Prognozy makroekonomiczne IBnGR

222
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową
przedstawia dziewięćdziesiąty
kwartalny raport oceniający stan koniunktury
gospodarczej w Polsce (I kwartał 2016 r.)
oraz prognozy na lata 2016–2017
df
KWARTALNE
PROGNOZY
MAKROEKONOMICZNE
Stan i prognoza
koniunktury gospodarczej
nr 90 (kwiecień 2016 r.)
(ukazuje się od 1994 roku)
28 kwietnia 2016 r.
__ stabilne tempo wzrostu PKB
__ poprawa sytuacji na rynku pracy
Zespół autorski:
__ dobra koniunktura w handlu zagranicznym
dr Bohdan Wyżnikiewicz
Jacek Fundowicz
Krzysztof Łapiński
Marcin Peterlik
Sytuacja w I kwartale 2016 r.
_
Instytut Badań
nad Gospodarką Rynkową
Oddział w Warszawie
ul. Kołobrzeska 16
02-923 Warszawa
tel. +48 22 544 20 00
faks +48 22 651 86 62
http://www.ibngr.pl
 Instytut Badań nad
Gospodarką Rynkową
Według szacunków IBnGR, w pierwszym kwartale 2016 roku tempo wzrostu
produktu krajowego brutto w odniesieniu do analogicznego kwartału roku
poprzedniego wyniosło 3,2 proc. Po dwóch następujących po sobie kwartałach
przyspieszania dynamiki wzrostu gospodarczego, nastąpiło zatem jego spowolnienie. Również uwzględniając czynniki sezonowe, tempo wzrostu PKB
w pierwszych trzech miesiącach roku było niższe niż w końcu roku poprzedniego. W okresie od stycznia do marca produkt krajowy brutto wzrósł o 0,7
proc. w stosunku do poprzedniego kwartału.
Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego w pierwszym kwartale był popyt
1
krajowy. Tempo wzrostu popytu krajowego Instytut szacuje na 3,3 proc .
Oznacza to, że także dynamika popytu krajowego obniżyła się w porównaniu z
dynamiką notowaną kwartał wcześniej. Spośród składników popytu krajowego,
najwyższą dynamiką w pierwszym kwartale odznaczały się nakłady brutto na
środki trwałe, czyli wydatki inwestycyjne. W okresie od stycznia do marca
wzrosły one o 4,0 proc., pomimo trudniejszych warunków pogodowych niż w
poprzednim roku, a co z tego wynika z ograniczoną możliwością prowadzenia
prac budowlanych. Na poziomie niższym niż w ostatnim kwartale 2015 roku
kształtowało się tempo wzrostu spożycia ogółem. IBnGR szacuje, że wyniosło
ono w pierwszym kwartale 2016 roku 3,3 proc. Nieco wolniej, bo w tempie 3,2
proc., wzrastało spożycie indywidualne, czyli konsumpcja, ale tempo to było
wyższe niż w końcu 2015 roku. Spadek tempa wzrostu spożycia ogółem stanowił zatem konsekwencję obniżenia się tempa wzrostu spożycia publicznego,
które rosło w czwartym kwartale 2015 roku bardzo dynamicznie (o 8,7 proc.).
1
Kwartalne tempa wzrostu podawane są w odniesieniu do analogicznego kwartału roku poprzedniego. Wyjątek
stanowi tempo wzrostu PKB podawane w dwóch konwencjach – w porównaniu z analogicznym kwartałem roku
poprzedniego oraz w porównaniu do poprzedniego kwartału, po eliminacji czynników sezonowych.
1
Stan i prognoza koniunktury gospodarczej nr 90 (kwiecień 2016 r.)
W ujęciu sektorowym najszybciej rozwijającą się częścią gospodarki był w pierwszym kwartale
przemysł. Tempo wzrostu wartości dodanej w przemyśle wyniosło w pierwszych trzech miesiącach roku 4,6 proc., a produkcji sprzedanej przemysłu 3,0 proc. Wolniej niż w przemyśle wzrastała wartość dodana w budownictwie. Jej tempo wzrostu w pierwszym kwartale Instytut szacuje na
3,5 proc. Według wstępnych danych, na podstawie wyników z dużych przedsiębiorstw budowlanych, produkcja sprzedana budownictwa obniżyła się w pierwszym kwartale o 13,3 proc. Jak
wspomniano wcześniej, wpływ na słabe wyniki budownictwa w pewnym zakresie miały warunki pogodowe, ponieważ rok wcześniej obserwowano łagodną zimę. Prawdopodobnie dane dla całej zbiorowości przedsiębiorstw budowlanych wskażą jednak mniejszy spadek, niż obecnie szacowany.
Najwolniej rozwijającą się częścią gospodarki były usługi rynkowe. Tempo wzrostu wartości dodanej w usługach rynkowych w pierwszym kwartale 2016 roku kształtowało się, zdaniem IBnGR, na
poziomie trochę wyższym od odnotowanego w czwartym kwartale 2015 roku i wyniosło 3,1 proc.
Tempo wzrostu eksportu (w ujęciu rachunków narodowych) było w pierwszych trzech miesiącach
roku nieznacznie wyższe niż tempo wzrostu importu. W ocenie Instytutu, eksport wzrósł w tym
czasie o 7,5 proc., a import zwiększył się o 7,4 proc. Oznacza to poprawę salda handlowego Polski
z zagranicą. Obrotom handlowym kraju sprzyjała deprecjacja średniego kursu złotego względem
euro oraz dolara amerykańskiego. W porównaniu z ostatnim kwartałem 2015 roku średni kurs euro
w pierwszym kwartale 2016 roku wzrósł o 10 groszy, a średni kurs dolara wzrósł o 18 groszy.
Wykres 1 Stopa bezrobocia w Polsce
2013
2014
2015
2016
14,3
14,0
13,5
13,0
12,0
11,5
11,0
10,0
10,0
9,0
I
II
III
Źródło: GUS, IBnGR
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Stopa bezrobocia na koniec pierwszego
kwartału wyniosła 10 proc. Była to najniższa stopa bezrobocia rejestrowanego na
koniec pierwszego kwartału od 1991 roku,
czyli od 25 lat. W porównaniu z końcem
2015 roku stopa bezrobocia wzrosła
o 0,2 punktu procentowego, a w porównaniu z sytuacją sprzed roku obniżyła się
o 1,5 punktu procentowego. Wzrost stopy
bezrobocia w porównaniu z końcem poprzedniego kwartału tłumaczyć należy
efektem sezonowości. Podstawowym
czynnikiem wpływającym na zachowanie
stopy bezrobocia miała poprawa na rynku
pracy wynikająca ze stabilnej sytuacji
gospodarczej. Korzystną charakterystyką
rynku pracy w pierwszych trzech miesiącach roku był również wzrost przeciętnego realnego wynagrodzenia brutto.
Tempo wzrostu wynagrodzeń w tym okresie Instytut szacuje na 4,3 proc.
Średnie tempo wzrostu cen dóbr i usług konsumpcyjnych, czyli inflacja, wyniosło w okresie od stycznia do marca -0,9 proc., przy czym na koniec marca wyniosło ono również -0,9 proc. (w skali roku).
Oznacza to, że już siódmy kwartał z rzędu obserwowana jest deflacja, czyli spadek przeciętnego poziomu cen konsumpcyjnych, a zjawisko to na początku 2016 roku pogłębiło się w porównaniu z drugą
połową 2015 roku. W pierwszym kwartale, w porównaniu z sytuacją sprzed roku, najbardziej spadły
ceny transportu (o 7,4 proc.), w tym paliwa do prywatnych środków transportu (o 11,5 proc.), odzieży i
obuwia (o 4,2 proc.) oraz żywności (o 0,9 proc.).
2
Stan i prognoza koniunktury gospodarczej nr 90 (kwiecień 2016 r.)
Prognoza na lata 2016 – 2017
Tempo wzrostu produktu krajowego brutto w 2016 roku wyniesie
5,0
w Polsce 3,6 proc., co oznacza, że
4,5
4,3
będzie ono takie samo jak w roku
3,8
4,0
ubiegłym. Według prognozy Instytu3,7
3,6
3,6
3,4
3,4
3,5
tu, kwartalne tempo wzrostu będzie
3,3 3,3 3,3 3,3
3,1
dość ustabilizowane, przy czym
3,0
2,6
w drugiej połowie roku może być
2,5
nieco wyższe niż w pierwszej.
2,0
1,8
Wzrost PKB wynosił będzie od 3,4
1,5
procent w drugim kwartale, do 3,8
procent w czwartym kwartale. W roku
1,0
0,5
2017 spodziewamy się nieco słab0,5
szej koniunktury makroekonomicznej
0,0 0,0
w Polsce, choć PKB rósł będzie tylko
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
nieco wolniej niż w bieżącym roku.
2013
2014
2015
2016
Według prognozy IBnGR, wzrost
gospodarczy w roku 2017 wyniesie
Źródło: GUS, IBnGR
3,3 procent.
.
W 2016 roku wartość dodana w przemyśle wzrośnie, według prognozy IBnGR, o 5,2 proc. W tym
samym czasie podobny wynik odnotuje sektor budowlany, gdzie wartość dodana wzrośnie o 5,6 proc.
W sektorze usług rynkowych, mającym największy udział w tworzeniu PKB, wzrost wartości dodanej
wyniesie w 2016 roku 3,4 proc. Pogorszenie koniunktury w roku 2017 widoczne będzie szczególnie
w przemyśle, gdzie wartość dodana zwiększy się 4,5 proc. oraz w usługach rynkowych – w tym sektorze
prognozowany wzrost wynosi 3,2 proc. W sektorze budowlanym wzrost będzie także słabszy niż w roku
2016 (5,4 proc.), ale różnica w porównaniu z rokiem bieżącym będzie mniejsza niż w przemyśle.
Koniunktura w budownictwie będzie bowiem wspierana przez projekty inwestycyjne realizowane w drogownictwie i kolejnictwie.
Wykres 2 Kwartalne tempo wzrostu PKB
Tempo wzrostu popytu krajowego w 2016 roku wyniesie 3,4 proc., czyli tyle samo co w roku 2015. Według prognozy Instytutu, spożycie indywidualne wzrośnie w tym czasie o 3,4 proc., między innymi za
sprawą środków finansowych przekazanych w ramach programu 500+. Wartość nakładów brutto na
środki trwałe zwiększy się natomiast o 5,5 proc. Czynnikiem wspierającym inwestycje będą środki europejskie przeznaczone na finansowanie projektów infrastrukturalnych. W sektorze przedsiębiorstw spodziewamy się w najbliższych kwartałach wzrostu awersji do ryzyka i ograniczenia wydatków inwestycyjnych. W roku 2017 popyt krajowy rósł będzie wolniej (3,1 proc.) – przede wszystkim za sprawą wolniejszego wzrostu spożycia indywidualnego (3,1 proc.). Nakłady brutto na środki trwałe także rosły będą
wolniej (5,4 proc.), ale w tym wypadku różnica w stosunku do roku poprzedniego nie będzie znacząca.
W roku 2016 sytuacja na rynku pracy będzie się nadal poprawiać, co będzie efektem utrzymującego
się stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego. Spadek stopy bezrobocia będzie jednak mniej wyraźny niż w roku ubiegłym – na koniec grudnia wyniesie ona 8,7 procent. Byłby to najlepszy grudniowy
wynik od roku 1990. Sytuacja zmieni się nieco w roku 2017, kiedy to na skutek spowolnienia wzrostu
PKB oraz prawdopodobnych zwolnień pracowników, w istotnym z punktu widzenia rynku pracy, sektorze
handlowym, bezrobocie ponownie zacznie rosnąć. Na koniec 2017 roku stopa bezrobocia wynieść może
9,2 procent. Trzeba jednak podkreślić, że mimo prognozowanego nieznacznego wzrostu bezrobocia
w roku 2017, w ciągu najbliższych 5-6 kwartałów sytuacja na rynku pracy pozostawała będzie w bardzo
korzystna.
3
Stan i prognoza koniunktury gospodarczej nr 90 (kwiecień 2016 r.)
Wykres 3 Inflacja w Polsce
4,0
3,5
3,0
pasmo celu
inflacyjnego
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
-0,5
-1,0
-2,0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
-1,5
2013
Źródło: GUS, IBnGR
2014
2015
2016
Według prognozy IBnGR, niemal
do końca trzeciego kwartału 2016
roku utrzymywała się będzie
w Polsce deflacja. W drugim
kwartale ceny konsumpcyjne
zmniejszą się średnio o 0,6 procent, natomiast w trzecim kwartale ich poziom będzie taki sam jak
w trzecim kwartale roku poprzedniego. Inflacja pojawi się dopiero
w czwartym kwartale, kiedy to
średni poziom cen wzrośnie o 0,7
procent. Wzrost cen w drugiej
połowie roku warunkowany będzie przede wszystkim rosnącymi
cenami paliw oraz większą presją
popytową wynikającą z pojawienia się na rynku środków przekazanych w ramach programu
500+.
Według prognozy Instytutu, w całym 2016 roku ceny zmniejszą się średnio o 0,2 procent w stosunku do roku poprzedniego. W 2017 roku średnioroczny poziom inflacji wyniesie natomiast 1,5
procent, a więc wzrost cen będzie nadal pozostawał poniżej celu inflacyjnego NBP
Według prognozy IBnGR, w roku 2016 tempo wzrostu eksportu wyniesie 8,0 proc., natomiast
import w tym samym czasie wzrośnie o 7,8 proc. Oznacza to, że wkład handlu zagranicznego w
tworzenie PKB będzie w tym czasie dodatni. W roku 2017 spodziewać się należy nieznacznego
przyspieszenia wzrostu eksportu, którego przyrost wyniesie 8,5 proc. oraz także dodatniej dynamiki importu, który wzrośnie o 8,0 proc. Sytuacja w handlu zagranicznym kształtowana będzie
przede wszystkim przez stan koniunktury w Unii Europejskiej. Czynnikiem sprzyjającym wzrostowi
polskiego eksportu będzie także w najbliższych kwartałach utrzymujący się wysoki kurs euro
względem złotego.
W ocenie Instytutu, w roku 2016 spodziewać się należy stabilizacji kursu euro i dolara na
względnie wysokich poziomach wobec złotego. Utrzymywanie się słabego kursu złotego powodowane będzie przede wszystkim dużą niepewnością co do rozwoju sytuacji gospodarczej w Polsce,
kontrowersjami wokół istotnych elementów polityki gospodarczej rządu oraz negatywnymi ocenami sytuacji w Polsce formułowanymi przez opiniotwórcze organizacje międzynarodowe. Tendencje
na rynku walutowym w sposób istotny będą również kształtowane przez wydarzenia w polityce
międzynarodowej – przede wszystkim decyzję Wielkiej Brytanii na temat dalszej obecności w UE.
Według prognozy IBnGR, średni kurs euro w roku 2016 wyniesie 4,3 złotego, a dolara 3,9 złotego.
W roku 2017 może mieć miejsce nieznaczna aprecjacja złotego - kursy wobec euro i dolara wynosić będą odpowiednio 4,1 oraz 3,8 złotego.
4
Stan i prognoza koniunktury gospodarczej nr 90 (kwiecień 2016 r.)
Roczne i kwartalne prognozy makroekonomiczne IBnGR
2015
2016
PKB
PKB
% k/k
% r/r
III
1,0
3,4
IV
1,5
4,3
I
0,7
3,2
II
0,8
3,4
III
1,0
3,7
IV
1,1
3,8
Wartość dodana
w przemyśle
w budownictwie
w usługach rynkowych
Popyt krajowy
Spożycie ogółem
w tym: indywidualne
Nakłady brutto na środki trwałe
% r/r
% r/r
% r/r
% r/r
% r/r
% r/r
% r/r
4,9
4,7
3,1
3,0
2,6
3,1
4,4
7,4
5,7
2,9
4,5
4,5
3,0
4,4
4,6
3,5
3,1
3,3
3,3
3,2
4,0
4,9
5,1
3,0
3,2
3,3
3,2
5,4
5,5
5,9
3,6
3,4
3,6
3,5
6,0
Produkcja sprzedana
przemysłu
budownictwa
Inflacja (CPI; średnia)
Inflacja (CPI; k.o.)
Podaż pieniądza (M3, k.o.)
Wynagrodzenie brutto realne
Przeciętne zatrudnienie w GN
Stopa bezrobocia rejestr. (k.o.)
Eksport (GUS/RN)
Import (GUS/RN)
Saldo obr. bież. BP (krocząco)
Średni kurs dolara (NBP)
Średni kurs euro (NBP)
% r/r
% r/r
%
%
%
% r/r
% r/r
%
%
%
% PKB
PLN/USD
PLN/EUR
3,0 5,4
-13,3 6,1
-0,9 -0,6
-0,9 -0,3
9,0 9,2
4,3 4,2
1,3 1,3
10,0 9,2
7,5 7,8
7,4 7,6
-0,1 -0,2
3,95 3,9
4,36 4,4
5,2
6,6
0,0
0,2
9,3
4,1
1,5
8,9
8,2
7,9
0,1
3,9
4,3
Źródło:
4,3
6,0
2,0
4,3
-0,7 -0,6
-0,8 -0,5
8,4
9,1
3,8
4,0
0,9
1,6
9,7
9,8
5,6
8,2
4,9
8,6
-0,4 -0,2
3,76 3,89
4,19 4,26
2015
2016
2017
3,6
3,6
3,3
5,9
6,5
3,7
3,6
3,7
3,5
6,4
5,6
4,6
3,0
3,4
3,1
3,1
5,8
5,2
5,6
3,4
3,4
3,5
3,4
5,5
4,5
5,4
3,2
3,1
3,2
3,1
5,4
4,6
5,5
0,7
1,0
9,5
4,1
1,5
8,7
8,4
8,2
0,2
3,9
4,2
4,9
2,8
-0,9
-0,5
9,1
4,2
1,2
9,8
6,8
6,3
-0,2
3,77
4,18
4,6
5,0
-0,2
1,0
9,5
4,2
1,4
8,7
8,0
7,8
0,2
3,9
4,3
4,1
4,8
1,5
2,0
9,7
3,7
0,9
9,2
8,5
8,0
0,5
3,8
4,1
dane historyczne – GUS, NBP
szacunki i prognozy – IBnGR
5