Monitoring porealizacyjny ichtiofauny na obszarze morskiej farmy

Monitoring porealizacyjny ichtiofauny na obszarze morskiej farmy

Tytuł:
Effect of the Horns Rev 1 Offshore Wind Farm on Fish Communities.
Follow-up Seven Years after Construction
Autor:
C. Stenberg, Michael van Deurs, J. Støttrup, H. Mosegaard, T. Grome, G.
Dinesen, A. Christensen, H. Jensen, M. Kaspersen, C. Willestofte Berg, S. B.
Leonhard, H. Skov, J. Pedersen, C. B. Hvidt & M. Klaustrup
Data publikacji:
2011
Wersja online:
http://www.ens.dk/sites/ens.dk/files/undergrund-forsyning/vedvarendeenergi/vindkraft-vindmoeller/havvindmoeller/miljoepaavirkninger-3/Followup%20fish%20study%20Horns%20Rev_final%20report%20%282%29.pdf
Zawartość:
Wyniki monitoringu porealizacyjnego ichtiofauny na obszarze morskiej farmy
wiatrowej Horns Rev 1
Publikacja prezentuje wyniki monitoringu porealizacyjnego ichtiofauny wykonanego na obszarze
jednej z największych morskich farm wiatrowych - Horns Rev 1. Celem badań było udokumentowanie
zmian w lokalnych zasobach ichtiofauny oraz występowania efektu schronienia (tzw. efekt sztucznej
rafy), siedem lat po zakończeniu budowy morskiej farmy wiatrowej, kiedy nastąpiła fizyczna
i biologiczna stabilizacja środowiska morskiego na obszarze farmy. Dokonano porównania zasobów
ichtiofauny występującej wewnątrz i poza obszarem farmy wiatrowej z hipotezą zerową, która
zakłada, że inwestycja nie ma wpływu na obecność, skład oraz czasowy i przestrzenny rozkład
gatunkowy.
Morska farma wiatrowa Horns Rev 1 zlokalizowana jest w odległości 14-20 km od zachodniego
wybrzeża Danii. Prace budowlane zostały zakończone w 2002 r. Farma wiatrowa o mocy nominalnej
160 MW, składa się z 80 turbin wiatrowych (Vestas V80 – 2 MW), wzniesionych na fundamentach
monopalowych o średnicy 4 m. Obszar zajmowany przez inwestycję wynosi 27,5 km 2, wliczając
200 m strefę kontrolną wokół inwestycji. Dno morskie przy fundamencie zabezpieczono przed erozją
za pomocą nasypu o całkowitej szerokości 25 m oraz wysokości 1,3 m. Fundamenty farmy wraz
z nasypem zabezpieczającym zajmują 39,3 m2 powierzchni dna, co stanowi 0,14% powierzchni całej
inwestycji.
Monitoring przedrealizacyjny został wykonany we wrześniu 2001 r. oraz w marcu 2002 r. We
wrześniu 2009 r. oraz w marcu 2010 r. przeprowadzono badania monitoringu porealizacyjnego.
Dodatkowo, w latach 2003-2005 prowadzone były kampanie badawcze ichtiofauny. Przyjmuje się,
że stabilizacja fauny, po wprowadzeniu sztucznych struktur do środowiska, trwa pięć lat1. Ocena
skutków oddziaływania farmy wiatrowej Horns Rev 1 została przeprowadzona siedem lat po
wdrożeniu inwestycji, dlatego założono, iż nastąpiła całkowita stabilizacja środowiska. Badania
ichtiofauny przeprowadzone na obszarze farmy Horns Rev są pierwszymi, które obejmują analizę
długoterminowego wpływu inwestycji na środowisko.
Monitoring ichtiofauny wykonywany został za pomocą: metody akustycznej, połowów sieciami ryb
pelagicznych i demarsalnych oraz obserwacjami podczas wypraw nurkowych. Wykorzystana została
metoda badawcza BACI – Before After Control Impacts2, zawierająca eksperymentalne i analityczne
podejście do wykrywania skutków środowiskowych wywołanych zmianami wprowadzanymi przez
człowieka. Celem metody jest oszacowanie stanu środowiska przed i po realizacji inwestycji, w celu
późniejszego określenia wielkości zmian jakie zaszły.
Publikacja zawiera przegląd dostępnej literatury odnoszący się do wpływu morskich farm wiatrowych
na ryby oraz podłoże morskie. Szczególną uwagę poświęcono na omówienie oddziaływania inwestycji
na ryby z gatunku dobijakowatych (Ammodytes marinus, Ammodytes tobianus, Hyperoplus
lanceolatus, Gymnammodytes semisquamatus), które są gatunkiem ryb istotnym dla rybołówstwa
na Morzu Północnym3.
1
2
3
Jensen, 2002
Smith, et al., 1993
Krog, 1993
Na podstawie literatury wyszczególniono następujące czynniki mogące oddziaływać na ichtiofaunę:

zmiana struktury dna4,

zmiana warunków hydrologicznych5,

pojawienie się nowych gatunków ryb i organizmów dennych – nowe ogniwa łańcucha
pokarmowego6,

wzrost biomasy omułka7,

obecność elementów infrastruktury – schronienie8, nowe żerowiska9, nowe siedliska10, wzrost
bioróżnorodności11,

hałas12,

wibracje13,

pole elektromagnetyczne14,

wykluczenie obszaru morskiej farmy wiatrowej z prowadzenia połowów.
Wyniki kampanii badawczych, prowadzonych od jesieni 2001 r. do wiosny 2010 r., wskazują na
obecność 45 różnych gatunków ryb na obszarze morskiej farmy wiatrowej Horns Rev 1. Na podstawie
danych z połowów sieciami, różnorodność gatunków ryb wzrosła w czasie eksploatacji morskiej farmy
wiatrowej. Na obszarze inwestycji zostało odnotowanych 41 gatunków ryb, w porównaniu do 30
gatunków zarejestrowanych na tym samym obszarze w okresie przedinwestycyjnym w 2003 r. oraz
w strefie kontrolnej po zrealizowaniu inwestycji. Różnice w zasobach obserwowane były w różnych
sezonach badawczych (wiosna, jesień). Większe zasoby odnotowane zostały jesienią, w szczególności
po mroźnej zimnie w sezonie 2009-2010. Gatunkami dominującymi, których udział w połowach
stanowił 77-84%, były witlinek (Merlangius merlangus), zimnica (Limanda limanda) oraz
dobijakowate (Ammodytidae). Wprowadzenie struktur turbin wiatrowych do środowiska morskiego
spowodowało czasowe zmiany w rozkładzie i zasobach ichtiofauny na obszarze inwestycji. Po
stabilizacji warunków środowiskowych udział poszczególnych gatunków nieznacznie się zmienił
poprzez pojawienie się nowych gatunków na obszarze farmy. Wystąpienie „efektu rafy” przyczyniło
się do wzrostu obfitości ryb w pobliżu konstrukcji.
Wszystkie cztery gatunki ryb z rodziny dobijakowatych występowały na obszarze inwestycji, z tym
że dobijak (Hyperoplus lanceolatus) był gatunkiem o największej obfitości, zaś dobijak nagi
(Gymnammodytes semisquamatus) występował sporadycznie. Dane z badań z 2004, 2009 i 2010 r.
wskazują, iż na obszarze morskiej farmy wiatrowej nie występował spadek zasobności młodocianych
ani dorosłych osobników z gatunku ryb dobijakowatych, natomiast rok po uruchomieniu inwestycji
odnotowany został wzrost populacji dwóch gatunków ryb dobijakowatych Ammodytes tobianus oraz
Ammodytes marinus15. Wyniki badań nie wykazały zagrożeń ani bezpośrednich korzyści dla tego
gatunku ryb. Wyłączenie obszaru farmy wiatrowej z połowów oraz wpływ skumulowany
z sąsiadującymi inwestycjami może korzystnie wpłynąć na zasoby dobijaka dzięki odbudowie dna
morskiego.
Opracowanie:
Magdalena Karlikowska, FNEZ, 2015
4 Brostrom, 2008
5
Ibidem
Wilhelmsson et al., 2006; Andersen and Öhman, 2010
Maar, et al., 2009
8
Leitao, et al., 2008; Fernandez, et al., 2008; Page, et al., 2007
9
Ibidem
10
e.g. Almany, 2004; Cappo, et al., 2007, Anderson and Miller, 2004
11
Chabanet, et al., 1997, Langhammer and Wilhelmsson, 2009
12
Nedwell and Howell, 2004
13
Ibidem
14
Gill, et al., 2005, Brostrom, 2008
15
Lindeboom et al. 2011
6
7