Czerwiec 2016 - Forum Okrętowe

NEWSLETTER CZERWIEC 2016
U CZŁONKÓW FORUM OKRĘTOWEGO
NOWE BUDOWY
Podwójny chrzest w stoczni Remontowa Shipbuilding
W dniu 2 czerwca w stoczni Remontowa Shipbuilding
należącej do Grupy Kapitałowej Remontowa Holding SA miała miejsce uroczystość chrztu dwóch nowoczesnych, pasażersko-samochodowych promów
dla kanadyjskiego armatora BC Ferries: Salish Eagle
i Salish Raven.
Współpraca z BC Ferries rozpoczęła się w lipcu ubiegłego roku podpisaniem kontraktu na budowę trzech
jednostek z napędem gazowym. Nowe promy zajmą
we flocie kanadyjskiego armatora miejsce wycofywanych z użytku blisko 50-letnich jednostek. Będą
to pierwsze, w składającej się obecnie z 36 jednostek
flocie, promy wykorzystujące silniki dual-fuel umożliwiające pracę zarówno w trybie diesel, jak i LNG.
Od lewej: Piotr Soyka - prezes Remontowa Holding SA; Andrzej Wojtkiewicz - prezes stoczni Remontowa Shipbuilding SA; matki chrzestne promów - Jest kilka powodów, dla których te statki są ważne
Michelle Le Tourneau i Jodi Gaudet oraz Mike Corrigan CEO, BC Ferries. dla naszej floty - powiedział Mike Corrigan, CEO,
Fot.: Piotr B. Stareńczak
BC Ferries. - Przede wszystkim są to nowe promy
wielkościowej klasy średniej. Planujemy zbudować
takich więcej niż te trzy, budowane obecnie. Mamy trzy klasy promów: duże, małe i właśnie takie średnie
(„intermediate”) - klasy „Salish”.
- Drugi ważny czynnik, to oczywiście przejście, w tych nowych promach, na paliwo gazowe LNG, co jest
ważne dla nas, bo redukuje nasz „ślad środowiskowy” o 50 procent, a także - potencjalnie - koszty paliwa o
ponad połowę, co z kolei pozwoli nam utrzymywać niższe ceny biletów i zapewni utrzymanie - najbardziej,
jak to możliwe - czystego środowiska - podkreślił Mike Corrigan.
1 NEWSLETTER FORUM OKRĘTOWE
Wszystkie trzy promy, budowane według projektu polskiego biura projektowego Remontowa Marine Design & Consulting, zabiorą na swój pokład jednorazowo po 600 pasażerów oraz 145 samochodów. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technologii ich eksploatacja znacznie zwiększy możliwości transportowe
armatora, zapewniając równocześnie wysoki stopień bezpieczeństwa pasażerów.
- Statki te będą eksploatowane prawie przez cały każdy dzień z 365 dni w roku. Będą obsługiwały połączenie pomiędzy rejonami Victorii i Vancouver a wyspami Southern Gulf Islands zapewniając ważny serwis komunikacyjny zwłaszcza dla mieszkańców wysp. W jednej pętli będą pokonywały dystans od 30 do 40 Mm,
zawijając po drodze do kilku portów - powiedział Portalowi Morskiemu Mike Corrigan, CEO, BC Ferries.
Uroczystość chrztu pierwszego z nich, Salish Orca, miała miejsce pod koniec listopada ubiegłego roku.
Wówczas tradycyjną butelkę szampana o burtę statku rozbiła Matka Chrzestna - Margaret McDonagh, długoletnia pracownica (chief steward) firmy będącej właścicielem zamówionych promów.
Materiał filmowy z uroczystości chrztu i nadania imienia Salish Eagle i Salish Raven
dostępny jest pod adresem: https://youtu.be/n-sm9e5Eqjk
REMONTY I PRZEBUDOWY
Instalacja dźwigów offshore na przebudowywanej jednostce Hanne Knutsen
W czerwcu w Gdańskiej Stoczni Remontowa, oprócz
przeprowadzenia remontów kilkunastu statków, miały miejsce dwie efektowane operacje transportowe,
z udziałem dźwigów pływających związane z przebudową tankowca Hanne Knutsen na jednostkę typu
FSO w ramach projektu Martin Linge.
Najpierw na pokładzie statku Meri przypłynęło FTS,
czyli główne urządzenie, przez które ropa będzie
transportowana z pola naftowego na Hanne Knutsen.
Za kilka tygodni FTS trafi na swoje miejsce na statku, do zbudowanego na jego dziobie specjalnego pomieszczenia.
Później przeprowadzono skomplikowaną technicznie
operację instalacyjną, przy pomocy dźwigów pływa120-tonowy dźwig offshorowski w trakcie transportu na pokład tankowca.
jących REM 220 i Maja. Ich zadaniem był transport
Fot. Jerzy Uklejewski
i osadzenie dźwigu offshore na przebudowywanej
jednostce. 120-tonowe ramię dźwigu offshore zostało podwieszone na ramionach dźwigów pływających w
sposób, który z jednej strony zapewniał bezpieczeństwo transportu, a z drugiej stwarzał najlepsze warunki
do montażu, czyli posadowienia dźwigu na fundamencie na pokładzie. Dźwig z fundamentem połączyło 108
śrub.
Podobnych operacji transportowych będzie więcej. W najbliższym czasie na statek trafi pokład helikopterowy, a w późniejszym terminie pozostałe dźwigi pokładowe, których w sumie jest pięć.
Przypomnijmy, że Hanne Knutsen zawinęła do stoczni Remontowa SA 30 września 2015 roku, ale wcześniej trwały już prace związane z prefabrykacją elementów. Remontowa SA przystosuje tankowiec do magazynowania i przetwarzania ropy pobieranej z platform wiertniczych. Jednostka na polu naftowym Martin
Linge może spędzić nawet 12 lat bez przerwy.
Na statku zakończono już klasyczne prace remontowe i obecnie stocznia prowadzi już jego przebudowę.
Zostanie na nim zainstalowanych m.in. 35 kilometrów rur.
2
NEWSLETTER FORUM OKRĘTOWE
Przebudowa masowca-pakietowca na statek samowyładowczy w Vistalu
Bontrup Pearl - wyjście z Gdyni 14 czerwca 2016 r.
Fot.: Piotr B. Stareńczak
W Gdyni przebudowano kolejny statek na masowiec samowyładowczy dla SMT. Statek wpłynął do
stoczni w Gdyni jako Point Lisas Pearl. W Vistal
Stocznia Remontowa / Vistal Marine Sp. z o.o., przy
nabrzeżu Węgierskim, przebudowano go na masowiec samowyładowczy. Przed przebudową jednostka przeszła wstępny remont i konserwację w stoczni
Nauta.
W międzyczasie nazwę statku zmieniono na Bontrup Pearl. Właścicielem jednostki jest firma SMT
Shipping, której polski oddział zajmuje się zarządem załogowym i technicznym floty.
Po wyjściu ze stoczni w Gdyni dnia 14 czerwca, statek skierował się po pierwszy ładunek po przebudowie do norweskiego Bremanger, gdzie znajduje się
terminal eksportowy kamieniołomu Bremanger Qu-
arry AS.
Przebudowa statku z masowca-pakietowca (masowca szerokolukowego lub tzw. OHBC - open hatch bulk
carrier) albo tzw. forest products carrier, formalnie (wg notacji klasy i zastosowanych przepisów) klasyfikowanego jako drobnicowiec, na statek samowyładowczy została zaprojektowana przez SMT Shipping i
wykonana przez firmę Vistal w Gdyni, pod nadzorem gdyńskiego biura towarzystwa klasyfikacyjnego Bureu
Veritas. Nadzór nad projektem ze strony armatora sprawował Janusz Nowakowski, SMT, general manager,
project and development. Przebudowę statku zrealizowano w rekordowym tempie - w okresie dwóch i pół
miesiąca.
Statek wyposażony został w system wewnętrznych przenośników taśmowych - tzw. belt system, wieżę z
pionową taśmą ładunkową - loop system, oraz 83 metrowe ramię wyładowcze - boom, które pozwoli wyładowywać ładunek na plac przy nabrzeżu na odległość pond 70 metrów od burty statku. Jak wcześniej informował Vistal, zlecone prace obejmowały m.in. modernizację siedmiu ładowni, a łączna masa dostarczonej
konstrukcji stalowej to 660 ton oraz 150 t zamontowanych urządzeń. Bontrup Pearlpo przebudowanie uzyskał zdolność (ratę) wyładunkową rzędu 3500 t/h.
Jak poinformował Portal Morski dyrektor zarządzający SMT, Leszek Wasiewicz, modernizacja statku umożliwiła podpisanie długoterminowego kontraktu z kontrahentem holenderskim na przewóz kruszywa kamiennego w Północnej Europie.
Była to już 15. przebudowa statku na jednostkę samowyładowczą dokonana w Polsce dla SMT.
Bontrup Pearl - charakterystyka podstawowa: nr IMO 5913315, armator zarejestrowany Bontrup Pearl
Ltd., armator zarządzający SMT Shipmanagement & Transport Gdynia Ltd. Sp. z o. o., stocznia Sanoyasu
Corporation, Mizushima, Japonia (nr budowy 1060), rok budowy 1984 (statek zbudowany jako Auk Arrow),
długość całkowita 187,50 m, długość między pionami 180,85 m, szerokość maksymalna 29,04 m, szerokość
konstrukcyjna 29,01 m, wysokość boczna 16,90 m, zanurzenie 12,306 m, nośność 42 000 t (według innego
źródła 43 952 t), tonaż pojemnościowy brutto 27 962 t, tonaż pojemnościowy netto 12 660 t, silnik napędu
głównego 1 × 6RTA58 Sulzer, zespoły prądotwórcze 3 × T260L-ST Yanmar, awaryjny zespół prądotwórczy
BF6L913C Deutz, ster strumieniowy dziobowy TC-200N, Vickers.
OFFSHORE
Vistal buduje lądowisko dla śmigłowców na platformę offshore BP
Jak poinformowano w czerwcu - Vistal Gdynia SA rozpoczął pracę nad nowym projektem: budową i dostawą (w jednej części) kompletnego, pomalowanego i częściowo wyposażonego pokładu śmigłowcowego (lą-
3 NEWSLETTER FORUM OKRĘTOWE
dowiska dla śmigłowców). Helideck (pokład dla śmigłowców) został zaprojektowany dla nowego bloku
mieszkalnego budowanego przez Apply Emtunga w
Szwecji.
Po zakończeniu budowy w Gdyni, gotowy helideck
zostanie przetransportowany do zakładu Apply Emtunga i zainstalowany na szczycie modułu mieszkalnego. Zintegrowany w jedną całość (razem z pokładem śmigłowcowym dostarczonym przez Vistal)
moduł mieszkalny zostanie przetransportowany na
wody Trinidadu i Tobago i zainstalowany na istniejącej stałej platformie o podstawie typu kratownicowo-płaszczowego o nazwie Mahogany B, należącej do
BP Trinidad and Tobago LLC.
Helideck dla platformy Mahogany B.
Realizowany przez Vistal kontrakt na budowę heRys.: Vistal
lidecku jest konsekwencją ujawnionego w połowie
października ubiegłego roku kontraktu EPC podpisanego przez koncern naftowy BP oraz Apply LQ & HD.
Projekt objęty tym kontraktem dotyczy dostawy zintegrowanego modułu mieszkalnego na platformę Mahogany B.
Trójkondygnacyjny moduł o łącznej powierzchni użytkowej 1080 m² i miejscach dla 70 osób zawierać będzie
helideck (dostarczony przez Vistal), biura, kuchnię, jadalnię, pomieszczenia rekreacyjne, szatnie, centralę
sterowania i monitoringu (central control room - CCR) i inne systemy potrzebne do eksploatacji platformy.
Samonośny moduł ze stali będzie zainstalowany jednym podniesieniem przez ciężki dźwig pływający. Przekazanie gotowego modułu w Szwecji ma mieć miejsce w I kwartale przyszłego roku.
Dostawa nowego modułu mieszkalnego stanowi część procesu modernizacji platformy Mahogany B w ramach tzw. debottlenecking systemu wydobywczego (usuwania „wąskiego gardła”). Debottlenecking to proces zwiększania zdolności wydobywczej i przeróbczej istniejącej instalacji przez modyfikacje istniejącego
wyposażenia i systemów procesowych (obróbki urobku) usuwające ograniczenia powodujące zmniejszenie
przepływu ropy i/lub gazu przez system wydobywczy.
INNE
W Oslo o promach elektrycznych i nie tylko...
W obradach uczestniczyło wiele firm skupionych w Forum Okrętowym.
Fot. Grzegorz Landowski
24 maja br. w centrum konferencyjnym Hoyres Hus
w Oslo odbyło się Polsko-Norweskie Forum Gospodarcze, w trakcie którego omawiano możliwości
zacieśnienia współpracy pomiędzy obydwoma krajami, także w dziedzinie przemysłu okrętowego.
Wydarzenie zainaugurował Prezydent RP, Andrzej
Duda, który w dniach 22 - 25 maja, wraz z małżonką
przebywał z oficjalną wizytą w Norwegii.
W Forum uczestniczyli przedstawiciele polskiego
rządu, a także przemysłu stoczniowego, obronnego
i przedsiębiorstw energetycznych. Mówiono m.in. o
budowie nowego rurociągu gazowego, którym ma
być przesyłany gaz z morskich złóż na szelfie norweskim, poprzez duński system przesyłowy pod
Morzem Bałtyckim (tzw. Baltic Pipe) do Polski.
Dyskutowano także o kryzysie branży offshore. Z powodu spadku cen ropy naftowej, norweski przemysł
wydobywczy podlega obecnie głębokiej restrukturyzacji. Wstrzymano wiele inwestycji w tym obszarze, w
tym we flotę offshore.
4 NEWSLETTER FORUM OKRĘTOWE
Z drugiej jednak strony, obecny kryzys skutkujący mniejszą liczbą zamówień w stoczniach, przyczynił się
do spadku cen na nowe statki, co obecnie daje możliwość mniejszym armatorom, także norweskim, inwestowania w budowę mniejszych jednostek, w tym promów o napędach hybrydowych, czy statków rybackich.
Norwegowie bardzo liczą na pogłębienie współpracy z polskimi firmami, w tym stoczniami, także w zakresie
budowy innowacyjnych promów, zwłaszcza o napędzie elektrycznym. Chcieliby także współdziałania z
podmiotami w Polsce w zakresie badań i rozwoju na rzecz nowych, czystych technologii morskich, a także
opracowania i wdrażania wspólnych projektów w tej dziedzinie.
W Forum licznie uczestniczyły firmy zrzeszone w Forum Okrętowym. Organizatorem wydarzenia były:
Ambasada RP w Oslo (Wydział Promocji Handlu i Inwestycji), Ministerstwo Rozwoju, Innovation Norway
oraz Norwesko – Polska Izba Gospodarcza. Patronem medialnym był PortalMorski.pl.
Link do materiału filmowego z wydarzenia:
http://www.portalmorski.pl/tv/filmy/forum-polsko-norweskie-w-oslo/
Zgromadzenie Ogólne Sea Europe w Gdańsku
Delegaci Sea Europe z osobami towarzyszącym przed Narodowym Muzeum Morskim.
Fot. Sven Gustaffson
W dniach 16 - 18 czerwca 2016. w Gdańsku odbywało się Zgromadzenie Ogólne (General Assembly) organizacji Sea Europe. Delegaci z 17 krajów członkowskich wraz z osobami towarzyszącymi zjechali do
grodu nad Motławą, aby omówić aktualną sytuację w światowym przemyśle okrętowym, ze szczególnym
uwzględnieniem przemysłów działających w krajach członkowskich Sea Europe.
Oprócz obrad w grupach roboczych (SMRC), w Hotelu Gdańsk, uczestnicy i goście Zgromadzenia Ogólnego wzięli także udział w wydarzeniach objętych bogatym programem imprez towarzyszących. Znalazły się
w nim m.in.: zwiedzanie Europejskiego Centrum Solidarności, Katedry Oliwskiej z koncertem organowym,
wystawy „Statki - nasza pasja” w Ośrodku Kultury Morskiej w Narodowym Muzeum Morskim, statku Sołdek, a także rejs statkiem po Motławie (w trakcie którego delegaci mieli okazję sprawdzić swoje talenty wokalne śpiewając znane piosenki ze specjalnie na tę okazję przygotowanych śpiewników), oraz wycieczka na
Kaszuby. Goście wzięli także udział w uroczystym Gala Dinner, poprzedzonym koncertem Grupy Mocarta.
Organizatorem General Assembly był Związek Pracodawców Forum Okrętowe przy współpracy spółki TEMAT, będącej wydawcą portalu PortalMorski.pl
5 NEWSLETTER FORUM OKRĘTOWE
Raport Forum Okrętowego - rok 2015
Dzięki zaangażowaniu i współpracy Członków Forum Okrętowego zostały zgromadzone dane odnośnie
poziomu sprzedaży i zatrudnienia w minionym roku. Dyrektor Biura Forum Okrętowego pragnie tą drogą
podziękować wszystkim, którzy uczestniczyli w tym przedsięwzięciu. Zbieraniem informacji zostali objęci
wszyscy członkowie Forum Okrętowego, w tym również członkowie stowarzyszeni, w zakresie poziomu zatrudnienia osób zaangażowanych w sektorze morskim. Na tej podstawie, również w oparciu o inne dostępne
informacje, została oszacowana wartość całego polskiego sektora stoczniowego w 2015 roku.
Zestawienie zbiorcze dotyczące Członków Forum Okrętowego:
- łączny poziom przychodów zwyczajnych członków Forum Okrętowego został oszacowany na 5690 mln zł,
z czego 4684 mln zł to przychody sektora stoczniowego.
Wyodrębnione zostały następujące cztery kategorie przychodów z tytułu:
- nowych budów,
- remontów i przebudów,
- działalności projektowej i badawczej,
- dostaw systemów, wyposażenia i usług.
Łącznie na umowach o pracę u członków Forum Okrętowego zatrudnionych jest nieco ponad 10 tysięcy
pracowników: ponad 679 u członków stowarzyszonych w oddziałach zajmujących się gospodarką morską,
oraz 9346 u członków zwyczajnych, w tym prawie 7300 bezpośrednio w sektorze stoczniowym.
W badaniu zbierano informacje jedynie o zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę i nie zbierano informacji o zatrudnieniu w ramach innych form zatrudnienia.
6 NEWSLETTER FORUM OKRĘTOWE
Całość przychodów sektora stoczniowego w Polsce w roku 2015 została oszacowana (według informacji
własnych i własnej metody szacowania) na poziomie około 11 028 milionów zł, w tym: wartość przychodów
stoczni produkcyjnych około 2070 mln zł, stoczni remontowych i remontowo produkcyjnych około 1947
mln zł, firm dostarczających systemy, usługi i produkujących wyposażenie około 7012 mln zł.
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Wartość przychodów firm zrzeszonych w Forum Okrętowego to ponad 70% rynku nowo budowanych w
Polsce jednostek oraz ponad 60% przeprowadzonych w Polsce remontów i przebudów.
Informacja o przekazanych w 2015 w pełni wyposażonych jednostkach (ponad 100 GT) (informacja własna,
pozyskana we współpracy z Portalem Morskim).
TYP
(GT 100 i więcej)
Liczba
statków
Pojemność
brutto (GT)
Tonaż skompensowany
brutto (CGT)
Drobnicowce
Statki ro-ro
Statki rybackie
2
1
1
5957
5478
392
8815
9025
1665
Inne statki
nie towarowe
3
7035
14 059
OGÓŁEM
7
18 862
33 564
KUKE wspiera zakup statku o wartości ponad 200 mln zł
W ramach ubezpieczeń gwarantowanych przez Skarb Państwa, KUKE wsparła finansowanie zakupu nowoczesnego, wielozadaniowego statku przez kanadyjskiego armatora. Statek został wybudowany przez stocznię Remontowa Shipbuilding SA. To kolejny przykład zaangażowania KUKE w rozwój polskiej branży
stoczniowej.
7 NEWSLETTER FORUM OKRĘTOWE
- Stocznia Remontowa to stocznia z wieloletnimi tradycjami, oferująca kompleksowe rozwiązania techniczne
oraz jakość znane i cenione na świecie. To przesądziło o złożeniu zamówienia na budowę statku u polskiego
producenta, a nie u zagranicznych konkurentów. Dodatkowym elementem, który przesądził o powodzeniu
projektu była dostępność długoterminowego kredytu dla zagranicznego nabywcy. Z kolei udzielenie takiego
kredytu na rzecz kupującego było możliwe dzięki wsparciu KUKE, polskiej agencji ubezpieczeń kredytów
eksportowych - powiedział Marek Czerski, Prezes Zarządu KUKE.
To już kolejna budowa statku przez stocznię Remontowa Shipbuilding SA, którego zakup jest finansowany
kredytem dla armatora ubezpieczonym przez KUKE w ramach ubezpieczeń gwarantowanych przez Skarb
Państwa. Tym razem ochrona ubezpieczeniowa objęła kontrakt eksportowy, który stocznia zrealizowała z
kanadyjskim armatorem - Secunda Canada, współpracującym z jednym z dotychczasowych norweskich
klientów Remontowej Shipbuilding - Siem Offshore.
Avalon Sea to wielozadaniowy statek offshore (AHTS) przeznaczony do obsługi platform wiertniczych w
trudnych warunkach arktycznych. Statek przekazany zostanie do eksploatacji w ExxonMobil - jednej z największych spółek paliwowych świata i służyć będzie do obsługi pól naftowych i gazowych offshore w rejonie Labradoru i Nowej Funlandii. Zadaniem statku jest przede wszystkim monitorowanie i kontrolowanie
stanu zalodzenia, a w razie potrzeby również odpowiedniego korygowania kursu przemieszczających się gór
lodowych chroniąc w ten sposób morskie instalacje wydobywcze przed ewentualną kolizją z „wędrującą”
górą lodową. Avalon Sea wykorzystywany będzie również do przewozu różnorodnych ładunków, asysty
przy kotwieniu innych jednostek, pełnienia funkcji holownika ratowniczego, transportu personelu na platformy, likwidacji skutków rozlewów olejowych oraz ochrony przeciw-pożarowej i ewakuacji załóg.
KUKE zabezpieczyła spłatę 12-letniego kredytu dla nabywcy udzielanego przez ABN AMRO Bank NV bezpośrednio na rzecz kanadyjskiego armatora. Ubezpieczenie kredytu dla armatora, udzielanego przez bank na
zakup statku w Polsce, jest przykładem instrumentu, który oprócz tradycyjnych gwarancji, stanowi również
istotny element wsparcia KUKE dla branży stoczniowej.
W latach 2003-2016 KUKE ubezpieczyła 32 kredyty o łącznej wartości ponad 1,6 mld EUR na finansowanie
50 statków budowanych w polskich stoczniach. Tego typu kredyty charakteryzują się długimi, zazwyczaj
kilkunastoletnimi okresami spłaty (10-12 lat).
Jest list intencyjny w sprawie budowy promów
Kilka podmiotów przemysłowych i finansowych znalazło się wśród sygnatariuszy listu intencyjnego dotyczącego budowy promów pasażersko-samochodowych dla Polskiej Żeglugi Bałtyckiej. Wśród większości
komentatorów list intencyjny jest postrzegany głównie jako akt polityczny i wizerunkowy oraz wyrażenie
wstępnego zainteresowania uczestnictwem w ewentualnym przedsięwzięciu budowy promów, gdyż zawiera
za mało konkretów.
List intencyjny został podpisany 9 czerwca br. w Szczecinie, podczas IV Międzynarodowego Kongresu Morskiego. Za stronę finansową inwestycji mają odpowiadać PKO Bank Polski SA i Polski Fundusz Rozwoju.
Partnerami przemysłowymi są Szczeciński Park Przemysłowy, Gdańska Stoczni Remontowa, a także spółki
z Grupy MARS Shipyards & Offshore - Stocznia Remontowa Nauta i Morska Stocznia Remontowa Gryfia.
Budowa nowych promów pasażerskich ma wzmocnić konkurencyjność polskich przewozów promowych na
Bałtyku. Dla stoczni to szansa na współpracę z krajowym armatorem. Podpisany dokument zakłada, że pierwszy prom będzie gotowy w roku 2019. Budowa ma być powadzona w oparciu o przepisu ustawy o aktywizacji
przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych, która ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r.
Następne wydanie newslettera za lipiec/sierpień 2016 ukaże się pod koniec sierpnia 2016 r
Newsletter Związku Pracodawców FORUM OKRĘTOWE ukazuje się raz w miesiącu
Uphagena 23, 80-237 Gdańsk
telefon: (+48) 58 345 82 89
www.forumokretowe.org.pl
e-mail: [email protected]
Wydawca:
Wydawca:
Redakcja: TEMAT Sp. z o.o., Na Ostrowiu 1, 80-958 Gdańsk