Przyszłe środowisko operacyjne 2035

CENTRUM DOKTRYN I SZKOLENIA SIŁ ZBROJNYCH
PION ROZWOJU KONCEPCJI I WYKORZYSTANIA DOŚWIADCZEŃ
ODDZIAŁ ANALIZ OPERACJI WOJSKOWYCH
BYDGOSZCZ, CZERWIEC 2015
ANALIZA DOKUMENTU
pt. Future Operating Environment 2035
– Przyszłe środowisko operacyjne 2035
WSTĘP
Dokument pt. Przyszłe środowisko operacyjne 2035 (ang. Future Operating
Environment 2035 – FOE35) 1 stanowi część Programu Trendów Strategicznych
prowadzonego przez Centrum Doktryn i Rozwoju Koncepcji (DCDC) 2. Zastępuje on
inny dokument pt. Przyszły charakter konfliktu (Future Character of Conflict) z 2010 r.
i powiązany jest z raportem pt. Global Strategic Trends – Out to 20453. Zdaniem
autorów ma on na celu: scharakteryzowanie środowiska/otoczenia operacyjnego w
perspektywie do roku 2035 w celu przestawienia wniosków opartych na dowodach,
które będą stanowiły źródło informacji dla rozwoju przyszłych zdolności
obronnych/operacyjnych 4. Dokument FOE35 opisuje potencjalne cechy przyszłego
środowiska operacyjnego. Ma znaczenie informacyjne dla Sił Zbrojnych Wielkiej
Brytanii (WB), osób odpowiedzialnych za politykę bezpieczeństwa oraz dla sił
zbrojnych w ogólnym rozumieniu. Niemniej dokument ten może znaleźć
zastosowanie w całym rządzie brytyjskim i innych agencjach w celu zrozumienia
przyszłego środowiska operacyjnego, w którym najprawdopodobniej będzie
pracować wojsko, ministerstwa rządowe, organizacje i agencje międzynarodowej do
2035 r.
Zdaniem autorów dokument ma ukazać szeroki kontekst decydentom
szczebla politycznego. Stanowi źródło informacji odnośnie debaty nt. przyszłości,
a tym samym szerszego konceptualnego rozwoju sił zbrojnych. Przedmiotowy
dokument jest również punktem odniesienia do eksperymentowania.
W rzeczywistości innowacyjność i zdolność do adaptacji to dwa atrybuty, które
wspierają rozwój sił zbrojnych. Lepsze zrozumienie możliwych zdarzeń z przyszłości
dzięki FOE35 pozwoli przewidzieć zagrożenia i wykorzystać płynące stąd szanse dla
rozwoju SZ.
Dokument trafił do analizy do CDiS SZ w postaci skanu dokumentu w wersji roboczej oznaczonej
jako Draft v28.
2
DCDC jest „think-tankiem” Ministerstwa Obrony WB (organem doradczym zajmującym się badaniami
i analizami), jednak FOE35 nie przedstawia oficjalnego stanowiska rządu WB w przedmiotowej
sprawie.
3
FOE35, będący częścią Programu Trendów Strategicznych, jako podstawę wykorzystuje dokument
pt. Kierunki Strategii Globalnej do 2045 r., piątą edycję dokumentu (ang. Global Strategic Trends
– GST5).
4
Dokument wprowadza w wielu przypadkach nowe (dla CDiS SZ) lub typowe tylko dla SZ WB
sformułowania i definicje. W związku z tym autorzy analizy starali się je opisać zgodnie
z nomenklaturą obowiązującą w SZ RP lub pozostawić ich interpretację czytelnikowi.
1
Strona 1 z 3
WYNIKI ANALIZY
Przyszłe środowisko operacyjne 2035 ma na celu długoterminową analizę
głównych cech środowiska operacyjnego w 2035 r. Niektóre właściwości przyszłego
środowiska operacyjnego w 2035 z dużym prawdopodobieństwem będą podobne do
tych widocznych obecnie. Niemniej mogą pojawić się nowe czynniki, które sprawią,
że niektóre cechy okażą się szczególnie ważne do porównania przyszłego
środowiska z teraźniejszym.
Struktura dokumentu FOE35 obejmuje trzy rozdziały5. W rozdziale pierwszym
przedstawiono kluczowe czynniki zidentyfikowane w dokumencie pt. Global Strategic
Trends – Out to 2045, które mogą determinować decyzje rządu brytyjskiego o użyciu
potencjału militarnego. W rozdziale drugim opisano najważniejsze czynniki
kształtujące otoczenie operacyjne w roku 2035 z uwzględnieniem elementów
otoczenia
instytucyjnego,
technologicznego,
kulturowego
i
fizycznego.
W dokumencie podkreślono znaczenie czynnika ludzkiego oraz jego motywacji jako
wyznacznika zdolności sił zbrojnych do zrozumienia przyszłego środowiska
operacyjnego. W rozdziale trzecim wskazano wybrane kluczowe wnioski z analizy
służące do oceny użyteczności wykorzystania środków militarnych oraz szans
rozwoju dla sfery bezpieczeństwa i obronności w 2035 r6. Wnioski i rekomendacje
przyczynią się do rozwoju sił zbrojnych.
Prognozowanie zdarzeń i procesów w perspektywie najbliższych 20 lat jest
niewątpliwie istotne, jednakże niniejsza publikacja (podobnie jak dokument GST5)
nie przewiduje przyszłości, lecz jedynie opisuje cechy prawdopodobnych przyszłych
środowisk operacyjnych, wynikające ze skrupulatnej analizy trendów. Wydaje się
wysoce prawdopodobne, że na przyszłe środowisko operacyjne w coraz większym
stopniu będą wpływać niektóre obecne trendy globalne (szczególnie urbanizacja,
globalizacja i telekomunikacja), jak również coraz bardziej złożone i niejednoznaczne
zagrożenia. Tempo zmian w wybranych dziedzinach technologicznych będzie
szczególnie szybkie, co może w niektórych obszarach „zbliżać przyszłość w naszym
kierunku”. Niektóre z obecnych trendów mogą również radykalnie się odwrócić.
Nie należy ignorować nieprzewidzianych i przełomowych wydarzeń 7. Istnieje niskie
prawdopodobieństwo zaistnienia tego typu wydarzeń – lub „wstrząsów”, jednakże siły
zbrojne muszą rozważyć taką ewentualność z powodu poważnego ich wpływu
na sytuację. Dlatego też należy zwrócić uwagę na elastyczność, zdolność
dostosowywania się do zmian oraz odporność państwa (sił zbrojnych) na zaistniałe
(nieokreślone, przyszłe) sytuacje.
Więcej szczegółów dotyczących nurtów tematycznych i tendencji
geograficznych oraz potencjalnych wstrząsów o znaczeniu strategicznym zostało
przedstawione w dokumencie GST5. Natomiast dokument z 2010 r. pt. Przyszły
charakter konfliktu opisuje szeroko zdefiniowaną przez DCDC połączoną przestrzeń
walki opisując ją jako idea 5C: zatłoczoną, zaśmieconą, sporną, połączoną i napiętą
(ang. congested, cluttered, contested, connected and constrained )8.
5
Struktura dokumentu zbudowana jest w formie kompendium – hasło/temat wraz z krótkim opisem
zawierającym charakterystykę hasła/tematu.
6
Należy jednoznacznie zauważyć, że pomimo iż większa część dokumentu przedstawia prognozy
zmian w ujęciu globalnym do 2035 r., o tyle wyciągane wnioski i konkluzje w głównej mierze dotyczą
WB, jej rządu i sił zbrojnych. Ponadto wspomina się o sojusznikach, NATO lub ONZ.
7
Przykładem może być 11.09 2001 r. – zamach na World Trade Center.
8
Idea 5C została wprowadzona przez DCDC w dokumencie z 2010 r. pt. Przyszły charakter konfliktu
w celu scharakteryzowania połączonej przestrzeni walki w 2014 r. Dokument FOE35 przedstawia
przydatność idei 5C w niektórych okolicznościach, nakazuje jednak ostrożność przy ich wykorzystaniu.
Nie należy zakładać, że idea ta zawsze będzie miała zastosowanie w każdym środowisku walki.
Strona 2 z 3
PODSUMOWANIE
Główny nacisk autorzy kładą na nowoczesne technologie i prognozują,
że „dadzą one pozytywny wpływ, ale mogą też być wykorzystane w niepożądanych
kierunku”. Sugeruje to, że rozwój techniczny, technologiczny oraz pozostałe
wymieniane elementy jak np. biotechnologie niosą ze są tyle pozytywów, co i
negatywów, np. poprzez wykorzystanie przez terrorystów czy rozwój bio- czy cyberterroryzmu.
Jednocześnie mocno (o czy muszą pamiętać również decydenci z zakresu
bezpieczeństwa i obrony) autorzy apelują o niepozostawanie w tyle
w kwestiach rozwoju SZ pod kątem wprowadzania i stosowania wyżej wymienionych
nowoczesnych technologii w obronie. Ich zdaniem będą one kluczem do utrzymania
bezpieczeństwa w przyszłości i odniesienia sukcesów na ewentualnym przyszłym
polu walki9.
PEŁNA WERSJA ANALIZY DOSTĘPNA JEST W E-BIBLIOTECE CENTRUM DOKTRYN I SZKOLENIA SZ
SIECI MILNET – Z.
CENTRUM
DOKTRYN I SZKOLENIA SZ
Opisanym przykładem jest zurbanizowane środowisko operacyjne, które jest zatłoczone (gęsto
zaludnione), ale stosunkowo niezakłócone (zaplanowane i uporządkowane) przeciwnie podmiejskie
slumsy, które mogą być niezatłoczone (niewielka gęstość zaludnienia), ale mocno zaśmiecone
(bezładne i niechlujne). Środowiska zurbanizowane (mające najwyższe wymagania) będą
najprawdopodobniej zaśmiecone, gęsto zaludnione i nieformalne.
9
Wyścig w tym obszarze (przyszłego środowiska operacyjnego) rozpoczął się z nadejściem XXI
wieku.
Strona 3 z 3