrazy do tej bieli mąki.”
A. Kowalska, Mój sposób na dzień, „Gazeta Stołeczna”, dodatek do „Gazety Wyborczej”,
19.04.2001, s. 12
137.
Biel: śnieg, malowanie mieszkań, bielenie drzew, gruntowanie płócien.
Notatki pośmiertne, s. 109
6
Czerwień
Wycieram ręce z czerwonej farby, z obrzydzenia, ze wstrętu, potem ze wstrętu wypróżniam się zaprawdę
głęboko doświadczony czerwienią. Pragnąłbym
zamalować to wszystko na biało, wycierając ręce, zmarszczyć czoło, ulegając
złudzeniu wieczystego artyzmu.
Włodzimierz Pawlak, Fantomy celów, motywacji i osiągnięć rzeczywistych wobec Don Kichota,
1985, s. 106
Połączenie kolorów
W jednej ze swoich notatek cytuje fragment pieśni Antoniego Góreckiego:
„Miej czyste myśli! — biały kolor znaczy. Nieś krew za wolność!
— czerwony tłumaczy”
Notatki pośmiertne, s. 109
53.
Moje oko zdolne jest do odróżnienia 130-250 czystych barw widma słonecznego. Mieszając te barwy
uzyskuję 17 tysięcy odcieni. W zależności od nasilenia światła (300 stopni nasilenia każdej barwy) widzę
około 5 milionów odcieni. Żeby zaoszczędzić wstrząsów krytykom, którzy widzą zaledwie kilka kolorów i
kilka odcieni, używam tylko kilku kolorów i odcieni.
Notatki pośmiertne, s. 108
5. O GRUPPIE
GRUPPA POWSTAŁA W 1982 ROKU.
NALEŻELI DO NIEJ MALARZE:
RYSZARD GRZYB
PAWEŁ KOWALEWSKI
JAROSŁAW MODZELEWSKI
WŁODZIMIERZ PAWLAK
MAREK SOBCZYK
RYSZARD WOŹNIAK.
EWA GORZĄDEK PISZE O NICH:
„Dzikość” malarstwa Gruppy była (…) nie tylko buntem przeciw stanowi wojennemu, ale także przeciwko
nudzie postawangardowej sztuki, która wchodziła w okres jałowego akademizmu. Gruppowcy odczuwali
potrzebę zbiorowej działalności, dawania w sztuce upustu swoim emocjom i przekonaniom.
Rzeczywistość odczuwali jako absurd i groteskę, czas pozbawiony prawdziwych wartości. Na brutalność
w obszarze politycznym odpowiadali „dzikością” malarstwa. Wolność manifestowała się w ich pracach
jako anarchia, jadowita prowokacja, gorzka ironia i obsceniczność. Malarze Gruppy nie chcieli
funkcjonować w salonowym, oficjalnym obiegu sztuki PRL, ale obca im też była retoryka neoromantycznej
martyrologii artystów związanych w tym czasie z solidarnościowo-kościelną opozycją. Stanowczo odcięli
się od postaw martyrologicznych, a ich sztuka okazała się zbyt drapieżna dla kościelnej kruchty.
Gruppa „szargała świętości”, dobrze się czuła w kategoriach przekroczenia, drwiny, bluźnierstwa,
naruszania wszelkiego tabu. (…) Wybrali życie kontrkulturowe, bycie razem, wspólne malowanie, pisanie
prowokacyjno-artystycznych tekstów.
Ewa Gorządek, Gruppa, www.culture.pl/pl/tworca/gruppa
7
NA PŁYCIE ZNAJDUJE SIĘ FILM, DOKUMENTUJĄCY ZAJĘCIA
PRZEPROWADZONE W ZACHĘCIE W 2013 ROKU.
Do Gruppy należeli artyści pokolenia, które jako pierwsze skorzystało z rozwijającego się wolnego rynku,
także rynku sztuki. Jak pisze we wstępie do katalogu artysty Agnieszka Morawińska, jako pierwsi mieli
swojego marszanda Andrzeja Bonarskiego i krytyków: Marylę Sitkowską, Andę Rottenberg
i Jana Michalskiego, którzy pomogli im zaistnieć na rynku.
GRUPPA ROZWIĄZAŁA SIĘ W CZERWCU 1989 ROKU.
ZA OSTATNIĄ WSPÓLNĄ AKCJĘ UZNAJE SIĘ MALOWANIE PŁOTU
PRZED LOKALEM WYBORCZYM „SOLIDARNOŚCI”
NA PLACU KONSTYTUCJI W WARSZAWIE.
AKCJA NOSI TYTUŁ GŁOS PRZYRODY NA „SOLIDARNOŚĆ”.
6. GŁÓD OBRAZÓW, DZIKIE MALARSTWO I NOWY EKSPRESJONIZM
W twórczości Gruppy manifestuje się wielki powrót do malarstwa jako gatunku. Wcześniej, pośród
różnych aktywności artystycznych, dominowały działania konceptualne, happening, performans,
których efektem końcowym były często tylko fotografie i scenariusze. Maryla Sitkowska, krytyczka
sztuki zajmująca się Gruppą, pisze wręcz o „głodzie obrazów”, o tęsknocie za tym medium.
DZIAŁALNOŚĆ GRUPPY WPISUJE SIĘ W SZERSZY
TREND SZTUKI EUROPEJSKIEJ ZWANY NOWYM EKSPRESJONIZMEM
LUB MALARSTWEM NOWYCH DZIKICH.
Oba określenia odnoszą się do awangardowych nurtów w malarstwie z początku XX wieku: niemieckiego
ekspresjonizmu i francuskich fowistów — z fr. fauve znaczy dziki. To, co łączy awangardę niemiecką,
czy francuską z polskim malarstwem lat 80. to pewne wybory formalne, sposób malowania.
FAKTURA OBRAZU JEST DYNAMICZNA, CHROPOWATA,
CZĘSTO MALOWANA ZDECYDOWANYMI, ZAMASZYSTYMI GESTAMI.
RYSUNEK PRZEDMIOTÓW POZBAWIONY JEST EFEKTÓW ŚWIATŁA I CIENIA,
WSZYSTKO ZNAJDUJE SIĘ W TEJ SAMEJ PŁASZCZYŹNIE.
NIE OBOWIĄZUJĄ ZASADY PERSPEKTYWY I ILUZJI PRZESTRZENI.
KONTURY PRZEDMIOTÓW I POSTACI NANOSZONE SĄ GRUBĄ CZARNĄ KRESKĄ,
A POZOSTAŁE BARWY ARTYSTA DOBIERA ARBITRALNIE.
Ekspresja i dzikość malarstwa Gruppy wynika więc z ich formalnych decyzji, ale także z ich postawy
— energii do działania w szarych latach 80. Jak pisała Anda Rottenberg, inna krytyczka sztuki związana
z Gruppą, „Polityka ich nie interesuje, interesuje ich życie”.
8
— energii do działania w szarych latach 80. Jak pisała Anda Rottenberg, inna krytyczka sztuki związana
z Gruppą, „Polityka ich nie interesuje, interesuje ich życie”.
7. INNE OBRAZY I TEKSTY PAWLAKA
RÓWNOLEGŁĄ AKTYWNOŚCIĄ WŁODZIMIERZA PAWLAKA BYŁO PISANIE.
TEKSTY TEORETYCZNE, NOTATKI OSOBISTE TWORZĄ SMUTNY,
DEPRESYJNY OBRAZ RZECZYWISTOŚCI, KONTRASTUJĄCY Z „DZIKOŚCIĄ”
I ENERGIĄ OBRAZÓW MALARZA.
Włodzimierz Pawlak,
Polacy formują flagę narodową, 1997,
fot. J. Gładykowski,
kolekcja Zachęty — Narodowej Galerii Sztuki
Właściwie do każdego płótna można dopasować kilka notatek. Poniższe zestawienie jest naszym arbitralnym wyborem. Nie wiemy czy artysta właśnie w ten sposób połączyłby swoje prace wizualne z tekstami.
Warto jednak spróbować odczytać obrazy Włodzimierza Pawlaka przez pryzmat tych zapisków i potraktować je jako podpowiedzi do interpretacji dzieł malarskich.
FRAGMENTY NOTATEK ARTYSTY:
11.
Urodzić się w Polsce, żyć w Polsce. Poczułem chłód w kark, od okna powiewa mrozem. Urodzić się w Polsce
i umrzeć w Polsce. To bardzo wzruszające.
Notatki pośmiertne, s. 108
50.
Spacerowałem po Warszawie, właściwie po śniegu z błotem.
Notatki pośmiertne, s. 108
9
— Jaka jest Polska?
— Jaki obraz kraju wyłania się z tekstów Włodzimierza Pawlaka?
— Czy określilibyśmy Polskę jako kraj dziadowski, depresyjny czy kraj, w którym są szanse
i nadzieje na przyszłość?
Włodzimierz Pawlak, Dziennik nr 1,
1988
fot. J. Gładykowski,
kolekcja Zachęty — Narodowej Galerii Sztuki
88.
Malować. Za wszelką cenę przezwyciężać słabość. Obraz Dziennik jak u Peipera powinien wchłonąć
w siebie wszystko, nie tylko to, co w ogóle może być zapisane (lecz i przedmioty materialne).
Notatki pośmiertne, s. 108
Prowadzenie dziennika to czynność porządkująca życie. Włodzimierz Pawlak zamiast pisać, każdego dnia
wybierał jeden przedmiot, który narysowany określał najważniejsze wydarzenie danego dnia lub wydarzenie najbardziej wyraziste.
POMYŚLMY, JAKI PRZEDMIOT MOGLIBYŚMY NARYSOWAĆ,
ŻEBY OPISAĆ SWÓJ WCZORAJSZY DZIEŃ?
8. SAMOTNOŚĆ PRZED OBRAZEM
U PAWLAKA ŁĄCZĄ SIĘ ORGANICZNIE POCZUCIE MARNOŚCI
(HIOBOWE WRĘCZ) I PRAGNIENIE (GORĄCE) BYCIA PRZYDATNYM,
ROBIENIA RZECZY SENSOWNYCH.
Wydaje się, że dla siebie nie znajduje on wyjścia z tej depresyjnej sytuacji.
To co dla nas istotne to wyraźny znak, że sztuka i tworzenie wypływa z głębi egzystencji.
Zostaję tu, gdzie siebie po raz pierwszy zastałem, przy płótnie, sam na sam i nie ma przyjaciół, nie ma
znajomych, jestem sam i przerażające białe płótno. Maluje, bo malarstwo z całą swoją prostotą i ubóstwem jest jedynym, dla mnie sposobem udowadniania mojej wolności, mojej rezygnacji.
1983, s. 8
10
79.
Poezja się od Ciebie odwróci i będzie Cię bolało każde słowo.
Malarstwo Ciebie zniszczy.
Dom Twój upadnie i rodzina zostawi.
Nie odróżnisz trawy od śniegu.
Upadniesz i nic długo na tym miejscu nie będzie rosło
Rozpadniesz się na coraz to mniejsze i mniejsze.
Notatki pośmiertne, s. 109
9. SZTUKA POTRZEBNA
Zdaje sobie sprawę z tego, że błędem jest dzielenie na ładne i brzydkie
dlatego ważnym dla mnie słowem jest słowo „potrzebne”. Czy moje problemy są komukolwiek potrzebne?
Czy moje malarstwo jest komukolwiek potrzebne?
Czy ja jestem komukolwiek potrzebny?
Beznadzieja, z wystawy Albo rybka, albo pipka, Galeria Zderzak.
Kraków, „Oj dobrze już”, 1986
PAWLAK WPROWADZA WAŻNE KRYTERIUM OCENY WŁASNEJ PRACY
— OPRÓCZ WRAŻEŃ ESTETYCZNYCH, ZADOWOLENIA Z WARSZTATU,
DOBREJ I ZROZUMIAŁEJ KOMPOZYCJI, PYTA O JEJ UŻYTECZNOŚĆ.
— Czy ktoś poza nim może utożsamiać się z przedstawianymi przez niego problemami? — W czym mogą pomóc, w czym przeszkodzić, do czego mogą skłonić obrazy Pawlaka?
10. ODNOŚNIKI
Wszystkie cytaty z Notatek pośmiertnych i innych tekstów artysty pochodzą
z katalogu do wystawy Włodzimierz Pawlak. Autoportret w powidokach
o artyście
http://culture.pl/pl/tworca/wlodzimierz-pawlak
katalog wystawy Włodzimierza Pawlaka w Zachęcie w 2008
Włodzimierz Pawlak. Autoportret w powidokach, pod redakcją Agnieszki Szewczyk,
Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2008
inne prace artysty w kolekcji Zachęty — Narodowej Galerii Sztuki
http://otwartazacheta.pl/index.php?action=view%2Fsearch&lang=pl&fraza=pawlak
11
AUDIODESKRYPCJA
WŁODZIMIERZ PAWLAK, DWADZIEŚCIA JEDEN KOŚCIOŁÓW, 1988
WYMIARY: 135 CM WYSOKOŚCI X 190 CM SZEROKOŚCI
TECHNIKA: OLEJ NA PŁÓTNIE
PRACA W KOLEKCJI ZACHĘTY — NARODOWEJ GALERII SZTUKI
Obraz przedstawia dwadzieścia jeden tytułowych kościołów na czerwonym tle. Wymalowane są w czterech poziomych rzędach i zajmują całą powierzchnię płótna. W pierwszym rzędzie: pięć kościołów, w drugim i trzecim po siedem, w czwartym — trzy. Wszystkie kościoły są podobnej wielkości, mają białe ściany
i czarne dachy. Dwa z przedstawionych kościołów wychodzą poza ramy płótna. Obok trzech kościołów
w czwartym rzędzie, pusta przestrzeń zamalowana białą farbą.
Kościoły tworzą niespotykany zbiór różnych typów architektonicznych, wziętych z różnych miast i miasteczek. Namalowane obok siebie tworzą fikcyjne miasto składające się z samych świątyń. Znajdziemy
tu m.in.: małą kaplicę z okrągłą wieżą, kościół jednonawowy ze smukłą dzwonnicą, świątynię o szerokiej
dwuwieżowej fasadzie. Kościoły Pawlaka różnią się formą korpusu głównego i zwieńczeniem wież. Kształt
tych ostatnich jest cebulasty, spiczasty, czasem krągły, zbliżony do formy półkuli.
Przedstawione budynki są pozbawione symboli religijnych, ale mimo to od razu rozpoznajemy ich funkcję.
Czy są to świątynie katolickie, protestanckie czy prawosławne? Trudno określić. Na pewno pozostajemy
w kręgu chrześcijańskim. Wśród 21 kościołów Pawlaka nie ma synagogi ani świątyni muzułmańskiej.
Wygląd kościołów jest uproszczony, sprowadzone zostały one do najprostszych figur geometrycznych,
działa jak znak na plakacie. Budynki nie mają okien, drzwi i żadnych dekoracji. Czy jest to wybór formalny? Czy kryje się za nim ocena funkcjonowania polskich kościołów? Nie można do nich wejść, są niedostępne, odgrodzone od rzeczywistości? Kiedy raz do nich wejdziemy, nie będziemy mogli już wyjść?
Tworzą zamknięty świat?
Pawlak w czasie pracy wielokrotnie przestawiał obraz do góry nogami, pozwalając farbie spływać w różnych kierunkach. Dachy kościołów i czerwone tło malował, kiedy obraz stał na sztaludze oparty o dolną
krawędź. Partie białe powstawały, gdy obraz ustawiony był do góry nogami. Świadczą o tym zacieki z farby, wykraczające poza kontury wyznaczone przez graficzny rysunek.
Bielone ściany kościołów malowane są szczególnie zamaszyście, tak że możemy prześledzić ślad pędzla.
Zacieki i kapnięcia lejącej się farby, świadomie pozostawione przez artystę na płótnie, nadają kompozycji
malarski charakter. Uwydatniają właściwości farby, jej gęstość i sposób rozprowadzania, ruch pędzla,
tempo, nacisk na płótno. Biała farba na obrazie Pawlaka przybiera fakturę i przypomina wapno, którym
bieli się ściany prowincjonalnych kościołów.
Opracowanie: Katarzyna Kucharska – Hornung
12
DZIAŁANIA WARSZTATOWE, OK 35 MIN.
1. WSTĘP
DLA MALARSTWA WŁODZIMIERZA PAWLAKA CHARAKTERYSTYCZNA
JEST MIĘDZY INNYMI FAKTUROWOŚĆ I REDUKCJA ŚRODKÓW WYRAZU.
W ramach zadań wrócimy do tematu faktur i ich kontrastowania.
Odnajdziemy też jak najprostszy i jak najbardziej osobisty znak na zadany temat.
2. POTRZEBNE MATERIAŁY
— zestaw kilkunastu-kilkudziesięciu próbek materiałów o różnych fakturach
— tektura, inna płaska powierzchnia o wymiarach ok. 50x50 cm. z zaznaczonymi polami kwadratowymi
o boku np. 7x7 cm.
— proste i dowolne materiały plastyczne np. kolorowe kartki papieru, kawałki plasteliny, flamastry,
próbki różnych materiałów, tkanin, drobne przedmioty
— kleje, nożyczki dla wszystkich uczestników
Warsztaty w Zachęcie, fot. D. Kucner
3. WSKAZÓWKI DLA PROWADZĄCEGO
— Pierwsze zadanie dotyczy faktur.
Pogłębia problem postawiony na początku spotkania.
— Drugie zadanie pt. „21 budynków…” należy dostosować do okoliczności
związanych z warsztatami. Tematem może być miejsce prowadzenia
warsztatów, lub charakterystyczny dla danej okolicy obiekt np. „21 domów
kultury w …” (w miejsce wielokropka należy wstawić nazwę miejscowości).
W czasie spotkania w Zachęcie tematem była sama galeria Zachęta.
(„21 Zachęt”).
13
4. ZADANIE 1. „FAKTURY”
DOBIERAMY SIĘ W PARY. KAŻDA PARA OTRZYMUJE DWA
PRZECIWSTAWNE PRZYMIOTNIKI Z LISTY,
ZANOTOWANEJ W RAMACH ZADANIA WPROWADZAJĄCEGO.
Z DOSTĘPNYCH MATERIAŁÓW WYBIERAMY DWA,
ILUSTRUJĄCE NASZE PRZYMIOTNIKI.
OMÓWIENIE
— Spróbujmy odgadywać wybory innych uczestników. Na przykład czy dana faktura jest sucha,
czy mokra, zimna, czy ciepła?
— Jaka cecha spośród wymienionych wcześniej kategorii odróżnia te dwie faktury?
— Czy w czymś są podobne?
— Mając w pamięci mnogość rodzajów faktur, zwróćmy uwagę, jaką fakturę nadał Pawlak swojemu
obrazowi?
— W jaki sposób wiąże się ona z tematem obrazu?
Przykładowe wnioski
— Artysta malując obraz, podejmuje wiele decyzji polegających na wyborze zaledwie kilku
z praktycznie nieskończonej liczby środków wyrazu.
— Dzięki takiej selekcji, przekaz artysty staje się czytelniejszy.
— Odbiorca musi być również świadomy środków, jakimi dysponuje artysta i zauważyć to,
czego nie ma, z czego artysta zrezygnował.
5. ZADANIE 2. „21 BUDYNKÓW …”
Artysta przedstawiając kościół, radykalnie upraszcza jego budowę i ilość kolorów. Tworząc „Dzienniki”,
stara się odnaleźć symbol, przedmiot, który wyróżnia ten jeden dzień spośród wielu tysięcy wcześniejszych i następnych. Zastosujmy tę metodę i odnajdźmy najprostszy ale najbardziej osobisty znak na
zadany temat.
KAŻDY Z NAS SPOŚRÓD WIELU ZGROMADZONYCH
MATERIAŁÓW WYBIERA TE,
KTÓRE NAJTRAFNIEJ ILUSTRUJĄ TEMAT.
Technika jest dowolna. Najważniejsze jest podjęcie odważnej decyzji o ograniczeniu wykorzystywanych
środków wyrazu (nawet do jednego). Wybrany element musi się zmieścić w kwadracie o boku 7x7 cm
(lub zbliżonym, ustalonym przez prowadzącego).
Wszyscy uczestnicy umieszczają swoje elementy na jednym kartonie.
14
Warsztaty w Zachęcie, fot. D. Kucner
6. PYTANIA NA PODSUMOWANIE
—
—
—
—
—
—
Jakie symbole widzimy?
Czy dominują kolory, faktury, gotowe przedmioty, rysunki?
Czy jakieś symbole się powtarzają?
Czy ktoś z uczestników chce opowiedzieć o podjętej decyzji?
Czy znaki innych osób są dla nas czytelne?
Czy jesteśmy w stanie powiedzieć, na podstawie katalogu symboli, jaki jest obiekt, który był tematem?
15
Przygotowanie części INFOMRACJE:
Katarzyna Kucharska-Hornung
Przegotowanie części WARSZTATY:
Katarzyna Guzowska
Opracowanie scenariusza:
Paulina Celińska
Redakcja:
Robert Więckowski
Organizator i wydawca:
Fundacja Kultury bez Barier
Współpraca merytoryczna:
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
Projekt „Warsztat na Zachętę”
dofinansowany ze środków Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego,
w ramach programu Edukacja kulturalna.
Tekst scenariusza dostępny na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa — Na Tych Samych Warunkach 3.0 Polska
(treść licencji dostępna na stronie: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/legalcode).
Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji Kultury bez Barier oraz podmiotów dysponujących poszczególnymi prawami autorskimi.