JAKI TO PTAK? .

JAKI TO PTAK? .
Cezary Wójcik
PODSTAWOWE INFORMACJE.
Inscenizacje, niezaleŜnie od tematu, spełniają bardzo waŜna rolę w nauczaniu. Przede wszystkim
uatrakcyjniają zajęcia, zwiększają zainteresowania daną dziedziną, a przede wszystkim zachęcają dzieci
w prosty sposób do zwrócenia uwagi na szeroko pojętą sztukę teatralną, wzbogacają ich język, wymowę,
umiejętności czytelnicze. Przygotowanie i przedstawienie inscenizacji doskonale wpływa na współpracę
zespołu klasowego, rozwija wyobraźnię twórczą ucznia, ale takŜe wzbogaca warsztat pracy nauczyciela.
Inscenizacje przyrodnicze, czy teŜ ekologiczne rozwijają wraŜliwość dziecka na piękno przyrody
i pozwalają nierzadko lepiej zrozumieć procesy rządzące naturą.
Scenariusz proponowanego przedstawienia oparty jest na wierszykach dla dzieci autorstwa Romana
Landowskiego* zawartych w zbiorze pt. „Ptasie rozmowy” (2000). Wierszyki w dowcipny i przystępny
sposób prezentują pospolite gatunki naszych ptaków, omawiają ich zwyczaje i głosy.
*Roman Landowski (1937 – 2007) – wybitny regionalista kociewski, pisarz, poeta, księgarz, bibliotekarz
i edytor. Kierował redakcją "Kociewskiego Magazynu Regionalnego", był jednym z załoŜycieli Towarzystwa
Miłośników Ziemi Tczewskiej, Kociewskiego Kantoru Edytorskiego. Wybrane publikacje ksiąŜkowe:
„My z drugiej połowy XX wieku” (1975), „Jasna i Dersław” 1981 „Tczew. Spacery w czasie i przestrzeni”
(1996), „Dawnych obyczajów rok cały” (2000), „Nowy bedeker kociewski” (2002), „Cierpki smak rajskiego
jabłka” (2005)
UCZESTNICY: Uczniowie klasy II lub III
CZAS INSCENIZACJI: około 10 minut
CEL GŁÓWNY:
Poznanie pospolitych gatunków ptaków występujących w naszym kraju oraz ich zwyczajów
CELE SZCZEGÓŁOWE
Uczeń
wymienia nazwy pospolitych ptaków Polski,
kojarzy nazwę ptaka z jego wyglądem na obrazku;
pogłębia swoje więzi emocjonalną z przyrodą
rozwija wyobraźnię;
przeczyta tekst ze zrozumieniem;
rozwija swoje zainteresowanie teatrem, czytelnicze
zapamiętuje wiersz
METODY: stymulowanie aktywności twórczej, ćwiczenia praktyczne
FORMY PRACY: zbiorowa, grupowa, indywidualna
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: wiersze, nagrania głosów z CD lub mp3, ilustracje, kostiumy,
DOOKOŁA PTAKI! – PROJEKT EDUKACYJNY GBPW „KULING”
JAKI TO PTAK? - 2.
PRZYGOTOWANIE DO ZAJĘĆ
Nauczyciel wspólnie z uczniami moŜe wcześniej przygotować dekorację inscenizacji oraz stroje dla
uczestników. Najprostsze stroje to tzw. dziobki zakładane na głowę jako opaska papierowa (o średnicy
odpowiedniej do głowy ucznia) wycięte wg wzoru z załącznika 2. Dla lepszego odbioru przez widza
narrator, przed kaŜdą recytującą osobą moŜe pokazywać tablice z nazwami i ilustracjami ptaków. MoŜna
je wcześniej przygotować w oparciu np. o ogólnie dostępne przewodniki nt. ptaków W trakcie recytacji
poszczególnych wierszyków wskazane jest odtwarzanie w tle nagrań ptasich głosów.
ETAPY PRACY ZWIĄZANE Z PRZYGOTOWANIEM INSCENIZACJI
1. Wybór utworu:
Planując przygotowanie inscenizacji związanej z ptakami, obok prezentowanej w tym scenariuszu, warto
zaznajomić się takŜe z wierszami J. Tuwima: „Ptasie plotki”, „Ptasie radio”, „Mowa ptaków” oraz
z wierszykami, które znajdziemy w poniŜszych pozycjach:
Chotomska W. Nasze Ptaki. Wydawnictwo Literatura, 2005.
Kowalewska M., Kownacka M. 1963. Głos Przyrody. Nasza Księgarnia.
2. Ćwiczenia w czytaniu w celu dobrego zrozumienia treści obejmujące: określenie tematu utworu,
sformułowanie głównej myśli, wyodrębnienie kolejności zdarzeń, określenie czasu, miejsca.
3. Ćwiczenia w czytaniu z podziałem na role, umiejętność wyodrębniania dialogów, monologów.
4. Dobór dzieci do poszczególnych ról.
5. Nauka na pamięć tekstów i związane z tym ćwiczenia utrwalające w szkole i w domu.
6. Ćwiczenia kształcące poprawną dykcję,
7. Wybór dzieci techniki wykonywania inscenizacji
8. Projektowanie dekoracji, wykonanie rekwizytów.
10. Przygotowanie części muzycznej.
11. Ewentualne przygotowanie zaproszeń na inscenizację.
12. Przedstawienie inscenizacji.
LITERATURA:
Awgulowa J., Świętek W. 1985. Inscenizacje w klasach początkowych. Warszawa, Wydawnictwa
Szkolne i Pedagogiczne;
Bajkowska L. 1999. Teatr marzeń: inscenizacje dla dzieci w wieku pięciu do dziesięciu lat/ Lidia. –
Warszawa: Prószyński i S-ka, 117s.
Drzał E., Skibińska I. Czechowicz I. 2000. Inscenizacje w nauczaniu zintegrowanym. Gdańsk:
Wydaw. Harmonia, – 91s.
Landowski. R.2003. Ptasie rozmowy. Bernardinum Pelplin.
Pałczyński Z. Głosy ptaków Polski - 2CD Wyd. Zdzisław Pałczyński
Sokołowski J. 1988. Ptaki Polski. Atlas. WSiP, Warszawa.
DOOKOŁA PTAKI! – PROJEKT EDUKACYJNY GBPW „KULING”
JAKI TO PTAK? - 3.
Załącznik 1.
DZIECKO 1 NARRATOR – WSTĘP
Liście w pąkach czekają gotowe
Zanim eksplodują, podnieś do góry głowę
Spojrzyj na drzewa ,szukaj na niebie
Pełno jest ptaków wokół Ciebie
Wypatruj po cichu - bądź gotowy!
MoŜe zrozumiesz ptaków rozmowy…
DZIECKO 2 (KOS)
Cały dzień na cały głos
na wierzchołku śpiewa kos
w locie miękki i falisty.
Elegancki jest to ptak:
wdział na koncert czarny frak.
Ton ma dźwięczny, bardzo czysty.
Trijuli trijuli, tju tju si...
GwiŜdŜe sobie na jedlinie,
jakoś to wilgotnie brzmi?! –
Jutro deszcz nas nie ominie!
DZIECKO 3 (WRÓBEL)
Znany jest wszędzie, na całym świecie.
Nie odlatuje... I co? JuŜ wiecie?
Ćwierka wesoło:- Ćwirrr, ćwirrr tet...
Przyjazny ptaszek, polubisz go wnet.
Lasu unika: w nim mało ludzi,
a bez człowieka szarek się nudzi.
I przez rok cały: - Ćwirrr, ćwirrr tet...
Ćwierka wróbelek, polubisz go wnet!
DZIECKO 4 (SKOWRONEK)
Tylko legendarny pan skowronek
pięknie śpiewa na otwarcie wiosny.
Pani skowronkowa ledwie ćwierka,
za to jej małŜonek wciąŜ radosny:
- Tri tririri, tjurli tjurli...
Szary, na bezdrzewnych łąkach, polach
słynny śpiewak raczej skromnie Ŝyje,
ale na ozdobne długie arie hen,
pod niebo się wysoko wzbije:
DZIECKO 5 (GAWRON)
Gra, kra gra, gra kra gra…
Idzie z nami zima zła!
Czarne , rozwrzeszczane krąŜą całe stada
TuŜ przed zakończeniem dnia
Gra, kra gra, gra kra gra…
Gawron przy gawronie, jak mroczna biesiada
Gdzieś przed siebie w jesień gna:
Gra, kra gra, gra kra gra…
DOOKOŁA PTAKI! – PROJEKT EDUKACYJNY GBPW „KULING”
JAKI TO PTAK? - 4.
DZIECKO 5 (SIKORY)
Pośrodku stadka sikorek skocznie wydzwania bogatka:
Titru, titiwu , pink pink!
A przy niej mniejsza modraszka pyta: W karmniku jest kaszka?
I wśród nich, przy główkach główki
Sycza ruchliwe sosnówki
DZIECKO 6 (SIKORY C.D.)
Czubatka z czubem na głowie!
Ciekawe co nam opowie?
Jest mniszka zwana ubogą, błyszczy czapeczka nad drogą:
Ostatnia do śpiewu skora
Jest czarnogłowa sikora.
DZIECKO 7 (SÓJKA)
Ptak to bardzo dziwny!
Niby beczy, niby miauczy,
czasem skrzeczy jak terkotka,
a tym swoim głośnym- hije hije hije...
wszystkie ptaki w lesie płoszy!
I niczego juŜ nie spotkasz.
Ptak to bardzo dziwny!
Zjada jajka innych ptaków,
a jesienią wokół siebie
sójka czyni wrzawę: - hije hije hije...
Chce za morze się wyprawić!
Odlatuje? Sama nie wie!
DZIECKO 9 (KUKUŁKA)
Wszędzie z tego znana - Ŝe podrzuca jajka do obcego gniazda
-jest kukułcza mama, wszędzie, oj, wszędzie!
Ale za to tata juŜ od kwietnia kuka gdzieś wysoko
w drzewach przyjaciółki szuka - w drzewach wysoko.
MoŜe tak donośnie kukać bardzo długo:
kuku kuku kuku... zwrotkę pierwszą, drugą... i te następne.
Kuka często dłuŜej - a to nie do wiary -kuku kuku kuku...
niŜ ten zegar stary w samo południe.
DZIECKO 10 (JASKÓŁKI)
RóŜne im nadano nazwy:
Jest dymówka i oknówka
I ta trzecia, raczej szara
Z niepozornym – trip! – brzegówka
Te dwie pierwsze czarno-białe
Gdy nad wodą, łąką ładnie
W niskim locie łuki kreślą
Deszczyk wnet na ziemię spadnie
Ciwit,ciwit, wit, wit –
Będzie padać aŜ po świt?
DZIECKO 1 – To juŜ koniec ptasich opowieści – dziękujemy!
DOOKOŁA PTAKI! – PROJEKT EDUKACYJNY GBPW „KULING”
JAKI TO PTAK? - 5.
Załącznik 2. Wzór „dzióbka” na głowę.
Zgiąć w tym
miejscu przez
całą długość
DOOKOŁA PTAKI! – PROJEKT EDUKACYJNY GBPW „KULING”