Platforma e-learningowa MOODLE w AGH (7)

ka angielskiego, który zadomowił się już w większości języków, w tym również
się Społeczności Informacyjnej na przykładzie Akademii Górniczo-Hutniczej
w języku polskim.
4
w Krakowie, Tekst-Graf, Kraków, 2003, s. 15–24
Szerszy opis platformy MOODLE w artykule A. Chrząszcz, P. Gaś, J. Kisielewska,
7
moodle.oen.agh.edu.pl
M. Oczko: „Platforma e-learningowa MOODLE w AGH” (w niniejszym numerze
8
Wersja demonstracyjna znajduje się na portalu uczelnianym pod adresem: mo-
BIP)
5
6
odle.oen.agh.edu.pl
Kto znał jeszcze kilka lat temu takie dyscypliny jak mechatronika, nanotechnolo-
9
Aktualne materiały demonstracyjne pochodzą z kursu „Program Uni Europejskiej
gie, e-learning, itp.
eContent” (kurs przygotowany we współpracy z Krajowym Punktem Kontaktowym
Tadeusiewicz R.: Nowe badania Społeczeństwa Informacyjnego czy badania No-
Programu eContent).
wego Społeczeństwa Informacyjnego?, rozdział w książce Haber L.: Formowanie
Agnieszka Chrząszcz, Piotr Gaś, Joanna Kisielewska,
Michał Oczko
Platforma e-learningowa
MOODLE w AGH
Wprowadzenie
Czy się z tym zgadzamy czy nie, Internet na stałe zagościł w edukacji.
Z zasobów w nim zgromadzonych korzystają na co dzień w celach edukacyjnych zarówno młodsi jak i starsi obywatele światowej społeczności.
Edukacja przez Internet, jeśli odpowiednio zorganizowana i zarządzana,
ma dodatkową zaletę: pozwala jej użytkownikom na dotarcie do sprawdzonych, „przefiltrowanych” źródeł wiedzy. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć pojęcie platformy e-learningowej jako elementu centralnego w organizacji nauczania wspomaganego Internetem. Podejmiemy również próbę odpowiedzi na pytanie w jaki sposób platforma MOODLE może zostać wykorzystana dla kształcenia inżynierów w Akademii
Górniczo-Hutniczej.
Platforma e-learningowa1
Na wstępie postaramy się wyjaśnić, co kryje się pod pojęciem platformy e-learningowej. Platforma jest systemem informatycznym zaopatrzonym w narzędzia służące do organizacji procesu dydaktycznego charakteryzującego się wysokim stopniem interaktywności. Przy pomocy elementów składowych systemu możemy przygotowywać, gromadzić i udostępniać materiały dydaktyczne (w formie plików tekstowych, graficznych,
audio-video), moderować prowadzone dyskusje, organizować pracę
w grupach, dokonywać analizy efektów nauczania (testy, ankiety, quizy),
prowadzić pełną statystykę i kontrolę procesu uczenia się. Reasumując,
platforma e-learningowa jest to system stworzony do zarządzania całością procesów związanych z organizacją nauczania przez Internet.
Na światowym rynku dostępna jest coraz większa liczba platform komercyjnych, które wśród wielu zalet posiadają jednak tę zasadniczą wadę, iż są to rozwiązania drogie, na które polskie uczenie nie mogą sobie
z reguły pozwolić. Producenci platform coraz częściej dostosowują ich
kształt i możliwości nie tyle do potrzeb akademickich, co do potrzeb ich
czołowych nabywców, czyli dużych prywatnych korporacji. Prywatne firmy
bowiem, widzą w tej inwestycji szanse na obniżenie kosztów związanych
z organizacją szkoleń dla pracowników.
Aby sprostać potrzebom uczelni, szkół oraz innych instytucji dysponujących ograniczonymi środkami finansowymi, zespoły niezależnych specjalistów tworzą wysokiej jakości darmowe oprogramowania typu Open
Source, w tym również platformy e-learningowe. Jednym z takich systemów wspomagających procesy zdalnego nauczania oraz uczenia się,
jest platforma MOODLE (ang. Modular Object Oriented Distance Learning
Environment). Platforma ta tworzona jest jako oprogramowanie typu
Open Source i udostępniana darmowo w ramach publicznej licencji GNU
GPL2. Oprogramowanie tego typu nie jest wolne od wad, ale nie są od
nich również wolne drogie rozwiązania komercyjne. Ponieważ celem naszego artykułu nie jest obrona tego typu oprogramowania a jedynie prezentacja jednego z dostępnych produktów, skoncentrujemy się teraz na
przedstawieniu rozwiązań dostępnych dla naszej Uczelni.
BIP 138 – luty 2005 r.
Moodle a teoria konstruktywizmu społecznego
Pomysłodawcą platformy MOODLE jest Australijczyk – Martin Dougiamas. Głównym celem twórcy tego systemu było stworzenie platformy różnej od tych dostępnych na rynku, a mianowicie takiej, która uwzględniałaby aspekty pedagogiczne odwołujące się do założeń psychologii poznawczej, a zwłaszcza tego jej nurtu, który nosi miano konstruktywizmu.
Konstruktywizm zakłada, że uczeń3 jest aktywnym podmiotem, który
samodzielnie tworzy swój własny system wiedzy, korzystając przy tym
z dostępnych mu źródeł informacji. Rola nauczyciela4, obok motywowania i wspierania swoich podopiecznych, polega przede wszystkim na
przydzielaniu zadań i formułowaniu pytań stanowiących dla uczniów dylematy do rozwiązania. Rezultatem pracy nad rozwiązaniem owych dylematów jest powstanie w umyśle uczącego się nowej wiedzy. Idąc dalej,
zgodnie z założeniami konstruktywizmu społecznego, wiedza konstruowana jest najefektywniej, kiedy mamy do czynienia z uczeniem się przez
współpracę. Jest to możliwe wtedy, kiedy uczeń pracuje w grupie, dzieląc
się własnymi doświadczeniami i opiniami oraz będąc otwartym na doświadczenia i opinie innych.
Zgodnie z tymi założeniami platforma MOODLE zaopatrzona została
w szereg narzędzi, które umożliwiają współpracę na poziomach uczeń –
uczeń oraz uczeń – nauczyciel. Do narzędzi tych należą:
forum dyskusyjne – służące do komunikacji i współpracy asynchronicznej5;
czat – służący do komunikacji i współpracy synchronicznej6;
dziennik (ang. journal) – służący do prywatnej korespondencji na poziomie nauczyciel – uczeń;
narzędzie dialogowe (ang. dialog) – umożliwiające prowadzenie dyskusji w parach;
narzędzie organizacyjne – umożliwiające przydzielanie uczących się do
poszczególnych grup, w których będą oni rozwiązywać postawione
przed nimi zadania;
warsztaty (ang. workshops) – pozwalające uczącym się na wzajemne
ocenianie swoich prac;
Wiki – narzędzie, które umożliwia uczącym się wspólną pracę na stronach
WWW w celu dodawania, rozszerzania albo zmiany treści.
Zintegrowanie elementów umożliwiających komunikację wraz z treściami merytorycznymi oraz testami sprawdzającymi wiadomości pozwala na zbudowanie efektywnych modułów edukacyjnych. Tak opracowane
moduły mogą zostać następnie wykorzystane jako odrębne kursy lub jako uzupełnienie tradycyjnej formy nauczania.
Opis techniczny platformy
Dużą zaletą platformy e-learningowej MOODLE jest fakt, iż począwszy
od jej powstania, czyli od roku 1999, jest ona stale modyfikowana i uzupełniana o nowe rozwiązania i narzędzia. Poza profesjonalnymi twórcami
oprogramowania, istotną rolę odgrywają tu zwykli użytkownicy platformy,
którzy o swoich problemach lub pomysłach na jej ulepszenie dyskutują
z twórcami projektu na forach dyskusyjnych na oficjalnej stronie tego projektu. W ostatnio wydanej wersji platforma ta została poszerzona o szereg
użytecznych narzędzi, m.in. moduł do obsługi kursów zapisanych w formacie SCORM. Oprogramowanie platformy jest napisane w języku PHP
i umożliwia użycie darmowych baz danych (MySQL, PostgreSQL, itp.).
Platformę MOODLE można zainstalować w dowolnym środowisku opera-
7
cyjnym, począwszy od MS Windows a skończywszy na wielu odmianach
Unix’a, w tym oczywiście również Linux’a. Architektura systemu jest wielowarstwowa, sama platforma jest zbudowana jako klasyczna internetowa aplikacja bazodanowa co oznacza, że dane związane z zasobami,
użytkownikami czy prowadzeniem zajęć, przechowywane są w bazie danych. Skrypty PHP obsługują zarówno warstwę biznesową jak i prezentacyjną, komunikując się z użytkownikiem poprzez protokół HTTP (tzw.
„mechanizm cienkiego klienta”).
Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania, platforma ta nie ma wygórowanych wymagań sprzętowych i można ją zainstalować na większości
używanych obecnie serwerów sieciowych. W przypadku dużego obciążenia serwera obsługującego platformę, zaleca się wykonać optymalizację
obsługi skryptów PHP poprzez zainstalowanie oprogramowania przyśpieszającego ich działanie np. PHP Acceleratora (również program darmowy) oraz zastosowanie oprogramowania kodującego skrypty do postaci
binarnej np. PHP Encodera.
Należy tutaj również dodać, że platforma MOODLE w swej standardowej postaci umożliwia obsługę jedynie jednej jednostki organizacyjnej
(w ramach jednego serwera wirtualnego i jednej bazy danych). Jednak
dla potrzeb działalności naszej Uczelni, pracownicy Ośrodka Edukacji
Niestacjonarnej zmodyfikowali kod źródłowy oprogramowania w taki sposób aby platforma mogła obsługiwać oddzielnie każdą z jednostek organizacyjnych AGH, co zwiększa bezpieczeństwo całego systemu i ułatwia
jego zarządzanie.
Uczelniana strona
platformy MOODLE AGH
Wejście na uczelnianą stronę platformy MOODLE AGH znajduje się
pod oficjalnym adresem: http://moodle.oen.agh.edu.pl. Na stronie MOODLE AGH znajdują się podstawowe informacje dotyczące sposobu korzystania z platformy uczelnianej, lista administratorów wydziałowych, lista jednostek AGH posiadających założone sekcje wydziałowe platformy
oraz wiele innych ciekawych informacji, przydatnych dla użytkowników
systemu (Rys. 1).
nywania wszystkich czynności dostępnych dla konta z grupy o niższych
uprawnieniach.
Grupy użytkowników
platformy MOODLE AGH
Grupą użytkowników o najwyższych uprawnieniach działania w systemie jest grupa administratorów. Administratorzy posiadają uprawnienia
umożliwiające dostęp do wszystkich zasobów systemu i mogą wykonywać zarówno czynności związane z administracją platformy MOODLE jak
i wszystkie czynności dostępne dla innych użytkowników tej platformy.
Ze względu na organizację pracy naszej uczelni, administratorzy zostali podzieleni na tzw. administratorów uczelnianych oraz administratorów wydziałowych. Zadaniem administratorów uczelnianych jest zarządzanie ogólnouczelnianą platformą MOODLE AGH, tworzenie globalnych
kopii bezpieczeństwa oraz koordynacja działań administratorów wydziałowych. Natomiast zadaniem wydziałowych administratorów jest zarządzenie wydziałowymi serwerami MOODLE, zarządzanie użytkownikami
na danym wydziale (tworzenie i modyfikacja kont) oraz zarządzanie materiałami dydaktycznymi dostępnymi w ramach wydziału. Administratorzy
wydziałowi zostali wyznaczeni formalnie przez Dziekanów wydziałów.
Kolejną grupą użytkowników jest grupa autorów (wykładowców).
Użytkownicy należący do tej klasy posiadają uprawnienia do tworzenia
nowych i modyfikowania istniejących materiałów dydaktycznych.
Trzecią grupą użytkowników są tutorzy. Tutor prowadzi zajęcia
z uczniami (studentami), wykorzystując do tego celu zarówno narzędzia
do pracy synchronicznej w trybie on-line takich jak czat, jak również do
pracy asynchronicznej poprzez forum dyskusyjne, dialog, itp. Osoba posiadająca uprawnienia tutora ma możliwość oceniania postępów uczniów,
przeglądania raportów z prowadzonych zajęć, itp. Tutor nadzoruje cały
proces kształcenia w ramach danych zajęć.
Czwartą i ostatnią grupą użytkowników są uczniowie (studenci). Osoby należące do tej grupy posiadają najniższe uprawnienia w systemie,
zezwalające jedynie na uczestniczenie w zajęciach prowadzonych przez
tutorów.
Uprawnienia każdego z użytkowników platformy MOODLE przypisuje
administrator wydziałowy lub uczelniany.
Zamiast zakończenia
Niniejszy artykuł jest jedynie krótkim wprowadzeniem i nie wyczerpuje
w całości tematyki związanej z platformą MOODLE. Dlatego też, osoby
zainteresowane szczegółami zachęcamy do „odwiedzenia” uczelnianej
strony MOODLE oraz do kontaktu z administratorami wydziałowymi lub
bezpośrednio z Autorami niniejszego opracowania, którzy pracując
w Ośrodku Edukacji Niestacjonarnej AGH, zajmują się rozwojem i wdrażaniem e-learningu w naszej Uczelni. Ośrodek Edukacji Niestacjonarnej
jest przygotowany do przeszkolenia osób zainteresowanych wdrażaniem
e-learningu, w ramach zorganizowanych grup zgłaszanych przez Wydziały oraz inne jednostki Uczelni.
Przypisy
1
e-learning obejmuje całość procesów związanych z nauczaniem i uczeniem się
2
Platforma MOODLE jest zainstalowana na serwerze OEN i udostępniona wszyst-
Rys. 1. Widok strony głównej platformy MOODLE AGH.
Również, dość ważną częścią uczelnianej strony MOODLE AGH, jest
wersja demonstracyjna platformy, która została przygotowana i udostępniona w celu umożliwienia użytkownikom zapoznania się z funkcjonalnością systemu oraz spróbowania własnych sił w tworzeniu kursów. Wersja
demonstracyjna dostępna jest z komputerów zarejestrowanych w domenie agh.edu.pl (sieć wewnętrzna AGH). W praktyce oznacza to, że wszyscy członkowie społeczności naszej Uczelni posiadają dostęp do platformy demonstracyjnej.
Każdy z użytkowników platformy MOODLE posiada określone uprawnienia do pracy systemie, przypisane danej grupie użytkowników. Grupy
te są zhierarchizowane, przy czym konto z grupy o wyższych uprawnieniach, poza własną funkcjonalnością, posiada również możliwość wyko-
8
w środowisku i za pośrednictwem nowoczesnych technologii informacyjnych.
kim Wydziałom naszej Uczelni do prowadzenia zajęć w trybie e-learningowym
(http://moodle.oen.agh.edu.pl)
3
Wraz z pojawieniem się kształcenia ustawicznego słowo „uczeń” nabrało szerszego znaczenia i objęło swym znaczeniem wszystkich kształcących się, niezależnie
od wieku czy poziomu edukacji
4
Również termin „nauczyciel” ma obecnie szersze znaczenie i dotyczy zarówno nauczycieli szkolnych, jak i wykładowców, czy też szkoleniowców w miejscach pracy.
5
komunikacja asynchroniczna: model komunikacji, w którym kontakt pomiędzy
6
komunikacja synchroniczna: model komunikacji, w którym kontakt pomiędzy
uczestnikami interakcji jest opóźniony w czasie
uczestnikami interakcji jest natychmiastowy (komunikacja on-line)
BIP 138 – luty 2005 r.