Udoskonalanie i walidacja określania zasobów ichtiofauny w

Katarzyna Przybylska
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Stypendystka projektu pt. „Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych
za strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”, Poddziałanie 8.2.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
Udoskonalanie i walidacja określania zasobów ichtiofauny w
jeziorach z wykorzystaniem sieci panelowych
Nierównomierny sposób rozmieszczenia ryb w jeziorach generuje dla badaczy
problemy
związane z uzyskaniem reprezentatywnych wyników obrazujących skład
gatunkowy, strukturę i biomasę ichtiofauny oraz wiele innych parametrów populacyjnych (np.:
wiek, tempo wzrostu, relacje pomiędzy grupami troficznymi). Osiągnięcie reprezentatywnych
danych na temat liczebności i struktury wielkości ichtiofauny od dawna jest wyzwaniem dla
wielu biologów rybactwa śródlądowego.
Podstawą prowadzonych badań jest modyfikacja metody badawczego połowu ryb
której celem będzie uzyskanie próby reprezentatywnej dla danego zbiornika. Metoda połowu
sieciami panelowymi typu Nordic jest metodą powszechnie stosowaną w krajach
skandynawskich, jednak nie sprawdza się ona w warunkach jezior położonych na terenie
Wielkopolski (jeziora różnią się m.in. czynnikami biochemicznymi i produktywnością, która
wpływa na wynik próby), dlatego istnieje konieczność jej modyfikacji i dostosowania do
warunków tych jezior. Technika bazuje na standardowej metodzie połowu ryb sieciami
panelowymi typu Nordic, będącej Europejskim Stardardem EN 14757:2005 przyjętym przez
CEN (European Committee For Standardization).
Rozwój przemysłu rybnego spowodowany jest wysoką wartością odżywczą ryb oraz
różnorodnością gatunkową ryb. Globalnie obserwujemy wzrost spożycia ryb, natomiast
regionalnie (Wielkopolska) stopniowy spadek, czego wynikiem jest wzrost cen ryb. Skutkiem
jest wprowadzenie limitów odłowów ryb na mocy Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi z dnia 12 listopada 2001 r. w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu,
hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie (Dz. U. z dnia 4 grudnia 2001 r.).
Limity wprowadzane są w celu ogólnie rozumianego ograniczenia degradacji środowiska
naturalnego, a konkretnie przełowienia, które doprowadziłoby do wymarcia niektórych
populacji ryb. Możliwość zastosowania przez użytkowników rybackich metody nad którą
prowadzone są badania, umożliwi im na tyle precyzyjne określenie parametrów populacji
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
(liczebności, biomasy i struktury wiekowej), które pozwolą na prowadzenie racjonalnej
gospodarki żywymi zasobami wód, a co za tym idzie poprawę efektywności sektora
rybackiego, podniesienie konkurencyjności wielkopolskiego rybactwa śródlądowego, a także
poprawę jakości życia na obszarach zależnych od rybactwa. Czystsze środowisko to
podnoszenie jakości życia, które stawiane na równi z podnoszeniem konkurencyjności
gospodarki i zwiększaniem bogactwa jest celem polityki innowacyjnej. Przedsiębiorczość jest
tutaj realizowana jako współpraca z podmiotami gospodarczymi (użytkownikami rybackimi)
oraz kreowanie przedsiębiorczych postaw wśród studentów i pracowników naukowych
poprzez prezentację wyników na konferencjach i publikacje w czasopismach branżowych o
zasięgu regionalnym.
Jedną z możliwości praktycznego zastosowania zagadnień pracy doktorskiej są
działania wdrożeniowe i monitorujące - inwentaryzacja wybranych jezior pod względem
ichtiologicznym. Ocena stanu ichtiofauny na podstawie składu gatunkowego, liczebności,
biomasy oraz struktury wiekowej, sporządzenie planów ochronnych dla zagrożonych
gatunków oraz właściwe gospodarowanie ich populacjami. Ocena stanu ekologicznego
wybranych jezior na terenie Wielkopolski. Ocena wpływu czynników środowiskowych na stan
ekologiczny wód, m.in. wpływ chemizacji środowiska, ocena skali problemu związanego z
antropopresją i presją ptaków rybożernych na ichtiofaunę jezior. Kolejną z możliwości jest
wykorzystanie w racjonalnej gospodarce rybackiej na terenie Wielkopolski - dokładniejsze
poznane zasobów ichtiofauny; jej rozmieszczenie w zbiornikach, liczebność dominujących
gatunków ryb, skład gatunkowy ichtiofauny jezior. Określenie efektywności prowadzonych
zarybień i odłowów. Możliwość wydajniejszego gospodarowania jeziorami oraz stawami
przez ich rybackich użytkowników. Istnieje również szansa wykorzystania zmodyfikowanej
metody przez jednostki zajmujące się inwentaryzacją ichtiologiczną wód stojących oraz w
ocenie stanu jakości środowiska. Dodatkowo wykorzystanie zagadnień pracy doktorskiej
może mieć wpływ na rozwój nauki w dziedzinie rybactwa śródlądowego - możliwość
zastosowania metody do przeprowadzania odłowów badawczych ryb, uzyskanie wyników
najlepiej odzwierciedlających stan ichtiofauny danego jeziora czy też edukację i podnoszenie
świadomości ekologicznej wśród Wielkopolan.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego