D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

Sygn. akt I ACa 656/14
Sygn. akt I ACz 838/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 lipca 2014 r.
Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Józef Wąsik
Sędziowie:
SSA Grzegorz Krężołek (spr.)
SSO del. Krzysztof Hejosz
Protokolant:
st.sekr.sądowy Beata Lech
po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2014 r. w Krakowie na rozprawie
sprawy z powództwa (...)Funduszu (...)we W.
przeciwko R. M., I. W., P. G. i J. M.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanych I. W., P. G. i J. M.
od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach
z dnia 24 stycznia 2014 r. sygn. akt I C 1412/13 oraz zażalenia strony powodowej od zawartego w tym orzeczeniu
rozstrzygnięcia o kosztach procesu.
1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że wymienioną w nim kwotę 13.617 zł podwyższa do
kwoty 17.217 zł (siedemnaście tysięcy dwieście siedemnaście złotych);
2. oddala apelację pozwanych;
3. zasądza od I. W., P. G. i J. M. na rzecz strony powodowej solidarnie kwotę 3.036 zł (trzy tysiące
trzydzieści sześć złotych) tytułem kosztów postępowania odwoławczego;
4. przyznaje od Skarbu Państwa – Sadu Okręgowego w Kielcach na rzecz adwokata J. Z. –
Kancelaria Adwokacka we W., ul. (...) 28 lok. 2 kwotę 2.700 zł tytułem wynagrodzenia za pełnienie
funkcji kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych, w postępowaniu apelacyjnym;
5. odstępuje od obciążania apelujących wydatkiem związanym z postępowaniem, określonym w
punkcie 4.
Sygn. akt I ACa 656/14
I ACz 838/ 14
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2014r Sąd Okręgowy w Kielcach , uwzględniając żądanie (...)Funduszu (...)we W. ,
zasądził na jego rzecz od pozwanych R. M. , I. W., P. G. i J. M. , solidnie kwotę 200 000 złotych z ustawowymi odsetkami
od dnia 10 maja 2010r do dnia zapłaty , a ponadto obciążył pozwanych sumą 13 617 złotych tytułem zwrotu kosztów
procesu.
Rozstrzygnięcie to poprzedziło ustalenie następujących okoliczności faktycznych :
W dniu 14 stycznia 2005r R. M. i jej mąż S. zawarli z bankiem (...) SA umowę pożyczki hipotecznej na sumę 113 290
franków szwajcarskich , którą mogli przeznaczyć na dowolny cel , a której jednym z zabezpieczeń spłaty, były hipoteki
zwykła i łączna kaucyjną ,na rzecz pożyczkodawcy , wpisane na pozycjach pierwszej i drugiej na nieruchomości ,
położonej w S. przy ul. (...) , zabudowanej budynkiem mieszkalnym , objętej księgą wieczystą nr (...). Termin spłaty
świadczenia umownego został określony na 1 stycznia 2020 r.
W dniu 21 lutego 2006 n małżonkowie zaciągnęli w tym samym Banku kolejna pożyczkę hipoteczną na kwotę 120
000 złotych , który to kapitał mogli także przeznaczyć na wybrany przez siebie cel. Podobnie jak poprzednio spłatę
zobowiązania zabezpieczały m. in. , ustanowione na rzecz banku , hipoteki zwykła i kaucyjna , w pozycjach pierwszej i
drugiej , na nieruchomości objętej księgą wieczystą KW (...)/ (...). Termin końcowy , w którym mieli zwrócic w całości
pożyczone pieniądze został określony na 1 lutego 2021r
Z uwagi na nie dokonywanie w terminach umownych spłat zaciągniętych zobowiązań bank wypowiedział obydwie
umowy i nie spłacone dotąd zadłużenie stało się wymagalne.
S. M. (1) zmarł 10 listopada 2007r , a Sąd Rejonowy w Kazimierzy Wielkiej stwierdził , że spadek po nim nabyli w
częściach równych żona oraz dzieci - pozwani - w częściach równych , każdy po ¼ części.
Na podstawie umowy cesji zawartej w dniu 22 września 2011r pomiędzy bankiem (...) SA i stroną powodową Fundusz
(...)nabył wierzytelności wynikające z obu umów pożyczek hipotecznych , dotąd przysługujące cesjonariuszowi wobec
R. M. i dzieci zmarłego drugiego z pożyczkobiorców .
Wyciągi z ksiąg rachunkowych Funduszu wystawione perze stronę powodową określały wysokość tych wierzytelności ,
na datę ich przygotowania i wynosiły one odpowiednio : z umowy z dnia 14 stycznia 2005r na sumę należności głównej
– 233, 939, 76 złotego i odsetek 165 635, 95 złotego oraz wynikająca z umowy z 21 lutego 2006r z tytułu należności
głównej 116 493,68 złotego i odsetek – 92 227, 74 złotego.
Rozważania prawne rozpoczął Sąd I instancji od oceny samej umowy cesji wierzytelności zawartej w dniu 22 września
2011r pomiędzy bankiem , a stroną powodową, wobec podważania jej ważności przez pozwanych , których , poza R.
M. , reprezentował w sporze kurator procesowy ustanowiony dla osób nieznanych miejsca pobytu.
Sąd Okręgowy uznał ją za ważną zwracając w szczególności uwagę i odpierając jako niezasadny zarzut pozwanych ,
iż na jej zawarcie dłużnicy nie musieli wyrażać zgody. Wskazał , że taka zgoda nie była potrzebna jako że w czasie jej
zawierania nie obowiązywał już art. 92 c ustawy Prawo bankowe , który jej , po stronie zobowiązanych z przelewnej
wierzytelności wymagał. Został on uchylony przed jej zawarciem , bo z dniem 13 stycznia 2009r.
Następnie , odnosząc się do kolejnego zarzutu pozwanych, a to braku w wystawionych przez Fundusz i zahaczonych
do pozwu wyciągach z jego ksiąg rachunkowych, mających obejmować wierzytelności , których są dłużnikami , tych
wszystkich elementów ,których wymaga tego rodzaju dokument po myśli art. 194 ustawy z dnia 27 maja 1994r O
funduszach inwestycyjnych oraz ustawy o rachunkowości uznał , że także i ten zarzut jest chybiony jako że dokumenty
te wymaganiom tym , stawianym wyciągowi odpowiadają. W szczególności wskazują na obydwie wierzytelności ,
potwierdzają fakt ich nie spłacenia wobec banku oraz to , że wierzyciel przelał ją na rzecz Funduszu w oparciu o umowę
oraz jaki zakres miał dokonany w ten sposób przelew. Zwrócił Sąd także uwagę , że poza samymi wyciągami powodowy
Fundusz przedłożył także dokumenty z których wynika źródło tych wierzytelności oraz samą umowę przelewu.
Treść tych dokumentów nie była przy tym przedmiotem jakiejkolwiek krytyki procesowej ze strony pozwanych , w
tym nie podważali oni poprawności określenia przez stronę powodową ich wysokości.
Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 §1 kpc.
W ocenie Sądu pozwani są zobowiązani zwrócić stronie przeciwnej z tego tytułu kwotę na którą złożyły się : uiszczona
opłata od pozwu [ 10 000 złotych ] oraz równowartość wniesionej przez Fundusz zaliczki na wynagrodzenie dla
kuratora [3617 złotych]
Apelację od wyroku złożyli , reprezentowani przez kuratora pozwani I. W. , P. G., i J. M..
Obejmując zakresem środka odwoławczego całość rozstrzygnięcia Sądu I instancji , domagali się jego zmiany i
oddalenia powództwa. Jako wniosek ewentualny sformułowali żądanie uchylenia go i przekazania sprawy Sądowi I
instancji do ponownego rozpoznania.
Został on oparty na następujących zarzutach :
- naruszenia prawa materialnego , a to art. 92 c ustawy Prawo bankowe poprzez nietrafne przyjecie , że zawierając
umowę przelewu wierzytelności ze strona powodową bank (...) SA nie musiał uzyskać zgody dłużników na jej zawarcie ,
mimo , że norma ta , uzależniająca ważność umowy cesji od jej uzyskania , obowiązywała w datach zawarcia obu umów
pożyczek hipotecznych, oraz
art. 194 ustawy z dnia 27 maja 2004r O funduszach inwestycyjnych , wobec wyrażenia nieuzasadnionej oceny ,
iż wyciągi z ksiąg rachunkowych Funduszu , załączone do pozwu , zostały wystawione prawidłowo i umożliwiają
jednoznaczne ustalenie wysokości zadłużenia pozwanych.
Ponadto apelujący podnieśli zarzut przedawnienia dochodzonego przez stronę powodową roszczenia
Motywując go wskazywali , że na podstawie umowy z dnia 22 września 2011r Fundusz (...) nabył od cesjonariusza
wierzytelności dotąd przysługujące bankowi od pozwanych , w sytuacji , gdy były one już przedawnione. Wskazując ,
że stały się one wymagalne 12 września 2008r to, ich zdaniem , fakt zawarcia umowy przelewu pomiędzy podmiotami
prowadzącymi działalność gospodarczą każe uznawać , że przy przyjęciu trzyletniego okresu przedawnienia zawarcie
umowy cesji po jego upływie od daty wymagalności , czyni stawiany zarzut usprawiedliwionym.
W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw
oraz obciążenie przeciwników procesowych kosztami postępowania apelacyjnego.
Fundusz Prokura złożył natomiast zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu , wskazując , że w kwocie jaką z tego
tytułu Sąd I instancji obciążył pozwanych nie ujął wynagrodzenia za zastępstwo procesowe , które także stanowiło
ich element.
Tym samym , zdaniem strony powodowej , doszło do naruszenia art. 98 §1 i 3 kpc w zw z §2 ust. 2 i §6 Rozporządzenia
MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych [ …]
We wnioskach środka odwoławczego Fundusz domagał się zmiany tej części orzeczenia Sądu niższej instancji poprzez
zasądzenie dodatkowo , solidarnie od pozwanych z tytułu kosztów procesu , kwoty 3600 złotych oraz przyznania na
rzecz skarżącego kosztów postępowania zażaleniowego.
Rozpoznając apelację i zażalenie Sąd Apelacyjny rozważył :
Środek odwoławczy pozwanych nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.
W ramach jego konstrukcji nie powołali oni żadnych zarzutów natury procesowej , a w szczególności takich , za pomocą
których podważaliby poprawność i kompletność poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych.
Zaniechanie to powoduje , że ustalenia te jako prawidłowe i kompletne , Sąd Apelacyjny, aprobując je , przyjmuje za
własne.
Nie jest trafny żaden z zarzutów na jakich apelacja została oparta.
Odwołując się do normy art. 92 c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r Prawo bankowe [jedn. tekst DzU z 2012 poz.
1376 ] apelujący pomijają , że norma ta została wyeliminowana z porządku prawnego z dniem 13 września 2009r , na
podstawie ustawy z dnia 4 września 2008r O zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych , ustawy prawo bankowe
oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym [ DzU z 2008 Nr 231 poz. 1546 ] Zatem jakkolwiek rzeczywiście
obowiązywała ona w czasie zawarcia przez R. i S. M. (2) obu umów z bankiem (...) SA , stawiając warunek aby bank
cesjonariusz uzyskał uprzednio zgodę dłużnika podlegającej obrotowi wierzytelności, na jego dokonanie , to jednak, w
dacie kiedy taka umowa została zawarta pomiędzy bankiem , a stroną powodową , dotycząc wierzytelności będących
przedmiotem sporu , wymaganie takie , wobec uchylenia tego przepisu już nie obowiązywało .
/ por. także wyrażający zbieżny z zaprezentowanym , pogląd Z. Ofiarskiego w : Prawo bankowe - Komentarz do art.
92 c , wydanie z 2013 , a także uwagi J. Chląda w : Problemy sekurytyzacji bankowej , Prawo bankowe z 2006 nr 3./
W konsekwencji nietrafne jest zapatrywanie zawarte w środku odwoławczym , iż brak tej zgody niweczy skutki umowy
z dnia 22 września 2011r , a wobec tego powinno zapaść orzeczenie reformatoryjne, zgodne z postawionym w pierwszej
kolejności wnioskiem apelacji.
Chybiony jest także drugi z zarzutów prawno materialnych.
Na wstępie jego oceny należy zwrócić uwagę , że pozwani w toku sporu przed Sądem I instancji , jak i w apelacji nie
przedstawili i nie przedstawiają żadnych argumentów mających na celu podważenie wiarygodności obu wyciągów z
ksiąg rachunkowych Funduszu, poprzestając jedynie na stwierdzeniu , iż nie zawierają one tych wszystkich elementów
składowych , które są wymagane przez art. 194 ustawy O funduszach inwestycyjnych , w żaden sposób tych wad nie
konkretyzując.
W motywy zarzutu nie obejmują negacji wysokości oraz źródła powstania obu wierzytelności , których beneficjentem
jest aktualnie strona powodowa.
Opisane zanichanie powoduje , że w ramach omawianego zarzutu wystarczającym jest powtórzenie oceny , którą ,
odnośnie tego zarzutu [ był on bowiem z identycznym uzasadnieniem powoływany przed Sądem I instancji ]
sformułował Sąd niższej instancji , powołując się także na wskazane przez siebie orzeczenia Sądu Najwyższego.
Powtarzanie tej samej argumentacji , którą Sąd II instancji aprobuje , nie byłoby celowe.
Nie mają racji pozwani kwestionujący wyrok Sądu Okręgowego, gdy odwołują się do zarzutu przedawnienia roszczenia
objętego żądaniem pozwu.
Wiążą oni bowiem ocenę o jego zasadności z faktem przeniesienia obu wierzytelności na stronę powodową, w oparciu
o umowę z dnia 22 września 2011r, zawartą pomiędzy stronami z których obydwie są podmiotami gospodarczymi.
Odwoływali się przy tym do stanu ich wymagalności , który miał nastąpić w dacie 12 wrzesnia 2008r , uznając ,
iż tym samym , wobec braku podejmowania przez bank (...) SA czynności , które zmierzając bezpośrednio do ich
zaspokojenia , upłynął , przed zawarciem umowy przelewu, trzyletni termin przedawnienia o jakim stanowi art. 118
zd. ostanie kc.
Stanowisko to nie jest usprawiedliwione ,która to ocena prowadzi do odparcia tak motywowanego zarzutu.
W jego uzasadnieniu apelujący przyznają , że obydwie wynikające z zaciągniętych przez rodziców pożyczek
wierzytelności, bank w następstwie ich nie zaspokajania w terminie zgodnie z postanowieniami umów z 14 stycznia
2005 r i 21 lutego 2006r , postawił w stan wymagalności z dniem 12 września 2008r.
Jednocześnie ani w postępowaniu rozpoznawczym przed Sądem I instancji , ani w apelacji nie zostały przez nich
powołane żadne fakty z których miałoby wynikać , że którakolwiek z pożyczek była zaciągana przez R. i S. M. (2) w
warunkach prowadzenia przez nich działalności gospodarczej i na cel z tą działalnością związany . Przeciwnie z treści
umów , godnie z którymi pożyczkobiorcy byli uprawnieni do swobodnego przeznaczenia pozyskanych w ten sposób
środków finansowych i wykorzystywania ich na dowolny cel , prowadzi do wniosku , że zawarcie umów nie miało
związku z tego rodzaju ich działalnością.
Taka kwalifikacja wierzytelności , wymagalnych od 12 września 2008r , powoduje , że o ich przedawnieniu można by
mówić dopiero po upływie dziesięcioletniego okresu o jakim stanowi art. 118 kc in princ kc.
Nie może budzić zatem wątpliwości , że do daty wniesienia pozwu przez stronę powodową o zapłatę świadczenia
odpowiadającego ich części , termin ten nie upłynął, a wystąpienie na drogę sądową wywołało skutek o jakim mowa
w art. 123 §1 pkt 1 kc.
Bez znaczenia z punktu widzenia ocenianego zarzutu jest okoliczność , że zarówno bank (...) SA jak i Fundusz - strony
umowy przelewu wierzytelności - są podmiotami gospodarczymi.
Trzyletni okres przedawnienia roszczeń byłby istotny wówczas , gdyby strony umowy z dnia 22 września 2011r
formułowały wobec siebie roszczenia związane z faktem jej zawarcia. Tak jednak w rozstrzyganym sporze nie było, a
wierzytelności będące jego przedmiotem , w dacie zawarcia umowy przelewu nie były przedawnione , jak nietrafnie
argumentują apelujący.
Z podanych wyżej przyczyn w uznaniu , iż żaden ze stawianych orzeczeniu Sądu Okręgowego zarzutów nie może być
uznany za zasadny , opartą na nich apelację, Sąd II instancji oddalił na podstawie art. 385 kpc w zw z art. 194 ustawy
O funduszach inwestycyjnych oraz art. 118 kc [ pkt 2 sentencji ]
Orzeczenie Sądu I instancji podlega natomiast zreformowaniu w części dotyczącej kosztów procesu albowiem za trafne
należy uznać zażalenie strony powodowej.
Zgodnie z regułą dotyczącą wzajemnego rozliczenia kosztów procesu pomiędzy jego stronami , wynikająca z art. 98
§1 kpc strona wygrywająca sprawę jest uprawniona do dopomagania się zwrotu przez przeciwnika procesowego tych
wszystkich kosztów , które w sposób celowy poniosła dochodząc roszczenia lub podejmując obronę przed nim.
Składową tych kosztów jest wynagrodzenie procesjonalnego pełnomocnika strony , co wynika wprost z brzmienia §
3 art. 98 kpc.
Analizując [ nota bene bardzo zwięzłe ] motywy , które powołał Sąd Okręgowy, by uzasadnić orzeczenie o kosztach
procesu dojść należy do wniosku , iż ma rację autorka zażalenia podnosząc, że suma przyznana z tego tytułu
Funduszowi nie obejmuje należności z tytułu tego wynagrodzenia.
Zatem uwzględniając wniosek środka odwoławczego należało sumę obciążającą solidarnie pozwanych z tytułu kosztów
procesu zwiększyć właśnie o kwotę tego wynagrodzenia , w postulowanej w zażaleniu wysokości na podstawie art. 386
§1 kpc w zw z art. 397 §2 lkpc. [ pkt 1 sentencji]
Uwzględnienie zażalenia i wynikająca niego zmiana orzeczenia Sądu Okręgowego, miała także konsekwencje w
zakresie kosztów postępowania odwoławczego , którymi po myśli art. 98 §1 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc zostali
obciążeni solidarnie pozwani, wnoszący apelację. [ pkt 3 sentencji ]
Na kwotę należną z tego tytułu stronie powodowej poza wynagrodzeniem pełnomocnika procesowego w postępowaniu
apelacyjnym [ 2700 złotych ] złożyły się także wynagrodzenie w postępowaniu zażaleniowym [ 300 złotych ] oraz zwrot
poniesionej opłaty od tego środka odwoławczego [ 36 złotych ]
Sąd II instancji przyznał także , ze środków budżetowych Skarbu Państwa , wynagrodzenie dla kuratora
reprezentującego , w postępowaniu apelacyjnym , nieznanych miejsca pobytu apelujących.
Kwota należna kuratorowi , będącemu adwokatem z tego tytułu została ustalona , zważywszy na wartość przedmiotu
zaskarżenia, na podstawie § 6 pkt 6 w zw z §13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie
[ …] , Jedn. tekst DzU z 2013 poz. 461 ] w zw z §3 ust. 1 i 2 Rozporządzenia MS w sprawie stawek , warunków
przyznawania i wypłaty ryczałtu przysługującego sędziom i pracownikom sądowym[…] oraz stawek należności
kuratorów z dnia 28 sierpnia 1982 [ DzU Nr 27 poz. 197 z późn. zm.}. Brak było podstaw by należność tę powiększać
o podatek od towarów i usług skoro osoba kuratora nie była ustanowiona przez Przewodniczącego w warunkach
zapewnienia reprezentacji procesowej dla pozwanych z urzędu ale na wniosek strony powodowej.
Sytuacja faktyczna dotycząca osób zastępowanych oraz fakt , że w istocie nie dysponują oni wartościowym majątkiem
spowodowała , iż tym wydatkiem został obciążony Skarb Państwa. [ pkt 4 i 5 sentencji wyroku ]
-