Dominik Łada Syryjsko-libańskie stosunki polityczne w latach 1975

Dominik Łada
Syryjsko-libańskie stosunki polityczne w latach 1975-1991. Strategia dąŜenia do
dominacji Syrii nad Libanem
Instytut Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski 2009
Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Janusza Daneckiego
Opracowanie dotyczy całości zagadnień składających się na syryjsko-libańskie
stosunki polityczne w latach 1975-1991. Poddaje ono analizie: syryjskie interesy w Libanie,
przesłanki decyzji prezydenta Hafiza al-Asada o podjęciu interwencji w kryzys libański,
stanowiska Syrii wobec poszczególnych frakcji wyznaniowych i politycznych w Libanie,
syryjsko-izraelską rywalizację oraz skutki syryjskiej interwencji w Libanie, arabsko-izraelski
proces pokojowy oraz pozycje Syrii w świecie arabskim. Praca dotyczy bardzo waŜnego
okresu w dziejach Libanu, czasu wojny domowej. ZłoŜona jest z czterech rozdziałów
obejmujących wszystkie aspekty syryjsko-libańskich stosunków politycznych oraz ich
konsekwencji w dziedzinie politycznej, wojskowej oraz ekonomiczno-społecznej.
Pierwszy rozdział prezentuje historyczną drogę do powstania niezaleŜnych jednostek
administracyjnych w postaci niepodległych państw: Syrii i Libanu. Znaczącymi
wydarzeniami w historii tego regionu w XIX i XX w. była masakra chrześcijan (1860),
upadek Imperium Osmańskiego i podział jego terytoriów (1918-1923) oraz utworzenie
niepodległego Libanu (1943). Te czynniki miały wpływ na powstanie konfliktów oraz
wybuchu dwóch wojen domowych (1958 i 1975).
Drugi rozdział opisuje syryjskie dąŜenia do oddziaływania na libańską politykę i
ekonomię w poszczególnych etapach kryzysu libańskiego w latach 1975-1991. Dokonuje
omówienia okresów: pośredniej i bezpośredniej interwencji w wojnę domową (1975-1977);
wykorzystania Arabskich Sił Bezpieczeństwa jako płaszczyzny realizacji własnych celów;
konfrontacji z Izraelem oraz zwalczania jego wpływów w Libanie; wypracowania
Trójstronnego Porozumienia oraz próby nominowania na stanowisko prezydenta
prosyryjskiego polityka (1988). Negocjacje, porozumienia i pokój w Libanie (1989-1990) był
ukoronowaniem piętnastoletnich wysiłków Syrii. Oficjalne rozmowy prowadzone były pod
patronatem państw arabskich, a zwłaszcza Arabii Saudyjskiej.
Trzeci rozdział przedstawia syryjsko-libańskie stosunki polityczne po zakończeniu
wojny w Libanie. Obejmuje zagadnienia i konsekwencje wynikające z zawarcia (narzuconych
przez Syrię) dwustronnych porozumień o przyjaźni, współpracy i koordynacji (22.05.1991)
oraz obronie i bezpieczeństwie (1.09.1991), jak równieŜ kwestię dyslokacji wojsk syryjskich
w Libanie po zakończeniu konfliktu. Okres szesnastu lat został wykorzystany przez
prezydenta Hafiza al-Asada do zrealizowania długofalowej strategii, polegającej na zdobyciu
kontroli nad libańskimi władzami centralnymi, siłami zbrojnymi i strukturami bezpieczeństwa
oraz podporządkowania sobie przywódców poszczególnych wspólnot wyznaniowych.
Czwarty rozdział omawia skutki niezrównowaŜanych stosunków syryjsko-libańskich
w latach 1975-1991. Analiza dotyczy spraw politycznych, wojskowych i ekonomicznogospodarczych. Poprzez zaangaŜowanie się w rozwiązanie konfliktu libańskiego, Syria
zyskała na znaczeniu w regionie i systematycznie budowała pozycję głównego aktora
konfrontacji arabsko-izraelskiej. Rozdział ten przedstawia równieŜ bilans strat ludzkich oraz
ekonomiczno-społecznych. Zagadnienia przedstawione w tym rozdziale wykazują, Ŝe
wydarzenia w latach 1975-1990 przyniosły Libanowi duŜe straty, z których nie moŜe się
odbudować do dzisiaj. Załączone tabele pokazują obraz strat poniesionych w kolejnych
etapach piętnastoletniego konfliktu oraz szacunkowe straty w konsekwencji zniszczenia
przemysłu i rolnictwa, utraty rynków zbytu oraz usług, przede wszystkim bankowych, które
przed wojną stanowiły duŜe źródło dochodów. Istotnym zagadnieniem jest równieŜ wielka
emigracja, która stała się podstawą dzisiejszego problemu demograficznego oraz
nieodwracalnie naruszyła wcześniejszą równowagę, pomiędzy ludnością chrześcijańską a
muzułmańską.
Z analizy stosunków syryjsko-libańskich w latach 1975-1991 wynika, Ŝe były one
efektem realizacji politycznych aspiracji prezydenta Hafiza al-Asada, do zdobycia waŜnej
pozycji na Bliskim Wschodzie. Jednocześnie były odzwierciedleniem konfrontacji Wschodu z
Zachodem, która zakończyła się w momencie rozpadu ZSRR oraz końca dwubiegunowego
podziału świata.