System szkolnictwa w Finlandii

Magdalena Milewska
Pedagogika Społeczna
III rok, gruba B
Ideologie reform systemów edukacji
System
szkolnictwa w
Finlandii
1
Republika Finlandii to państwo w Europie Północnej, od 1995 roku członek Unii
Europejskiej. Graniczy od zachodu ze Szwecją, od północy z Norwegią i od wschodu z
Rosją. Powierzchnia kraju wynosi 337 030 km², czyli jest to kraj nieco większy niż Polska
(312 685 km² ) Liczba ludności: 5 190 785, a gęstość zaludnienia to 17,1 mieszk./km². Dla
porównania w Polsce : liczba ludności to 38 635 114, zaś gęstość zaludnienia to 122
mieszk./km2.
Większość ludności finlandzkiej jest w wieku produkcyjnym (67%). Przyrost
naturalny, tak jak w wielu krajach Europy znacznie spadał przez ostatnie lata. W roku
1990 wynosił on 3,1 w 1995 2,7 a rok później 1,8. Dziewięćdziesiąt trzy procent
mieszkańców kraju to Norwegowie, główne mniejszości narodowe to: Szwedzi, Samowie
(Lapończycy), Romowie i Tatarzy. Większość Finów mieszka na południu kraju w dużych
miastach (zespół miejski Helsinki, Tampere).
W Finlandii obowiązują dwa urzędowe języki: fiński oraz szwedzki. Religią
wyznawaną przez większość obywateli jest Kościół Ewangelicko – Luterański (84,8 %
ludności) i choć Finowie w kościele pojawiają się dość rzadko uznawani są za najbardziej
religijnych wśród Skandynawów. Druga grupę stanowią bezwyznaniowcy – 9%, trzecią
prawosławni - 1%.
Ustrój polityczny kraju to republika półprezydencka. Głową państwa jest prezydent -od
2000 roku urząd ten sprawuje kobieta Tarja Halonen . Kandydat na ten urząd wybierany
jest przez społeczeństwo w bezpośrednich wyborach na sześcioletnią kadencję. Parlament
jest wybierany przez społeczeństwo na czteroletnią kadencję. Ustrój terytorialny kraju ma
charakter dwustopniowy: podzielona jest ona na 6 prowincji i 455 gmin.
PKB wynosi 36 550 € na mieszkańca, a stopa bezrobocia: 8,9%. Nową walutę euro
kraj przyjął w 2002 roku. Obecnie jest to jedno z najbogatszych państw świata.
Finlandia jest częścią Skandynawii, 1/3 kraju położona jest powyżej koła
podbiegunowego. Nazywana jest krainą tysięcy jezior i lasów oraz krajem trzech zim – tej
w porze zimowej oraz wiosennej i jesiennej. Do takich krajobrazów nawiązuje flaga
fińska - niebieski krzyż na białym tle. Kolor niebieski symbolizuje liczne jeziora, a biały śniegi państwa.
2
Podstawowe zasady prawne dotyczące funkcjonowania oświaty uchwalane są przez
parlament, a odpowiedzialność za wdrożenie ich w życie spoczywa na rządzie, Ministerstwie
Oświaty i Krajowej Radzie ds. Oświaty . Ministerstwo oświaty przygotowuje projekty
regulacji prawnych i planuje reformy, a Krajowa Rada ds. Oświaty przygotowuje, ustala i
wdraża programy szkole, metody nauczania, określa organizacja na szczeblu nauczania
początkowego, średniego i ustawicznego.
Ministerstwo Oświaty kierowe jest przez 2 ministrów: Ministra Oświaty i Nauki i Min.
Kultury. Sprawami organizatorsko technicznymi zajmuje się Sekretariat generalny. Sprawami
organizacyjno-technicznymi zajmuje się Sekretariat Generalny. W sprawach oświaty z
Ministerstwem Oświaty współpracuje Rada ds. szkolnictwa Wyższego, Komitet Doradczy ds.
planowania oraz Komitet Doradczy ds. Oświaty Dorosłych. Ministerstwo Oświaty nie podlega
funkcjonowanie przedszkoli, palcówek szkolnictwa wyższego, nauczanie w dziedzinie obrony
narodowej, porządku i bezpieczeństwa publicznego, transportu i komunikacji.
Zarządzanie oświata na szczeblu regionalnym i lokalnym odbywa się poprzez 12
regionalnych i kilkadziesiąt lokalnych jednostek administracyjnych odpowiedzialnych za
szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe.
Mniejsze jednostki administracyjne są wspierane przez samorządy oświatowe tzw. Rady
Szkole- składają się od 7-13 członków powoływanych przez Rade Lokalną. Sprawuje ona
piecze nad działalnością oświatową na danym terenie oraz tworzy plan działalności
oświatowej na przyszłość .Na terenach dwujęzycznych rady podzielone są a dwa językowe
wydziały: szwedzki i fiński.
Około 54%placówek szkolnictwa obowiązkowego, średnio i oświata dorosłych
podlega pod zarząd lokalny, a 46% podlega bezpośrednio władzą centralnym.
Szkolnictwo prywatne funkcjonuje na wszystkich szczeblach edukacji z wyjątkiem szkól
wyższych Nadzorowane jest przez władze państwowe i ma obowiązek prowadzenia tego
samego programu co szkolnictwo publiczne. 12% wszystkich uczniów uczęszcza do szkół
prywatnych.
Finansowanie szkół spoczywa na państwie. Rząd co roku na edukacje przeznacza 17%
budżetu państwa ( dla porównania 8,6%- zdrowie; 7,1%- rolnictwo)
3
Obowiązek szkolny w Finlandii trwa 9 lat i objęci są nim uczniowie w wieku od 7 do 16
roku życia. Dla niektórych kategorii dzieci niepełnosprawnych obowiązek szkolny zaczynam
się w 6 roku życia i trwa 11 lat.
Wychowanie przedszkolne
-
trwa od 3 do 6 lat. Programowe i organizacyjne funkcjonowanie placówek
przedszkolnych podlega Ministerstwu Spraw Społecznych i Zdrowia (w słabo
zaludnionych terenach funkcje te może przejąć szkoła ogólnokształcąca).
-
Zalecane, chociaż nie obowiązkowa jest klasa przygotowawcza przed
rozpoczęciem nauki w szkole. Zajęcia te są prowadzone przez szkoły bądź
centra opieki społecznej, i dzieci uczą się tu nie tyle jakiś nowych informacji
co raczej uczą się jak się uczyć.
Jednolita, obowiązkowa bezpłatna szkoła trwa 9 lat
-
Dzieli się na 2 cykle nauczania: sześcioletni cykl nauczania początkowego i trzy
letni cykl drugiego stopnia w gdzie nauczanie zorientowane jest przedmiotowo ,
zaś
zajęcia
z
poszczególnych
przedmiotów
prowadza
wyspecjalizowani
nauczyciele. Do 4 klasy nie ma ocen.
-
W pierwszych klasach nauka przypomina bardziej zabawę niż cokolwiek innego.
Skupiano się na tym, żeby nauczyć dzieci w miarę płynnie czytać i pisać i aby
poznały podstawy matematyki. Cała reszta to czytanie książeczek dla dzieci, różne
gry oraz oglądanie bajek. Klasy są małe 9-10 osobowe. Nauczyciele cały czas
skupią się na potrzebach swoich uczniów, i tak długo tłumacz zganienia różnymi
sposobami, aż są pewni, że wszyscy zrozumieli. Powszechna jest opinia, że słabe
wyniki uczniów świadczą o braku umiejętności dydaktycznych nauczyciela. W
klasach, w których dzieci wymagają zwiększonej opieki i pomocy, przydzielanych
jest 2 nauczycieli.
-
Szkoła może obejmować dodatkowy 10 rok nauki, dla chętnych uczniów którzy
chcą uzupełnić swoją wiedze.
-
Rok szkolony zaczyna się w połowie sierpnia i trwa do końca maja
-
W szkole podstawowej państwo zapewnia podręczniki, pomoce szkole, posiłki, a
także dowóz do szkoły dzieci mieszkających dalej niż 5km, jest bezpłatny
Po ukończeniu obowiązkowej szkoły podstawowej uczeń może zdecydować się na
pojęcie dalszej nauki w
4
3 letniej szkole średniej o charakterze ogólnym
-
szkoły średnie maja na celu przygotowanie młodzieży do podjęcia nauki na szczeblach
szkolnictwa wyższego a kończą się państwowym egzaminem dojrzałości. Składa się
on z 4 przedmiotów obowiązkowych i jednego dowolnego. Uczniowie mogą
podchodzić do tego egzaminu 3 razy, wtedy gdy uznają, że są już do niego
przygotowani. Nie musi być to wcale pod koniec 3 letniej szkoły. Może to być równie
dobrze na jej początku lub w środku.
-
W szkole średniej nie ma obowiązkowego programu zajęć i wymiaru godzin, za to
obowiązuje system kursów. Każdy uczeń może sobie dowolnie ukształtować swój
plan, zgodnie z własnymi zainteresowaniami i potrzebami, jako że szkoły oferują
bogaty zestaw kursów tematycznych.
-
W ciągu 3 lat liceum trzeba ukończyć określoną przez daną szkołę ilość kursów. W
przypadku każdego z nich jest podana ilość zajęć, na których należy być obecnym, by
dany kurs zaliczyć. Najczęściej trzeba na koniec każdego takiego przedmiotu zdać
jakiś nietrudny sprawdzian.
-
Celem liceum jest przede wszystkim przygotowanie młodzieży do nauki w szkołach
wyższych. W praktyce jednak nie wszyscy maturzyści dostają się na studia. 10-15%
uczniów znajduje miejsce na wyższej uczelni, niektórzy na szanse studiów czekają
nawet kilka lat. W kocu co trzeci maturzysta dostaje się na studia. Część młodzieży
trafia do szkół zawodowych.
2, 3 letniej szkole o charakterze zawodowym.
-
przygotowują one robotników wykwalifikowanych i techników. Część z tych szkol
wymaga zdanej matury, zaś cześć z nich również do niej przygotowuje.
-
Kształci się w nich więc dwie grupy uczniów: tych, którzy maja maturę oraz tych,
którzy ukończyli tylko szkolę podstawową.
-
Dla tych uczniów którzy mają już maturę, szkoła zawodowa jest szansa zdobycia
większej ilości punktów która będzie ich atutem przy kolejnej próbie dostania się na
studia.
5
Konkurencja o prawo wstępu na fińskie uniwersytety jest bardzo silna, samo przyjęcie
odbywa się na podstawie wyniku egzaminu dojrzałości, jak również o ustalenia komisji
egzaminacyjnej danego instytutu, który sprawdza przygotowanie kandydata Szkolnictwo
wyższe również jest bezpłatne. Składa się ono z 2 sektorów: uniwersytetów i wyższych szkół
politechnicznych.
Sektor uniwersytecki obejmuje 21 uczelni (16 Uniwersytetów oraz 4 Akademie Sztuk
Pięknych ) zajmujących się zarówno dydaktyka jak i prowadzeniem badań naukowych. . Cały
czas silna jest tu tradycja studenckiej autonomii i możliwości wyboru. Nacisk kładziony jest
na wszechstronny rozwój studentów. Są oni mobilizowani do prowadzenia własnych badań i
poszukiwań.
Pierwszym stopniem naukowym w fińskim systemie edukacyjnym jest bakałarz ( po 3
latach nauki). Następnie : magister ( po 5 latach). Większość programów nauczania, które
oferują stopnie naukowe, ma charakter interdyscyplinarny, chociaż niektóre z nich proponują
specjalizacje w określonych dziedzinach i zawodach.
Warunkiem uzyskania prawa wstępu na studia podyplomowe jest posiadania stopnia magistra.
I zgoda odpowiedniej Rady Wydziału. Studia podyplomowe są dwu stopniowe i kończą się
uzyskaniem tytułu w zależności od uniwersytetu i kierunku studiów, licencjata lub doktora.
Sektor szkół politechnicznych skalda się z 29 palcówek które kształcą techniczne
umiejętności. Nastawiony jest na konkretny zawód. Ich program dopasowany jest, w
zależności od regionu w którym są położone do jego przemysłu i głównych gałęzi gospodarki,
tak, by po ukończeniu szkoły studenci na bieżąco orientowali się w potrzebach i
możliwościach regionu.
Program nauczania
W niższych klasach szkoły podstawowej wykładane są: język ojczysty, język obcy lub
drugi język krajowy ( szwedzki dla uczniów finskojęzycznych, i na odwrót), nauka o
środowisku, biologia, geografia, nauka o społeczeństwie, historia, matematyka, muzyka,
rysunek, prace ręczne i wychowanie fizyczne.
W wyższych klasach uczniowie uczą się również : dwóch języków obcych, fizyki,
chemii, gospodarstwa domowego, ręcznych prac technicznych i szycia, gospodarstwa
domowego, rolnictwa i leśnictwa, ogrodnictwa, przedmiotów handlowych, informatyki,
muzyki i rysunek.
W liceum jako obowiązkowy dochodzi czwarty język obcy. Poszczególne przedmioty,
jak już wspomniałam, są wykładane w systemie 38 godzinnych kursów.
6
Nauczanie religii jest obowiązkowe w szkole ogólnokształcącej i w szkole średniej.
Uczeń ma prawo od nauki na temat „ swojej” wiary, zaś uczniowie niewierzący lub nie
należący do żadnej grupy wyznaniowej obowiązkowo uczęszczają na lekcje etyki.
Lekcje religii według założeń powinny pozwalać na eksponowanie własnych
doświadczeń i przemyśleń, umożliwić szeroką dyskusje i krytyczne podejście do wszelkich
poruszanych tematów. Ich zadaniem jest również wzmacnianie postawy tolerancji wobec
wyznawców innych religii i światopoglądów. Maja one pomagać dzieciom w rozwiązywaniu
ich problemów egzystencjalnych i w zrozumieniu ich miejsca we współczesnym świecie.
Program w szkołach układany jest w zgodzie z prawem człowieka do kontaktu z
naturą. Wynika ono z przekonania, że człowiek jest integralną częścią przyrody a cywilizacja
ma z nią współistnieć, a nie rywalizować. W ramach zajęć w szkole uczniowie jeżdżą na
nartach, sankach, uczestniczą w marszach na orientację, pływają w jeziorach, grają w hokeja.
Warunki klimatyczne są surowe szczególnie zimą – najzimniej jest na dalekiej północy.
Dlatego harmonogram ferii zimowych układany jest tak, by dzieci z tego obszaru miały
wolne, gdy jest tam już cieplej, – czyli ok. -20°C. Gdy w Laponii jest -40°C na ferie
przyjeżdżają uczniowie z Helsinek, dla których taka temperatura jest atrakcją. Oprócz wakacji
zimowych i letnich fińska szkoła przewiduje wakacje jesienne – tydzień wolnego w
październiku gdy dni są już bardzo krótkie i dominują czarne noce. Takie wakacje mają na
celu przeciwdziałanie jesiennej depresji i przystosowanie się do zmian w trybie dnia.
Oświata dorosłych
W Finlandii funkcjonuje szeroko rozwinięty system kształcenia dorosłych, aktywnych
zawodowo i uczących się wieczorami. Prowadzony jest za pośrednictwem szkół i kursów
wieczorowych. Jest to działalność bardzo popularna. Corocznie w takich kursach uczestniczy
1,5 miliona z pięciu milionów Finów. Zakres oferowanych kursów rozciąga się od tych, które
maja podnosić kompetencje pracowników np., kursy informatyczne, do kursów
organizowanych w ramach tzw. Uniwersytetów Ludowych – kursy gotowania, szycia,
malowania na szkle itp.
Szkolenie zawodowe dla dorosłych przewidziane jest w każdej palcówce szkolnictwa
zawodowego, a także w palcówkach gdzie nauka odbywa się systemem korespondencyjnym.
Edukacja dorosłych jest prowadzona dwutorowo. Droga kontynuacji nauki w danym profilu
zawodowym albo na otwartych kursach uniwersyteckich. Wszystkie palcówki edukacyjne na
poziomie studiów wyższych posiadają blok oświaty permanentnej- tzw. centra poszerzania
7
edukacji. Otwarte kursy uniwersyteckie są zorganizowane przez liberalne stowarzyszenia
oświatowe, centra dokształcania uniwersyteckiego, tzw. letnie uniwersytety.
Kształcenie nauczycieli
Jest organizowane oraz nadzorowane przez Ministerstwo Oświaty odbywa się na
szczeblu uniwersyteckim. Nauczyciele kształcenia są w zależności od charakteru szkoły w
której będą pracować:
-
Nauczyciele przedmiotów w drugim cyklu 9-cio letnich szkół ogólnokształcących
oprócz dyplomu uniwersyteckiego musza posiadać świadectwo przygotowania
pedagogicznego, które można zdobyć podczas specjalnego kształcenia.
-
Nauczyciele szkół zawodowych są przygotowywani w specjalnych instytucjach w
zależności od przedmiotu jaki będą wykładać.
-
Nauczyciele którzy pracują w świecie dorosłych również musza kształcić swoje
umiejętności w specjalnych instytucjach.
Szkolenie ustawiczne dla nauczycieli szkół ogólnokształcących i średnich jest
obowiązkowe i trwa minimum 3 dni w każdym roku szkolnym. Ponadto wszyscy nauczyciele
podlegają nieustannym, licznym, szkoleniom zarówno obowiązkowym poza godzinami pracy
jak i w godzinach pracy na zasadzie obowiązku służbowego organizowanych przez władze
lokalne
Reformy szkolnictwa
Od Średniowiecza aż do XIX wieku organizacją szkolnictwa podstawowego w
Finlandii zajmował się Kościół. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego
wieku przeprowadzono reformę administracyjną i wydzielono gminy z parafii. Od 1868
roku zaczęły powstawać szkoły ludowe, które od samego początku były podporządkowane
gminom. Początkowo gminy mogły dobrowolnie zakładać szkoły. Wprowadzono
wówczas ogólne zasady, obowiązujące do dzisiejszego dnia. Pierwszą zasadą była
dostępność szkół podstawowych zarówno dla chłopców, jak i dla dziewcząt. Zmierzano
również w tym kierunku, by szkolnictwo miało charakter demokratyczny i nie było
uzależnione od stanu majątkowego rodziców. W szkołach ludowych oprócz wiedzy
teoretycznej przekazywano też umiejętności praktyczne oraz kładziono silny nacisk na
wychowanie religijne, etyczne i patriotyczne. Przez wiele dziesięcioleci podstawowe
8
szkoły ludowe działały na zasadzie dobrowolności. W 1921 roku uchwalono w Finlandii
powszechny obowiązek szkolny, któremu - po dzień dzisiejszy - podlegają dzieci w wieku
od 7 do 16 lat. W chwili obecnej Finlandia jest jednym z przodujących państw na świecie
pod względem umiejętności czytania i pisania.
Obok szkół ludowych istniał system ogólnokształcących szkół gimnazjalnych.
Gimnazja były zarówno prywatne, jak i państwowe. Celem gimnazjów było
przygotowanie uczniów do matury i nauki w szkołach wyższych. Naukę w gimnazjum
podzielono na dwa etapy: 5 klas szkoły średniej i 3 klasy liceum, uprawniające do matury.
O ile szkoły ludowe były bezpłatne i przez to dostępne dla całej ludności, to w gimnazjach
pobierano czesne, uczyły się więc w nich dzieci pochodzące z bogatszych rodzin.
Taki system szkolnictwa obowiązywał do początku lat 70. W latach 1972-1978
przeprowadzono, poczynając od Laponii, dużą reformę szkolnictwa. Gimnazja przeszły na
własność gmin. Szkołę ludową połączono z dawną szkolą średnią, w wyniku czego
powstała obecna ogólnokształcąca szkoła podstawowa. Dawne licea, będące własnością
prywatną lub państwową, stały się liceami utrzymywanymi przez gminy.
W 1985 roku weszła w życie Ustawa o Szkolnictwie Obowiązkowym , znowelizowana
w 1991. Regulacje umożliwiały zakładanie i prowadzenie szkół prywatnych.
Wprowadzony został obowiązek realizowania w nich programów nauczania określonych
dla szkół państwowych.
Szkolnictwo zawodowe finansowane jest zgodnie z ustawą z 1983roku, w której myśl
budżet państwa pokrywa od 33 do 51% kosztów założenia nowej palcówki przez władze
lokalne oraz 33% takich kosztów ponoszonych przez szkoły prywatne. Szkolnictwo
wyższe w całości finansowane jest przez budżet państwa.
W 1987 weszła w życie ustawa o finansowaniu szkół obowiązkowych , szkół
korespondencyjnych, lokalnych, prywatnych szkół średnich, szkół wieczorowych oraz
bibliotek publicznych. Na jej podstawie władze lokalne otrzymują od państwa dotacje
pokrywające od 6 do 94% kosztów założycielskich palcówek zarządzanych lokalnie oraz
od 51 do 86% zawrotu kosztów bieżących. Pozostała część kosztów pokrywana jest z
budżetów lokalnych.
W latach
1991- 1996 wprowadzono plan rozwoju oświaty którego celem było
podwyższenie standardów nauczania, reforma programów szkolnych, stworzenie nowych
wariantów i bloków edukacyjnych oraz nacisk na indywidualizacje nauczania. Ustalono
również ogólna liczbę godzin przypadającą na dany przedmiot i pozostawiono szkołom
decyzje co do szczegółów jego realizacji.
9
Reforma objęła również szkolnictwo zawodowe, w którym funkcjonowało
dotychczas 26 programów podstawowych podzielonych na ok. 250 programów
specjalistycznych. Zniesiono programy podstawowe, zaś liczba specjalizacji spadla do
160. Programy przybrały charakter bardziej ogólny zawierając jednocześnie więcej
przedmiotów do wyboru , co pozwoliło na zindywidualizowanie procesu dydaktycznego.
W 1995 roku powstał projekt kolejnej reformy systemu szkolnictwa zawodowego,
którego cele było umożliwienie uczniom uzyskanie zarówno zawodu jak i matury. Doszło
też do podziału na wyższe szkoły zawodowe – ranga uniwersytetu, lecz z przewagą nauki
praktycznej oraz uniwersytety – nacisk na stronę teoretyczną.
Kolejne nowelizacje ustawy oświatowej wprowadzają w zakresie polityki oświatowej
znaczna decentralizacje zarządzania szkolnictwem przesuwając ciężar odpowiedzialności
za organizacje i realizację programu na szczebel lokalny, a nawet na poziom szkoły.
Przyszłe reformy maja wprowadzić w najbliższym dziesięcioleciu jeszcze większa
swobodę władz lokalnych i szkół w dziedzinie nauczania i kreowania programów
szkolnych.
W
myśl
nowych
zasad
odpowiedzialność
za
edukacje
dzieci
niepełnosprawnych ponoszą władze oświatowe, a nie jak dotychczas powieka społeczna.
Zakłada się, iż szkoły będą mogły również w większym stopniu decydować o metodach
nauczania.
Finlandia należy do krajów Europy Północnej (krajów nordyckich), które w swej
polityce społecznej utrzymały trzy charakterystyczne cechy dal państwa opiekuńczego:
stosowanie uniwersalnych zasad w przyznawaniu licznych świadczeń pieniężnych,
powszechność i wysoki poziom usług opiekuńczych oraz edukacyjnych dla dzieci,
rozwinięte świadczenia pieniężne oraz usługi dla osób starszych oraz niepełnosprawnych;
Rząd gwarantuje równe szanse do nauki wszystkim dzieciom. Bez różnicy na to
gdzie mieszkają, czy jaki status majątkowy reprezentują ich rodzice , wszystkie dzieci w
szkole dostają za darmo niezbędne im przybory; zeszyty, kredki, długopisy. Szkoły
również maja obowiązek wydawania bezpłatnego posiłku.
Wszystko ustalone jest tak, by dzieci mogły bez problemów i bez udziału środków
pieniężnych własnych ( w raczej bez środków rodziców) dotrzeć bezpiecznie do szkoły.
Istniej cała siec „busów” które nawet z odległych zakątków dowożą dzieci do szkół po
czym bezpiecznie odwożą je do domu. Jeżeli jest to szkoła z internatem, to zajęcia w
piątki kończą się na tyle szybko, aby dziecko odwiezione tego dnia do domu, mogło
10
spędzić jeszcze czas z rodziną. Oczywiście w poniedziałek rano znowu zjawia się
samochód, który zawozi dziecko kilkadziesiąt kilometrów dalej.
Szkoła ma również obowiązek zapewnienia odpowiedniego poziomu kształcenia uczniom.
Jeżeli wiec, w okolicy znajduje się jedno dziecko, które właśnie powinno zacząć swoja
edukacje, to szkoła musi stworzyć specjalną klasę dla tego jednego dziecka. Nie istotne
czy wiąże się to z zatrudnieniem kolejnego nauczyciela, czy z innymi kosztami.
Obywatele maja zagwarantowane prawo równego dostępu do edukacji, wiec trzeba to
prawo egzekwować.
Fiński system edukacji stawia na autonomię, rozwój indywidualny, uczy kierowania
własnym życiem, podejmowania decyzji. Fiński nastolatek zaś nie jest dotknięty
syndromem "wyuczonej bezradności" z postawą oczekiwania na informację, której
potrzebuje. Szkoła uczy go jak i gdzie ma docierać do informacji, jakich narzędzi
powinien używać żeby ją zdobyć.
Warto również zwrócić uwagę, iż w Finlandii już w od 1868 podczas wydzielania
gmin z parafii ustalono zasady o równym dostępie do szkol zarówno chłopców i
dziewcząt. Starano się również, by możliwość nauki nie była uzależniona od posiadanego
przez rodziców majątku. Zaś ustawa z 1987 nakłada na władze szkolne obowiązek
realizacji zasady neutralności wobec płci. Jedynym przedmiotem, w którym wyraźnie
mówi się o podziale na płeć, jest wychowanie fizyczne. Wszystkie inne przedmioty
prowadzone są w równym wymiarze godzin dla dziewcząt jak i dla chłopców.
Od początku dbano więc , by możliwość wykształcenia dać jak największej liczbie dzieci.
Ewenementem jest również owa dostępność do szkół obu płci! Wydaje mi się, że dzięki
takiemu myśleniu, obecnie na czele Finlandii na druga kadencje została wybrana kobieta,
co nie jest do pomyślenia jest chociażby w Polsce.
Również wprowadzenie w 1921r powszechnego obowiązku edukacji oraz duże
inwestycje poczynione w szkolnictwo na przełomie lat sprawiły, że Finlandia w
międzynarodowych badaniach PISA przeprowadzonych w 2002 zajęła na 32 kraje 1
miejsce w rozumieniu tekstu pisanego. Zaś warstwa uczniów którzy zajęli najlepsze
wyniki to 18-19 %. Oznacza to, że tych „najlepszych” jest 12, 13% więcej niż w Polsce
( 6%) .
Dodać należy, że wykształcenie było zawsze dla Finów kluczem do sukcesu. Jako
mały naród z ograniczonym dostępem do bogactw naturalnych ( nie licząc zielonego złota
za które uważają swoje liczne lasy) wyspecjalizował się w dystrybucji silnie
11
przetworzonych produktów i towarów luksusowych , które musza zaprojektować i
wykonać świetnie przygotowani inżynierowie i robotnicy.
Bibliografia
1. D. Dziewulak, Systemy szkolne w Unii Europejskiej, wyd. Żak, Warszawa 1997
2. Oficjalna strona Fińskiego Ministerstwa Edukacji, www.minedu.fi
3. M. Sokołowski, Modele fińskiej edukacji na przykładzie funkcjonowania Uniwersytetu
Laponii w Rovaniemi, w: Nowa Szkoła. - 1997, nr 1, s. 36-38
4. M. Sokołowski, System oświatowy w Finlandii, w: Edukacja i Dialog. - 1997,
nr 3, s. 67-70
5. D. Dziewulak, System oświatowy Finlandii, w: Nowa Szkoła. - 1995, nr 10, s. 39-43
6. Edukacja w Europie – The information network on education in Europe,
www.eurydice.org
7. M. Lombardi, Finland’s education system is tops: Here’s why,
http://www.bctf.ca/newsmag/Archive/2004-2005/2005-03/support/31Finland.html
8. Virtual Finland, Education and research, http://virtual.finland.fi
9. Education system in Finland, http://www.edu.fi/english/SubPage.asp?path=500,4699
10. Strona o języku fińskim i Finlandii, www.aurinko.krap.pl
11. S. Golinowska „ Europejski model socjalny i otwarta koordynacja polityki społecznej”
www.ipiss.com.pl/polspo/konferencja2002/golinowska.doc
12