Istotne zmiany w zakresie regulacji nabycia obywatelstwa polskiego

Istotne zmiany w zakresie regulacji nabycia obywatelstwa polskiego poprzez uznanie
W sierpniu weszły w życie nowe przepisy, które w sposób znaczący rozszerzają możliwości
nabywania przez cudzoziemców zamieszkałych w Polsce obywatelstwa polskiego w trybie uznania
za obywatela polskiego na mocy decyzji wojewody. Co do zasady warunkiem do uznania za
obywatela polskiego jest posiadanie stabilnego i regularnego źródła dochodu, tytułu prawnego do
zajmowania lokalu mieszkalnego oraz wykazanie się znajomością języka polskiego. Powstaje
pytanie jakie znaczenie nowe regulacje będą miały dla cudzoziemców, zamieszkałych na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej?
Nowa ustawa o obywatelstwie polskim
Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 roku o obywatelstwie polskim (obowiązująca od 15 sierpnia 2012
roku, dalej: „ustawa”), która zastąpiła poprzednio obowiązującą ustawę z dnia 15 lutego 1962 roku
o obywatelstwie polskim, odmienne uregulowała kwestię nabycia obywatelstwa polskiego poprzez
uznanie.
Poprzednia ustawa o obywatelstwie polskim stanowiła, że za obywatela polskiego mogła być uznana
tylko osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nieposiadająca żadnego obywatelstwa, jeżeli
zamieszkiwała w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich, co najmniej 5 lat. Uznanie za obywatela polskiego
następowało na wniosek osoby zainteresowanej, zaś skutkiem uznania było rozciągnięcie na dzieci tej
osoby, jeżeli zamieszkiwały w Polsce.
Obecna ustawa znacznie rozszerza katalog przesłanek uznania za obywatela polskiego. Aktualnie
obowiązujące przepisy określają warunki wymagane dla uznania za obywatela polskiego, odnoszące
się między innymi do minimalnych okresów nieprzerwanego, legalnego przebywania na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, posiadania stabilnego i regularnego źródła dochodu, tytułu do lokalu
mieszkalnego, statusu uchodźcy, określonych powiązań rodzinnych.
Szczegółowe wymagania, konieczne do uznania za obywatela polskiego zawiera art. 30 ustawy,
zgodnie z którym za obywatela polskiego uznaje się:
1) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej
od 3 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich lub na podstawie prawa stałego pobytu, który posiada
w Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania
lokalu mieszkalnego;
2) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej
od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, który pozostaje co najmniej
1
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim lub nie posiada żadnego
obywatelstwa;
3) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej
od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, które uzyskał w związku z posiadaniem statusu
uchodźcy nadanego w Rzeczypospolitej Polskiej;
4) małoletniego cudzoziemca, którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim, przebywającego
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na
pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, a drugie z
rodziców nieposiadające obywatelstwa polskiego wyraziło zgodę na to uznanie;
5) małoletniego cudzoziemca, którego co najmniej jednemu z rodziców zostało przywrócone
obywatelstwo polskie, jeżeli małoletni przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na
podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego
Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, a drugie z rodziców nieposiadające
obywatelstwa polskiego wyraziło zgodę na to uznanie;
6) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie i legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co
najmniej od 10 lat, który posiada zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawo stałego pobytu oraz posiada w
Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania
lokalu mieszkalnego (warunki powyższe muszą być spełnione łącznie);
7) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej
od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, które uzyskał w związku z polskim
pochodzeniem.
Analizując zmienioną regulację, wskazać należy, że w porównaniu z treścią art. 9 poprzedniej ustawy
o obywatelstwie polskim przestał obowiązywać wymóg, zgodnie z którym za obywatela polskiego
mogła być uznana tylko osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nieposiadająca żadnego
obywatelstwa. Obecnie uznani za obywatela polskiego mogą być również cudzoziemcy posiadający
obywatelstwo innego państwa.
Nowością jest również obowiązek znajomości języka polskiego potwierdzonej urzędowym
poświadczeniem otrzymywanym po zdaniu egzaminu przed państwową komisją egzaminacyjną,
świadectwem ukończenia szkoły w Rzeczypospolitej Polskiej lub świadectwem ukończenia szkoły za
granicą z wykładowym językiem polskim.
Do ustalenia, czy cudzoziemiec przebywa nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
stosuje się odpowiednio przepis art. 64 ust. 4 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach
(tekst jednolity Dz.U. z 2011 roku, nr 264, poz. 1573 ze zm.), zgodnie z którym pobyt na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za nieprzerwany przede wszystkim w przypadku, gdy żadna z
przerw w nim nie była dłuższa niż 6 miesięcy i wszystkie przerwy nie przekroczyły łącznie 10 miesięcy.
Z kolei, odmowa uznania za obywatela polskiego następuje w przypadkach, gdy cudzoziemiec nie
spełnia powyższych warunków lub gdy nabycie przez niego obywatelstwa polskiego stanowi
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku
publicznego.
Podsumowanie
Oceniając powyższa regulację stwierdzić należy, iż zmiana i znaczne rozszerzenie katalogu
przypadków, które uzasadniają uznanie za obywatela polskiego, w tym w szczególności rezygnacja z
konieczności spełnienia warunku o nieokreślonym obywatelstwie lub braku jakiegokolwiek
obywatelstwa, jak również dopuszczenie takiej możliwości w przypadku cudzoziemców
przebywających legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, powinny przyczynić się do
znacznego wzrostu liczby tego typu spraw rozpatrywanych w przyszłości. Nowa regulacja ułatwia
uzyskanie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemców zamieszkałych na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, co w dalszej perspektywie powinno przyczynić się nie tylko do
przyspieszenia procesu ich asymilacji, ale także uczynić nasz kraj atrakcyjnym dla innych
cudzoziemców, rozważających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania
zawodu czy też przeniesienia centrum swoich spraw życiowych do Europy. Jak będzie w
rzeczywistości w praktyce, oczywiście czas pokaże.
Autorzy:
Maciej Hulist, radca prawny, partner w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie
prawni sp.p.
Tomasz Bernady, aplikant radcowski, Kancelaria GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie
prawni sp.p.
(www.ghmw.pl)
Jeśli byliby Państwo zainteresowani przeanalizowaniem tej kwestii prosimy o kontakt z
naszymi ekspertami.
Osoby kontaktowe:
Maciej Hulist, radca prawny
partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer - adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
+48 662 158 116
e-mail: [email protected]