Analiza znaczeniowa sterowana składnią

Analiza znaczeniowa sterowana składnią
S
∃e ISA(e, Czytanie) ∧ Czytający(e, Ola) ∧ Czytany(e, Książka)
NP
VP
N
V
NP
.Ola
.czyta
N
.książkę
W jaki sposób przenieść znaczenie pojedynczych słów ze słownika w
odpowiednie miejsca w reprezentacji zdania?
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(302 / 312)
Analiza znaczeniowa sterowana składnią
A → α1 . . . αn {f(αj .sem, . . . , αk .sem)}
Rzeczowniki:
N → Ola {Ola}
N → książkę {Książka}
Fraza rzeczownikowa:
NP → N {N.sem}
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(303 / 312)
Zapis lambda
λx P(x)
Zwinięcie (ang. λ-reduction):
λx P(x)(A)
P(A)
Z wieloma argumentami:
λxλy Kocha(x, y)(Gocha)
λy Kocha(Gocha, y)
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(304 / 312)
Analiza znaczeniowa sterowana składnią
Czasownik:
V → czyta
{λxλy∃e ISA(e,Czytanie) ∧ Czytający(e, y) ∧ Czytany(e,x)}
Fraza czasownikowa:
VP → V NP {V.sem(NP.sem)}
(znaczenie frazy rzeczownikowej staje się argumentem λ-wyrażenia z frazy
czasownikowej).
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(305 / 312)
Analiza znaczeniowa sterowana składnią
W poprzednich przykładach książka jest konkretnym obiektem. Jeśli
chcemy mówić o książce w ogólności, musimy użyć kwantyfikatora
egzystencjonalnego ∃. Chcemy otrzymać następującą reprezentację zdania:
∃e,x ISA(e,Czytanie) ∧ Czytający(e, Ola) ∧ Czytany(e,x) ∧ ISA(x, Książka)
Ustawienie znaczenia książki jako ∃x ISA(x,Książka) da nieprawidłowy
wynik:
∃e ISA(e,Czytanie) ∧ Czytający(e,Ola) ∧
Czytany(e,∃x ISA(x,Książka))
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(306 / 312)
Analiza znaczeniowa sterowana składnią
„Termy złożone” postaci:
<kwantyfikator zmienna ciało>
są tłumaczone według następującego schematu:
P(<kwantyfikator zmienna ciało>)
⇒
kwantyfikator zmienna ciało spójnik P(zmienna)
gdzie spójnik zależy od kwantyfikatora: ∧ dla ∃ i ⇒ dla ∀.
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(307 / 312)
Analiza znaczeniowa sterowana składnią
Teraz mamy:
∃e ISA(e,Czytanie) ∧ Czytający(e,Ola) ∧
Czytany(e,< ∃x ISA(x,Książka)>)
co jest tłumaczone według podanego wcześniej schematu na:
∃e ISA(e,Czytanie) ∧ Czytający(e,Ola) ∧
∃x ISA(x,Książka) ∧ Czytany(e,x)
Obecność więcej niż jednego termu złożonego w zdaniu może rodzić
kłopoty związane z zasięgiem kwantyfikatorów. ∃x ∀y oznacza coś innego
niż ∀y ∃x . Uniwersalnego rozwiązania dotąd nie znaleziono – stosuje się
często heurystyki.
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(308 / 312)
Frazeologizmy
Dotychczas przedstawione metody zakładały zasadę, że znaczenie
większych fragmentów wypowiedzi da się wywieść ze znaczenia elementów
składowych. Nie zawsze jest to słuszne, np.: dać plamę. Znaczenie
przypisujemy całemu ciągowi wyrazów:
V → dać plamę
{λx∃e ISA(e,Kompromitacja) ∧ KompromitującySię(e, x)}
Trzeba tu także uwzględnić morfologię. Lepsza reprezentacja pozwoli
radzić sobie z różnymi wersjami: dał dużą plamę…
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(309 / 312)
Gramatyki semantyczne
Kluczowe elementy semantyczne często są szeroko rozrzucone po drzewie
rozbioru składniowego utrudniając utworzenie reprezentacji znaczenia.
Wiele konstrukcji składniowych nie ma znaczenia dla semantyki
wypowiedzi. Drzewa składniowe często zawierają puste znaczeniowo
poddrzewa. Dlatego w ograniczonych dziedzinach stosuje się gramatyki
semantyczne:
gpor([Przyp, poj, nij], Ir) → przim(F1, Przyp, p, Ir), {member(Ir,
[przed, po])}, rzecz(F2, [Przyp, poj, nij], p, południe).
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(310 / 312)
Wyodrębnianie informacji
Zdarzenie:
Data:
Czas:
Uczestnicy:
Skutki:
Wypadek.
13.01.2007.
Przed świtem.
Kierowca malucha, kierowca ciężarówki.
Rozbity maluch, kierowca malucha zmarł.
Do wypełniania takich formularzy nie potrzeba pełnej analizy znaczeniowej
tekstu.
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(311 / 312)
Wyodrębnianie informacji – Fastus
Etapy:
1. Podział na elementy tekstu (słowa, interpunkcja itd.).
2. Rozpoznawanie słów złożonych, liczb, nazw własnych.
3. Podział zdania na frazy rzeczownikowe, frazy czasownikowe i
pozostałe części.
.4 Rozpoznawanie złożonych fraz rzeczownikowych i
czasownikowych.
5. Rozpoznawanie elementów ważnych dla znaczenia i wstawianie
ich do szablonów
6. Scalanie odwołań do tego samego elementu lub zdarzenia z
różnych fragmentów tekstu.
Jan Daciuk, KISI, ETI, PG
Przetwarzanie języka naturalnego
13. Analiza znaczeniowa sterowana składnią
(312 / 312)