1. Schadzka braci cechowych.

Oferta zajęć edukacyjnych Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach
Warsztaty muzealne
Czas jednej jednostki lekcyjnej: 90 minut, (z wyj. warsztatów „Utkany świat” – 90-120 minut)
Cena za 1osobę – 2,50 zł, grupy maksymalnie do 25 osób.( z wyj. warsztatów „Utkany świat” – 5,00 zł
za 1 osobę oraz „Rycerze czy rabusie” – 5 zł od osoby).
1. Schadzka braci cechowych.
W przeszłości życie mieszkańców małego miasta, skupione było głównie na wykonywaniu jakiegoś
rzemiosła. Prawo miejskie nakazywało, by rzemieślnicy zakładali swoje własne organizacje zwane
cechami. Zwyczaje takich organizacji w przeszłości były szeroko znane przez mieszkańców miasta,
dzisiaj są one już prawie zapomniane. W czasie warsztatów uczestnicy dowiedzą się dlaczego
rzemieślnicy musieli się spotykać na specjalnych schadzkach, dlaczego zaproszenie na spotkanie
poprzedzało wysłanie posłańca ze specjalnym znakiem, co kryły w sobie skrzynie cechowe, i wiele
innych zagadnień. W ramach warsztatów dzieci zakładają swoje własne cechy rzemieślnicze, tworzą
swoje znaki, zdobią wizerunki skrzyń, ustanawiają własne zasady i spisują je na specjalnych kartach.
Warsztatom towarzyszy specjalnie przygotowany komiks.
Forma: Prezentacja multimedialna, warsztaty, możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej
związanej z tematem
Szkoła podstawowa
2. Słowa dawniej zapisane. Historia pisma.
Człowiek od zarania dziejów szukał sposobu zapisywania różnych informacji. Początkowo takim
zapisem były rysunki, które z czasem przekształciły się w znaki, aż w końcu powstały litery. Historię tych
procesów będzie można prześledzić w czasie prezentacji slajdów, towarzyszącej warsztatom. W trakcie
zajęć omówione zostaną również różne materiały pisarskie od kamienia po jedwab. W drugiej części
uczestnicy warsztatów będą mogli spróbować pisania rylcem na tabliczkach techniką pisma klinowego,
zapisu na „pergaminowym” zwoju za pomocą hieroglifów czy jak przystało na późniejsze czasy gęsim
piórem, pisanie na tabliczkach łupkowych i woskowych oraz nauka kaligrafii.
Forma: Forma: Prezentacja multimedialna, warsztaty, możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej
związanej z tematem
Szkoła podstawowa klasy IV-VI, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
3. Dlaczego rynek jest kwadratowy, czyli jak powstawało miasto Kęty
W trakcie warsztatów uczestnicy poznają historię budowania miasta w średniowieczu oraz życie
ówczesnych mieszczan. Słuchacze dowiedzą się między innymi skąd się wzięła nazwa miasta, dlaczego
rynek jest kwadratowy, dlaczego niektóre kamieniczki są bardzo wąskie. Poznają podział społeczeństwa
miejskiego na warstwy. Dowiedzą się gdzie urzędowali rajcy miejscy. Jakim rzemiosłem trudnili się
kiedyś mieszkańcy Kęt. W trakcie zajęć wyświetlona zostanie prezentacja pokazująca kolejne etapy
1
rozwoju miasta. W drugiej części dzieci ze szkół podstawowych zostaną podzielone na grupy, i wykonają
własne makiety małego miasteczka. Do tego celu przygotowano gotowe ilustracje do kolorowania z
wizerunkami drewnianych budynków.
Młodzież gimnazjalna i ponadgimnazjalna pracować będzie
nad zmianami miasta na podstawie archiwalnych map.
Forma: Prezentacja multimedialna, warsztaty, możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej
związanej z tematem.
Szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
4. Sekrety kęckich pergaminów.
Historia kęckich dokumentów pergaminowych, nadających miastu prawa i przywileje. Uczestnicy
zapoznają się przy okazji z różnymi rodzajami średniowiecznych dokumentów. Poznają przy tym tajniki
wytwarzania pergaminów, atramentów i narzędzi pisarskich. Dowiadują się jak funkcjonowały kancelarie
monarsza. Zapoznają się rodzajami stosowanych pieczęci. Warsztaty prowadzone są z zastosowaniem
transkrypcji dokumentu targowego Zygmunta Starego z 1519 r. Uczestnicy sami próbują zaznaczyć w
tekście poszczególne elementy dokumentu.
Forma: Prezentacja, warsztaty związane z dyplomatyką.
Gimnazjum, szkoła ponagminazjalna
5. Gdzie mieszkały Muzy ? Rola i funkcjonowanie muzeum.
Zajęcia poświęcone są zagadnieniom związanym z muzealnictwem i kolekcjonerstwem. Wśród wielu
ciekawostek znajdą się między innymi te związane z samą nazwą muzeum, uczestnicy dowiadują się
jakie idee towarzyszyły ludziom w gromadzeniu przedmiotów od zarania dziejów, dlaczego władcy
pokazywali swoje trofea pospólstwu, jaką rolę odgrywały możne rody i papiestwo w tworzeniu wielkich
kolekcji, czy polscy monarchowie prezentowali swoje insygnia, i jaka odegrała rodzina Czartoryskich w
tworzeniu pierwszego polskiego muzeum. Wśród poruszanych zagadnień znajdą się też te dotyczące
rodzajów dzisiejszych muzeów i budynków w których się mieszczą. Przedstawiona też zostaje historia
kęckich zbiorów muzealnych. Następnie w formie warsztatów uczestnicy będą badać przedmioty i
opracowywać je pod kątem kolekcji muzealnej.
Forma: Prezentacja, warsztaty z opracowania kolekcji oraz określania wartości historycznej
przedmiotów
szkoła podstawowa – klasy IV-VI, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
6. Rycerze czy rabusie ?
Koszt 5 zł/ osobę w cenę wliczona wycinanka hełmu garnczkowego naturalnej wielkości;
Zajęcia zorganizowane są w formie zabawy pozwalają zapoznać się dzieciom m.in. z zasadami dobrych
obyczajów, wywodzących się z kultury rycerskiej takich jak: braterstwo, staranie o dobre imię, odwaga,
wierność, hojność, dbałość o wygląd. Warsztaty pomogą dzieciom w odkrywaniu wiedzy o ówczesnej
modzie rycerskiej. Uczestnicy znajdą tu również odpowiedź na wiele ciekawych pytań np.: ilu elementów
składała się zbroja, ile kosztowała, kto ją wykonywał i kto musiał za nią zapłacić. Odkryte zostaną także
2
tajniki rzemiosła rycerskiego. Rycerzy poznamy jednak nie tylko od strony walki i turniejów, ale również
poznamy gry i zabawy, w jakich uczestniczyli w wolnym czasie. W takcie warsztatów dzieci zapoznają
się również kilkoma postaciami historycznymi związanymi z rycerstwem. Na zajęciach przedstawione
będą też zagadnienia dotyczące heraldyki. Tu dzieci same będą mogły wykonać herb według wskazówek
heraldycznych. Poznają też najważniejsze zagadnienia dotyczące genealogii rodzinnej. W czasie zabawy
dzieci mają możliwość też zaznajomić się ze swoim regionem i jego zabytkami związanymi z
rycerstwem, zwłaszcza z zamku Wołek. Przy okazji będzie można zobaczyć eksponaty będące
pamiątkami po działalności rycerstwa przebywającego na naszym terenie. Dodatkową atrakcją będzie
przymierzenie elementów zbroi, hełmu garnczkowego i kolczugi z kapturem.
Forma: Prezentacja multimedialna, warsztaty
Przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum
7. Pisanki – znaczenie symboliczne oraz metody zdobień
Zapraszamy na bliskie spotkanie z jajkiem jedno i wielobarwnym, pisanym i oklejanym. Dowiemy się
czym różnią się pisanki od kraszanek i jakie jajka miały w koszykach nasze prababcie. Poznamy
magiczną moc jaj wielkanocnych np. na urodę i miłość, toczonych po grzbietach zwierząt, zakopywanych
w ogrodzie i wiele innych. Podczas warsztatów wspólnie ozdobimy jajka metodą batikową, nalepiankami,
wyklejankami i innymi tradycyjnymi metodami. Warsztaty mają na celu dodatkowe pobudzanie
wyobraźni oraz rozwijanie zdolności manualnych.
Uwaga – każde dziecko musi przynieść na zajęcia jajko ugotowane na twardo
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład, warsztaty
Przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
8. Na szkle malowane
Kto malował na szkle? Kto to jest twórca ludowy? Co najczęściej było malowane i dlaczego? Omówienie
tradycyjnego malarstwa na szkle, zdobnictwa wnętrz w oparciu o potrzeby oraz możliwości ówczesnych
gospodarzy. Podczas warsztatów uczestnicy poznają zasady malowania na szkle oraz wg szablonów lub
własnej inwencji twórczej tworzą swoje prace. Warsztaty mają na celu dodatkowe pobudzanie wyobraźni
oraz rozwijanie zdolności manualnych.
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład, warsztaty
Przedszkole, szkoła podstawowa kl. 1 – 6, gimnazjum
9. Bibułowe ogrody.
Ludowe zdobnictwo bibułkowe
Ponure, ciemne wnętrza chałup zdobiły bibułowe kwiaty, które
„kwitły” przez cały rok. Kto tworzył te kwiaty i kiedy? Kto to jest twórca ludowy? Co zdobiono w
tradycyjnym wnętrzu bibułowymi kwiatami i w jakim celu? Podczas warsztatów uczestnicy poznają
zasady tworzenia kwiatów z bibuły oraz samodzielnie je wykonują. Warsztaty mają na celu dodatkowe
pobudzanie wyobraźni oraz rozwijanie zdolności manualnych.
3
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład, warsztaty
Przedszkole, szkoła podstawowa kl. 1 – 6, gimnazjum
10. Zabawki naszych dziadków.
W dawnych czasach dzieci nie miały tylu kolorowych zabawek, co teraz. Mimo to umilały sobie czas
różnymi zabawami i zabawkami np. drewnianymi zwierzątkami, klockami, fujarkami, szmacianymi
lalkami i wieloma innymi. Podczas zajęć uczestnicy poznają wiele zabawek i zabaw naszych dziadków,
oraz dowiadują się jak dawniej dzieciństwo wyglądało. Jakie były zasady, nakazy, obowiązki,
organizacja czasu, pozyskiwanie i wykonywanie zabawek. Podczas zajęć prowadzący przedstawia
tradycyjne zabawy z udziałem dzieci. W dalszej części warsztatów dzieci wykonują prostą zabawkę,
wykonywaną przez naszych przodków.
Forma: Prezentacja multimedialna, zabawa, warsztaty robienia zabawek
Przedszkole, Szkoła podstawowa,
11. Utkany świat. Tkactwo tradycyjne i artystyczne.
Z czego i jak robiono „nitki”? Jak powstawały materiały i kto je robił? Omówienie procesów i zasad
wytwórczych przędzy przy użyciu tradycyjnych narzędzi. Zajęcia warsztatowe pokazujące etapy
przygotowawcze oraz proces tkania gobelinów pod nadzorem prowadzącego. Na zakończenie Twórca
zdejmuje swoją pracę z krosna pionowego aby zabrać swoje rękodzieło. Warsztaty mają na celu
dodatkowe pobudzanie wyobraźni oraz rozwijanie zdolności manualnych.
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład, warsztaty
Szkoła podstawowa kl. 5– 6, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
LEKCJE MUZEALNE
Czas jednej jednostki lekcyjnej: 45-60 minut,
Cena za 1 jednostkę lekcyjną – 25 zł/ całą grupę
1. Rzemieślnicy i partacze. Historia organizacji cechowych.
Zajęcia poświęcone są historii organizacji cechowych. Uczestnicy dowiedzą się skąd wzięła się idea
zakładania dawnych cechów znanych też jako gildie czy konfraterie. Poruszane będą zagadnienia
związane rolą społeczną takich organizacji. Dowiedzieć się będzie można także kogo nazywano
partaczem. Dlaczego niektóre cechy rzemieślnicze miały tak wysokie wymagania od osób starających się
o przystąpienie do cechu. Czy łatwo było założyć własny warsztat rzemieślniczy. Ponadto w trakcie
zajęć omówione zostaną niektóre źródła znajdujące się w Muzeum, dotyczące miejscowych organizacji
cechowych.
Forma: Prezentacja, wykład, możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej związanej z tematem.
4
Gimnazjum, Szkoła ponadgimnazjalna
2. Schadzka braci cechowych
Historia organizacji cechowych i ich rola społeczna. Omówione są źródła historyczne dotyczące
miejscowych cechów rzemieślniczych. W trakcie zajęć
odkrywane są tajemnice rytuałów
towarzyszących braciom rzemieślnikom w tracie obowiązkowego spotkania zwanego schadzką.
Interesująco przekazane są informacje o etapach nauki rzemiosła od terminatora do czeladnika.
Naświetlone jest rola skrzyni cechowej i obesłania. Omówione zostają też pozostałe przedmioty
związane z cechami takie jak: naczynia, wota, chorągwie, insygnia. narzędzia kary, itp. W trakcie zajęć
także dowiedzieć się można jaką rolę pełniły ołtarze cechowe. Wszystkie te zagadnienia przybliżone
zostaną na przykładzie zabytków znajdujących się w Muzeum.
Forma: Prezentacja, wykład, możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej związanej z tematem.
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
3. Gdzie zamieszkał Abraham …? Kęccy Żydzi
Wykład obejmuje zarys historii Żydów w Polsce. Pokrótce omówiona jest również żydowska kultura i
religia. Przedstawiony jest status prawny polskich Żydów od średniowiecza do II wojny światowej.
Omówione zostaną okoliczności osiedlenia się pierwszych Żydów na terenie miasta Kęty. Uczestnicy
poznają historię kęckich synagog , chederów oraz mykwy. Ponadto wykład porusza zagadnienia związane
z życiem codziennym i działalnością gospodarczą kęckich Żydów. Wspomniane są też losy kęckich
Żydów w czasie okupacji niemieckiej. W końcowej części zajęć prowadzona jest dyskusja.
Prezentacja
Forma: Wykład, możliwość odwiedzenia miejsc związanych z historią kęckich Żydów
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
4.Znani z Kęt
Przybliżenie uczniom wybitnych postaci wywodzących się z Kęt, między innymi: Jana Kantego,
Ambrożego Grabowskiego, Stanisława Krzyżanowskiego, Antoniego Szczerbowskiego, przedstawienie
dziedzin ich aktywności, omówienie w jaki sposób ich życie oraz działalność miały miejsce na
„wypromowanie” Kęt.
Forma: Prezentacja multimedialna wykład, pogadanka,
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
5. Wielka historia w małym mieście
Umiejscowienie dziejów Kęt na tle tzw. „wielkiej historii”. Związki miasta z I Rzeczpospolitą
(włączenie miasta do Królestwa Polskiego, zabory). Wielkie wydarzenia rozgrywające się w Kętach:
stacjonowanie wojsk: husarii hetmana polnego Mikołaja Sieniawskiego w sierpniu 1683 roku, korpusu
ks. Józefa Poniatowskiego w maju 1813 roku, I Brygady Legionów Józefa Piłsudskiego na początku 1915
5
roku, wizyty głów państw w Kętach - cesarzy Józefa II w 1780 i Franciszka Józefa I w 1851 oraz
prezydenta Ignacego Mościckiego w 1929 roku. Kęty podczas II wojny światowej (kampania
wrześniowa, okupacja hitlerowska, holokaust ludności żydowskiej, ruch oporu, wyzwolenie miasta przez
Armię Czerwoną)
Forma: Prezentacja multimedialna wykład możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej związanej
z tematem lub oprowadzane po mieście Kęty.
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
6. Legiony J. Piłsudskiego w Kętach
Przedstawienie
postaci
Józefa
Piłsudskiego,
powstanie
i
szlak
bojowy
Legionów
(Łowczówek),zakwaterowanie
I Brygady Legionów na terenie Kęt i okolic zimą 1915 r., życie
codzienne legionistów, uroczystości odznaczenia legionistów w dniu 14. II. 1915 r. na kamieńcach
miejskich nad Sołą, wymarsz żołnierzy legionów z Kęt na front, kęccy legioniści, wpływ stacjonowania
legionów Piłsudskiego na Kęty oraz mieszkańców
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej
związanej z tematem.
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
7. Jak zakładano średniowieczne miasto ? Lokacje miejskie na przykładzie Kęt
Prawo niemieckie – podstawowe pojęcia, przywilej lokacyjny, rola zasadźcy (wójta) w zakładaniu nowej
osady, pierwszy dokument potwierdzający prawa miejskie Kęt (1277), przywileje wójta, sądownictwo
miejskie, drugi przywilej lokacyjny Kęt (1391), wyznaczenie planu miasta, struktura rynku i otaczających
go ulic, proces rozbudowy miasta
Forma: Prezentacja mutimedialna, wykład, pogadanka
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
8. Zamek Wołek. Warownia Księstwa Oświęcimskiego.
Początki Księstwa Oświęcimskiego, historia książąt oświęcimskich, wyprawy łupieżcze ks. Jana IV
oświęcimskiego na ziemie Królestwa Polskiego, wykup Księstwa Oświęcimskiego przez króla
Kazimierza Jagiellończyka, inkorporowanie Księstwa Oświęcimskiego do Rzeczpospolitej, budowa
zamku Wołek, walory obronne średniowiecznej warowni, oblężenie twierdzy przez wojska Jana
Tęczyńskiego w 1457 roku, badania archeologiczne na miejscu kobiernickiego zamku.
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład
związanej z tematem (makieta zamku Wołek).
możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej
Szkoła podstawowa – dostosowanie treści nauczania dotyczących funkcjonowania zamku do programu
nauczania dla szkoły podstawowej
6
9. Kęty w czasie II wojny światowej
Kęczanie wobec wybuchu wojny, 3 kompania Obrony Narodowej „Kęty” w kampanii wrześniowej,
szlak bojowy kęckiej „trójki” (Kobiór, Pszczyna, Rajsko, Tomaszów Lubelski), niemiecka okupacja
miasta, represje hitlerowskie (wysiedlenia mieszkańców, zamykanie fabryk i warsztatów należących do
Polaków, aresztowania i zsyłki do obozów koncentracyjnych, eksterminacja ludności żydowskiej), ruch
oporu w okolicy, wyzwolenie Kęt przez żołnierzy Armii Czerwonej 28 stycznia 1945 roku
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład możliwość zwiedzania fragmentu ekspozycji stałej związanej
z tematem.
Szkoła ponadgimnazjalna
10. Franciszkanie w Kętach
Przedstawienie dziejów zakonu franciszkanów, przybliżenie postaci św. Franciszka z Asyżu. Prezentacja
historii kęckiego klasztoru na tle historii Kęt, w szczególności zagadnienia dotyczące powstania
klasztoru, przybliżenie sylwetek jego fundatorów. Poruszenie aspektów z zakresu sztuki na przykładzie
ujęcia klasztoru ojców franciszkanów jako ilustracji miejscowej architektury barokowej.
Forma; Oprowadzanie po budynkach klasztornych, wykład, pogadanka, Klasztor oo. Franciszkanów
Kętach,
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
11. Tajemnice baroku. Kościół św. Jana Kantego w Kętach
Fundatorzy kęckiej świątyni, ukazanie kęckiego kościoła będącego barokową „perłą” architektoniczną
(fasada, ołtarz, prezbiterium, nawa). Krótkie przybliżenie postaci Jana Kanego, jego życia, dorobku
naukowego, pośmiertnego kultu.
Forma: Wykład połączony ze zwiedzaniem kościoła św. Jana Kantego w Kętach. Kościół św. Jana
Kantego w Kętach,
Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
12. Św. Jan Kanty - profesor z Kęt
Przybliżenie tła historycznego czasów, w których żył i pracował profesor z Kęt;
Działalność Jana
Kantego; Średniowieczny uniwersytet; Proces kanonizacyjny Jana Kantego – beatyfikacja (1680),
kanonizacja (1767), miejsca kultu św. Jana Kantego – Kęty, Kraków, Miechów. Wpływ świętego na
historię Kęt
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład połączony z pokazaniem pomnika św. Jana Kantego na
kęckim rynku.
Wszystkie etapy kształcenia.
7
Lekcje z etnografii
1. Życie codzienne na dawnej wsi w okolicach Kęt
Podróż w przeszłość, podczas której uczestnicy zajęć będą mogli poznać życie codzienne mieszkańców
okolic Kęt. Przedstawiamy zmiany, które zaszły w standardzie życiowym. Omawiamy przedmioty
codziennego użytku, obowiązki związane z pozyskiwaniem żywności oraz uzależnienie życia od pór
roku. Podkreślamy tradycyjne wartości i zasad etycznych.
Forma: Prezentacja multimedialna Wykład
Przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
2. Modna Laszka.
Strój regionalny mieszkańców gminy Kęty. Jak dawniej się ubierano? Co to jest strój regionalny? Ile
kosztował, jak go przechowywano i jak dbano o jego czystość? Jak wyglądał modny strój?
Przedstawienie i omówienie stroju laskiego występującego w gminie Kęty oraz na terenach sąsiednich.
Po wcześniejszym uzgodnieniu, możliwość przymierzenia repliki stroju.
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład
Przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
3. Doroczne zwyczaje i obrzędy w Kętach i okolicy
Gospodarz musiał żyć zgodnie z naturą, starać się ją zrozumieć oraz próbować ją sobie podporządkować.
Wiele prac oraz tradycji jest przypisanych do konkretnego święta kościelnego. Co to są obrzędy i
zwyczaje? Czy w obrzędach stosowano zabiegi magiczne? Jak obchodzono poszczególne święta? Czy
nadal świętujemy tak jak nasi dziadkowie? Dążenie do przekazania jak największej ilości zagadnień
związanych ze zwyczajami, obrzędami oraz wartościami charakterystycznymi dla naszego regionu.
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład
Szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
4. Pisanki, kraszanki, jajka malowane? Tradycyjna Wielkanoc w Kętach i
okolicy.
Jak wyglądają nasze tradycyjne palmy? Co nasi dziadkowie robili w Wielkim Tygodniu? Dlaczego
robiono „kukłę Judasza”? Co powinniśmy dać do koszyka i dlaczego? Czego symbolem jest wielkanocne
jajko? Czy pisanka to to samo co kraszanka? Jak zdobili jajka świąteczne nasi dziadkowie? Dlaczego
polewamy się wodą w Lany Poniedziałek? Dążenie do przekazania jak największej ilości zagadnień
związanych ze zwyczajami, obrzędami oraz wartościami charakterystycznymi dla naszego regionu.
Forma: Prezentacja multimedialna, wykład
Szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
8