PDF/ Raport FW Osiek Jasielski

PARUS PRACOWNIA EKSPERTYZ ŚRODOWISKOWYCH
ul. Heweliusza3/35 60-281 Poznań
NIP: 781-175-36-42 REGON: 301577956
Tel. +48 607-781-904
Opinia środowiskowa dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w
gminie Osiek Jasielski.
Wykonany dla:
Stowarzyszenia na Rzecz Praworządności
i Ochrony Środowiska
Łysa Góra 163
Wykonawca
Data i podpis
PARUS Pracownia Ekspertyz Środowiskowych
Samuel Odrzykoski
Poznań 22.10.2014
1. Wstęp
Na zlecenie Stowarzyszenia na Rzecz Praworządności i Ochrony Środowiska z siedzibą w Łysej
Górze 163, firma PARUS Pracownia Ekspertyz Środowiskowych, wykonała analizę zgodności lokalizacji
farmy wiatrowej „Osiek” na środowisko naturalne w obrębie gminy Osiek Jasielski. Na tym obszarze ma
powstać 10 turbin zlokalizowanych pomiędzy miejscowościami Osiek Jasielski i Czekaj oraz niedaleko
Pielgrzymki (Mapa 1)
Mapa 1. Rozmieszczenie turbin na terenie gminy Osiek (geoserwis.gdos.gov.pl).
Opinia ma na celu przedstawienie prawdopodobnego negatywnego oddziaływania turbin wiatrowych
na obszary Natura 2000 oraz inne obszary chronione. Analiza została przeprowadzona zgodnie z
danymi literaturowymi oraz zgodnie z wiedzą chiropterologiczną.
2. Ochrona nietoperzy
W Polsce występuje 25 gatunków nietoperzy, objętych ochroną ścisłą na podstawie Rozporządzenia
Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną z dnia 28
września 2004 r. (Dziennik Ustaw Nr 220, Poz. 2237). Ponadto gatunki takie jak: podkowiec mały
Rhinolophus hipposideros, podkowiec duży Rhinolophus ferrumequinym, nocek Bechsteina Myotis
bechsteinii, nocek łydkowłosy Myotis dasycneme, mroczek pozłocisty Eptesicus nilsonii, mroczek
posrebrzany Vespertilio murinus, borowiaczek Nyctalus leiseri, mopek Barbastella barbastellus, są
wpisane do Polskiej księgi zwierząt zagrożonych wyginięciem (Głowaciński 2002)
Poza tym wszystkie nietoperze w Polsce są objęte ochroną ścisłą na podstawie Aneksu II i III
Konwencji Berneńskiej, Aneksu II Konwencji o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt
(Konwencja Bońska) oraz Porozumienia o Ochronie Nietoperzy w Europie ( Agreement on the
Conservaton of Bats in Europe, EUROBATS), będącym porozumieniem zawartym na podstawie
Konwencji Bońskiej oraz Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w Sprawie Ochrony
Siedlisk Naturalnych oraz Dzikiej Fauny i Flory zwanej Dyrektywą Siedliskową.
W myśl załącznika II Dyrektywy Siedliskowej gatunki takie jak:
podkowiec mały Rhinolophus
hipposideros, podkowiec duży Rhinolophus ferrumequiny, nocek duży Myotis myotis, nocek orzęsiony
Myotis emarginatus, nocek łydkowłosy Myotis dasycneme oraz moper Barbastella barbastellus są objęte
specjalną ochroną. Obecność zgrupowań tych nietoperzy, kwalifikuje ten teren do utworzenia obszaru
Natura 2000.
W 2006 roku Porozumienie o Ochronie Populacji Europejskich Nietoperzy
EUROBATS którego
stronami są wszystkie państwa europejskie w tym Polska, przyjęło rezolucję 5.6 Wind Turbines and Bat
Populations. Przedstawia ona problemy i zagrożenia płynące ze strony turbin wiatrowych. Poza tym
podkreśla konieczność wykonania prawidłowych monitoringów przedrealizacyjnych wchodzących w
skład raportów oddziaływania na środowisko. Procedura sporządzanie raportu OOŚ powinna być
zgodna z prawem krajowym i dyrektywą Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny
wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko.
O tym które elektrownie wiatrowe podlegają sporządzeniu raportu OOŚ decyduje rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 roku w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać
na środowisko.
Na terenie województwa podkarpackiego stwierdzono występowanie 19 gatunków nietoperzy, w
tym 8 gatunków wysokiego ryzyka, które są podstawą do tworzenia obszarów Natura 2000 w Polsce.
Status
według
Polskiej
Czerwonej
Księgi
Zwierząt
Status
według
Dyrektywy
siedliskowej
Występowanie
w województwie
podkarpackim
Zagrożenie
śmiertelnością ze
strony turbin
wiatrowych
Nocek duży
LRnt
Pewne
Niski (+)
Nocek Natterera
LR1c
Pewne
Bardzo niski
Gatunek nietoperza
Nocek łydkowłosy *
EN
VU
Pewne
Niski (+)
Nocek Bechsteina *
NT
VU
Pewne
Bardzo niski
LR1c
Pewne
Niski (+)
Nocek wąsatek
Nocek Brandta
LR1c
Pewne
Niski (+)
Nocek rudy
LR1c
Pewne
Niski (+)
Pewne
Bardzo niski
Mało
prawdopodobne
Bardzo niski
Nocek orzęsiony*
EN
Nocek alcatoe
Mroczek posrebrzany *
LC
LR1c
Wysoce
prawdopodobne
Bardzo wysoki (+
++)
Mroczek pozłocisty *
NT
LR1c
Wysoce
prawdopodobne
Umiarkowany (+
+)
Mroczek późny
LR1c
Pewne
Karlik malutki
LR1c
Pewne
Umiarkowany (+
+)
Wysoki (+++)
Karlik drobny
LR1c
Pewne
Wysoki (+++)
Mało
prawdopodobne
Wysoki (+++)
Pewne
Bardzo wysoki (+
++)
Mało
prawdopodobne
Bardzo wysoki (+
++)
Karlik średni
Karlik większy
LR1c
Borowiec olbrzymi*
Bardzo wysoki (+
++)
Bardzo wysoki (+
++)
Borowiec wielki *
VU
LR1c
Pewne
Borowiaczek *
VU
LRnt
Pewne
Gatunek nietoperza
Status
według
Polskiej
Czerwonej
Księgi
Zwierząt
Status
według
Dyrektywy
siedliskowej
Występowanie
w województwie
podkarpackim
Zagrożenie
śmiertelnością ze
strony turbin
wiatrowych
Gacek brunatny
LR1c
Pewne
Bardzo niski
Gacek szary
LR1c
Pewne
Bardzo niski
VU
Pewne
Niski (+)
Mopek *
DD
Podkowiec mały*
EN
Pewne
Bardzo niski
Podkowiec duży*
LC
Mało
prawdopodobne
Bardzo niski (+)
Tabela 1. Lista gatunków możliwych do stwierdzenia (Sachanowicz i wsp. 2005)
i stwierdzonych (monitoring letni i zimowy) w rejonie województwa podkarpackiego
oraz stopień ich zagrożenia śmiertelnością ze strony turbin wiatrowych (Rydell i wsp.
2010, Rodrigues 2011). (*) - gatunki o podwyższonym statusie ochronnym.
EN – zagrożony, VU – narażony, NT – bliski zagrożenia, DD – niedostateczne dane, LC –najmniejszej
troski, zanotowana śmiertelność w Europie (+) – pojedyncze rekordy, (++) – regularne rekordy, (+++)
−
bardzo liczne rekordy
3. Obszary chronione
wiatrowej.
zlokalizowane
w
pobliżu
planowanej
inwestycji
3.1 Wisłoka z dopływami PLH180052
Odległość obszaru Natura 2000 od najbliższych turbin wynosi około 600 metrów.
3.2 Ostoja Magurska PLH180001
Odległość planowanej inwestycji wiatrowej od obszaru Natura 2000 wynosi
około 4300 metrów.
3.3 Bednarka PLH120033
Odległość planowanej inwestycji wiatrowej od obszaru Natura 2000 wynosi około 7000 metró
3.4 Kościół w Skalniku PLH180037
Odległość planowanej inwestycji wiatrowej od obszaru Natura 2000 wynosi około 5000 metrów.
3.5 Beskid Niski PLB180002
Odległość planowanej inwestycji wiatrowej od obszaru Natura 2000 wynosi około 3500 metrów.
3.6 Łysa Góra PLH180015
Odległość planowanej inwestycji wiatrowej od obszaru Natura 2000 wynosi około 3500 metrów.
3.7 Magurski Park Narodowy
Pod względem geograficznym Magurski Park Narodowy objął swoimi granicami centralną reprezentatywną część Beskidu Niskiego największego mezoregionu polskich Karpat. Zajmuje
powierzchnie 199,6 km2. Obejmuje centralną część Beskidu Niskiego o krajobrazie typowym dla tego
pasma górskiego.
Główna część parku stanowi długi i ciekawie ukształtowany masyw Magury Wątkowskiej ze
szczytem na Wątkowej (847 mm n.p.m), wznoszący się około 480 metrów nad przylegającym od
północy obniżeniem Dołów Jasielsko-Sanockich. Główną rzeka parku jest Wisłoka. W szacie roślinnej
dominują zbiorowiska leśne, które zajmują około 93% powierzchni. Najbardziej rozpowszechniona jest
buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fegetum. Zbiorowiska nieleśne są reprezentowane przez łąki i
pastwiska położone w południowej części. W latach 1997-1999 na terenie parku prowadzone były
badania składu gatunkowego nietoperzy. Obejmowały one sezony letnie i zimowe. W trakcie kontroli
stwierdzono obecność 9 gatunków nietoperzy: podkowca małego Rhinolophus hipposideros, nocka
dużego Myotis myotis , nocka wąsatka Myotis mystacinus, nocka rudego Myotis daubentonii, mroczka
pozłocistego Eptesicus nilssonii, mroczka posrebrzanego Vespertilio murinus, borowca wielkiego
Nyctalus noctula, gacka brunatnego Plecotus auritus i mopka Barbastella barbastellus. (Grzywiński W.
2003).
Odległość planowanej inwestycji wiatrowej od obszaru Natura 2000 wynosi około 3500 metrów.
Mapa 10. Położenie obszaru Natura 2000 względem planowanej inwestycji wiatrowej (czerwone
oznaczenie powierzchni) (geoserwis.gdos.gov.pl)
3.8 Rezerwat Kornuty
Odległość planowanej inwestycji wiatrowej od obszaru Natura 2000 wynosi około 10 000 metrów.
4. Wpływ planowanej inwestycji wiatrowej na obszary chronione
Najbliżej planowanych turbin wiatrowych jest położony obszar Natura 2000 Wisłoka z dopływami.
Jest to obszar siedliskowy, którego przedmiotem ochrony są głównie ryby, ssaki i rośliny związane z
rzeką. Przedmiotem ochrony nie są nietoperze. Jednak trzeba wziąć pod uwagę to, że wszystkie ciągi
komunikacyjne, w tym rzeki stanowią ważny korytarz migracyjny dla nietoperzy. Bez dokładnych badań
chiropterofauny nie będzie wiadomo, czy planowana inwestycja wiatrowa nie zaburzy ciągu
komunikacyjnego na rzece Wisłoka. Najbliżej, czyli w odległości od 580-710 metrów od rzeki maja być
zlokalizowane trzy turbiny zaznaczone na poniższej mapie.
Wisłoka płynie przy obszarze Natura 2000 Kościół w Skalniku, w którym znajduje się kolonia
nocka dużego Myotis myotis. Nocki duże pokonują podczas migracji trasę od 50-200 km. Jeżeli do tych
celów wykorzystują rzekę, to trzy najbliżej położone turbiny mogą stanowić dla nich barierę.
Mapa 12. Położenie trzech turbin (czerwone oznaczenie) mogących zaburzyć szlak komunikacyjny na
rzece Wisłoka. (geoserwis.gdos.gov.pl)
Do otuliny Magurskiego Parku Narodowego, od najbliżej położonej turbiny wiatrowej jest około
900 metrów. Chiropterofauna parku jest bardzo dobrze poznana. Największym i najważniejszym
zimowiskiem w okolicy jest jaskinia Mroczna w Rezerwacie Kornuty (odległośc około 10 km). Przez
miejscowość Pielgrzymka przepływa niewielka rzeczka Pachniączka będąca dopływem Kłopotnicy a
później Wisłoka. Źródła rzeczki znajdziemy w lasach parku narodowego. Brakuje informacji o
prawdopodobnym wykorzystywaniu Pachniączki, jako szlaku komunikacyjnego między lasem a większą
rzeką Wisłoka. Nie można wykluczyć, że stanowi ona ważne miejsce migracji nietoperzy na tym
obszarze. Jedna z turbin, mająca stanąć najbliżej Pielgrzymki, może stanowić barierę dla osobników
lecących do rzeki Wisłoka.
Mapa 13. Położenie turbiny (czerwone oznaczenie)mogącej zaburzyć szlak komunikacyjny na rzeczce
Pachniączce. (geoserwis.gdos.gov.pl)
4.1 Wpływ planowanej inwestycji wiatrowej na poszczególne gatunki nietoperzy.
Nocek duży Myotis myotis jest największym krajowym nietoperzem. Jest gatunkiem
wymienionym w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, będącej podstawą tworzenia obszarów Natura
2000. Według czerwonej listy IUCN, w skali europejskiej posiada status Lr: nt, czyli niższego ryzyka,
bliskie zagrożeniu.
Nocek duży lata dość wolno i nisko nad ziemią do około 10 metrów. Wykorzystują żerowiska odległe o
1,5-25 km od swoich kryjówek dziennych. Nocek duży żeruje przeważnie w lasach i na ich obrzeżach, w
parkach, sadach lub na terenach będących mozaiką obszarów leśnych i rolniczych. Odbywa sezonowe
krótkie i średniodystansowe wędrówki
(od 50-200 km) między schronieniami letnimi a zimowymi
(Sachanowicz, 2005). Od jakiegoś czasu liczba nocków dużych zaczyna się zmniejszać. Skutkiem
wahań liczebności są nieprawidłowe remonty budynków i zmniejszenie liczby odpowiednich i ciepłych
strychów. Głównym zagrożeniem dla nocków dużych spowodowanych posadowieniem turbin wiatrowych
może być utrata miejsc żerowania oraz szlaków komunikacyjnych pomiędzy kryjówkami letnimi a
żerowiskami i miejscami hibernacji zimowej.
Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros ( Gatunek wpisany na Czerwona Listę UE w
kategorii VU (gatunek wysokiego ryzyka, narażony na wyginięcie) a w Polsce do kategorii EN (gatunek
bardzo wysokiego ryżyka, silnie zagrożony wyginięciem). Poza tym wymieniony w Załączniku II i IV
Dyrektywy Siedliskowej będącej podstawą utworzenia obszarów Natura 2000. Głównym zagrożeniem
dla podkowca małego jest ubywanie kryjówek wykorzystywanych przez kolonie rozrodcze, niepokojenie
nietoperzy w zimowiskach oraz zmiany i fragmentacja żerowisk.
Dużym problemem w wykrywaniu aktywności podkowców w terenie jest mały zasięg emisji
ultradźwięków, będące często niesłyszalne przez detektor z odległości większej niż 5 metrów. Często są
niesłyszalne jeśli mikrofon nie jest ustawiony bezpośrednio na lecącego nietoperza (Sachanowicz,
Ciechanowski
2005).
Dlatego
podczas
monitoringu
przedrealizacyjnego,
w
trakcie
nagrań
detektorowych, aktywność tego gatunku może zostać nie stwierdzona przez niski zasięg echolokacyjny.
Dlatego należy wykluczyć wszystkie planowane lokalizacje turbin wiatrowych mogących znajdować się w
promieniu 5 km od stwierdzonej kolonii rozrodczej nietoperzy.
5. Konieczność przeprowadzenia monitoringu przedrealizacyjnego
Wszystkie opinie i raporty dotyczące farmy wiatrowej Osiek, zostały przedstawione w roku 2007,
czyli przed pojawieniem się Tymczasowych wytycznych dotyczących oceny oddziaływania elektrowni
wiatrowych na nietoperze.
Zgodnie z art.33 ust. 3 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody „ Projekty planów i
projekty zmian do przyjętych planów oraz planowanie przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio
związane z ochroną obszarów Natura 2000 lub obszarów, o których mowa w ust. 2, lub nie wynikają z
tej ochrony, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać, wymagają przeprowadzenia
postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko na zasadach określonych w ustawie z dnia
27 kwietnia 2001 r-Prawo ochrony środowiska”.
Na skutek niewielkich odległości, pomiędzy planowanymi turbinami wiatrowymi a obszarami
Natura 2000 istnieje konieczność przeprowadzenia monitoringu sprawdzającego wpływ inwestycji na
gatunki zwierząt, stanowiących przedmiot ochrony Natura 2000, w tym przypadku nietoperzy.
Ponieważ na obszarach chronionych, stwierdzono obecność gatunków zagrożonych wyginięciem
w skali europejskiej, należy przeprowadzić pełen monitoring przedrealizacyjny wpływu elektrowni
wiatrowej na poszczególne nietoperze.
Nagrania oraz analiza danych powinny zostać przeprowadzone zgodnie z Tymczasowymi
wytycznymi dotyczącymi oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II, grudzień
2009)
Na
terenie
planowanej
inwestycji
wiatrowej
istnieje
kilka
prawdopodobnych
miejsc
przemieszczania się nietoperzy, które trzeba koniecznie sprawdzić podczas pełnego monitoringu (Mapa
14)
Mapa 14. Prawdopodobne szlaki przemieszczania się nietoperzy na obszarze planowanej farmy
wiatrowej. (geoserwis.gdos.gov.pl)
Należy sprawdzić w jakim stopniu nietoperze wykorzystują rzekę Wisłokę, jako miejsce migracji.
Koniecznie trzeba zbadać, w jakiej odległości od rzeki nietoperze żerują i czy trzy najbliższe turbiny nie
będą stanowić dla nich zagrożenia.
Ważnym ciągiem komunikacyjnym może być rzeczka Pachniączka. Ponieważ nie było
przeprowadzonego monitoringu przedrealizacyjnego, nie wiemy czy osobniki wykorzystują ją jako szlak
komunikacyjny i czy turbina najbliżej Pielgrzymki nie będzie zagrażać populacji.
Turbiny najbliżej Zawadki Osieckiej, maja być zlokalizowanie na terenie wilgotnym, wzdłuż
kanałów melioracyjnych. Konieczne jest przeprowadzenie nasłuchów w celu sprawdzenia czy nietoperze
przemieszczają się kanałami na miejsce żerowania.
Ponadto nie ma żadnych danych literaturowych dotyczących aktywność osobników na terenie
gminy Osiek Jasielski. Na terenie gminy znajduje się kilka cerkwi mogących stanowić schronienie dla
podkowców małych i nocków dużych, gatunków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, zagrożonych
wyginięciem.
6. Wnioski
Elektrownie wiatrowe mogą stanowić zagrożenie dla populacji nietoperzy na poziomie regionalnym,
ogólnokrajowym a nawet międzynarodowym. Tego typu inwestycje mogą negatywnie oddziaływać na
nietoperze na poszczególnych etapach inwestycji.
Podczas budowy turbin wiatrowych może dojść do utraty żerowisk poprzez wycinkę drzew, zaburzanie
korytarzy i tras przelotów. Hałas emitowany przez sprzęt budowlany może odstraszać nietoperze.
Badania pokazały (Bach 2001) (Brinkmann 2006), że turbiny wiatrowe mogą odstraszać
nietoperze, ograniczać ich miejsce żerowania a nawet powodować efekt bariery na większym obszarze.
Najwięcej kolizji notuje się w okresie wiosennych tras przelotowych i w okresie jesiennych wędrówek.
Poza tym zauważono, że duża liczba martwych nietoperzy, znalezionych pod turbinami wiatrowymi, nie
zginęła z powodu uderzenia łopaty, ale w skutek podciśnienia wytwarzanego przy rotorze. O efekcie
barotraumy pisał Baerwald (2008). Osobniki odnalezione pod turbinami nie posiadały żadnych
uszkodzeń mechanicznych na ciele. Po przeprowadzeniu sekcji, okazało się że osobniki miały popękane
pęcherzyki płucne w skutek dużych wahań ciśnienia powietrza.
Ponadto wokół gondoli mogą gromadzić się owady, przyciągane ciepłem emitowanym przez
wirnik oraz światłem gondoli. Zaobserwowano, że niektóre nietoperze wykorzystują to jako okazję do
żerowania, ulegając w ten sposób kolizji. Inwestorzy powinni rozważyć umiejscowienie elektrowni
wiatrowych poza wąskimi trasami wędrówki nietoperzy oraz miejscami koncentracji na żerowanie, rozród
i odpoczynek. Wokół ważnych schronień o znaczeniu narodowym i regionalnym można utworzyć strefy
buforowe.
Należy uwzględnić obecność środowisk, które mogą być wykorzystanie przez nietoperze, na
przykład lasów, terenów podmokłych i pasów zakrzaczeń, oraz cech siedliska takich jak występowanie
pojedynczych
drzew,
zbiorników
wodnych
i
cieków
wodnych.
Ich
obecność
zwiększy
prawdopodobieństwo żerowania nietoperzy na danym obszarze. Środowiska otwarte są mniej istotne dla
żerowania, ale mogą stanowić trasy przemieszczania się bądź wędrówki (Rodrigues, Bach. 2008).
Planowana inwestycja wiatrowa w gminie Osiek ma obejmować budowę dziesięciu turbin
wiatrowych. Ponieważ nie został przeprowadzony żaden monitoring, trudno oceniać skalę aktywności
nietoperzy na tym obszarze. Tymczasowe wytyczne dotyczące oddziaływania elektrowni wiatrowych na
nietoperze dokładnie wytyczają dozwoloną granicę turbin wiatrowych. Należy stawiać turbiny 200
metrów od granic lasów i niebędących lasem skupień drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej oraz na
obszarach Natura 2000 chroniących nietoperze lub w ich sąsiedztwie w odległości nie mniejszej niż 1
km od znanych kolonii rozrodczych i zimowisk nietoperzy z gatunków będących przedmiotem ochrony
na danym obszarze.
Kosztowna inwestycja, jak posadowienie turbin wiatrowych nie jest inwestycją na parę lat, lecz
zdecydowanie na dłuższy okres czasu. Po posadowieniu turbin wiatrowych, podczas przeprowadzania
monitoringu porealizacyjnego, może się okazać, że nietoperze aktywnie wykorzystują ten obszar.
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 14 kwietnia 204 roku, art. 52 mówi, że
w stosunku do dziko
występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą
być wprowadzone następujące zakazy: niszczenia ich siedlisk i ostoi oraz umyślnego płoszenia i
niepokojenia. Jeżeli w cerkwiach niedaleko turbin wiatrowych są zlokalizowane kolonie rozrodcze
nietoperzy lub jeżeli obszar ten jest wykorzystywany jako miejsce żerowania czy migracji, może dojść do
odstraszania nietoperzy przez pracujące turbiny.
Na podstawie art. 127 pkt 2 ustawy o ochronie
przyrody, kto narusza zakazy obowiązujące w stosunku do roślin, zwierząt lub grzybów objętych
ochroną gatunkową, podlega karze aresztu albo grzywny. Art. 128 mówi, że w
razie ukarania za
wykroczenie określone w art. 127 sąd może orzec przepadek przedmiotów służących do popełnienia
wykroczenia lub przestępstwa oraz obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego, a jeśli obowiązek taki
nie byłby wykonalny - nawiązkę do wysokości 10 000 złotych na rzecz organizacji społecznej działającej
w zakresie ochrony przyrody lub właściwego, ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia lub
przestępstwa, wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Źródła danych
•
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jednolity Dz.U. z 2008r. Nr
25, poz.150).
•
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. (tekst pierwotny Dz.U. z 2004r. Nr 92,
poz.880).
•
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
(tekst pierwotny Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227).
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących roślin objętych ochroną. (Dz. U. Nr 168, poz. 1764).
•
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237
•
Porozumienie o ochronie nietoperzy w Europie, podpisane w Londynie dnia 4 grudnia 1991 r.
(Dz. U. nr 96 poz.1112 z dnia 3 grudnia 1999 r.)
•
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych
oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992, str. 7)
•
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko
•
Baerwald E.F., D’Amours G.H., Klug B.J., Barclay R.M.R. 2008. Barotrauma is a
significant cayse of bat fatalities at wind turbines. Current Biology Vol. 18, 16: 695-696.
•
Brinkmann R. 2006. Survey of possible operational impacts on bats by wind facilities in Southern
Germany. Administrative district of Freiburg – Department 56
•
Conservation and Landscape Mangement. Gundelfingen, Germany.
•
Dietz C., von Helversen O.,Nill D. 2009. Nietoperze Europy. Wydawnictwo Multico Warszawa.
•
Durr T. 2002. Fledermause als Opfer von Windkraftanlagen in Deutschland. Nyctalus,8(2):115118.
•
Głowaciński Z. 2002. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
•
Grzywiński W. 2003. Chiropterofauna Magurskiego Parku Narodowego. Nietoperze IV,2
Piksa K.,Gubała W. 2012. Fauna nietoperzy Jaskini Mrocznej (Rezerwat Kornety, Beskid Niski).
Roczniki Bieszczadzkie 2012 (20), str. 134–145
•
Rodrigues L., Bach L., Doubourg-Savage M., Goodwin J., Harbusch C. 2008.
Guidelines for consideration of bats in wind farm projects. EUROBATS, Publication Series No. 3
(English version). EUROBATS Secretariat, Bonn, Germany ss: 51.
•
Sachanowicz K. & Ciechanowski M. 2005. Nietoperze Polski. Wydawnictwo Multico Warszawa.
•
Węgiel A., Paszkiewicz R., Szkudlarek R. 2001. Nietoperze Beskidu Wyspowego, Beskidu
Sądeckiego, Beskidu Niskiego i Pogórza Karpackiego – letnie schronienia w budynkach.
Nietoperze II,1.
•
natura2000.gdos.gov.pl/
•
geoportal.gov.pl