Państwa_Europy_1815-1848

Najważniejsze państwa Europy w latach 1815-1848
Francja
- po zakończeniu wojen napoleońskich rozpoczął się we Francji okres restauracji dynastii
Burbonów (trwający do 1830 r.).
- w tym czasie na tronie zasiadali kolejno: Ludwik XVIII i Karol X
- Ludwik XVIII rozumiał nieodwracalność wielu zmian, jakie zaszły we Francji po rewolucji.
Mimo zemsty na zwolennikach rewolucji (tzw. biały terror 1814-1815) nie nastąpił powrót do
ancien régiem’u.
- we Francji zapanowała monarchia konstytucyjna – władzę ustawodawczą powierzono
parlamentowi. Monarcha miał wyłączność inicjatywy ustawodawczej i prawo wydawania
dekretów.
Na ówczesnej scenie politycznej działały dwa główne stronnictwa polityczne:
ULTRASI (łac. ultra – dalej, skrajnie) – grupa reakcyjnych polityków,
reprezentujących powracających z emigracji rojalistów oraz wyższe duchowieństwo.
Ich program opierał się na próbie przywrócenia we Francji porządku sprzed 1789 r.
Program:
- zwrot nieprawnie zagarniętych ziem
- ograniczenie wolności politycznej
- zniesienie lub zmiana konstytucji
- zwiększenie znaczenia Kościoła w państwie
LIBERAŁOWIE - grupa polityków działających w nurcie polityki rewolucyjnej,
dążący do ciągłych zmian w państwie.
Program:
- obrona konstytucji
- przestrzeganie praw obywatelskich
- utrzymanie wcześniej zdobytych wolności
- rozszerzenie praw wyborczych i wolności prasy
Zaostrzenie sytuacji politycznej nastąpiło po 1824 r., kiedy tron po zmarłym bracie objął
Karol X. Był zwolennikiem skrajnej prawicy, a także przywódcą obozu ultrasów. Był
przekonany o „sojuszu tronu i ołtarza”.
Radykalne ustawodawstwo oburzyło stronnictwo liberalne, które nie zgadzało się z
fałszowaniem wyborów, manipulacjami politycznymi czy wzrostem przywilejów dla szlachty
i kleru. Szeregi opozycji rosły.
Do kryzysu doszło w lipcu 1830 roku, kiedy to Karol X po zwycięstwie opozycji (liberałów)
w wyborach rozwiązał parlament. Wydany jednocześnie dekret zmieniał gruntownie prawo
wyborcze, pozbawiając tym samym zamożne mieszczaństwo prawa głosu i wprowadzał
cenzurę prasy.
Sprzeciw liberałów spotkał się z poparciem radykalnych grup republikańskich i
paryskiej ulicy.
Wybuchła rewolucja lipcowa (26-28 lipca 1830 r.), która szerokim echem odbiła się
w Europie.
Rezultatem wydarzeń w Paryżu było ostateczne obalenie dynastii Burbonów i przekazanie
tronu francuskiego księciu Ludwikowi Filipowi z orleańskiej gałęzi dynastii.
Kilka dni po przewrocie parlament ustalił nową Kartę konstytucyjną:
- obniżono cenzus majątkowy
- poszerzono uprawnienia parlamentu
- powrócono do trójkolorowej flagi
Od tej pory we Francji dominowała bogata burżuazja, która u boku nowego króla (Ludwika
Filipa) stała się niezwykle wpływową warstwą w państwie.
Rozpoczął się okres intensywnego rozwoju przemysłowego w państwie
- w latach 40-tych społeczeństwo francuskie odczuwało coraz większe niezadowolenie
- industrializacja pogłębiała przepaść między różnymi grupami społeczeństwa
- opinia publiczna była przytłaczana informacjami o aferach korupcyjnych w rządzie i o
fałszowaniu wyników wyborów.
Wielka Brytania
- najbardziej zaawansowane przemysłowo państwo ówczesnej Europy (początki procesu
industrializacji w 2 poł. XVII w.)
- zaawansowany poziom demokratyzacji społeczeństwa
Monarchowie:
do 1820 r.
– Jerzy III
1820-1830
– Jerzy IV (liberalna polityka społeczna i gospodarcza)
1830-1837
– Wilhelm IV
1837-1902
– królowa Wiktoria (tzw. epoka wiktoriańska)
- po zakończeniu wojen napoleońskich najważniejszym problemem był napływ taniego zboża
z Europy (w związku ze zlikwidowaniem blokady kontynentalnej)
- parlament brytyjski uchwalił wysokie stawki celne by chronić rodzimą produkcję rolną, co
spowodowało wzrost cen i bunty proletariatu miejskiego
Dodatkowo
ogromna
mechanizacja
przemysłu spowodowała niezadowolenie
wśród robotników wsi i miast (tzw.
luddyzm agrarny). (fot. obok – niszczenie
maszyn przemysłowych przez luddystów)
- lata 20-te XIX wieku to okres dojścia do
władzy
(wigów
–
liberałów),
którzy
obniżyli stawki celne. W tym czasie
obniżyły
się
także
ceny
żywności.
Wyrażano zgodę na tworzenie związków
zawodowych.
- lata 30-te to głównie problem tzw. „zgniłych miasteczek” (ang. rotten boroughs) –
odebranie wyludnionym miastom i miasteczkom praw wyborczych i nadanie ich ośrodkom
przeludnionym tj. Manchester, Liverpool czy Birmingham.
- dodatkowo w połowie lat 30-tych powstał problem tzw. „ruchu czartystowskiego”:
1836 r. narodziny ruchu czartystowskiego – żądano powszechnego prawa wyborczego i
zniesienia cenzusu majątkowego. Działacze ruchu na przełomie lat 30/40-tych zbierali w całej
Anglii podpisy pod swoimi postulatami. Kilkukrotnie składano je parlamentarzystom, którzy
konsekwentnie odmawiali przyjęcia reform.
Z czasem parlament (pod koniec XIX wieku) wprowadził pod naciskiem czartystów: ochronę
praw pracowniczych kobiet, powszechne ubezpieczenia i zakaz wykonywania ciężkich
prac przez dzieci (np. w górnictwie).
Rosja
- w XIX wieku nadal w państwie dominuje feudalizm gospodarczy
- ustrój na wskroś absolutystyczny
1812 rok – wyprawa Napoleona na Moskwę zmieniła sposób rządzenia i myślenia cara
Aleksandra I, który od 1801 r. prowadził liberalną politykę zarządzania państwem. Po 1814 r.
car popadł w skrajną dewocję – spodziewał się spisków i zamachów.
Polityka cara Aleksandra I:
- ścisła kontrola armii
- skrajne rozumienie „sojuszu tronu i ołtarza” – kult Biblii, zwiększona rola Cerkwii
- zakaz zwoływania stowarzyszeń
- blokada wszelkich reform
- prześladowanie przeciwników władzy
Zawiązywanie tajnych stowarzyszeń wśród oficerów w garnizonach wojskowych. Dwie
najważniejsze organizacje:
a) związek południowy – poglądy republikańskie
b) związek północny – charakter monarchistyczny (chęć wzorowania państwa na Wielkiej
Brytanii – monarchii konstytucyjnej)
1825 r. – umiera Aleksander I, a tron przejmuje Mikołaj (zamiast starszego Konstantego).
Oficerowie z Petersburga wykorzystują to wydarzenie jako pretekst do buntu przeciwko
władzy. Skłaniają żołnierzy do odmowy przysięgi postulując posadzenie na tronie
Konstantego. (tzw. powstanie dekabrystów) Bunt zostaje zażegnany, oficerowie i żołnierze
powieszeni rok później.
1855 – śmierć Mikołaja I (początek tzw. odwilży posewastopolskiej w Rosji)
Wraz ze wstąpieniem na tron nowego cara nadchodzi 30 lat kompletnego zastoju w
funkcjonowaniu państwa rosyjskiego.
Państwa niemieckie
- w okresie wojen napoleońskich państwa niemieckie znajdowały się pod silnym wpływem
Prus, które po 1806 straciły na znaczeniu
- w tym czasie dochodzi do odrodzenia narodowego w państwach niemieckich:
Johann Gottlieb Fichte na przełomie 1806/1807 r. wygłasza słynne „mowy do narodu
niemieckiego”, w których wzywa naród do zjednoczenia.
- w latach 1807-1811 dochodzi o tzw. „regulacji” – uwłaszczenie chłopów na złych
warunkach dla biedniejszych chłopów. Na wsi niemieckiej pozostali tylko bogaci chłopi,
którzy zapewniali pracę innym – biedniejszym.
- modernizacja przemysłu na wsiach i w miastach
- wprowadzenie zasadniczej służby wojskowej
Po pokonaniu Napoleona i kongresie wiedeńskim został utworzony Związek Niemiecki
(pod przewodnictwem Habsburgów)
Wśród podzielonych państw niemieckich do dwóch najważniejszych zaliczamy: Prusy i
Austrię.
1834 r. – powstanie Związku Celnego (ważne przy zjednoczeniu państw niemieckich)