późna polskość
Transkrypt
późna polskość
Tomasz Kozak / Odczyt / 21.05.2009, g. 18.00 / Audytorium CSW / ul. Jazdów 2 PROLEGOMENA DO PÓŹNEJ POLSKOŚCI Tomasz Kozak (1971). Malarz, autor filmów animowanych, artysta wideo, eseista. Redaktor artystyczny kwartalnika filozoficznego „Kronos”. Wykładowca w Instytucie Sztuk Pięknych UMCS w Lublinie. W 2009 roku obronił na macierzystej uczelni pracę doktorską inspirowaną literaturą Tadeusza Micińskiego. Ta interdyscyplinarna praca, będąca połączeniem dociekań teoretycznych z eksperymentami w zakresie filmu awangardowego, stanowiła próbę krytyki (oraz rewitalizacji) mitologii romantycznej w odniesieniu do realiów późnej nowoczesności. Obecnie Tomasz Kozak pracuje nad filmowo-filozoficznym przedsięwzięciem poświęconym idei „polskości dialektycznej” w literaturze Witolda Gombrowicza. Prezentowany w Audytorium CSW odczyt pt. Prolegomena do późnej polskości będzie próbą określenia podstawowych kategorii definiujących „późną polskość”. Kategorie te – „zmierzch” , „ciemność”, „gąszcz”, „dwoistość”, „ambiwalencja”, „dionizyjskość” i „parabaza” – zostaną wywiedzione nie tylko z pism Gombrowicza, lecz także z biograficznego doświadczenia samego Tomasza Kozaka. Doświadczenie to związane jest z krążącą w rodzinie artysty legendą, wykreowaną przez jego dziadka; Antoniego Zamojre. Antoni Zamojre (1898-1982) mieszkał w Argentynie w latach 1938-1956. Po powrocie do Polski zapadł na schizofrenię. Istotnym aspektem jego choroby stała się literacka mania autobiograficzna. Zamojre napisał 63 trzy tomy wspomnień, w których zrelacjonował swoje argentyńskie perypetie. Jeden z tomów w całości poświęcił awanturniczym eksploracjom argentyńskiego półświatka, jakich rzekomo dokonywał w towarzystwie Witolda Gombrowicza w latach 40. ubiegłego wieku. Antoni Zamojre popełnił samobójstwo w 1982 roku. Jego spuścizna literacka oraz archiwum zaginęły. Pozostał z nich jeden krótki wiersz – Późna Polska – stworzony podobno przez samego Gombrowicza pewnej nocy w maju 1945 roku; w chwili, gdy świętował on zakończenie II wojny światowej w towarzystwie argentyńskich marynarzy. Wiersz ten, stanowiący motto wykładu Kozaka, wprowadzi do paranaukowej narracji osobisty wątek egzystencjalny, nader istotny w kontekście Gombrowiczowskiego dyskursu, który to, co „prywatne” i to, co „publiczne” splata w dialektyczną całość. Późna Polska co to jest ? to jest Zmierzch w Zmierzchu gąszcz w gąszczu Zwierz Wierz w to! Wiesz, że z wierzchu Zwierz a wewnątrz Bóg (dwoisty Bóg) w dionizyjskiej trwa ekstazie Jego łoże (albo grób) wspiera się na Parabazie. Ten Pan Bóg ten Bóg Pan z Arlekinem idzie w Tan ! Pan ten głowę w mroku chowa, a ta Roztańczona Głowa - Czerep w srebrnej aureoli jawi się raz jako Orlik - Chochlik, co swawoli w Nocy a raz jako Stara Sowa - Czara Samoświadomego Słowa - Chochla pełna Woli Mocy!