Koncepcje Sułtana-Galijewa, Mariátegui`ego i
Transkrypt
Koncepcje Sułtana-Galijewa, Mariátegui`ego i
Henryk Szlajfer Koncepcje Sułtana-Galijewa, Mariátegui’ego i Haya de la Torre: zarys ujęcia porównawczego. W artykule przedstawiono zarys analizy porównawczej wybranych koncepcji politycznych i ideowych, mieszczących się w nurcie „rewolucyjnego nacjonalizmu”, jakie na obszarach peryferyjnych pojawiły się w latach 1917–1930. Jednym z wariantów tego nurtu były koncepcje określone przez M. Rodinsona jako „marksizujący nacjonalizm”. Punktem odniesienia zarysowanego projektu będą z jednej strony propozycje polityczno-ideowe kazańskiego Tatara Mirsaida Sułtana-Galijewa zarówno z okresu obejmującego jego ścisłą współpracę z rosyjskimi bolszewikami, jak i okresu zerwania (po 1922 r.) i represji, z drugiej zaś – działalność polityczna i koncepcje peruwiańskiego radykalnego myśliciela i publicysty José Carlosa Mariáteguiego, autora przełomowej w intelektualnej historii Peru książki (1928) Siete ensayos de la interpretación de la realidad peruana [Siedem esejów interpretujących rzeczywistość peruwiańską]. Koncepcje Mariáteguiego zostały odrzucone przez Komintern i następnie potępione jako „populistyczne”. Sugestię takiej analizy porównawczej sformułowali przed laty autorzy prac na temat Sułtana-Galijewa i radykalnego zwrotu w postawach muzułmanów Rosji po 1917 r. W artykule sugeruję, że takie bezpośrednie porównanie, z uwagi na zasadnicze różnice polityczne między Sułtanem-Galijewem i Mariáteguim nie jest możliwe. Niezbędne jest włączenie do analizy postaci (i koncepcji) innego peruwiańskiego działacza, założyciela i przez ponad pół wieku przywódcy APRA [Amerykański Ludowy Sojusz Rewolucyjny], Victora Raúla Haya de la Torre, politycznego przyjaciela Mariategui’ego, a następnie jego krytyka (i przeciwnika Kominternu).