pobierz - Politechnika Gdańska

Nazwa przedmiotu
Dziedzictwo architektoniczne Gdańska, Gdyni i regionu nadmorskiego oraz problemy jego ochrony
Kod przedmiotu
A:90008U0
Jednostka
Katedra Historii,Teorii Archit.i Konserw. Zabytków
Kierunek
Automatyka i Robotyka, Mechanika i budowa maszyn
Obszary
kształcenia
Profil kształcenia
Rok studiów
1
Typ przedmiotu
Obowiązkowy
Semestr studiów
1
Poziom studiów
stacjonarne II stopnia
ECTS
2
Wykładowcy
dr hab. inż. arch. Maria Sołtysik, prof. nadzw. PG
dr hab. inż. arch. Maria Sołtysik, prof. nadzw. PG
Cel przedmiotu
Celem przedmiotu jest przedstawienie architektury jako nośnika dziedzictwa kulturowego i historycznego
Pomorza (ze szczególnym uwzględnieniem Gdańska, Gdyni i Sopotu).
Efekty kształcenia
Odniesienie do
efektów
kierunkowych
K_K71
Sposób realizacji
Efekt kształcenia z przedmiotu
Sposób weryfikacji efektu
Student rozumie wzajemne relacje między historią, [SK5] Ocena umiejętności
sztuką, a ochroną materialnego dziedzictwa Pomorza rozwiązania problemów związanych z
zawodem
K_U71
Student przygotowuje opracowanie o wybranym
obiekcie (architektonicznym lub technicznym) o
wartościach historycznych lub kulturowych
[SU3] Ocena umiejętności
wykorzystania wiedzy uzyskanej w
ramach różnych modułów
K_W71
Student zna podstawowe fakty z historii regionu
pomorskiego.
[SW1] Ocena wiedzy faktograficznej
na uczelni
Wymagania
wstępne i
dodatkowe
Zalecane
komponenty
przedmiotu
Data wydruku:
10.02.2016 09:31
Strona
1 z 4
Treść przedmiotu
1.Pomorze Gdańskie, Prusy Królewski, Prusy Zachodnie – tożsamość kulturowa regionu (dr inż. arch.
Piotr Samól)
Celem wykładu jest przedstawienie procesu kształtowania się krajobrazu kulturowego Pomorza Wschodniego na
tle losów polityczno-gospodarczych regionu. Chociaż były one burzliwe, a przez na ziemiach tych mieszkali
(czasem tylko krótko) Kaszubi, Polacy, Niemcy, Żydzi, Olędrzy, czy nawet Szkoci, to w XIX i XX w. najpierw
Niemcy, a potem Polacy starali się kształtować jednolitą tożsamość kulturową regionu. Czy jest to w ogóle
możliwe?
2. Gdańsk - Stare Miasto, Główne Miasto i Młode Miasto. Kształtowanie się historycznych układów
przestrzennych (dr inż. arch. Piotr Samól)
Dlaczego w niektórych miastach średniowiecznych „stare miasto” czasami sąsiaduje z „nowym”? Jak
funkcjonowały takie aglomeracje i na czym polega niezwykłość Gdańska? Między innymi na te pytania
spróbujemy odpowiedzieć na wykładzie o przeplataniu się historii i urbanistyki grodu nad Motławą.
3.Gdańsk i jego architektura w epoce średniowiecza ( prof. dr hab. inż. arch. Aleksander Piwek)
Tematyka wykładu dotyczyć będzie romańskich i gotyckich budowli z terenu Gdańska i Gdańska-Oliwy.
Prezentowane będą najnowsze wyniki badań historycznych i architektonicznych na szerszym tle kulturowym
epoki. W jakim stopniu średniowieczne dziedzictwo miasta jest autentyczne?
4.Dziedzictwo epoki nowożytnej w Gdańsku do 1914 r. (prof. dr hab. inż. arch. Aleksander Piwek)
W XVI i XVII w. olbrzymia część kamienic gdańskich otrzymała nową szatę architektoniczną (manieryzm
niderlandzki). Wprawdzie wiele z nich ulegało przekształceniom w kolejnych wiekach, jednak na przełomie XIX i
XX w. w związku z rozwojem stylów historyzujących postanowiono znów wykorzystać wzorce architektonicznych
w nowo wznoszonych gmachach reprezentacyjnych. Niektórzy chcieliby w nich widzieć przejaw „gdańskiego
stylu” – czy słusznie?
5.Przemiany układów wodnych Gdańska od średniowiecza do XX w. (dr hab. inż. arch. Jakub
Szczepański, prof. PG)
Wczesnośredniowieczny Gdańsk powstał w miejscu ukształtowanym przez wody Wisły, Motławy i Potoku
Siedleckiego. W kolejnych wiekach mieszkańcy Gdańska wielokrotnie przekształcali sieć wodną, która pełniła
wiele funkcji. Fosy broniły miasta, Kanał Raduni dostarczał energii, Potok Siedlecki dawał wodę pitną a wody
Motławy i Wisły stały się portem.
6.Zabytkowe fortyfikacje Gdańska (do końca XVIII wieku) (dr hab. inż. arch. Grzegorz Bukal)
Wykład przedstawia rozwój ufortyfikowań gdańskich od czasów średniowiecza do końca epoki nowożytnej.
Prezentuje różnorodne formy tych założeń, ich autorów i krąg kulturowy do którego należą.
7. Gdańskie fortyfikacje w XIX stuleciu (dr inż. arch. Robert Hirsch)
Obwarowania miasta Gdańska były rozbudowywane od czasów średniowiecza aż do końca XIX w. Znaczna część
zachowanych do dzisiaj fortyfikacji powstało w XIX w. jako efekt doświadczeń z wojen napoleońskich oraz
nowych możliwości technicznych. Zespoły Biskupiej Górki, Góry Gradowej oraz pasa wybrzeża nasycone są
historycznymi budowlami obronnymi. Część z nich została zaadaptowana i stanowi atrakcję turystyczną, a inne
nadal czekają na swoją szansę.
8. Adaptacja zabytków gdańskiej architektury (dr hab. inż. arch. Jakub Szczepański, prof. PG)
Wiele historycznych budowli Gdańska zmieniało swoje funkcje. Obiekty sakralne stawały się świeckimi.
Fortyfikacje i budynki przemysłowe, które przestawały działać adaptowano na mieszkania, sklepy, magazyny,
biura. Proces ten przybiera na sile. Przemiany współczesnego świata powodują, że kolejne zabytki są i będą
adaptowane na nowe cele.
9.Historia i dziedzictwo architektoniczne Wrzeszcza (dr hab. inż. arch. Jakub Szczepański, prof. PG)
Dzisiejszy Wrzeszcz przez setki lat rozwijał się jako zespół podgdańskich wsi i przysiółków (Wrzeszcza, Górnej i
Dolnej Strzyży, Jaśkowej Doliny, Świętej Studzienki, Kuźniczek, Brunowa i Nowych Szkotów) o specyficznym
charakterze, z wieloma dworami i młynami. W XIX wieku wsie te zaczęto kolejno włączać w granice Gdańska. Na
przełomie XIX i XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój Wrzeszcza. Powstała tu pierwsza w historii Gdańska wyższa
uczelnia – Politechnika, dwa duże szpitale, kilkanaście kościołów, wiele szkół, koszary, setki kamienic i willi, dwa
osiedla robotnicze i pierwsze na ziemiach dzisiejszej Polski lotnisko. Kolejny ważny etap rozwoju to odbudowa i
przebudowa w latach 50. i 60. XX w. W architekturze Wrzeszcza są przykłady wszystkich ważniejszych nurtów
Data wydruku:
10.02.2016 09:31
Strona
2 z 4
architektonicznych XIX i XX wieku.
10. Gdyński modernizm lat międzywojennych w kontekście epoki (dr hab. inż. arch. Maria Jolanta
Sołtysik, prof. PG)
Tematem wykładu będzie ukazanie modernistycznej architektury gdyńskiej okresu międzywojennego na tle
oblicza stylowego epoki i w kontekście nowopowstającego miasta oraz portu II Rzeczypospolitej. Modernizm był
wówczas zjawiskiem całkowicie nowym, efektem jednego z największych przełomów jakie dokonały się w
architekturze. Nowa stylistyka szybko wkroczyła do budowanego od podstaw miasta. Jej przesłanki ideowe i
przemiany zostaną przedstawione na przykładzie najciekawszych realizacji architektonicznych Gdyni. Realizacje
te stają się dziś inspiracją dla wielu współczesnych gdyńskich budowli.
11. Port gdyński jako zjawisko kulturowe (dr inż. arch. Anna Orchowska-Smolińska)
Program wykładu zapoznaje studentów z problematyką zespołu portowo-przemysłowego Gdyni przedstawioną z
punktu widzenia jego wartości kulturowych. Celem jest pokazanie przestrzeni portowej jako zrealizowanej w
okresie dwudziestolecia międzywojennego całościowej myśli planistyczno-architektonicznej będącej wyrazistym
obrazem epoki, nie tylko w kontekście interesujących dzieł architektonicznych tamtych czasów ale także śmiałych
rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych. Zaprezentowany materiał ma przyczynić się do uświadomić
studentów o wciąż tkwiących w tej aktywnej gospodarczo przestrzeni licznych wartości kulturowych.
12. Orłowo Morskie – kurort międzywojennej Gdyni (dr hab. inż. arch. Maria Jolanta Sołtysik, prof.
PG)
Wykład ukazywać będzie dzieje i rozwój letniska Orłowo Morskie od czasów powstania do 1939 roku. Jego
korzenie historyczne sięgają trzech sąsiednich, znacznie starszych niż samo Orłowo miejscowości – Redłowa,
Kolibek i Małego Kacka. Ich tradycje splatają się w dziejach letniska. Największy rozkwit Orłowa miał miejsce w
latach międzywojennych. Dużą rolę odgrywało przy tym sąsiedztwo Gdyni, skąd przenikały idee i architekci.
Oblicze przestrzenne letniska kształtowały różnorodne tendencje stylowe obecne w architekturze polskiej i
europejskiej końca XIX oraz 1 połowy XX stulecia.
13. Architektura inżynierska i przemysłowa XIX i XX wieku jako dziedzictwo kulturowe (dr inż. arch.
Bartosz Macikowski)
Architektura przemysłowa XIX i XX wieku dopiero niedawno zyskała należne jej miejsce w historii. Dziś nikogo
nie dziwi już turystyka szlakami architektury przemysłowej, ale nie zawsze tak było. Obiekty inżynierskie i
przemysłowe w wieku XIX -tym cechowało niezwykłe nowatorstwo i odwaga w tworzeniu i stosowaniu nowych
rozwiązań technicznych, które miały rewolucyjny wpływ na architekturę końca XIX w. zwłaszcza zaś XX w.
14. Elektrownie wodne Pomorza w XIX i XX wieku (dr inż. arch. Bartosz Macikowski)
Pomorze dzięki swej geograficznej specyfice jest obszarem, gdzie wykorzystywanie energii rzek opłacalne było od
czasów najdawniejszych. Od końca XIX wieku zaczęto zagospodarowywać i wykorzystywać potencjał pomorskich
rzek do produkcji energii elektrycznej. W tym procesie Pomorze było jednym z obszarów stanowiących
szczególny poligon doświadczeń. Rozwiązania techniczne i architektoniczne jakie znaleźć można na Pomorzu
mogą ilustrować historię energetyki wodnej nie tylko w wymiarze lokalnym
15. Podstawy ochrony i konserwacji zabytków architektury (dr hab. inż. arch. Grzegorz Bukal)
Ochrona i konserwacja zabytków jest jednym z podstawowych działań dotyczących dziedzictwa kulturowego
każdego narodu. W dziedzinie architektury obowiązują w tym względzie podstawowe zasady, które są
normowane aktami prawnymi i które są także przedmiotem umów międzynarodowych. Poza tym, różne teorie
konserwatorskie przedstawiają tą problematykę w różnym świetle, a sama praktyka konserwatorska zależy od
wielu czynników. Czy jednak spełnia ona dziś nasze oczekiwania?
Data wydruku:
10.02.2016 09:31
Strona
3 z 4
Zalecana lista
lektur
Literatura podstawowa
Fortyfikacje Gdańska, red. Grzegorza Bukala. - Gdańsk : Nadbałtyckie Centrum Kultury, 2006.
Gdańsk jego dzieje i kultura, red, F. Mamuszka, Warszawa 1969 (rozdział: J. Kowalski, R. Massalski, J.
Stankiewicz, Rozwój urbanistyczny i architektoniczny Gdańska )
Małachowicz E., Ochrona środowiska kulturowego, Warszawa 1988 (lub późniejsze wydania)
Sołtysik M.J., Gdynia. Miasto dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa: PWN 1993.
Literatura uzupełniająca
Arszyński M., Idea – pamięć – troska. Rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich
zachowania. Od starożytności do połowy XX wieku, Malbork 2007.
Encyklopedia Gdańska, red. J. Mykowski, B. Śliwińskiego - Gdańsk : Fundacja Gdańska, 2012.
Sołtysik. M.J., Orłowo. Perła międzywojennej Gdyni. Historia i architektura, Gdynia 2013.
Stankiewicz J., Szermer B., Rozwój urbanistyczny i architektoniczny oraz powstanie zespołu Gdańsk-Sopot-Gdynia
, Warszawa 1959
Wędrówki po Wrzeszczu, red. K. i J. Szczepańscy, Gdańsk 2011
Metody nauczania
Wykład
Ćwiczenia
Laboratorium
Projekt
Seminarium
Suma godzin
30
0
0
0
0
30
W tym nauczanie na odległość: 0.0
Metody i kryteria
oceniania
Kryteria oceniania: składowe
Próg zaliczeniowy
Procent oceny
końcowej
opracowanie pisemne
51.0
30.0
obecność na zajęciach
75.0
70.0
Przykładowe zagadnienia / przykładowe pytania / realizowane zadania
praca (do dwóch stron) na temat historycznych lub kulturowych wartości zabytku architektury lub innego obiektu
techniki, np.:
Most kolejowy w Tczewie
Hale targowe w Gdyni
Żurawie w Stoczni Gdańskiej
Język wykładowy
polski
Praktyki zawodowe Nie dotyczy
Data wydruku:
10.02.2016 09:31
Strona
4 z 4