1 NOTATKA / PROTOKÓŁ / SPRAWOZDANIE Edukacja globalna

NOTATKA / PROTOKÓŁ / SPRAWOZDANIE
Edukacja globalna: rozwijanie koncepcji w zmieniającym się świecie. Dyskusja
moderowana.
6 kwietnia 2015, Sala Spotkań MENORA, podczas seminarium Grupy Zagranica i
Instytutu Globalnej Odpowiedzialności „Edukacja globalna: teoria, język,
data, miejsce praktyka”
sporządził/a Elżbieta Kielak
dr Monika Popow (Wydział Studiów Edukacyjnych, Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu),
dr Karolina Starego (Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego)
dr Paweł Rudnicki (Wydział Nauk Pedagogicznych Dolnośląska Szkoła Wyższa
uczestnicy we Wrocławiu DSW)
tytuł
I.
Karolina Starego
Wyniki analizy podręczników do WOS:
Koncentracja na tożsamości jest bardzo silna, a to jest kategoria wykluczająca. Definiujemy tożsamość przez
negatywne odniesienie do innych tożsamości.
Koncentracja na kompetencjach – koncentracja na zdolnościach i umiejętnościach jednostki. W EG jest element
zewnętrzny – świat, którego dotyczą różne zjawiska – to powinno być punktem wyjścia w edukacji obywatelskiej, a
nie jednostkowe kompetencje. Perspektywa kompetencyjna jest perspektywą deficytową.
Edukacja obywatelska – zakłada rozwojowy charakter tożsamości obywatelskiej. Młodzież ma stać się obywatelami w
przyszłości.
Gert Biesta – edukacja ma trzy podstawowe cele: kompetencyjny, socjalizacyjny, upodmiotowienia. Cel
upodmiotowienia - skonstruowanie się nowych form podmiotowości. Dajemy okazję i szansę, by tożsamość tworzyć
w odniesieniu do wyzwań globalnych.
Podstawa programowa daje możliwość wprowadzania treści edukacji globalnej do systemu edukacji formalnej. To, co
edukacja globalna zauważa jako problem, w edukacji obywatelskiej nie jest zauważone. To, co jest specyficzne w
podręcznikach do WOS to eliminowanie kluczowych treści dla edukacji globalnej, np. konflikt, relacje władzy, język
klasowy, przemoc. W edukacji obywatelskiej nie uruchamia się możliwości bardziej krytycznego funkcjonowania.
Eliminuje się też wiedzę o warunkach, w jakich powstają konflikty.
Niebezpieczeństwo dla edukacji globalnej – by konflikty zewnętrzne nie stały się jakąś egzotyką. Bez omawiania
konfliktów tutaj. Mówienie o konfliktach tylko oddalonych, a nie tych, które są blisko nas.
Warto pomyśleć o wyjściu poza tę perspektywę – edukacja globalna może być kijem w mrowisku edukacji
obywatelskiej. Głównie dlatego, że koncertuje się na zagadnieniach problemowych.
II.
Monika Popow
Perspektywa porównawcza w analizie podręczników. Dyskurs narodowy, globalny i lokalny – ich przeplatanie się.
Po co badać podręczniki w XXI wieku? Badania nad podręcznikami na świecie idą w kierunku poszerzania kontekstu,
pojawiają się inne źródła wiedzy, z których uczeń/uczennica może korzystać. Zauważalny jest bardzo silny powrót w
podręcznikach do państwa narodowego (Chile, Polska i Hiszpania). Podręcznik w tym kontekście staje się bardzo
istotnym punktem wiedzy.
1
Rozumienie edukacji globalnej na świecie jest bardzo różne, w zależności od kontekstu. W Hiszpanii – współudział w
kolonizowaniu – post kolonializm, pamięć. W Chile – budowanie mocnej wspólnoty narodowej, ale też odzyskiwanie
pamięci, historii rdzennych mieszkańców tych regionów, przy jednoczesnym ponownym rugowaniu ich ze
świadomości – budowanie cepeliowskich obrazków. Rola w globalnym kapitalizmie – co to znaczy być krajem z
Ameryki Łacińskiej.
Kontekst Polski – po co nam edukacja globalna? Nie mieliśmy kolonii, nie byliśmy w klasyczny sposób skolonizowani?
Kontekst własnej roli w nowym, globalnym świecie, neoliberalnej gospodarce, bycia częścią globalnej Północy.
Konstruowanie wspólnoty w opozycji do innego. To jest wspólne w perspektywie chilijskiej, polskiej i hiszpańskiej.
Jeśli chodzi o edukację globalną, to w podstawach programowych w tych trzech krajach jest w zasadzie to samo.
Obraz dziecka – dziecko jeszcze nie jest obywatelem, w szkole musi zostać wdrożone w obywatelstwo poprzez
zdobycie kompetencji (do funkcjonowania we współczesnym świecie). Kompetencji raczej nie można nabyć –
ewentualnie tylko krytyczne podejście do przekazu w mediach. Budowanie obywatelstwa odbywa się poprzez
uzyskiwanie kolejnych stopni wtajemniczenia w byciu obywatelem/ką.
Toczą się intensywne badania nad migracjami – szczególnie w krajach gdzie migracje są znaczącym czynnikiem
zmieniającym strukturę społeczną. W jaki sposób osoby migrujące są przedstawiane w podręcznikach.
Edukacja na rzecz pokoju – jak robić edukację, która będzie mówić o pokoju i bezpiecznym świecie. Jakie są
mechanizmy powstawania konfliktów zbrojnych. Jak robić edukację na rzecz pokoju – badania z Montrealu – na
temat Facebooka. Jak przejąć FB na rzecz pokoju. Kwestia globalnej odpowiedzialności – postawienie nacisku na
kwestie wyboru. Mój mały wybór ma ogromne znaczenie. Choć to może być robione inaczej – nie wystarczy
powiedzieć, że istnieje jakaś kampania, ale raczej powinno się wypracowywać wspólnie z nauczycielami/kami
materiały, które pomagają dokonywać wyborów z uczniami/cami w życiu codziennym i pomagają rozumieć naszą
europocentryczną perspektywę.
Patrząc z tej perspektywy na „Nasz elementarz” widać, że jest to podręcznik bardzo wielkomiejski.
III.
Paweł Rudnicki
Edukacja antydyskryminacyjna i edukacja globalna – to nieustanne pukanie do drzwi i proszenie o uwagę
decydentów oświatowych. NGO są najbardziej zainteresowane zmianami w oświacie. To NGO pracują z pojedynczymi
nauczycielami/kami oraz dyrektorami/kami. Jeśli system ma się zmienić – zmieni się od dołu. Nie masowo, ale przez
te osoby, które widzą, że oprócz podstawy programowej trzeba dodać coś od siebie. Nauczyciel/ka to nie jest
robotnik w fabryce edukacyjnej, ma prawo ujawnić swoje poglądy, ma prawo komentować, ma prawo pokazać, że
edukacja może zmieniać życie. Kompatybilność – jeśli NGO uruchomią konkretnych nauczycieli, to działanie się
odbędzie na zasadzie „kropla drąży skałę”.
Obecna definicja edukacji globalnej wypracowana w 2009 roku – jest to definicja otwarcia. Dzisiaj mamy 2016 rok –
definicja musi odpowiedzieć na zmiany, które zaszły w świecie.
2