Ostre regulacje obniżają innowacyjnośĆ banków
Transkrypt
Ostre regulacje obniżają innowacyjnośĆ banków
sug OSTRE REGULACJE OBNIŻAJĄ INNOWACYJNOŚĆ BANKÓW OSTRE REGULACJE OBNIŻAJĄ INNOWACYJNOŚĆ BANKÓW Sławomir Lachowski RYNEK FINANSOWY Regulacje wprowadzane po 2008 r. w systemie finansowym w wielu obszarach są hamulcem dla innowacyjnego rozwoju banków. 2 Tymczasem źródeł kryzysowej sytuacji należy upatrywać w braku odpowiedniego nacisku na „corporate governance” banków, opartego na podstawowych wartościach etycznych. Sławomir Lachowski finansista, bankowiec, twórca mBanku. Wieloletni członek zarządów polskich banków, m.in. prezes zarządu BRE Bank SA, wiceprezes zarządu PKO Banku Polskiego SA i PBG SA w Łodzi. Autor licznych publikacji z dziedziny zarządzania. 2016 Głównym źródłem ostatniego kryzysu finansowego było zakorzenione w 3 kulturze korporacyjnej największych instytucji finansowych dążenie do maksymalizacji zysku bez zwracania uwagi na etyczne i moralne aspekty działania Sprawa oceny jakości i potrzebnego zakresu kapitałowe, znacznie ogranicza użycie regulacji w systemie bankowym jest niezwykle dźwigni finansowej oraz bardziej ważna. Zarazem wrażliwość tego tematu jest restrykcyjnie podchodzi do zarządzania wysoka – polityczny i społeczny odbiór tezy ryzykiem we wszystkich jego poluzowania regulacji, nie mówiąc o deregulacji aspektach. Tymczasem część banków zazwyczaj jest negatywny. Powszechnie uważa ma w chwili obecnej potencjalny się bowiem, że banki i bankierów powinno się problem z osiągnięciem wymaganych jak najmocniej kontrolować. Regulacje takie jak przez te regulacje poziomów Basel I/II/III/IV, CRD IV / CRR, MiFid, MiFidII, kapitałowych. Wprowadzenie EBA, FSB, EMIR, FATCA, FTT (których to skrótów wyższego współczynnika wypłacalności nie warto tu nawet rozwijać) oraz liczne wymusi znaczące podniesienie rodzime regulacje w postaci rekomendacji, funduszy własnych banków, zaleceń, listów „pasterskich” (komunikatów, co powoduje znaczące zwiększenie stanowisk, informacji) przyprawiają o migrenę kosztów pozyskania kapitału bankowców na wszystkich szczeblach. bankowego. Banki mogą przenieść tę Tymczasem podobnie jak w każdej innej zwyżkę kosztów na kredytobiorców, dziedzinie przesada może mieć skutki odwrotne co zmniejsza dostępność kredytów od zamierzonych. Sądzę, że to właśnie w całej gospodarce. Co więcej, obserwujemy w odniesieniu do zakresu nadmierne regulacje ograniczają i szczegółowości regulacji w sektorze możliwość wprowadzania innowacji finansowym. Przyznają to nawet prominentni – procesowych i produktowych. przedstawiciele Komisji Nadzoru Finansowego Efekt? Rentowność banków mierzona (nie odnosząc tego bynajmniej do siebie). zwrotem z kapitału kształtuje się na Argumentują bowiem w publicznych granicy 10% i jest mniejsza, niż dyskusjach, że wezbrany strumień regulacji w innych branżach. Medialna dyskusja międzynarodowych instytucji może prowadzić o nadmiernych zyskach banków jest do poważnych utrudnień w ich terminowym pozbawiona sensu, bowiem dotyczy wdrażaniu i stanowi widoczną uciążliwość wymiaru bezwzględnej nadwyżki w działalności operacyjnej. Pokłosiem kryzysu finansowej, a nie - relacji do finansowego 2008 roku był zwrot w kierunku zatrudnionego kapitału. Krótko regulacji wszystkiego, co możliwe, a nie tego, co mówiąc, jak na organizację takiej naprawdę konieczne. Takie podejście było wielkości, zyski banku nie są wcale skutkiem wygodnej i uproszczonej interpretacji pokaźne. Zmiany dotyczyły prawie źródeł kryzysu, mówiącej o braku wszystkiego, ale największy odpowiednich regulacji działalności instytucji i najważniejszy problem „banków za finansowych. dużych, żeby upaść” nie został Nowe regulacje: nie rozwiązują problemów rozwiązany. Miała go rozwiązać unia bankowa, poprzez stworzenie Na czym polegały te zmiany? Nowy zestaw w pierwszym rzędzie jednolitego przepisów wprowadzający standardy w zakresie nadzoru bankowego (Jednolity zarządzania ryzykiem i zasady wyznaczania Mechanizm Nadzorczy), a następnie wymogów kapitałowych znanych jako Bazylea III Mechanizmu Uporządkowanej oraz CRD IV / CRR, drastycznie zwiększa wymogi Likwidacji i Jednolitego Mechanizmu Gwarantowania Depozytów. Kluczowa dla unii „Wall Street”: „Chciwość jest dobra, bankowej Instytucja Jednolitego Mechanizmu chciwość jest słuszna, chciwość działa.” Nadzorczego funkcjonuje w praktyce od dnia Tymczasem w efekcie diagnozy, że to 4 listopada 2014 r., kiedy Europejski Bank braki regulacji stanowiły źródło Centralny przejął odpowiedzialność za nadzór wszelkiego zła oraz były główną bankowy w strefie euro. Jednak Mechanizm i jedyną przyczyną kryzysu Uporządkowanej Likwidacji, umożliwiający finansowego, przedstawiona terapia rozwiązanie problemu upadłości dużych wydawała się oczywista i co ważne banków, jest dopiero w trakcie tworzenia – łatwa do zastosowania. Obostrzenia i ma funkcjonować od 2016 roku, a trzeci filar zostały przyjęte z entuzjazmem przed – system gwarancji depozytów istnieje dopiero instytucje nadzorujące. Fala nowych w stadium koncepcyjnym. Te regulacje nadal nie regulacji zalała rynek finansowy. stanowią remedium na nasze problemy. Hamulec innowacyjności Powiem więcej – to, co obserwujemy 4 w rzeczywistości jest zaprzeczeniem chęci Dlaczego organy nadzorujące były tak rozwiązania problemu banków, które nie mogą przychylne zaostrzeniu prawnych upaść. Koncentracja sektora bankowego obostrzeń? Wzrost zakresu wzrasta za zgodą i poparciem regulatorów i szczegółowości regulacji to więcej w większości krajów europejskich i w Stanach pracy dla „regulatorów” – instytucji Zjednoczonych. Banki są niejednokrotnie nadzoru finansowego, ale także więcej monstrualnie wielkie, mają przewagę nad władzy, która dla instytucji publicznych państwem, nie mówiąc o klientach. Na przykład i ludzi nimi kierujących nie jest bez w banku BNP Paribas wielkość aktywów znaczenia. W mojej jednak opinii fala przewyższa PKB Francji. Zarazem warunki nowych regulacji i zmian istniejących do rozwoju nowych inicjatyw bankowych przepisów, wprowadzanych na poprzez powstawanie innowacyjnych start- szczeblu międzynarodowym up’ów są coraz gorsze ze względu na rosnące i narodowym uruchomiła lawinę, która bariery regulacyjne i kapitałowe. skutecznie ogranicza przedsiębiorczość Prawdziwe źródła kryzysu i innowacyjność sektora. Nie mam tutaj na myśli innowacji produktów Moim zdaniem, głównym źródłem ostatniego bankowości inwestycyjnej, czyli kryzysu finansowego było zakorzenione najbardziej kontrowersyjnych w kulturze korporacyjnej największych instytucji instrumentów, które stały za finansowych dążenie do maksymalizacji zysku globalnym kryzysem finansowych. bez zwracania uwagi na etyczne i moralne Chodzi mi o „zwykłe" innowacje aspekty działania. Do katastrofy doprowadziła procesowe i produktowe dostosowane chciwość, którą powszechnie obserwujemy jako do zmieniających się potrzeb klientów dążenie do maksymalizacji zysku w myśl zasady, i ich stylu życia, takie jak na przykład że cel uświęca środki. Bez żadnej granicy wymogi udzielania kredytów i żadnego „dość”. Działanie, które ma w dalszym konsumpcyjnych o małych ciągu akceptację społeczną, bynajmniej nie wolumenach znanych jako tylko ze względu na wielce popularną maksymę mikropożyczki. Regulacje szczegółowe Gordona Gekko, bohatera znanego z filmu dotyczące oceny zdolności kredytowej 5 de facto wykluczyły banki z rynku standardu interpretacji. Koszty mikropożyczek. Wymagania regulatora dostosowania do obowiązujących określające tradycyjne zasady oceny zdolności i rosnących masowo regulacji są kredytowej nie przystają do zaawanasowanych podobne dla wszystkich, niezależnie od metod stosowanych przez wyspecjalizowane wielkości instytucji. Utrzymanie firmy mikropożyczkowe. Te, nie podlegając oddziałów bankowych to blisko sztywnym i przestarzałym regulacjom lepiej 60% kosztów działania banków zaspokajają więc potrzeby klientów. Tymczasem detalicznych. Ich przydatność jest poziom niespłaconych kredytów nie odbiega w erze gospodarki cyfrowej w bankach od podobnych wskaźników kwestionowana przez zwolenników (dla podobnej klasy kredytów) w firmach bankowości internetowej i mobilnej – pożyczkowych. Czyli zupełnie bezpodstawnie w tym przeze mnie. Współczesny klient wykluczamy z wyścigu konkurencyjnego banki, banku, coraz bardziej samodzielny faworyzując zarazem nieobjęte regulacjami i świadomy swoich potrzeb, może się firmy pożyczkowe. Innym, jeszcze bardziej obejść bez oddziału. Już teraz ponad interesującym przykładem jest zakaz tzw. 90% wszystkich transakcji bankowych „screen scrapingu" – czyli wykluczenie klienci wykonują przez Internet. stosowania przenoszenia danych między Tymczasem regulator, przynajmniej bankami przy użyciu zaawansowanych metod w Polsce, trwa w przekonaniu, że cyfrowych. Tworzy to bariery dla konkurencji, pewne czynności wymagają przyjścia a w efekcie zmniejsza dostępność do kredytów. do oddziału i konfrontacji osobistej. Szczególnie tych konsolidacyjnych oraz Dla przykładu, kluczowym problemem kredytów przyznawanych w oparciu o ocenę dla otwarcia konta bankowego jest relacji klienta z bankiem. Utrudnia także potwierdzenie tożsamości klienta. Od przenoszenie kont osobistych i rachunków pewnego czasu stosuje się w tym celu bieżących między bankami, wraz z historią metodę tzw. „wideoweryfikacji", która i zdefiniowanymi przelewami. umożliwia potwierdzenie tożsamości Regulacje, które generują koszty klienta przy pomocy rozmowy wideo i weryfikacji dokumentu tożsamości Regulacje to bowiem nic innego jak przy wykorzystaniu zaawansowanego wprowadzenie standardu, wzorca w sposobie technologicznie procesu. Rozwiązanie działania. Problem zaczyna się, gdy tak dopuszczalne i preferowane rozumiany standard, dodatkowo nazywany w Niemczech jest niedozwolone dobrymi praktykami, utrwala status quo, w Polsce, która jednocześnie ma definiuje szczegółowe rozwiązania i sposób ambicje i z wielkim trudem walczy działania, co wtedy w efekcie uniemożliwia o miano najbardziej nowoczesnego odmienny model funkcjonowania. Nie można rynku bankowego na świecie. zapomnieć, że innowacja to nowy, inny od Wprowadzanie nowych regulacji wiąże istniejącego proces, produkt, model biznesowy się prawie zawsze ze wzrostem i operacyjny. W warunkach przeregulowania kosztów i komplikacji w działaniu rozwój innowacji staje się walką z regulatorem operacyjnym. Można sobie jednak o zmianę istniejących regulacji, a w najlepszym wyobrazić przepisy, których wdrożenie przypadku ich odmiennej od obowiązującego upraszcza, zwiększa przejrzystość 6 działania i zmniejsza koszty. Do takich należy swoich funkcjonariuszy”. Uważam, że właśnie zniesienie ograniczeń transferu danych poprawy bezpieczeństwa sektora bankowych i akceptacja wideoweryfikacji jako finansowego nie należy upatrywać sposobu potwierdzenia tożsamości klienta. w dążeniu do regulowania Wzrost kosztów jako rezultat fali nowych wszystkiego, co możliwe. Wzrost regulacji stanowi poważne obciążenie nawet dla zakresu regulacji i szczegółowości największych banków, nie mówiąc o średnich wbrew pozorom może być i małych, dla których to jest poważny problem przeciwskuteczny dla poziomu i tworzy sztuczną barierę konkurencyjności. bezpieczeństwa sektora bankowego. Skuteczność nadmiernych regulacji jest Luka w przepisach, a taka zawsze się wątpliwa. Po przekroczeniu pewnego poziomu znajdzie, umiejętnie wykorzystana regulacje stają się przeciwskuteczne w ujęciu przez dążących do realizacji korzyści ekonomicznym. Znana nam wszystkim jest tzw. ad hoc, może prowadzić do głębokiego „Krzywa Laffera", koncepcja obrazująca kryzysu. Regulacje nie mogą służyć zależność pomiędzy stawką opodatkowania wyłącznie rozwiązywaniu aktualnych a dochodami budżetu państwa – od pewnego problemów, ale musza brać pod uwagę punktu, czym wyższa stawka, tym więcej osób długoterminowe skutki. ucieka w szarą strefę, co obniża wpływy Po pierwsze: wartości! państwa. Analogiczna sytuacja jest w przypadku regulacji bankowych. Przerost regulacji hamuje W mojej opinii należy zatem położyć rozwój sektora. nacisk na kształtowanie fundamentów Kiedy lekarstwo staje się trucizną „corporate governance" opartych na podstawowych wartościach etycznych Wprowadzenie w 2000 roku Sarbanes-Oxley Act działania gospodarczego. Przykładowo, w odpowiedzi na aferę Enron było świętowane statystyki mówią, że menedżerowie jako szybka odpowiedź regulatora na największych amerykańskich machinacje na rynku kapitałowym i miała służyć przedsiębiorstw jeszcze w latach 70. poprawie „corporate governance" w firmach zarabiali 28 razy więcej niż ich amerykańskich. Niewątpliwie – zaostrzenie pracownicy. Tymczasem w 2007 r., zasad audytu i zakresu udostępnianych w przededniu kryzysu finansowego, informacji przez firmy notowane na giełdzie wskaźnik ten osiągnął astronomiczny było słusznym posunięciem. Krytycy wskazują poziom: 344. Dodatkowo, jak pokazuje jednakże, że ich zdaniem nadmierna praktyka, niezwykle wysokie szczegółowość, nowe obowiązki i wzrost wynagrodzenia otrzymują również ci, kosztów doprowadził do spadku ofert których firmy przynoszą straty. Moim publicznych w Stanach Zjednoczonych zdaniem to nieetyczne, a zarazem z 67% w 2002 roku do 16% w 2012. zachęcające do chciwości Tymczasem to, co najistotniejsze najlepiej i nieodpowiedzialnego obracania określa francuski polityk i prawnik Marcel pieniędzmi. W instytucji chwalącej się Gaudet pisząc w XVIII wieku, że „można wysokim poziomem ładu ustanawiać wszelkie możliwe prawa, ale nawet korporacyjnego – nie do pomyślenia. założywszy, że będą przestrzegane, państwo A oto jeszcze bardziej ekstremalny może działać wyłącznie dzięki moralności przykład. Richard Fuld, szef banku inwestycyjnego Lehman Brothers, zarobił 522 mln dol. w okresie 8 lat przed upadkiem tej instytucji w 2008 r. Akcjonariusze stracili wszystko – suma roszczeń wierzycieli przekroczyła 300 mld dolarów. Tymczasem wynagrodzenia zarządu spółki we wspomnianym okresie przekroczyły 1 mld dol. Fuld, pytany o tak wysokie zarobki upadającej instytucji, odpowiadał: wszystko działo się w ramach obowiązującego prawa, a on nie ma sobie nic do zarzucenia. Do nieetycznych działań skłoniła go toksyczna kultura organizacji, w której pracował, a nie: brak odpowiednich regulacji. To właśnie tę kulturę należy zmieniać, za pomocą wprowadzania zasad i norm na poziomie organizacji. Takich jak przykładowo zarządzanie przez wartości (ang. Managing by Values 7 – MBV), na temat którego wielokrotnie się wypowiadałem. Nie jest to proces ani łatwy, ani szybki, ale warty trudu i przynoszący długofalowe efekty uzdrawiające cały sektor finansowy. Sukcesu w walce z nadużyciami należy szukać nie w regulowaniu wszystkich obszarów sektora bankowego, a w budowaniu fundamentów dobrych praktyk „corporate governance”, opartego na uniwersalnych wartościach etycznych działania gospodarczego. Warto promować w instytucjach finansowych zarządzanie przez wartości oraz przywództwo przez wartości, które budują trwałą kulturę organizacji opartą o etyczne i moralne aspekty. THINKTANK, ośrodek dialogu i analiz, powstał w 2009 roku. Inspiruje i wzmacnia debatę publiczną w Polsce, tworzy platformę refleksji i wymiany wiedzy między liderami biznesu i administracji. Prowadzi badania, wydaje raporty i analizy, w których opisuje najważniejsze trendy z zakresu zarządzania, przywództwa i polityki państwowej. Działania THINKTANK, obejmują takie sfery jak zwiększanie szans polskich firm w środowisku globalnym, promowanie dobrych praktyk w obszarze administracji czy poprawa kompetencji przywódczych liderów biznesu. THINKTANK spaja sieć ekspertów i wybitne osobistości polskiego i międzynarodowego życia publicznego. W Radzie Strategicznej ośrodka zasiadają m.in.: laureat Pokojowej Nagrody Nobla Muhammad Yunus, wieloletni wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Günter Verheugen. THINKTANK Society skupia liderów biznesu i administracji publicznej, zainteresowanych dzieleniem się doświadczeniami, rozwijaniem wiedzy oraz umiejętności zarządczych. www.mttp.pl