Ludzie ludziom _A4_2016.indd - MŁODZIEŻOWY DOM KULTURY

Jerzy Maria Ulatowski
były więzień KL Auschwitz, nr obozowy 192823
Urodził się 15.04.1931 w Warszawie. Po wojnie przepracował
zawodowo 52 lata, w tym ponad
40 lat w centralach handlu zagranicznego. Swoją pracą przyczynił
się do uzyskania przez Polskę
kilkunastu milionów dolarów zysku
z eksportu polskich narzędzi.
W latach 50-tych podjął
studia medyczne w Warszawie,
które musiał przerwać z powodu
powołania do odbycia zastępczej
służby wojskowej w kopalni
„Wujek” w Katowicach. Była to
służba przewidziana w tamtym
okresie dla „wrogów” Polski
Ludowej. Po zwolnieniu z wojska,
skończył studia w Szkole Głównej
Służby Zagranicznej w Warszawie.
Praca społeczna: od 1991 –
członek, następnie sekretarz, a od 2000 roku do nadal Prezes Zarządu
Głównego Stowarzyszenia Więźniów – Byłych Dzieci Hitlerowskich
Obozów Koncentracyjnych, od 2004 roku członek Międzynarodowego
Komitetu Oświęcimskiego, od 2004–2010 członek Prezydium Polskiej
Unii Ofiar Nazizmu.
Za wybitne osiągnięcia w życiu zawodowym i społecznym został
odznaczony między innym krzyżami: Oficerskim i Kawalerskim Orderu
Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oświęcimskim,
medalem „Pro Memoria”.
W 1942 roku jego wuj Roman Goździalski, mieszkający w Kutnie,
trafił do obozu w Birkenau. Jerzy mieszkał z mamą Zofią w Warszawie
i miał wówczas 11 lat a siostra Hanna 9. Tak często jak to było możliwe,
matka wysyłała wujowi paczki z żywnością. Nikt z nich nie przypuszczał,
że zaledwie dwa lata później wszyscy troje podzielą jego los. Do
Auschwitz trafili pierwszym transportem z Powstania Warszawskiego
12 sierpnia 1944 roku. Kiedy po kilkunastu godzinach jazdy wagonami
towarowymi z Pruszkowa, ich transport dotarł do Auschwitz-Birkenau
i cała kolumna ruszyła z rampy w stronę sauny, mama, widząc płomienie
nad kominami krematorium, była jedną z nielicznych osób świadomych
tego, co może ich spotkać. Głośno wywoływała numer obozowy
wujka, prosząc o powiadomienie go o ich przyjeździe transportem
z Warszawy. W wyniku wstrząsających przeżyć, tuż po przekroczeniu
bramy obozu, zanim oddzielono go od niej i siostry – mama doznała
ataku serca. Więzień – lekarz i powiadomiony o tym wuj, uratowali jej
życie zastrzykiem.
Wuj pełnił w obozie funkcję tzw. rejestratora zmarłych, co
umożliwiało mu przemieszczanie się po terenie obozu. To również wuj
odnalazł trzynastoletniego Jerzego, leżącego samotnie pod barakiem
w obozie męskim i dzięki swoim znajomościom zdołał ulokować
go na rewirze (izbie chorych), gdzie wracał jeszcze dwukrotnie. We
wrześniu 44 roku był świadkiem selekcji z udziałem doktora Mengele.
Dwóch dorosłych Żydów, jego towarzyszy z jednej pryczy zostało
wyselekcjonowanych – przeznaczonych na śmierć. Jeden z nich
podszedł do Jerzego, mówiąc: Żegnaj. Nazywam się Pański. Jeżeli
uda ci się stąd wydostać, opowiedz, co ze mną się stało. Masz tu moją
szczoteczkę do zębów, mnie już nie będzie potrzebna…Najdalej za dwie
godziny wyfrunę stąd do nieba przez komin. Jerzy Ulatowski do końca
życia będzie pamiętał szczoteczkę Pańskiego.
Innym razem, z powodu obustronnego zapalenia ucha środkowego,
pielęgniarz wieczorem zrobił mu
okład na uszy z ichtiolu i owinął
głowę papierem toaletowym. To był
„bandaż”. Kiedy rano otworzył oczy,
jego towarzysze szpitalni, pochyleni
nad nim, wskazywali ze śmiechem
jego głowę. Okazało się, że w nocy,
zwabiony zapachem ichtiolu, szczur
wygryzł w papierze toaletowym dziurę i pożarł „opatrunek”. Wyjątkowo
mocno spał tej nocy. Nic nie czuł.
Wujowi zawdzięcza też wycofanie
go w ostatniej chwili z tzw. marszu
śmierci, w którym wuj poszedł,
a którego młody więzień na pewno
by nie przeżył. Kilka dni później
udało mu się, wykorzystując brak
prądu w drutach, przedostać na obóz
kobiecy i po prawie półrocznej rozłące spotkać się z matką i siostrą.
20 stycznia 1945 roku – wszyscy troje zdołali uciec poza teren obozu
w Brzezince. Na ośnieżonych polach, w stanie całkowitego wyczerpania,
znalazł ich osiemnastoletni chłopiec – Kazimierz Baraniak. Niosąc
wyczerpaną siostrę Hannę na plecach, zaprowadził ich do swoich rodziców
w Brzeszczach. Górnicza rodzina Baraniaków przyjęła ich pod swój dach,
ryzykując życiem i dzieląc się z nimi wszystkim, co posiadała. W taki
właśnie sposób nieznana rodzina włączyła się z wielkim poświęceniem
w łańcuch pomocy.
Kiedy po kilku tygodniach i wyzwoleniu tego terenu wrócili do
Warszawy, zastali tam tylko gruzy i zgliszcza swojego mieszkania. Mama
została w Warszawie, a Jerzym i siostrą Hanną zaopiekowała się żona
wuja w Kutnie. Wuj powrócił w czerwcu 1945 roku, kiedy stracili już
nadzieję na jego ocalenie. Przeżyli wszyscy.
Od dwudziestu kilku lat prezentuje swoje wspomnienia z obozowej
gehenny dorosłym i młodzieży, często z nieżyjącym już Augustem
Kowalczykiem. Tych spotkań było kilkadziesiąt od 2006 – 2014 roku.
Wzięło w nich udział ponad 3000 słuchaczy, którzy długi czas pozostawali
pod wrażeniem relacji świadka czasu. Dodatkowym walorem tych imprez
była prezentacja multimedialna, na którą składały się m. innymi autentyczne
zdjęcia z tamtego czasu. W ramach współpracy z Towarzystwem Opieki nad
Oświęcimiem Jerzy Ulatowski bardzo aktywnie popularyzuje kolejne edycje
Międzynarodowego Konkursu Plastycznego „Ludzie ludziom zgotowali ten
los” organizowanego przez Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 im. Artystów
Rodu Kossaków w Tychach. Zdobywa fundusze na realizację tego projektu,
bierze udział w pracach jury oraz składa osobiste relacje z pobytu w obozie
jako świadek czasu, o którym traktuje ten konkurs. W roku 2006 z jego
inicjatywy powstał wstrząsający film dokumentalny „My, dzieci z lagrów”,
zawierający relacje jedenastu byłych więźniów KL Auschwitz, którzy byli
dziećmi, kiedy zostali deportowani do obozu. Premiera filmu odbyła się
w Tychach dla 500 osobowej widowni. W 2007 roku pan Jerzy Ulatowski
podarował 115 kopii tego filmu jako nagrody i wyróżnienia w konkursie
Ludzie ludziom zgotowali ten los. Prezes Jerzy Ulatowski organizuje co
roku pielgrzymki b. więźniów do Auschwitz z okazji kolejnych rocznic
wyzwolenia obozu. W roku 2010 organizował uroczystości związane z 70
rocznicą pierwszego transportu Polaków do obozu.
Jego działania cechuje głęboki patriotyzm i przywiązanie do narodowej
tradycji a prowadzone przez niego akcje edukacyjne przynoszą widzom
realną wiedzę historyczną o największym koszmarze dwudziestego
wieku, uwrażliwiając młodych ludzi na nieszczęście, ból i cierpienie,
przynoszą też nadzieję, że dobro musi zwyciężać.
Teresa Wodzicka
XVIII MIĘDZYNARODOWY
KONKURS PLASTYCZNY
„LUDZIE LUDZIOM
ZGOTOWALI TEN LOS”
im. Augusta Kowalczyka
Radosław Ejchorst, 20 lat, MDK 1 Tychy, Polska, nauczycielka: Elżbieta Machura
TYCHY – POLSKA, LUTY-MARZEC 2016
HONOROWY PATRONAT NAD KONKURSEM
SPRAWUJĄ:
z
z
MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ W WARSZAWIE
DR PIOTR M. A. CYWIŃSKI – DYREKTOR PAŃSTWOWEGO
MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU W OŚWIĘCIMIU
REGULAMIN
XVIII MIĘDZYNARODOWEGO
KONKURSU PLASTYCZNEGO
„LUDZIE LUDZIOM
ZGOTOWALI TEN LOS”
im. Augusta Kowalczyka
I. Cele konkursu:
Szerzenie prawdy i wiedzy historycznej o Auschwitz i Holocauście, upamiętnianie Ofiar i kultywowanie szacunku dla narodów,
których udziałem była masowa zagłada. Własne refleksje młodzieży inspiracją do wyrażenia w formie artystycznej – plastycznej
słów „ludzie ludziom zgotowali ten los”.
II. Tematyka konkursu
1. Deportowane dzieci i rodziny w obozowej rzeczywistości.
2. Historia uwięzienia Augusta Kowalczyka i innych więźniów
w KL Auschwitz
3. Solidarność pomiędzy więźniami różnych narodowości i wyznań.
4. Rola muzeów i miejsc pamięci w budowaniu i utrwalaniu
wiedzy o Auschwitz i Holokauście.
5. Rola ocalałych – ostatnich już świadków historii – w inspirowaniu myśli i kultywowaniu pamięci o zagładzie.
6. Refleksje młodych ludzi po zwiedzeniu Auschwitz – niemieckiego, nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady.
III. Organizatorzy
Ministerstwo Edukacji Narodowej, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1
im. Artystów Rodu Kossaków w Tychach.
IV. Współorganizatorzy
Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem w Katowicach, Fundacja Pomnik-Hospicjum Miastu Oświęcim, Urząd Miejski,
Miejski Zarząd Oświaty, Miejskie Centrum Kultury w Tychach,
Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach.
V. Partnerzy zagraniczni:
Konsulowie Generalni: Republiki Węgierskiej, Republiki Ukraińskiej, Republiki Włoskiej, Federacji Rosyjskiej w Krakowie,
Międzynarodowa Sieć Szkół Europejskich – Niemcy, Stowarzyszenie Licealistów Upamiętniających Ruch Oporu i Deportację
– Francja, Halina Birenbaum – Izrael, Międzynarodowa Sztafeta
Braterstwa, Bortolo Brogliato – Włochy, Dr Rath Foundation –
Niemcy, Holandia, USA.
VI. Warunki uczestnictwa w konkursie
1. Konkurs jest kierowany do uczestników placówek wychowania pozaszkolnego oraz do uczniów wszystkich typów szkół.
2. Grupy wiekowe: 11-15 lat, 16-21 lat.
3. Technika prac: dowolna (bez malarstwa na szkle).
4. Formaty prac: grafika A-4, A-3, malarstwo, rysunek, collage,
tkanina artystyczna (do 50 × 70 cm).
5. Prace bez oprawy w passe-partout; nie przyjmujemy prac
zbiorowych.
6. Czytelny opis pracy (wykonany na komputerze i przyklejony
do odwrotu pracy)
a) tytuł pracy
b) imię i nazwisko autora, wiek
c) placówka (nazwa, kraj, dokładny adres, nr telefonu z numerem kierunkowym i adresem elektronicznym);
d) imię i nazwisko nauczyciela – instruktora;
7. Warunkiem przyjęcia prac do udziału w konkursie jest
wniesienie opłaty wpisowej w wysokości 40 zł od placówki
polskiej lub 10 euro od placówki zagranicznej na niżej
podane konto:
Pekao SA O/Tychy,
Nr konta: 93 1240 1330 1111 0010 6083 3371
nazwa: Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 im. Artystów Rodu
Kossaków w Tychach;
tytuł wpłaty: akredytacja „Ludzie ludziom...”
Kopię dowodu wpłaty należy przedstawić wraz z pracami.
VII. Termin i miejsce nadsyłania prac:
do 29. 01. 2016 r. na adres:
Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1 im. Artystów Rodu Kossaków,
43-100 Tychy, ul. Kardynała Hlonda 1, Polska
tel./fax (0-32) 227 30 59, adres e-mail: [email protected]
VIII. Jury
Posiedzenie jury 10. 02. 2016 r. Do Komisji Konkursowej
zostaną zaproszeni: byli więźniowie KL Auschwitz-Birkenau,
artyści plastycy, historycy, pracownicy naukowi Państwowego
Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu i Instytutu Pamięci
Narodowej w Katowicach.
IX. Finał konkursu
Uroczyste ogłoszenie wyników, wręczenie nagród, otwarcie wystawy pokonkursowej, koncert, poczęstunek odbędą się 30. 03. 2016 r.
o godz. 10.30 w Młodzieżowym Domu Kultury Nr 1 im. Artystów
Rodu Kossaków w Tychach, przy ul. Kardynała Hlonda 1.
O wynikach laureaci zostaną powiadomieni telefonicznie, listownie lub pocztą elektroniczną.
Po uroczystościach wyjazd do Auschwitz – miejsca pamięci.
X. Uwagi dodatkowe
1. Wszystkie nadesłane prace przechodzą na własność organizatorów z przeznaczeniem na cele archiwalne, wystawiennicze i naukowo-badawcze.
2. Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do nieodpłatnego
reprodukowania prac.
3. Rozstrzygnięcie jury jest ostateczne (od werdyktu nie przysługuje odwołanie).
4. Organizatorzy nie zwracają kosztów podróży, mogą natomiast zarezerwować, za odpłatnością, noclegi i wyżywienie.
Zapraszamy do udziału w konkursie
i życzymy powodzenia