Nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych

PRAWO NA CO DZIEŃ
Nowelizacja Kodeksu
Spółek Handlowych
(omówienie wybranych zmian)
Ustawa z 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy Kodeks
spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw weszła
w życie 15 stycznia br. Praktyka wymogła szereg zmian,
co doprowadziło do nowelizacji kodeksu po trzech latach
obowiązywania. Innym aczkolwiek równie ważnym powodem nowelizacji była potrzeba dostosowania kodeksu
spółek handlowych do przepisów prawa unijnego. W artykule omawiamy najważniejsze zmiany.
Najważniejsze zmiany jakie wprowadza nowela:
– Złagodzone zostają warunki poddania jednoosobowych
spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nadzorowi notarialnemu w zakresie składania oświadczeń woli.
– Regulacja przekształcenia spółek cywilnych w spółki
jawne.
– Usuwa się kolizje przepisów kodeksu w zakresie regulacji
dotyczącej spółek „w organizacji” z przepisami Prawa
działalności gospodarczej.
– Sprecyzowane zostają przepisy dotyczące łączenia i podziału spółek.
– Wprowadza się nowe instytucje, jak np. warranty subskrypcyjne.
– Uproszczono niektóre procedury dotyczące sposobu
zawiadamiania o zgromadzeniach wspólników oraz
zasad protokołowania tych zgromadzeń.
2. Andrzej Herbert – Wprowadzenie do Kodeksu spółek
handlowych, Warszawa 2003
3. Nowelizacja Spółek Handlowych – Vademecum
Rzeczpospolitej, Nr 96 z dnia 9 lutego 2004
Doprecyzowano także zasady zawierania umów spółki
jawnej z jednoosobowymi przedsiębiorcami. Dotychczas
przepisy można było interpretować w ten sposób, że odpowiedzialność zawierającego umowę dotyczyła każdego
przedsiębiorstwa nowego wspólnika. Nowelizacja sytuację tę wyjaśnia. Każdy kto zwiera umowę spółki jawnej
z przedsiębiorcą jednoosobowym, który wniósł do spółki
przedsiębiorstwo, odpowiada za zobowiązania przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia
spółki (art. 33 k.s.h.).
Inaczej też uregulowano sprawę udziału kapitałowego
wspólników. Do tej pory przepisy przewidywały określenie udziału kapitałowego w umowie spółki. Po nowelizacji
udział kapitałowy wspólnika ma odpowiadać wartości rzeczywiście wniesionego wkładu (art. 50 k.s.h.).
Spółka partnerska
SPÓŁKI OSOBOWE
Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez
wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego
zawodu w spółce pod własną firmą.
Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółka handlową.
Jedyną zmianą dotyczącą spółek partnerskich jest poszerzenie kręgu osób uprawnionych do zawiązania takiej spółki.
Spółkę partnerską mogą teraz tworzyć również inżynierowie
budownictwa (art. 88 k.s.h.).
Spółka jawna
Najważniejszą zmianą dotyczącą spółki jawnej jest wprowadzenie art. 25’ k.s.h., zgodnie z którym spółka jawna
powstaje z chwilą wpisu do rejestru, a osoby które działały
w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem
do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania
odpowiadają solidarnie.
Oznacza to, że wierzyciel nie musi najpierw doprowadzić
do egzekucji z majątku samej spółki. Może od razu żądać
spełnienia należnego świadczenia przez wspólnika.
26
Źródła:
1. Kodeks spółek handlowych, ustawa z dnia 15 września
2000 (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.)
VITAMINA C++ 2/2004
Spółka komandytowa
Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu
prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której
wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden
wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz),
a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
W przepisach dotyczących spółki komandytowej nie zmieniło się nic. Należy tylko pamiętać o nowelizacjach przepi-
PRAWO NA CO DZIEŃ
sów dotyczących spółki jawnej, ponieważ są one stosowane
również do spółki komandytowej.
miesięcy, zmiany te tracą moc (art. 256 § 3 w zw. z art. 196
k.s.h.).
Spółka komandytowo-akcyjna
Oświadczenia wspólników
Zmiana dotycząca spółki komandytowo-akcyjnej jest
jedna. Przepisy regulujące działanie spółki komandytowej określają sytuację komandytariusza, czyli wspólnika,
którego odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości
określonej w umowie spółki. Komandytariusze natomiast
nie pojawiają się w spółce komandytowo-akcyjnej. Spółkę
taką tworzą komplementariusze (którzy odpowiadają za
zobowiązania spółki bez ograniczenia) i akcjonariusze
(którzy nie odpowiadają za zobowiązania spółki w ogóle).
W zakresie stosunku między tymi podmiotami znowelizowany art. 126 k.s.h. odsyła do przepisów o spółce jawnej,
a nie do przepisów o spółce komandytowej, tak jak to było
dotychczas.
SPÓŁKI KAPITAŁOWE
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Udziały w spółce
Dotychczas kodeks spółek handlowych zabraniał tworzenia
udziałów o wartości mniejszej niż 500 zł, dzięki nowelizacji
minimalna wartość udziału została obniżona do kwoty 50 zł
(art. 154 § 2 k.s.h.). Minimalny kapitał zakładowy pozostawiono w nie zmienionej wysokości 50 000 zł.
Kompetencje wspólników
Nowelizacja zwiększyła kompetencje wspólników spółki
(art. 228 k.s.h.):
1) zgody wspólników wymaga zawarcie przez spółkę umowy koncernowej czyli przewidującej zarządzanie spółką
zależną lub przekazywanie przez nią zysku spółce dominującej,
2) uchwały wspólników wymaga oprócz nabycia albo zbycia
należącej do spółki nieruchomości, także ustanowienie
na rzecz spółki lub zbycie przysługującego jej użytkowania wieczystego.
Liczenie głosów
Zmienił się sposób liczenia głosów w przypadku udziałów
o nierównej wartości. Nowe przepisy stanowią, że na każde
10 zł wartości nominalnej udziału przypada jeden głos – do
tej pory na każde 100 zł (art. 242 § k.s.h.).
Poczta elektroniczna
Nowością jest możliwość zwołania zgromadzenia wspólników za pomocą poczty elektronicznej. Jedynym warunkiem jest wyrażenie wcześniejszej zgody przez wspólnika
oraz podanie przez niego adresu na który należy wysłać
zawiadomienie (art. 238 k.s.h.). Zlikwidowano natomiast
wymóg pisemnego potwierdzania odbioru zawiadomień
o zwołaniu zgromadzenia.
Zmiana umowy
Uchwała w sprawie zmiany umowy spółki nie wymaga
teraz aktu notarialnego, a jedynie sporządzonego przez
notariusza protokołu (art. 255 § 3 k.s.h.). Nowością też
jest przepis, który stanowi, że jeśli zmiany umowy spółki
nie zostały zgłoszone do sądu rejestrowego w ciągu sześciu
Po nowelizacji k.s.h., formy aktu notarialnego wymagają nie
tylko oświadczenia o objęciu nowych udziałów, ale także
oświadczenia o objęciu podwyższenia wartości udziałów już
istniejących (art. 258 § 2 k.s.h.).
Likwidacja spółki
Nowelizacja zmieniła zasady likwidacji spółki z o.o. Sprawozdanie likwidacyjne należy przygotować na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po
zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Zgromadzenie
wspólników zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania
likwidacyjnego nie musi się już odbywać po zakończeniu
likwidacji (art. 288 k.s.h.).
Jednoosobowe spółki z o.o.
Spółki jednoosobowe to takie, w których wszystkie udziały
przysługują jednemu wspólnikowi. Do tej pory kiedy taki
wspólnik chciał złożyć swojej spółce oświadczenie woli
(np. sprzedać jej samochód), musiał je spisać i udać się
do notariusza w celu poświadczenia podpisu pod swoim
oświadczeniem. Po nowelizacji, ma tylko obowiązek spisania swojego oświadczenia woli, a obowiązek notarialnego
poświadczenia podpisów pozostaje jedynie w przypadku
czynności przekraczających zakres zwykłych czynności
spółki.
Spółka akcyjna
Koszty założenia spółki
Usunięto przepis nakazujący, by koszty założenia spółki
były ustalane na dzień zawiązania spółki, co ma eliminować
wskazywanie fikcyjnych kosztów, w celu sprostania wymogom formalnym (art. 304 § 1 k.s.h.).
Wartość akcji
Obniżono minimalną wartość nominalną akcji do jednego
grosza w miejsce jednego złotego (art. 308 § 2 k.s.h.).
Zysk do podziału
Zgodnie z nowymi przepisami dotyczącymi podziału zysku,
do zwiększeń zysku przeznaczono do podziału niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które
mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Usunięto
zakaz wypłaty dywidendy z kapitałów rezerwowych utworzonych nawet w tym celu, jeżeli powstały wcześniej niż 3
lata przed podziałem.
Zakaz poleceń
Rozszerzono zakaz wydawania poleceń członkom zarządu
w prowadzeniu spraw spółki przez inne organy. Uchylono
art. 382 § 2, a zakaz wydawania poleceń został przeniesiony z przepisów dotyczących nadzoru do przepisów
o zarządzie.
Rada Nadzorcza
Zmieniła się minimalna liczba członków rady nadzorczej
spółki publicznej do co najmniej 5 osób (art. 385 k.s.h.).
VITAMINA C++ 2/2004
27
PRAWO NA CO DZIEŃ
Zmiana ta ma ułatwić wybór członków rady grupami, który
był utrudniony ze względu na wysoki próg akcji.
Walne zgromadzenie
Zwiększono kompetencje walnego zgromadzenia do wydawania upoważnienia spółce instytucji finansowej na obrót
akcjami własnymi (art. 393 k.s.h.).
Natomiast zawarcie przez spółkę umowy koncernowej musi
być poprzedzone uchwałą walnego zgromadzenia u obu
kontrahentów.
Czynności prawne jedynego akcjonariusza
Istotne zmiany dotyczą czynności prawnych dokonywanych
ze spółką przez jedynego akcjonariusza lub w przypadku
gdy wszystkie akcje przysługują jedynemu akcjonariuszowi i spółce. Wprowadzono podział na czynności zwykłego
zarządu i przekraczające ten zakres. W stosunku do pierwszych ustanowiono wymóg formy pisemnej, a do drugich
– formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi
(art. 303 k.s.h.).
Sprawozdanie likwidacyjne
Po nowelizacji sprawozdanie likwidacyjne będzie sporządzane na dzień poprzedzający podział między akcjonariuszy
majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu
wierzycieli (art. 476 k.s.h.). Do tej pory sporządzano takie
sprawozdanie na dzień zakończenia likwidacji.
Warranty subskrypcyjne
W ramach nowelizacji wprowadzono do kodeksu nową
instytucję: warranty subskrypcyjne. Jest to jeden z nowych
typów papierów wartościowych. Definicja warrantów brzmi:
„W celu podwyższenia kapitału zakładowego zgodnie
z przepisami niniejszego rozdziału (tzn. „Kapitał docelowy”
– przyp. autor) spółka może emitować papiery wartościowe imienne lub na okaziciela uprawniające ich posiadacza
do zapisu lub objęcia akcji, z wyłączeniem prawa poboru
(warranty subskrypcyjne)” (art. 453 § 2 k.s.h.).
Uchwała o emisji warrantów subskrypcyjnych powinna
określać:
• uprawnionych do objęcia warrantów,
• cenę emisyjną lub sposób jej ustalenia, jeśli warranty
mają być odpłatne,
• liczbę akcji przypadających na jeden warrant,
• termin wykonania prawa z warrantu, z tym ze nie może
on być dłuższy niż 10 lat.
PRZEKSZTAŁCENIA SPÓŁEK
Na mocy przepisów Kodeksu spółek handlowych, spółki
mogą być przekształcone w inne spółki handlowe. Spółki
kapitałowe mogą także się łączyć między sobą oraz ze
spółkami osobowymi; spółki osobowe mogą się łączyć
tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej.
Spółkę kapitałową można podzielić na dwie albo więcej
spółek kapitałowych. Nie jest dopuszczalny podział spółki
akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości. Spółki osobowe nie podlegają podziałowi.
28
VITAMINA C++ 2/2004
Przekształcanie spółki
• Nowelizacja jasno określa, że dniem przekształcenia
jest dzień wpisania do rejestru spółki przekształconej
(art. 552 k.s.h.).
• Kapitał zakładowy przekształconej spółki kapitałowej
nie może być niższy niż spółki przekształcanej (art. 577
§ 1 pkt 4 k.s.h.).
• Osoby działające za spółkę przekształcaną odpowiadają
solidarnie wobec spółki, wspólników oraz osób trzecich
za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem,
sprzecznym z prawem albo postanowieniami umowy
lub statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy (art. 568
§ 1 k.s.h.).
Podział spółki
• Wprowadzone zmiany wykluczają stosowanie do podziału spółek przepisów o wkładach niepieniężnych.
• Zmieniły się również zasady zabezpieczenia przy podziale spółki roszczeń wierzycieli. Rozszerzono krąg
uprawnionych, od tej pory wierzyciele spółki dzielonej
mają takie same prawa jak wierzyciele spółki przejmującej (art. 546 § 2 k.s.h.).
Łączenie spółek
• Zgodnie z nowelizacją przy łączeniu spółek z udziałem
instytucji finansowej, koncesje zezwolenia i ulgi nie
przejdą na nią, jeżeli organ, który je wydał sprzeciwi
się temu w ciągu miesiąca od dnia ogłoszenia planu
połączenia (art. 494 § 5 k.s.h.).
• Uproszczono również łączenie spółek z których jedna
dysponuje co najmniej 90-procentowym udziałem kapitałowym w drugiej (art. 516 § 1 k.s.h.).
• Sprecyzowano wyjątki od zasady, która mówi o tym, że
w połączeniu, w którym biorą udział tylko i wyłącznie
spółki osobowe, nie jest wymagane sporządzanie planu
przekształcenia. Wyjątki mają miejsce zarówno wówczas, gdy w wyniku takiego połączenia powstaje spółka
akcyjna albo komandytowo-akcyjna, jak i w sytuacji gdy
zażąda sporządzenia planu – w odpowiednim terminie
– którykolwiek ze wspólników (art. 517 § 2 w zw. z art.
520 k.s.h.).
Przekształcenie spółki cywilnej w jawną
Złagodzono wymogi dotyczące procedury obowiązkowego
przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną. Po nowelizacji spółka musi w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych
osiągnąć przychody netto w wysokości co najmniej 800 tys.
euro (dotychczas 400 tys. euro).
Spółka jawna wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki
spółki cywilnej, co oznacza, że nie dochodzi do likwidacji
działalności, lecz tylko do przekształcenia.
Zmieniony został również termin złożenia obowiązkowego
wniosku o wpis spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców
(KRS). Powinno to nastąpić w ciągu 3 miesięcy (dotychczas
7 dni) od zakończenia drugiego roku obrotowego (art. 26
k.s.h.). Zgłoszenie składają wszyscy wspólnicy.
Robert Zugaj
[email protected]