spis treści pdf
Transkrypt
spis treści pdf
Tytuł oryginału: Right Time Baby: The Complete Guide to Later Motherhood & Pregnancy Tłumaczenie: Joanna Sugiero Projekt okładki/ilustracja: Magdalena Stasik ISBN: 978-83-246-4916-7 Copyright © 2011 by Claudia Spahr. English language publication 2011 by Hay House UK Ltd. Polish edition copyright © 2013 by Helion S.A. All rights reserved. All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system, without permission from the Publisher. Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniej-szej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficz-ną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://septem.pl/user/opinie/czanad Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://septem.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Printed in Poland. • Kup książkę • Poleć książkę • Oceń książkę • Księgarnia internetowa • Lubię to! » Nasza społeczność Spis treci Przedmowa 9 Wstp 11 1. Czy jeste gotowa? 15 2. Klucz do poczcia: naturalne sposoby na zwikszenie szans na poczcie 35 3. Cia z niewielk pomoc wspóczesnej nauki 73 4. Gdy dzieje si co zego 97 5. Cia — pierwszy trymestr 113 6. Badania i decyzje 143 7. Cia — drugi trymestr 159 8. Cia — trzeci trymestr 181 9. Wielkie wydarzenie — narodziny 211 10. Potrzeby dziecka 245 11. Twoje potrzeby 283 Posowie 307 róda 309 Bibliografia 318 O autorce 320 7 Kup książkę Poleć książkę RIGHT TIME BABY 8 Kup książkę Poleć książkę ROZDZIAŁ 5 Cia — pierwszy trymestr OBJAWY CIĄŻY Z ci zazwyczaj jest tak, e „wiesz, zanim si dowiesz”. Bez wzgldu na to, czy Twoja cia jest planowana czy jest dla Ciebie zaskoczeniem, spekulacje pojawiaj si w momencie, gdy zaczynasz odbiera charakterystyczne sygnay. Temperatura Ta informacja dotyczy kobiet, które regularnie mierz swoj temperatur — dziki niej moecie by mdrzejsze ni wszystkie testy ciowe. Jeli po owulacji Twoja temperatura ciaa utrzymuje si na troch wyszym poziomie, to znaczy, e doszo do zapodnienia. Emocje To, co odczuwasz jako wyjtkowo intensywny i uciliwy zespó napicia przedmiesiczkowego, moe by efektem dziaania hormonów, które otrzymay komunikat, e w Twoim ciele pojawi si nowy organizm. Wybuchy ez i napady zoci to klasyczny obrzdek wejcia w macierzystwo. Witamy na pokadzie! 113 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO Zapachy W moim przypadku jest to pierwszy objaw ciy — mój nos zamienia si w nadwraliwy organ. Zaczynam czu zapachy warstwami, niemal w wymiarze 3D, ze wszystkimi moliwymi niuansami — a przysigam, e nie bior adnych leków! Wystarczy podwyszony poziom estrogenu. Czasami nowe zapachy s tak odraajce, e poczujesz to, o czym powiem za chwil. Nudnoci Ktokolwiek wymyli nazw „poranne nudnoci”, mia nieze poczucie humoru (albo by mczyzn i nie wiedzia, co to znaczy by w ciy). Wiele moich koleanek i ja równie cierpiaymy na nudnoci caymi dniami i nocami, wcznie ze spontanicznymi ldowaniami w objciach toalety. W wikszoci przypadków nudnoci zaczynaj si okoo szóstego tygodnia i kocz po trzecim miesicu. Przez cay ten czas wielokrotnie zastanawiasz si, jak ktokolwiek moe odczuwa rado z bycia w ciy. Nie ma adnej reguy, która by mówia, które kobiety cierpi na nudnoci i dlaczego. Jeeli nudnoci bardzo Ci dokuczaj, pociesz si tym, e to tak naprawd dobry znak, bo wiadczy o tym, e na pewno jeste w ciy. Zmiana apetytu Wszyscy mówi o apetytach w ciy (na ogórki kiszone, ciasto czekoladowe, ledzie w occie — czsto wanie w tej kolejnoci), ale w rzeczywistoci duo czciej zdarza si, e kobieta nie ma ochoty na okrelone potrawy. Nieraz koczy si to bdnym koem nudnoci i godu — gdyby moga je, by moe nie czuaby takich mdoci, ale jak u licha masz co je, skoro wszystko Ci odrzuca? Nabrzmiae piersi Podniesienie i powikszenie piersi moe by mie dla oka, ale jest niestety do bolesne. Twoje piersi rozpoczy przemian z zabawek erotycznych w to, do czego tak naprawd zostay stworzone: zamieniaj si w magazyn pokarmu dla dziecka. Nowa regua „patrz, ale nie dotykaj” 114 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR moe by frustrujca dla Twojego partnera, zwaszcza jeli reagujesz agresywnie za kadym razem, gdy próbuje cho musn Twoje piersi. Niestety, tak bdzie przez najblisze kilka tygodni, w trakcie których wyej wspomniane caodniowe nudnoci i przemczenie cakowicie zniechc Ci do seksu. Jednak mog zdarzy si takie dni, w których Twoje libido nagle wzronie, a Ty bdziesz emanowa superkobiecoci — z pewnoci wynagrodz one Twojemu partnerowi wszystkie niedogodnoci (a przynajmniej tak powinna go zapewni). Promienny blask Inni ludzie mog zauway to przed Tob — mówic, e wygldasz promiennie, i komplementujc Twoj gadk skór. Twoje policzki nabieraj róowego odcienia o nazwie wanie uyam róu, który idealnie pasuje do tonacji mojej skóry, ale adna firma kosmetyczna go nie produkuje. Zmarszczki robi si pytsze, a Ty wygldasz o dziesi lat modziej. Jednak moliwa jest równie sytuacja odwrotna: na Twojej skórze pojawiaj si plamki, pryszcze i suche placki — ycie nie jest sprawiedliwe, to okrutna prawda. Skurcze Uczucie cignicia w brzuchu (jak gdyby kto przeciga ostre narzdzie przez Twoj macic) czsto jest mylone z bólami miesiczkowymi. Jednak jest ono sygnaem czego zupenie innego: to znak, e zarodek zagnieda si w macicy. Po implantacji czsto ma miejsce delikatne krwawienie (plamienie). Jeeli bardzo pragniesz zaj w ci, uczucie cignicia moe by dla Ciebie bardzo ekscytujce. Jeli jeszcze nie odstawia mojitos, to najwyszy czas, eby to zrobia. I za potrzeb To tylko pocztek zmian w Twoim organizmie zwizanych z ci. Nic nie dzieje si bez powodu; natura jest doskonaa. Hormon relaksyna, który pomaga Twojemu ciau otworzy si na urodzenie dziecka, rozlunia minie, stawy i organy — w tym równie pcherz. Moesz czu si jak 115 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO babcia, która cigle biega do toalety, ale spójrz na to z drugiej strony: czste nocne wycieczki „za potrzeb” przygotuj Ci fizycznie i fizjologicznie na nieprzespane noce, gdy ju dziecko si urodzi. Pamitaj o jednym: gdy jeste poza domem, korzystaj z toalety za kadym razem, gdy bdziesz miaa okazj. Nie chcesz przecie, eby ludzie przygldali Ci si ze zdziwieniem, jak ciskasz kolana i przedreptujesz z nogi na nog. Przemczenie Zmczenie — takie prawdziwe, cakowite wycieczenie — to znak, e na pewno jeste w ciy. Uczucie przemczenia moe by silniejsze ni kiedykolwiek; bdziesz w stanie zasn w trakcie zebrania (rzecz niespotykana!), seksu (jak wyej?), rozmowy, filmu, jazdy pocigiem i codziennych obowizków, które wymagaj pewnej koncentracji. Sprawcami Twojej chronicznej sennoci s: podwyszony poziom hormonu progesteronu oraz intensywne podziay komórek, które odbywaj si wewntrz Twojego ciaa, aby stworzy nowe ycie. To wystarczajcy powód, eby zoy wniosek o urlop naukowy. Zazwyczaj ten letarg koczy si po trzecim miesicu ciy. Jest to dobry powód, eby pooy si z nogami wycignitymi do góry i poczyta t ksik (dopóki oczywicie nie zmorzy Ci sen). Zawroty gowy Jeeli krci Ci si w gowie i robi Ci si ciemno przed oczami po wykonaniu prostej czynnoci, takiej jak podniesienie skarpetki z podogi (nawet cia nie sprawi, e Twój m przestanie by flejtuchem), to niekoniecznie oznacza, e masz kaca — po prostu jeste w ciy. Mam znajom, która z niewiadomych przyczyn nagle zemdlaa i podbia sobie oko. Nie moga uwierzy, e brak okresu nie oznacza wczesnej menopauzy (miaa 43 lata), lecz ci. Uczucie cikich nóg Zwikszony przepyw krwi w yach moe powodowa bolesne opuchnicia. Ta dolegliwo moe by dziedziczona: moja mama i babcia cierpiay na ni; niestety, z kad kolejn ci byo coraz gorzej. Rajstopy 116 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR kompresyjne moe nie s zbyt seksowne (a ich wkadanie przypomina prób naoenia prezerwatywy na trb sonia), ale mog one zahamowa powstawanie nowych ylaków. Zdrowa dieta i regularne wiczenia poprawi Twoje krenie, podobnie jak podnoszenie nóg ponad lini bioder — no i prosz, mamy kolejn wymówk, eby pooy si z nogami wycignitymi do góry. Zaparcia i wzdcia Obie dolegliwoci s typowe dla ciy, poniewa hormony spowalniaj prac ukadu trawiennego. Bekajca i puszczajca bki kobieta nie jest zbyt atrakcyjna, ale spójrzmy prawdzie w oczy: wikszo z nas yje z mczyznami, którzy zachowuj si tak przez cae ycie. Moe to wanie jest sprawiedliwo? Intuicja Wspóczesne spoeczestwo utracio t wspania umiejtno, ale kobiety w ciy czsto maj szósty zmys. To pewne uczucie moe dotyczy równie innych osób: ja czsto zgadywaam, e moje koleanki s w ciy, zanim jeszcze one si o tym dowiedziay (czy wspominaam, e prawdopodobnie mam zdolnoci parapsychologiczne?). Brak miesiczki Ten objaw moe wydawa si oczywisty, ale niektóre kobiety miesiczkuj nieregularnie i nie mog polega na swojej ciotce, e ta da im znak do zrobienia testu ciowego. Nawet jeli jeste grubo po czterdziestce, moesz nie zdawa sobie sprawy, e jeste w ciy. Bd wyczulona na inne objawy, a jeli masz wtpliwoci, wstp do apteki po test. Moja znajoma Sigal zrobia wiele testów przy obu swoich ciach po to, eby mie cakowit pewno. Nadal trzyma puste testy w azience, dlatego jeli mieszkasz blisko Stoke Newington, moesz j odwiedzi, a na pewno dostaniesz kilka za darmo. Jeli masz tylko niektóre z powyszych objawów, nie martw si. Kada kobieta jest inna, a kada cia jest wyjtkowa. 117 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO DZIECKO Tydzie 1 i 2 Tak, wiem, e nie jeste jeszcze w ciy. Ale oficjalnie wszystko zaczyna si ju teraz — od pierwszego dnia Twojej ostatniej miesiczki liczy si 40-tygodniowy okres ciy1, cho bdzie to raczej wiek wycióki Twojej macicy ni dziecka. Tydzie 3 To wanie wtedy (zalenie od owulacji) dochodzi do zapodnienia. Gdy plemnik poczy si z komórk jajow, zapodniona komórka zaczyna si dzieli, a zamieni si w mikroskopijn grup komórek — blastocyst. Pcherzyk ten podróuje wzdu jajowodu do macicy, wysyajc do organizmu sygnay hormonalne. Tydzie 4 W tym tygodniu zarodek (tak teraz si nazywa) dociera do macicy i przycignity przez proteiny moci si lub zagnieda w przygotowanej dla niego wycióce. Potem komórki dziel si na dwie grupy: oyska i zarodka. Zarodek (mniej wicej wielkoci ziarnka maku) ma trzy warstwy. Wewntrzna, endoderma, przeksztaci si w wtrob, puca i ukad trawienny dziecka. Warstwa rodkowa, mezoderma, zamieni si w serce, nerki, minie, koci i narzdy pciowe. Warstwa zewntrzna, ektoderma, uformuje ukad nerwowy, wosy, skór i oczy. Tydzie 5 Podobny do kijanki zarodek szybko si rozwija; ma ju wielko pestki od pomaraczy. W tym tygodniu zaczyna ksztatowa si jego serce i ukad krwionony. Rozwija si równie cewa nerwowa, która póniej zamieni si w mózg i rdze krgowy dziecka. 118 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR Tydzie 6 Mierzc od szczytu gowy do dolnej granicy poladków (ogon albo zacztki nóg s wci podwinite), zarodek ma ju okoo 5 – 6 mm i wanie skoczy miesic. W tym tygodniu zaczynaj si formowa jego oczy, uszy, nos, szczki, policzki i podbródek. Rozwijaj si równie nerki, wtroba i puca. Malutkie serce bije z prdkoci 80 uderze na minut. Tydzie 7 Zarodek ma wielko jagody i jest ju 10 tysicy razy wikszy ni w chwili poczcia. Najwikszy rozwój odbywa si w obszarze gowy. Zaczynaj ksztatowa si nowe komórki mózgowe, usta i jzyk. Powstaj zawizki rk i nóg. Nerki przygotowuj si do rozpoczcia pracy. Tydzie 8 W tym tygodniu zarodek ma wielko maliny, czyli okoo 1,25 cm. Jego twarz nabiera coraz wyraniejszych ksztatów, podobnie jak nogi i plecy. Serce bije z prdkoci 150 uderze na minut. Tydzie 9 Twoje przysze dziecko, które mierzy okoo 2,5 cm (czyli mniej wicej tyle, co oliwka), nie jest ju nazywane zarodkiem, lecz podem. W tym tygodniu zaczynaj ksztatowa si jego minie. Tydzie 10 Pód, dugi prawie na 4 cm i wielkoci przypominajcy suszon liwk, zaczyna rozwija kolana, stawy skokowe oraz okcie. Formuj si równie jego koci, chrzstki i zawizki zbów. odek produkuje ju soki trawienne, a nerki wytwarzaj mocz. Tydzie 11 Wacy okoo 8 g i mierzcy 4,5 – 6 cm pód zaczyna si prostowa. Ksztatuj si jego mieszki wosowe i paznokcie. Maa istota mieszkajca 119 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO w Twoim brzuchu zaczyna coraz bardziej przypomina czowieka; ma donie i stopy, uszy, jzyk, sutki i otwarte nozdrza. Jeli jest dziewczynk, zaczynaj rozwija si u niej jajniki. Tydzie 12 Wikszo ukadów podu (który teraz ma wielko liwki) jest ju w peni uksztatowana — a ma on przecie zaledwie dwa miesice! Ukad trawienny wykonuje pierwsze ruchy skurczowe, szpik kostny produkuje biae krwinki, a przysadka w mózgu zacza wytwarza hormony. Jednak aby wszystkie systemy w peni si rozwiny, potrzeba jeszcze troch czasu. Tydzie 13 Pód ma dugo 6,5 – 7,8 cm (jest wielkoci brzoskwini), przy czym jego gowa zajmuje poow odlegoci ciemieniowo-siedzeniowej. Do koca pierwszego trymestru uksztatuj si jego struny gosowe. oysko, które bdzie penio rol respiratora dziecka, jest ju w peni uksztatowane. Tydzie 14 Majcy ju wielko pici (okoo 8 – 9,3 cm) i wacy 25 g pód zaczyna coraz bardziej przypomina czowieka. Oczy znajduj si ju na rodku twarzy, a nie po jej bokach; uszy równie s na swoim miejscu, a nie z tyu gowy (!!), jak dotychczas. Na gówce dziecka mog rosn ju pierwsze woski. Szyja zaczyna si wyciga, a gowa prostuje si. Tydzie 15 Orodkowy ukad nerwowy podu, dugiego na 10 cm (jest to wielko równa pomaraczy — do koca bdziemy stosowa analogi owocow) i wacego 50 g, zaczyna kontrolowa jego odruchy. Twoje dziecko umie porusza rkami i nogami, zamyka pici, podwija palce u stóp, a nawet ssa kciuk. 120 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR Tydzie 16 Wielko i waga podu w tym wieku moe by róna, ale jego rozwój zawsze odbywa si tak samo. Twoje dziecko way teraz 80 – 142 g i mierzy 10,8 – 13 cm. Jego minie staj si silniejsze, dlatego coraz czciej uywa ich do tego, eby si prostowa. Jeeli dotkniesz brzucha, poczuje to. Dziecko poyka i wydala pyn owodniowy, a jego nerki ju pracuj. JA Promieniejca, szczliwa mama A zatem jeste w ciy. Ojej! Nawet jeli miliardy kobiet na caym wiecie zostaj matkami, to dla Ciebie ta cia jest czym wyjtkowym i bardzo wanym. Jeste matk, która nosi w sobie nowe nasionko ycia; kobiet, w której dokona si cud stworzenia. Kobiety w ciy s praktycznie wite (i powinny by traktowane z trosk, mioci oraz czuoci), poniewa nosz w sobie drogocenne nowe ycie. Nosisz w sobie wiato — dosownie. Twoje wspaniae ciao jest domem dla nowego czowieka, który bdzie wyjtkowy pod kadym wzgldem. (Dobrze, ju kocz. Myl, e zrozumiaa, co chc Ci przekaza!). „Ludzie s niezwyk mieszank ziemi i wiata; wiata, które nigdy nie jest tak widoczne i promienne, jak podczas ciy. Chciabym przypomnie kobietom, e w trakcie tych cudownych miesicy s pene ycia w najczystszej postaci, razem z jego moc i niewyczerpan energi”. FREDERICK LEBOYER Jako kobieta, która przepyna wiele oceanów, moesz nagle odkry, e znalaza si na nieznanych wodach i rozpoczynasz najwiksz przygod swojego ycia. Czeka Ci ogromna zmiana — Ciebie oraz cae Twoje otoczenie. Przez najblisze 9 miesicy bdziesz patrzya na wszystko przez ciowe okulary. A wszyscy wokó Ciebie bd widzieli w Tobie to szczególne, tajemnicze wiato — nawet gdy bdziesz miaa gorszy dzie. 121 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO WIATO, KTÓRE LECZY Wystawiaj si na naturalne wiato soneczne, zwaszcza wczenie rano, eby Twój organizm wchon troch witaminy D. Badania wykazay, e dwutygodniowa terapia porannym wiatem pomaga zmniejszy depresj u kobiet w ciy2. Naukowcy dowiedli równie, e wiato soneczne odgrywa wan rol w rozwoju ukadu nerwowego i odpornociowego podu. Dzieci matek, które rzadko wystawiay si na soce w cigu pierwszych 90 dni ciy, czciej choruj na stwardnienie rozsiane w póniejszym yciu3. Z kolei dzieci kobiet, które wystawiay si na wiato soneczne w pónej ciy, s wysze i maj mocniejsze koci4. Poniewa zasza w ci w do pónym wieku, na pewno masz duo oczekiwa i obaw zwizanych z tym bogosawionym stanem. W jednej minucie czujesz ulg, e Twoje ciao potrafi jeszcze rozwin w sobie nowe ycie, a w drugiej martwisz si dosownie o wszystko, wcznie z tym, czy powinna je óty ser i czy moesz farbowa wosy. Pierwsze kilka miesicy ciy jest najtrudniejsze, poniewa istnieje jeszcze duo niewiadomych, a Ty cigle czujesz si zmczona. Czy dziecko jest zdrowe? Jak pocz prac z macierzy stwem? Czy ojciec dziecka zostanie przy mnie? Czy poród bdzie bolesny? — to zupenie normalne pytania, które zadaje sobie wikszo ciarnych kobiet, bez wzgldu na to, ile maj lat. Pierwsze miesice to na pewno nie jest najprzyjemniejszy okres ciy. Ale nie martw si — niedugo bdzie lepiej. Nawet jeli czujesz si bardzo, bardzo dziwnie, na zewntrz wci jeszcze nie wida, e jeste w ciy. To tylko bardziej komplikuje spraw. Zaczynasz zapomina o rónych rzeczach, tracisz kontrol nad emocjami i masz wraenie, e zapada na swoist ciow demencj. Mój partner zawsze zauwaa to wczeniej ni ja (co jest dowodem na to, e wariat nigdy nie wie, e jest wariatem) i uwiadamia mi to w mao dyplomatyczny sposób (jest Hiszpanem, wic moesz to sobie wyobrazi!). Szczególnie trudno jest wytumaczy ludziom dookoa, dlaczego jeste taka kapryna i zmczona, jeli próbujesz utrzyma ci w tajemnicy. Jeli nigdy wczeniej nie kamaa, teraz masz okazj, eby podszlifowa t umiejtno. 122 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR KILKA SÓW POCIESZENIA DLA KOBIET W PIERWSZYM TRYMESTRZE CI Y x x x x x Jeli odczuwasz mdoci, masz doskona wymówk, eby je wszystko, na co masz ochot (kogo to obchodzi, e jest to akurat pczek z ogórkiem kiszonym?). Niedugo Twoja cia stanie si widoczna i wszyscy bd traktowa Ci jak królow. Pewne nieodpowiedzialne zachowania mog uj Ci na sucho: kradzie w sklepie, jedenie z nadmiern prdkoci czy chwilowe ataki szalestwa (przynajmniej moesz spróbowa). Spójrz tylko na swoje piersi: jeli ten widok nie poprawia Ci wystarczajco humoru, pomyl, e niedugo bd jeszcze wiksze i jdrniejsze. Ciesz si tym, e Twoje ciao jest zoonym, idealnym bytem, a wszystko, co odczuwasz, dzieje si z konkretnego powodu — jest czci cudownego procesu, który odbywa si wewntrz Ciebie. Potraktuj to jak dowód na to, e kobiety rzeczywicie s lepsze od mczyzn. LISTA WYMÓWEK x x x x x Jeli ludzie podnosz ze zdziwieniem brwi, gdy nie chcesz si z nimi napi, powiedz im, e unikasz alkoholu, poniewa jeste w trakcie oczyszczania wtroby, które trwa okoo miesica, i zapewnij ich, e po jego zakoczeniu znów bdziesz pia. Aby wywin si od zobowiza towarzyskich (i zawodowych), ogo, e masz wyjtkow odmian wysoce zaraliwej grypy, która wymaga tygodniowej inkubacji i co najmniej kolejnego tygodnia rekonwalescencji. Gdy kto w pracy przyapie Ci na drzemce przed komputerem, powiedz, e wedug najnowszych bada spanie na projekcie motywuje pracownika do osignicia najlepszych wyników. Odmawiajc jedzenia niezdrowych posików, tumacz si tym, e jeste na najnowszej amerykaskiej diecie, która polega na jedzeniu paluszków i piciu wody. Powiedz, e musisz wyj wczeniej do domu, bo Twój zwizek z partnerem wszed wanie w wyjtkowo gorc, namitn faz (a gdy dotrzesz do domu, id prosto do óka, bez wzgldu na to, czy Twój ukochany w nim ley, czy nie). 123 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO Ogoszenie wiadomoci Niektóre kobiety s tak podekscytowane wieci o ciy, e dziel si ni chtnie ze wszystkimi — nawet z nieznajomymi w autobusie. Inne trzymaj t informacj w tajemnicy nawet przed najbliszymi czonkami rodziny, dopóki mona ich zby wymówk o przybraniu na wadze. Wielu ludzi czeka z ogoszeniem informacji o ciy a do przekroczenia magicznej granicy 12 tygodni. Pomyl jednak o tym, e poronienie zawsze jest traumatycznym przeyciem, dlatego warto, aby Twoi najblisi wiedzieli, e jeste w ciy. Dziki temu bdziesz moga liczy na ich wsparcie, gdy co pójdzie nie tak. Moliwe reakcje Rodzice: Ulga (jeli to jest Twoje pierwsze dziecko) — wreszcie Ci si udao, a oni zostan dziadkami. Ogoszenie informacji o ciy moe jednak wywoa dziwn reakcj — przecie w ten sposób porednio przyznajesz, e prowadzisz aktywne ycie seksualne. Dla Twoich rodziców oznacza to konieczno pogodzenia si z faktem, e nie jeste ju dziewic. Partner: Mieszane reakcje, od umiechu od ucha do ucha po zamartwianie si nowymi obowizkami, kocem wolnoci i koniecznoci rezygnacji z wasnych przyjemnoci. Bez wzgldu na pierwsz reakcj, Twój partner na pewno poczuje dum z tego, e jego nasienie jest skuteczne. A jeli jest nowoczesnym mczyzn (albo lubi mie nad wszystkim kontrol), prawdopodobnie bdzie chcia zrobi test razem z Tob i samemu zobaczy t drug kresk. Informujc go po fakcie, moesz go zdenerwowa. Koleanki: Piski radoci. Kobiety zawsze si ciesz, gdy inna kobieta jest w ciy — oczywicie pod warunkiem, e adna z nich nie ma problemów z zajciem w ci. W tym drugim przypadku powinna ogosi radosn wiadomo z dyskrecj — najlepiej trzymajc na podordziu paczk chusteczek higienicznych. Szef: Oficjalnie okae Ci wsparcie, a nieoficjalnie bdzie wcieky (wszystko zaley od tego, ile kobiet w Twoim zespole przebywa obecnie na urlopie macierzyskim). 124 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR Znajomi z pracy: Nawet jeli umiechaj si i gratuluj Ci, s zazdroni, bo nie bd mogli wzi sobie wolnego tak jak Ty i martwi si, e bd musieli przej Twoje obowizki. Nieznajomi: Wszyscy si ciesz na wie o maym dzidziusiu w brzuchu, ale bd ostrona: niektórzy anonimowi powiernicy mog dawa Ci rady, których nie potrzebujesz. O czym teraz powinna pomyle Czy powinnam powiedzie ludziom, e jestem w ciy? (popatrz wyej) Czy powinnam wykona badania prenatalne? (przeczytaj nastpny rozdzia) Na kiedy mam termin? (zobacz niej) OBLICZENIE DATY PORODU x x x Metoda Franza Naegele (1778 – 1851): pierwszy dzie Twojej ostatniej miesiczki minus 3 miesice plus 7 dni i 12 miesicy (lekarze nadal stosuj t star niemieck regu). Jeeli wiesz, kiedy doszo do poczcia, dodaj 266 dni (albo 38 tygodni). Pamitaj: tylko 4 procent dzieci rodzi si dokadnie w terminie, a 85 procent rodzi si w okresie od dwóch tygodni przed t dat do dwóch tygodni po niej. ODŻYWIANIE Pokochaj swoje jedzenie Prawidowe odywianie to fundament zdrowej ciy. Jednak w tym czasie trudno jest kontrolowa to, co jemy, zwaszcza gdy wpadamy w obsesj na punkcie jedzenia (w moim przypadku byo ono gównym punktem dnia; biada temu, kto stan na mojej drodze). Warto jest woy troch wysiku i mioci w to, co spoywasz, poniewa w tym okresie jesz dla dwojga. Nie chodzi o to, eby jada wicej, tylko eby zacza lepiej si odywia. Tu liczy si jako, a nie ilo. Czasami podczas ciy nasze ciao pragnie okrelonych produktów — czsto zawieraj one skadniki, 125 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO których nam brakuje (jak to dziaa w przypadku pczków?). Jeli temat zdrowego odywiania zawsze by Ci obcy, nie wprowadzaj drastycznych zmian w swoim jadospisie. Wystarczy, e ograniczysz spoycie fast foodów na rzecz bardziej wartociowych posików. Potraktuj to jak wyjtkow (by moe jedyn w yciu) okazj do tego, eby naprawd zatroszczy si o siebie. UZALE NIENIE OD NIEZDROWEJ YWNOCI Jeeli w Twojej diecie dominuje jedzenie typu fast food, to przejcie na bardziej „naturalne” jedzenie moe przyj Ci z pewn trudnoci. Przetworzona ywno zawiera duo soli (tej zej), cukru, tuszczów i substancji wspomagajcych smak i zapach, przez co dziaa na nasze organizmy uzaleniajco. Ponadto sprawia, e nasze podniebienie staje si otpiae na inne produkty. Jeli jednak przerzucisz si na zdrow ywno i zauwaysz, e dziki temu masz wicej energii i mniej problemów z trawieniem, ochota na fast food i sodycze szybko powinna Ci min. Kilka ogólnych uwag Prawidowe odywianie w ciy jest wane, poniewa Twój organizm potrzebuje wicej biaka, witamin i mineraów takich jak wap, elazo, magnez, kwas foliowy, cynk i niezbdne nienasycone kwasy tuszczowe (NNKT). Standardowa dieta brytyjska zawiera mao NNKT, witamin, mineraów, przeciwutleniaczy i wody. W aptece mona dosta wiele suplementów dla kobiet w ciy, ale Twój ukad trawienny musi prawidowo funkcjonowa, eby moga przyswoi te mineray. Wiele kobiet traktuje multiwitaminy jak dodatkowe wsparcie; nie jest to ich gówne ródo witamin. Pamitaj: to s suplementy, a nie „substytuty”. Nic nie zastpi skadników odywczych, które s wchaniane bezporednio z poywienia. W rozdziale 2. przedstawiam rady na temat diety; tutaj mam niewiele do dodania. Jedz mniej przetworzonego jedzenia i wicej zdrowej ywnoci — produktów penoziarnistych oraz warzyw i owoców (najlepiej organicznych). Jeli jadasz miso, postaraj si spoywa je tylko w wersji organicznej. Dziki temu unikniesz hormonów, antybiotyków, wspomagaczy wzrostu i organizmów zmodyfikowanych genetycznie. Jeli jeste 126 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR wegetariank albo wegank, zadbaj o to, eby Twoje jedzenie zawierao odpowiedni ilo witaminy B12, cynku, wapnia i witaminy D (wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 8.). Rzyga jak kot W pierwszym trymestrze ciy zazwyczaj trudno jest dba o dobre odywianie, zwaszcza gdy wci mcz Ci mdoci. Nie jest to powód do niepokoju, poniewa rozwijajcy si zarodek (pód) pobiera z Twoich zapasów wszystkie skadniki odywcze, których potrzebuje (dopilnuj tylko, eby odbudowa te zapasy, gdy ju poczujesz si lepiej). Wane jest, aby Twój organizm by nawodniony, zwaszcza jeli zdarza Ci si wymiotowa. Kluczem do dobrego nawodnienia jest uywanie prawdziwej soli. Sól himalajska albo nieprzetworzona sól morska zawiera wiele wanych mineraów, które wspomagaj wchanianie wody przez nasz organizm. Okoo trzy czwarte kobiet w ciy cierpi na mdoci. Jest wiele teorii wyjaniajcych przyczyny tej dolegliwoci, wskazujcych na podwyszony poziom hormonów, przemczenie i napicie emocjonalne. W niektórych prymitywnych spoecznociach poranne mdoci s zjawiskiem nieznanym, dlatego dietetycy zaczli zastanawia si, czy nie s one reakcj na toksyny w organizmie matki. By moe jej ciao w ten sposób si oczyszcza? Leki na mdoci x Jedz niewielkie posiki w regularnych odstpach czasu — lepiej jest zje sze maych posików ni trzy due. x Zaczynaj dzie powoli i zjedz co, zanim wstaniesz z óka — tak, mówi tutaj o niadaniu do óka! Jedzenie, które może pomóc x Imbir — rozlunia odek. Poó plasterek pod jzykiem, jedz go w postaci surowej, sodzonej, w ciasteczkach lub herbacie; cokolwiek przychodzi Ci do gowy. x Witamina B6 — wystpuje w orzechach, bananach, awokado i produktach penoziarnistych. Jeli wolisz przyjmowa suplement dla 127 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO x x x x x kobiet w ciy, wybierz taki, w którym zawarto tej witaminy nie przekracza 10 mg. Produkty bogate w elazo — zielone warzywa liciaste, jaja i sardynki. Suszone morele. Nasiona dyni. Suche krakersy. wiea mita w postaci herbaty lub jako dodatek do posików (spróbuj równie wdycha jej zapach). Wypróbuj x x x x x x Opaski akupresurowe — te cudowne opaski uywane przez marynarzy cierpicych na chorob morsk (có za oksymoron!) wywouj delikatny ucisk okrelonych punktów, agodzc uczucie mdoci. Sesje akupunktury — Twój terapeuta bdzie wiedzia, w których miejscach naley wku igy; popro go, eby nauczy Twojego partnera lub inn blisk Ci osob uciska odpowiednie punkty na Twoim ciele. Olejki eteryczne — imbirowy, rumiankowy i lawendowy — rozpylane w pokoju. Noszenie rajstop kompresyjnych — mówi si, e stabilizuj cinienie krwi. Wychodzenie na wiee powietrze. Lek homeopatyczny Nux vomica. ROZCIĄGANIE Kanapowiec Cia to czas, w którym moesz odpuci sobie pewne sprawy. Masz idealn wymówk, eby zrezygnowa z wyczerpujcych wicze. Yoga, tai chi, qi gong, pywanie, spacery i taniec to doskonae formy agodnego treningu. Cikie, wyczerpujce wiczenia, które polegaj na wykonywaniu gwatownych, energicznych ruchów, nie s wskazane dla kobiet w ciy. Wybierz takie formy aktywnoci fizycznej, które najbardziej Ci odpowiadaj. Jeli przez cae ycie biegaa, trudno bdzie Ci z tego nagle zrezygnowa. Pamitaj tylko, eby nie nadwyra si za bardzo; zrezygnuj 128 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR z przygotowa do olimpiady, zwaszcza w pierwszych miesicach ciy, gdy Twoje ciao wymaga szczególnej troski i nie powinno by naraane na duy wysiek. Mama joginka, cz I Hormony sprawiaj, e Twoje ciao staje si bardziej elastyczne i mikkie — idealne do uprawiania prenatalnej jogi. Jeeli jeste zupenie zielona w tym temacie, teraz jest idealny czas na rozpoczcie przygody z jog; wiele kobiet odkrywa jog wanie podczas ciy. Niektórzy instruktorzy twierdz, e jest to najlepszy okres na rozpoczcie uprawiania jogi, poniewa ciarna kobieta lepiej zrozumie jej filozofi. Jeeli ju wczeniej miaa kontakt z jog, to teraz masz wspania okazj do udoskonalenia swojej techniki. Joga czy Ci z Twoim ciaem i sprawia, e w peni odczuwasz swoj obecno; zachca do relaksu przy jednoczesnym skupieniu si na wasnym oddechu. Dziki temu zaczynasz wdycha wicej tlenu, poprawiajc swoje krenie, a take zwikszajc przepyw krwi w ciele Twojego dziecka. Celem jogi jest osignicie stanu wiadomoci i równowagi. Tu nie ma rywalizacji; nie moesz nic wygra ani przegra (cho niektórzy wci próbuj!). W pierwszym trymestrze ciy wiczenia jogi powinny by agodne. Unikaj szybkich, energicznych ruchów i nagrzanych pomieszcze (przykra wiadomo dla ciepolubnych — joga Bikram* nie wchodzi w rachub!). Jeeli sama regularnie wiczysz jog, spróbuj wykonywa wiczenia nieco wolniej, unikaj mocnych skrtów, a take pozycji „ora” oraz innych, które uciskaj brzuch. Nie wykonuj równie oddechu Kapalbhati ani adnych wicze oczyszczajcych. Skup si na otwartych pozycjach i wykonuj agodne oddechy Ujjayi. Niektórzy instruktorzy jogi dla kobiet w ciy nie przyjmuj kobiet, które nie przekroczyy granicy 12. tygodnia, dlatego moe si okaza, e do tego momentu jeste zdana tylko na siebie. Na rynku jest wiele wspaniaych ksiek na temat jogi dla kobiet * Rodzaj jogi, którego autorem jest Bikram Choudhury. wiczenia jogi Bikram s wykonywane w pomieszczeniu, w którym panuje bardzo wysoka temperatura (ok. 40°C) — przyp. tum. 129 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO w ciy, które s pene zdj i ciekawych diagramów. Wród ich autorek moemy wymieni Um Dinsmore-Tuli, Françoise Barbir Freedman i Janet Balaskas. To one spopularyzoway jog dla kobiet w ciy i naday jej struktur. „Gdy w latach osiemdziesitych zaczam prowadzi zajcia jogi dla kobiet w ciy, mówiono, e joga jest szkodliwa dla zdrowia”. FRANÇOISE BARBIRA FREEDMAN „Ciesz si, e prenatalna joga jest teraz tak popularna. To s staroytne praktyki przywrócone na nowo do ycia; kobiety w ciy stosoway je w czasach matriarchatu. Joga jest bardzo wskazana w czasie ciy, poniewa czy nas z ziemi, uczy wiadomego oddychania, rozlunia napicie i pomaga nawiza kontakt z nienarodzonym dzieckiem. Nie ma lepszego sposobu na to, eby osign wewntrzne skupienie, którego bdziesz potrzebowaa podczas porodu, a take póniej, uczc si sztuki macierzystwa”. JANET BALASKAS ZRELAKSUJ SIĘ Medytujca mama Umiejtno zrelaksowania si jest szczególnie wana w okresie ciy. Wikszo z nas nie spowalnia tempa ycia na czas ciy, dlatego tak wane jest, ebymy potrafiy znale chwil na codzienn medytacj. W ten sposób moemy znaczco poprawi jako naszej ciy. Medytacja to wspaniay sposób na opanowanie burzy emocji typowej dla ciy, poniewa uczy, jak odpuci sobie niektóre sprawy i przesta identyfikowa si z negatywnymi wydarzeniami. Musisz nauczy si prostej koncentracji i zrelaksowanej wiadomoci. Przekonasz si, e medytacja zwiksza moliwoci koncentracji Twojego mózgu i sprawia, e lepiej radzisz sobie z rónymi wyzwaniami nawet w bardzo stresujcych i trudnych warunkach. Medytowa moesz wszdzie, od zatoczonego pocigu po biurko w gabinecie; moesz odpywa w stan nirwany tak, e nikt tego nie zauway. Jeli jednak chcesz odby prawdziw, pen medytacj, udaj si w ciche, wygodne miejsce na 20 minut. Pora jest dowolna — moe to by tu po 130 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR przebudzeniu rano, w trakcie dnia albo przed pójciem spa. Hormon ciy, progesteron, dziaa agodzco i uspokajajco, dlatego jeli nigdy wczeniej nie medytowaa, teraz masz idealne warunki, eby si tego nauczy. POZYTYWNE SKUTKI MEDYTACJI DLA DZIECKA Wszystkie biologiczne i psychologiczne korzystne skutki medytowania s przenoszone poprzez ukad krwionony do Twojej macicy. Odbywa si to na zasadzie rezonansu wspóczulnego, czyli komunikacji telepatyczno-energetycznej matki z podem. Podczas medytacji poziom adrenaliny i kortyzolu obnia si; uwalniaj si endorfiny, a hormon DHEA oraz melatonina wzmacniaj si. To wszystko ma wspaniay wpyw na system odpornociowy Twój oraz dziecka. Regularne medytowanie obnia cinienie krwi i zmniejsza ryzyko wystpienia stanu przedrzucawkowego5. Badania wykazay, e medytowanie podczas ciy sprawia, i kobiety rzadziej prosz o rodki umierzajce ból (takie jak epidrual) podczas porodu — odsetek ten jest mniejszy a o 85 procent. Równie liczba ci cesarskich u takich kobiet jest mniejsza o poow6. Troch historii i nauki Historia medytacji ma ju kilka tysicy lat. Wywodzi si ze staroytnych wedyjskich Indii. Asany (czyli „wiczenia”) suyy do tego, aby przygotowa ciao do siedzenia przez dugi czas w niewygodnych pozycjach. Na zajciach jogi dla kobiet w ciy wicej czasu powica si na medytacj lub jog nindra (wykonywan w wygodnej pozycji — najlepiej lecej). Dziki temu moesz dowiedzie si, czego tak naprawd potrzebujesz. Umys ludzki cigle szuka nowych bodców — wci wdruje. Mylisz na przykad o tym, co zrobisz póniej albo co wydarzyo si wczeniej. Mieszkacom Zachodu szczególnie trudno przychodzi przerwanie cigego monologu prowadzonego przez tzw. mapi umys. Medytacja polega wanie na „wyciszeniu niespokojnego umysu”. Moesz odwróci jego uwag, dajc mu co, na czym moe si skupi — na przykad widok pomienia, Twój oddech, dwik lub mantr. Naukowcy dowiedli, e medytacja spowalnia przepyw fal mózgowych. Ponadto poprawia struktur mózgu: osoby, które regularnie medytuj, maj wicej pocze nerwowych w mózgu. 131 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO CO MÓWI NAUKA O MEDYTACJI Fale beta (13 – 38 Hz) wystpuj wtedy, gdy o czym mylisz i próbujesz rozwiza jaki problem. Stres i bezsenno znajduj si na górnej granicy (okoo 38 Hz), a koncentracja na dolnej (okoo 13 Hz). Fale alfa (8 – 13 Hz) s charakterystyczne dla stanu spokoju i rozlunienia. Czstotliwo 8 Hz wystpuje wtedy, gdy zasypiasz. Fale teta (4 – 7 Hz) wystpuj wtedy, gdy jeste gboko zrelaksowana, pisz i nisz. O czystej medytacji mówimy wtedy, gdy czowiek znajduje si na granicy stanu alfa i teta: „unosi si na fali”. Jednak nawet jeli potrafisz osign tylko stan alfa, wci moemy mówi o medytacji, poniewa fale umysowe typowe dla stresujcych sytuacji zaczynaj spowalnia. Problem jest wtedy, gdy fale beta dominuj w Twoim yciu (znasz to „szalone” uczucie?). PROMIENNY BLASK Zapomnij o tym, e wygldasz jak czupirado Dawno, dawno temu ciarne kobiety robiy wszystko, co w ich mocy, eby ukry powikszony brzuszek. Nosiy bezksztatne, workowate sukienki, stajc si coraz bardziej podobne do postaci Pizza the Hut†. Sowa „seksowna” i „cia” nie szy ze sob w parze. Przypomnij sobie ksin Dian w ohydnych falbaniastych fartuchach przypominajcych namioty. Nic dziwnego, e zapada na depresj poporodow. Na szczcie, wspóczesne kobiety w ciy mog wyda gboki, rozluniajcy oddech ulgi. Neneh Cherry, raperka, która koncertowaa w trakcie ciy, odwanie eksponujc swój brzuszek pod krótkimi bluzeczkami, na zawsze zmienia nasz pogld na to, jak powinny ubiera si kobiety w ciy. Podzikowania nale si równie kilku innym kobietom: Demi Moore (która pokazaa swój imponujcy brzuszek pozbawiony jakichkolwiek ubra), Gwen Stefani (zwolenniczce tych piknych etnicznych sukni, † Czowiek-pizza, bohater filmu komediowego „Kosmiczne jaja” bdcego parodi Gwiezdnych Wojen — przyp. tum. 132 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR piknie marszczonych pod biustem) i oczywicie Angelinie Jolie (która potrafia zachowa elegancki wygld nawet wtedy, gdy nosia w brzuchu blinita). Okrge brzuchy s obecnie celebrowane; stay si upragnionym akcesorium kadej stylowej kobiety. Dzi moesz kupi wszelkiego rodzaju odzie dla kobiet w ciy, od modnych dinsów po urocze staniki do karmienia, zarówno w popularnych sieciowych sklepach, jak i w butikach znanych projektantów. Madonna i spóka Nawet jeli nie jeste gwiazd ani znan osobistoci, moesz wyglda wspaniale, nie wydajc wielkich sum na ubrania (i nie korzystajc z porad drogich stylistów). Posuchaj rady überfrau Claudii Schiffer, która po prostu kupowaa modne ciuchy o kilka rozmiarów wiksze; dziki temu moga pozosta wierna ulubionym projektantom a do ostatnich miesicy ciy w seksownym wieku 39 lat (co ciekawe, Claudia posza ladami Demi i pokazaa swój nagi brzuch w niemieckim „Vogue”). Wród innych PÓ NYCH mam, które zasuguj na miano ikon stylu macierzystwa, moemy wymieni Heidi Klum, Halle Berry, Jennifer Lopez, Salm Hayek, Liz Hurley, Madonn, Nicole Kidman (ojej, ta lista nie ma koca) oraz zmysow wosk aktork Monik Bellucci, która niedawno urodzia swoje drugie dziecko w wieku 45 lat. Na pocztku prawdopodobnie bdziesz wci moga nosi wikszo swoich zwykych ubra. Unikaj bluzek poszerzanych w talii, jeli chcesz zachowa ci w tajemnicy, poniewa s one jak amerykaski turysta w londyskim metrze — naprawd mao subtelne. Gdy nie bdziesz ju w stanie dopi spodni (nie tylko po posiku, ale równie przed nim), moesz zaopatrzy si w par spodni ciowych, które maj rozcigliwy pasek w talii. To mdra inwestycja, poniewa spodnie te bd rosy razem z Tob. Bluzki z krótkim rkawem, koszule i swetry zaczn wkrótce sugestywnie opina Twój rosncy brzuszek. By moe ten widok bdzie Ci si podoba (Twój partner raczej bdzie zadowolony), ale jeli chciaaby troch zaszale, kup sobie kilka tunik albo bluzek w wikszym rozmiarze. Jeeli czujesz si bezksztatna, zakadaj dugi szal, który zakryje Twój brzuszek. Tuniki i kaftany równie mog zgrabnie zakamuflowa znikajc tali. Kade ubranie o dugoci ¾ lub dusze przyniesie podobny 133 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO efekt. Wszystko, co podkrela Twój biust, odwróci uwag od innych krgoci. Jeli bdziesz miaa wtpliwoci odnonie koloru, wybieraj czarny, poniewa wyglda on bardzo szykownie — cho, uwaga, potrafi równie by straszliwie mdy, zalenie od tego, w jakim stanie hormonalnym bdziesz si akurat znajdowa. MIŁOŚĆ Tatulek w ciy Gdy jeste w ciy, Twoje relacje z ludmi ulegaj zmianie. Moesz zbliy si do swojej mamy, zapaa gortszym uczuciem do kota, blisko zaprzyjani si z lodówk — moliwe równie, e zaczniesz by bardziej kochana przez swojego partnera, ten heroiczny gatunek czowieka, któremu zawdziczasz swój obecny stan. Jeli jest agodny i z wyrozumiaoci podchodzi do Twoich nagych ataków wciekoci albo wybuchów emocjonalnych godnych mieszkaców domu Wielkiego Brata, to nale mu si wielkie brawa. Wszystko wskazuje na to, e bdzie równie dobrym ojcem, jak partnerem. Jednak wikszo mczyzn w tej sytuacji czuje si zagubiona; z przeraeniem patrz na rosncy brzuch swojej partnerki i obserwuj jej metamorfoz w gigantycznego bakaana. To jest Wasza wspólna podró. Dziki niej zbliycie si do siebie bardziej ni kiedykolwiek; z drugiej strony czekaj Was kótnie, jakie dotychczas ogldalicie tylko w filmach (tych, w których jeden partner morduje drugiego). Mówienie, e nie naley denerwowa ciarnej kobiety, moe tylko pogorszy spraw. Seksowna mamuka Seks podczas ciy jest inny ni w normalnych warunkach. Albo nie masz na niego ochoty (na okres ciy Twoje libido spada do zera), albo desperacko go pragniesz, czujc podanie, które przeraa nawet sam Ciebie (i Twoich ssiadów). Nie ma drogi porodku. Niektóre kobiety popadaj w jedno ekstremum, a inne w drugie, ale wikszo dowiadcza obu tych stanów — zalenie od nastroju i poziomu hormonów. Moja koleanka Lydia czua si jak Matka Dziewica (dosownie) w trakcie swojej pierwszej ciy. Postawia na nieskalan czysto w trakcie ciy, a take 134 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR kilka miesicy po porodzie, ku wielkiemu zdziwieniu jej partnera. Natomiast gdy zasza w ci po raz drugi, staa si ucielenieniem nierzdnicy; seks sprawia jej tak przyjemno, e nigdy nie miaa go do (tak, zgada — wychowaa si w katolickim domu). Pierwszy trymestr jest zazwyczaj daleki od erotycznoci. Przede wszystkim jeste potwornie zmczona. Twoim gównym pragnieniem jest sen, a nie seks. Marzysz o przesypianiu caych dni i nocy. Seks z otumanion kobiet moe skoczy si wizieniem, dlatego wikszo napalonych mów odpuszcza sobie ten temat. Do tego dochodzi jeszcze problem mdoci. Gdy usilnie starasz si zatrzyma jedzenie w odku, ostatni rzecz, której pragniesz, jest jeszcze wicej misa (wybacz dosadno) wpychanego do kolejnego otworu w Twoim ciele. Pamitam, e gdy byam w ciy, najbardziej mi dokuczay zapachy. Nagle poczuam awersj do zapachu mskiego ciaa — nawet gdy by to wieo wykpany wybranek mojego ycia. Niektóre moje koleanki zrezygnoway z seksu na czas ciy, poniewa wydawa im si bezcelowy. Dziecko jest ju w brzuchu, owoc zosta zasiany. MIT: UPRAWIANIE SEKSU MO E DOPROWADZI DO PORONIENIA Jeli nie poronia nigdy wczeniej i nie zdarzaj Ci si krwawienia, nie ma adnego powodu, eby miaa rezygnowa z penego seksu w pierwszym trymestrze ciy. Jeeli uda Ci si znale w cigu dnia cho milisekund, w trakcie której nie bdziesz czua si zmczona, chora ani przytoczona ciarem ycia, to seks wtedy moe by wspaniay. To, e jeste w ciy, moe dziaa bardzo podniecajco. Moesz czu prawdziw, zmysow, satysfakcjonujc i radosn podno. Twój partner z kolei moe odczuwa satysfakcj i dum ze swojej jurnoci (oraz ulg, e nie strzela lepakami). Podobno mczyni czsto fantazjuj o innych kobietach, gdy ich ony s w ciy. Mój partner wyzna mi, e zacz postrzega inne kobiety jako potencjalne kandydatki do zapodnienia, a nie po prostu kogo, z kim chciaby uprawia seks. Urocze! Zamiast bra to do siebie (pod warunkiem oczywicie, e partner faktycznie nie „rozsiewa swoich plemników”), 135 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO potraktuj to jak dowód na to, e mczyzna (a czasami równie kobieta) jest w rzeczywistoci zwierzciem, którym rzdz podstawowe instynkty. PIERWSZY TRYMESTR DLA NIEGO x x x Mczyzna potrzebuje 3 miesicy na to, eby wyj z szoku i przyzwyczai si do myli, e nie jest ju singlem (nawet jeli ju od 5 lat jest onaty). On równie czuje si, jakby by w ciy. Naukowcy wykryli wyszy poziom prolaktyny i estrogenu (hormonów, które stymuluj zachowania budujce wizi z dzieckiem) w linie partnerów ciarnych kobiet. Najwaniejsza zmiana polega na tym, e mczyzna nie bdzie móg ju liczy na szczególn uwag ze strony kobiety i skocz mu si dobre wymówki, takie jak zmczenie czy ze samopoczucie. Nie moe zrozumie, dlaczego tak atwo wybuchasz paczem i o wszystkim zapominasz. W gbi serca martwi si, e zostaa porwana przez kosmitów, którzy zamiast Ciebie odesali wadliwy klon. PRACA Branie wolnego Dla wikszoci kobiet stan ciy nie oznacza rezygnacji z dotychczasowego ycia — zwaszcza gdy chodzi o sprawy zawodowe. wiat byby cudowny, gdyby druga kreska na tecie ciowym oznaczaa natychmiastowe zwolnienie ze wszystkich obowizków i darmowy bilet na Hawaje. ycie niestety nie jest sprawiedliwe; mimo ogarniajcego uczucia mdoci musisz codziennie pakowa si do zatoczonego autobusu i siedzie 8 godzin w dusznym biurze, gdy tak naprawd marzysz tylko o óku i odpoczynku (i czytaniu ksiek o macierzystwie, takich jak ta). We si w gar, kobieto! Zacinij zby i zabierz si do roboty — gospodarka Ci potrzebuje! Jeli naprawd czujesz si zbyt zmczona, eby pracowa, a sposoby przedstawione niej nie pomog Ci, popro lekarza o zwolnienie do czasu, gdy staniesz na nogi. Pamitaj, e pewne powikania ciowe (cukrzyca, wysokie cinienie, przebyte poronienia i wieloraczki) upowaniaj Ci do zwolnienia z pracy. 136 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR Moe szokuje Ci to, e proponuj Ci wzicie chocia jednego dnia wolnego od pracy. Mam nadziej, e bardzo kochasz swoj prac i masz tak odpowiedzialne obowizki (jeste premierem, prawda?), e Twoj gówn trosk jest to, jak poczy je z ci. Wielozadaniowo to cecha wszystkich matek, dlatego jako kobieta oczekujca dziecka masz wspaniae predyspozycje. Zwolnij jednak troch, zwaszcza jeli masz tendencj do pracoholizmu. Pamitaj, e najwaniejsze jest zdrowie Twoje i dziecka, dlatego musisz jak najbardziej unika stresu. JAK POCZY PRAC Z CI Duo wypoczywaj. Potrzebujesz co najmniej 8 godzin snu. Jeeli to oznacza wczesne chodzenie spa, rób tak! Drzemki w cigu dnia pomog Ci si zregenerowa; jeli na dworze jest ciepo, przejd si do parku w trakcie przerwy na lunch i zdrzemnij si; w chodniejsze lub deszczowe dni umów si do kosmetyczki na masa albo zabieg, w trakcie którego bdziesz moga si pooy i przymkn oczy. Jeli w Twoim miejscu pracy stoi kanapa w jakim zacisznym kcie, nie wahaj si na niej pooy. Dobrze si odywiaj. Jedz zdrowe niadanie, które bdzie zawiera produkty penoziarniste; póniej przygotuj sobie wiey sok; zjadaj jedn przeksk rano i jedn po poudniu; nie zapominaj o lunchu; zawsze no ze sob wod i trzymaj w torebce oraz szufladzie biurka poywne przekski (owoce, warzywa, orzechy, krakersy z tahini i batony zboowe). Regularnie rób przerwy. Jeli caymi godzinami siedzisz przed komputerem, rób sobie krótkie spacery po firmie co 30 – 40 minut; w tym czasie moesz pój do toalety (prawdopodobnie wanie tam bdzie si koczya wikszo Twoich spacerów). Podnie stopy do góry. We stoek, pudeko albo kosz i poó na nim nogi oraz stopy; moesz równie przynie do pracy poduszki, którymi umocisz sobie krzeso, zarówno pod pup, jak i za plecami. Jeeli Twoja praca ma charakter stojcy, zakadaj seksowne elastyczne rajstopy przeciwylakowe i trzymaj jedn nog ugit na stoku (raz praw, raz lew), eby odciy krgosup. Staraj si siada zawsze, gdy tylko bdziesz miaa tak moliwo (moesz przynie do pracy skadane krzeso lub taboret). Wychod na wiee powietrze. Wychod na dwór w trakcie przerwy na lunch, a take rano i po poudniu, jeli to jest moliwe. Bierz gbokie oddechy, eby wypeni puca tlenem (uwaga dla pa z miasta: róbcie to w pobliu rolin, a nie mierdzcych spalinami ulic). 137 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO Ruszaj si i regularnie si rozcigaj. Dbaj o to, eby w Twoim ciele krya krew; rozcigaj rce nad gow, dotykaj palców u nóg, kr nadgarstkami i kostkami u nóg, wykonuj koliste ruchy gow w obu kierunkach. Jeli moesz liczy na wyrozumiao innych pracowników, wykonaj kilka pozycji jogi — na przykad pochyl si do przodu, stojc przy biurku, eby wyprostowa plecy, albo przyjmij pozycj „psa z gow w dó”. Ogranicz stres w pracy. Zamknij oczy i wyobra sobie, e znajdujesz si w relaksujcym miejscu; zaó suchawki i posuchaj muzyki; pozwól sobie pomarzy na jawie i ciesz si dniem. Ubieraj si wygodnie. Zrezygnuj z obcisych ubra na rzecz luniejszych, no buty na niskim obcasie i ubieraj si warstwowo, tak aby moga dostosowa strój do zmian temperatury ciaa (gorco, zimno, zimno, gorco). Dbaj o waciwe nawodnienie. Pij duo wody i herbat zioowych. Zrezygnuj z kawy, czarnej herbaty i napojów gazowanych. Odpu sobie niektóre domowe obowizki. Nie ma nic gorszego, ni wróci z pracy do domu, w którym czeka na Ciebie jeszcze wicej pracy. Nie musisz by perfekcjonistk. Jeli masz partnera, wykorzystaj go do pomocy w domowych obowizkach i przygotowywaniu posików. Jeli Ci na to sta, zatrudnij sprztaczk. Jeeli masz ju dzieci, a Twój m jest wyjtkowym leniuchem, uciekaj na Syberi. Gówn wad ukrywania ciy przed szefem i pracownikami jest to, e wszyscy wymagaj od Ciebie normalnego funkcjonowania. Zalenie od tego, jak przechodzisz ci i jak prac wykonujesz, by moe okae si, e bdziesz musiaa „ujawni si” szybciej, ni pocztkowo zamierzaa. Twoja decyzja bdzie równie zaleaa od tego, czy w Twojej firmie planowane s okresowe oceny pracowników albo cicia w zatrudnieniu. LEGALNE KAMSTWA Jeli ubiegasz si o prac albo nowe stanowisko, nie musisz ujawnia faktu, e jeste w ciy. Z kolei pracodawca nie ma prawa Ci o to pyta. Jest to zgodne z prawem, które mówi, e ciarne kobiety nie mog by dyskryminowane. Pracodawca równie nie moe Ci zwolni, jeli jeste w ciy. 138 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR Jeli pracujesz w przedsibiorstwie, które jest przyjazne dla rodzin, prawdopodobnie nie bdziesz moga si doczeka, a wreszcie wyznasz szefowi, e moe wrczy Ci bukiet kwiatów i zaoferowa elastyczny czas pracy. Wicej na temat „ujawnienia si” w pracy powiem w rozdziale 7. MNIEJ ZMARTWIEŃ Jeeli póno zasza w ci, na pewno znajd si osoby, które chtnie podziel si z Tob przeraajcymi historiami na temat macierzystwa. Straszenie i martwienie ciarnych kobiet powinno by prawnie zakazane. Cia powinna by piknym, zdrowym okresem, ale niestety stanowi ona spore obcienie dla organizmu i dlatego moe towarzyszy jej kilka dolegliwoci, które wzbudz Twój niepokój. Wikszo leków jest dla Ciebie niedozwolona, poniewa maj one efekty uboczne i mogyby zaszkodzi dziecku — a ta myl jeszcze bardziej potguje Twój strach. Jeli wczeniej nie spotkaa si z medycyn komplementarn lub holistyczn, cia moe by do tego idealn okazj. Pikno terapii holistycznych polega na tym, e s indywidualnie dostosowane do kadego pacjenta i nie maj negatywnych efektów ubocznych, dlatego s cakowicie bezpieczne dla Ciebie i Twojego malestwa. Dziki takiej terapii lepiej zrozumiesz, jak funkcjonuje Twój organizm — z pewnoci bdzie to ciekawe i wzbogacajce dowiadczenie. Jeli chciaaby uzyska kompletn ocen swojego stanu zdrowia, poszukaj terapeuty, który ma wiedz z rónych dziedzin (moe to by dobry naturopata). Wiele terapii ma przyjemne „efekty uboczne” — sprawiaj, e czujesz si zrelaksowana, co wspaniale wpywa na rozwój Twojego dziecka. Najczstsze problemy wystpujce na pocztku ciy Zawroty głowy Ich przyczyn jest zwikszone krenie krwi w Twoim organizmie. Dlatego wane jest, aby utrzymywaa stay poziom cukru we krwi poprzez regularne spoywanie maych posików bogatych w biako. Moesz równie pi herbat z melisy albo wdycha olejek lawendowy. Pomocny moe okaza si naprzemienny prysznic zimn i gorc wod, pocieranie skóry such szczotk i leki homeopatyczne. 139 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO Zaparcia W trakcie ciy minie wokó jelit rozluniaj si (póniej dojdzie do tego jeszcze nacisk rosncej macicy), dlatego zaparcia s czstym problemem ciarnych kobiet. Aby im zapobiec, wicz regularnie i spoywaj produkty bogate w bonnik: duo surowych warzyw i owoców, suszone liwki, kiwi, siemi lniane, buraki, kapust i produkty penoziarniste. Powinna równie pi duo wody. Unikaj produktów przetworzonych, takich jak biay chleb i ry, poniewa one zatykaj Ci jeszcze bardziej. Jeeli przyjmujesz suplementy z elazem, mog one spotgowa Twoje problemy; wypróbuj naturalne formy elaza, takie jak floradix, i jedz wicej produktów bogatych w elazo. Oprócz tego moesz masowa podbrzusze zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Akupunktura moe pomóc przywróci naturalne funkcjonowanie jelit. Ajurweda zaleca wypicie przed snem kubka gorcego mleka z ghi‡ (zobacz równie dzia na temat czenia produktów ywnociowych w rozdziale 8.). Bóle głowy Zmiany hormonalne, napicie, zmczenie, odwodnienie, gód i nieprawidowa postawa mog wywoywa bóle gowy. Aby je zagodzi, odpoczywaj w zaciemnionym pokoju, rób spacery na wieym powietrzu i medytuj. Czsto z powodu bólu gowy bdziesz chciaa szybciej i spa — i dobrze, bo by moe w ten sposób Twój organizm daje Ci zna, e potrzebujesz wicej odpoczynku. Ból gowy moe te by spowodowany spadkiem poziomu cukru we krwi, dlatego pamitaj, eby regularnie je posiki. Pomocne mog równie by zimne i gorce kompresy w bolcych miejscach, a take naprzemienny prysznic zimn i gorc wod. Moesz wmasowa w skronie olejek lawendowy lub mitowy. Na bóle gowy polecana jest równie akupunktura, akupresura, masae oraz terapia biofeedback§. ‡ § Maso klarowane, wyrabiane i uywane w Indiach; stosowane zarówno do celów spoywczych, jak i sakralnych — przyp. tum. Metoda polegajca na wysyaniu do pacjenta sygnaów na temat stanu fizjologicznego jego organizmu, dziki czemu moe on wiadomie kontrolowa róne funkcje swojego ciaa — przyp. tum. 140 Kup książkę Poleć książkę CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR Krwawienia Widok krwi zawsze wywouje w nas strach, poniewa pierwsz nasz myl jest to, e by moe wanie tracimy dziecko. W niektórych przypadkach krwawienie moe oznacza poronienie, jednak nie zawsze jest ono powodem do alarmu. Plamienia zdarzaj si wielu kobietom i mog mie rozmaite przyczyny. Jeeli maj miejsce w pierwszych miesicach ciy i nie s zwizane z zagniedaniem zarodka w macicy, mog by spowodowane podranieniem szyjki macicy w trakcie stosunku lub podczas badania ginekologicznego. Krew moe równie by oznak infekcji pochwy. Czasami zdarza si, e kobieta w ciy ma krwawienie miesiczne — jego przyczyn jest rozregulowanie gospodarki hormonalnej. Wizyta u ginekologa poczona z badaniem USG moe pomóc ukoi Twoje nerwy, ale nie powstrzyma ona krwawienia. Jeli zapytasz lekarza, co powinna zrobi, prawdopodobnie kae Ci lee w óku i odpoczywa. Moja koleanka Nathalie zacza mocno krwawi okoo dziesitego tygodnia ciy. Lekarz potwierdzi, e z dzieckiem wszystko jest w porzdku; wtedy umówia si na spotkanie z kinezjologiem, który stwierdzi, e przyczyn krwawienia jest stres emocjonalny wynikajcy z zamartwiania si o przyszo, zwizek z mem i o to, jak drugie dziecko zmieni ich ycie. Ostatecznie wszystko dobrze si skoczyo, a Nathalie urodzia zdrow córeczk. Kolejnym (naukowym) wyjanieniem krwawienia jest to, e midzy 10. a 12. tygodniem ciy oysko przejmuje funkcj wsparcia hormonalnego od ciaka ótego w jajniku. Krew nie pochodzi od podu, lecz od jeszcze niezamieszkanej wycióki macicy. Takie krwawienie nie stanowi adnego zagroenia dla rozwijajcego si ycia. Jeli krwawienie jest silne, powinna natychmiast uda si do lekarza, poniewa moe ono oznacza poronienie; wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 4. 141 Kup książkę Poleć książkę CZAS NA DZIECKO 142 Kup książkę Poleć książkę