uwarunkowania

I. PODSTAWA FORMALNO-PRAWNA
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy PraŜmów,
zwane dalej Studium, jest jednym z etapów planowania przestrzennego w gminie, ustalonego
przepisami ustawy z dnia 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z
dnia 10 maja 2003 r. Nr 80, poz. 717). Studium opracowuje się w celu określenia polityki
przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. Dokument ten ma
charakter obligatoryjny, sporządza się go dla obszaru gminy w jej granicach administracyjnych.
W sprawie sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
PraŜmów Rada Gminy podjęła uchwałę Nr V/39/2003 z dnia 27 marca 2003 r.
Opracowanie projektu studium odbywa się na podstawie umowy z dnia 12 czerwca 2003 r.
zawartej pomiędzy Wójtem Gminy PraŜmów a Ośrodkiem Naukowo-Konsultacyjnym Piotr Fogel
Wesoła ul. Kościuszki 24. W umowie ustalono, m.in. Ŝe opracowanie odpowiadać będzie
wymaganiom ustalonym w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z dnia
10 maja 2003 r. Nr 80, poz. 717), a zakres merytoryczny studium obejmie zagadnienia wymienione w
art. 10 tej ustawy.
SPORZĄDZIŁ:
WÓJT GMINY PRAśMÓW
UL. GŁÓWNA 57
05-505 WOLA PRAśMOWSKA
OPRACOWAŁ:
Zespół
Ośrodek Naukowo-konsultacyjny Piotr Fogel
UL. KOŚCIUSZKI 24
05-075 WESOŁA
w składzie:
mgr inŜ. arch. Jan Łukasz Juraszyński - główny projektant, uprawnienia urbanistyczne nr 1381/94
mgr Piotr Fogel – kierownik projektu
mgr inŜ. arch. krajobrazu Anna Pugacewicz
mgr inŜ. arch. krajobrazu Hanna Rawska
mgr inŜ. Jolanta Fiszczuk-Wiktorowicz
mgr inŜ. Włodzimierz Rybarczyk
mgr Katarzyna Twardowska
dr Przemysław Stolarz
2
II. WSTĘP
Gmina PraŜmów jest gminą wiejską połoŜoną w środkowej części województwa
mazowieckiego. Od dnia 1 stycznia 1999 r. PraŜmów wraz z gminami miejsko – wiejskimi Piaseczno,
Góra Kalwaria, Konstancin-Jeziorna, gminą miejską Tarczyn i gminą wiejską Lesznowola wchodzi w
skład powiatu piaseczyńskiego.
Gmina PraŜmów graniczy z gminami miejsko – wiejskimi Piaseczno, Grójec, Góra Kalwaria,
gminą miejską Tarczyn i gminą wiejską Chynów.
Miejscowość gminna - PraŜmów znajduje się w zachodniej części analizowanego obszaru. Jej
rola jako wiodącego ośrodka lokalnego z roku na rok maleje, wskutek silnego rozproszenia
podstawowych funkcji w gminie.
PraŜmów jest gminą o rozwiniętej funkcji rolniczej i bardzo dynamicznie rozwijającej się
funkcji mieszkaniowej przy dość korzystnym połoŜeniu komunikacyjnym. Omawiany teren pozostaje
pod silnym oddziaływaniem aglomeracji warszawskiej, która stanowi najwaŜniejszy, zewnętrzny
czynnik rozwoju.
Podstawowe dane o gminie:
Powierzchnia – 8611 ha (86,11 km2)
Liczba mieszkańców – 7492
Liczba wsi - 28
Gęstość zaludnienia – 87 osób/km2
UŜytkowanie ziemi w ha:
grunty orne – 4371
sady –322
łąki i pastwiska– 1060
lasy i grunty leśne – 1899
pozostałe (w tym tereny zabudowane i drogi) – 959
UŜytkowanie terenu w gminie PraŜmów
lasy i grunty
leśne
22%
łąki i pastwiska
12%
inne
11%
grunty orne
51%
sady
4%
3
III. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY PRAśMÓW
1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE
TERENU GMINY PRAśMÓW
Gmina PraŜmów zlokalizowana jest na południowym krańcu intensywnie rozwijających się
terenów mieszkaniowych związanych z aglomeracją warszawską. Rozwój funkcji mieszkaniowej w
obszarze bezpośrednio stykającym się z gminą PraŜmów moŜe wystąpić w gminach ościennych
Piaseczno w Zalesiu Górnym oraz Góra Kalwaria. Gminy Chynów, Tarczyn oraz Grójec nie zakładają
zmian w przeznaczeniu terenu na terenach bezpośrednio sąsiadujących z gminą, w stosunku do
przewaŜającego obecnie rolniczego wykorzystania.
1.1. Struktura przestrzenna terenu gminy
Dotychczasowe przeznaczenie i zagospodarowanie terenu opracowania ustalają w swoim
głównym zarysie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego północnej i południowej części
gminy PraŜmów oraz fragmentów gminy, które z opracowania tych planów zostały wyłączone.
Cały obszar gminy pokryty jest planami opracowanymi po 1995 r.
Uchwała nr XXVII/242/2000 w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego północnej części gminy PraŜmów, części wsi Ustanów z dnia 30
listopada 2000 r. (działki nr 76, 79, 81, 94/1, 94/2, 95, 96/1, 96/2, 97, 98,188/1,189/8-14)
Uchwała nr XXXII/383/2001 w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego północnej części gminy PraŜmów z dnia 5 kwietnia 2001 r.
Opracowany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego północnej części gminy obejmuje
wsie w granicach administracyjnych: Uwieliny, Jeziórko, Piskórka, Ustanów / z wyjątkiem działek nr
76, 79, 81, 94/1, 94/2, 95, 96/1, 96/2, 97, 98,188/1,189/8-14 /, Bronisławów, Krępa, Jaroszowa Wola,
Nowy PraŜmów, Krupia Wólka, Kędzierówka i Łoś / za wyjątkiem działki nr 249/19/.
Uchwała nr XXXVIII/441/2001 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego części wsi Piskórka z dnia 21 listopada 2001 r.
Uchwała nr XLII/494/2002 w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego południowej części gminy PraŜmów z dnia 18 kwietnia 2002 r.
Opracowany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego południowej części gminy obejmuje
wsie w granicach administracyjnych: Dobrzenica, Ludwików, Koryta, Błonie, Chosna, Zadębie, Wola
PraŜmowska, PraŜmów, Zawodne, Biały Ług, Wola Wągrodzka, Nowe Wągrodno, Wągrodno, Wilcza
Wólka, Gabryelin, Kamionka, Ławki, Aleksandrów i Kolonia Gościeńczyce.
Od chwili uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego północnej i
południowej części gminy podjęto uchwały o przystąpieniu do sporządzenia zmian miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego:
Części wsi Piskórka, uchwała nr XLIII/502/2002 Rady Gminy PraŜmów z dnia 26 kwietnia 2002 r.
(7,68 ha) – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
Części wsi Ustanów, uchwała nr XLIII/501/2002 Rady Gminy PraŜmów z dnia 26 kwietnia 2002 r.
(1,73 ha) – tereny produkcyjno-usługowe,
Części wsi Uwieliny, uchwała nr XLIII/503/2002 Rady Gminy PraŜmów z dnia 26 kwietnia 2002 r.
(0,54 ha) - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
Części wsi Uwieliny, uchwała nr XXXXI/492/2002 Rady Gminy PraŜmów z dnia 8 marca 2002 r. (27
ha) – tereny działalności gospodarczej i mieszkaniowej
Części wsi Jeziórko, uchwała nr XLVIII/536/2002 Rady Gminy PraŜmów z dnia 10 października 2002
r. (111,9 ha) – tereny pod ogrody działkowe
Części wsi Ustanów, uchwała nr VI/44/2003 Rady Gminy PraŜmów z dnia 17 kwietnia 2003 r. (23 ha)
– tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
Części wsi Ustanów, uchwała nr VII/58/2003 Rady Gminy PraŜmów z dnia 28 maja 2003 r. (18 ha) –
tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
Części wsi Ustanów, uchwała nr XI/81/2003 Rady Gminy PraŜmów z dnia 28 sierpnia 2003 r. (0,66
ha) – teren zabudowy mieszkaniowo-usługowej,
4
Uchwalono zmiany do obowiązującego planu zgodnie z uchwałami o przystąpieniu do sporządzenia
zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego:
Części wsi Uwieliny, uchwała nr IX/66/2003 Rady Gminy PraŜmów z dnia 10 lipca 2003 r. – tereny
działalności gospodarczej i mieszkaniowej
Wszystkie obowiązujące na obszarze gminy PraŜmów miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego są zgodne z przyjętą polityką przestrzenną, która zakłada Ŝe funkcjami podstawowymi
dla gminy PraŜmów są: ochrona w stosunku do Chojnowskiego Parku Krajobrazowego oraz produkcja
rolnicza. Funkcjami towarzyszącymi są mieszkalnictwo oraz wypoczynek wraz z ogólnodostępną
rekreacją.
Na obszarze gminy brak jest miejscowości, która pełniłaby funkcję silnego ośrodka lokalnego.
Niewątpliwie największa ilość podmiotów usługowych, w tym o charakterze publicznym znajduje się
w PraŜmowie, jednk ze względu na silne oddziaływanie Piaseczna i Warszawy, wielu „nowych”
mieszkańców gminy nie postrzega PraŜmowa jako lokalnego ośrodka rozwoju.
Funkcja ochronna w stosunku do Chojnowskiego Parku Krajobrazowego realizowana jest
poprzez szereg form ochrony przyrody znajdujących się w gminie:
1) fragment Chojnowskiego Parku Krajobrazowego wraz z otuliną,
2) fragment Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu,
3) Rezerwat Przyrody Łoś /uroczysko-las/,
4) Rezerwat Skarpa Jeziorki /park leśny/,
5) pomniki przyrody.
oraz zapisy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego odnoszące się do:
1) zachowania istniejących powierzchni wodnych,
2) stosowania małej retencji.
3) ochrony oraz uzupełnienia zadrzewień śródpolnych, przydroŜnych oraz towarzyszących
ciekom i zbiornikom wodnym.
4) ochrony drobnych elementów naturalnej rzeźby terenu: dolin, obniŜeń, skarp i wydm.
5) ochrony gleb wysokiej klasy przed zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze.
6) rozwoju infrastruktury technicznej związanej z ochroną środowiska,
7) zakazu odprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód otwartych i gruntu,
8) ochrony obiektów i terenów chronionych przed uciąŜliwością tras komunikacyjnych;
9) zakazu lokalizacji obiektów o funkcji produkcyjnej i usługowej mogących powodować
stałe lub okresowe uciąŜliwości dla podstawowych funkcji terenu, głównie
mieszkaniowych,
10) podejmowaniem działalności gospodarczej
11) preferowanymi czynnikami grzewczymi,
Funkcja rolnicza realizowana jest poprzez ochronę terenów uŜytków rolnych bez prawa zabudowy,
na których dopuszczono:
1) lokalizację sieci i urządzeń infrastruktury technicznej, słuŜącą obsłudze gminy i regionu,
2) pobór kruszywa (zapis ten nie dotyczy obszaru Chojnowskiego pakru Krajobrazowego),
3) lokalizację dróg dojazdowych,
4) formowanie nowej zabudowy zagrodowej w pobliŜu istniejących dróg
5) lokalizaję obiektów obsługi rolnictwa i przetwórstwa rolno-spoŜywczego.
Funkcja mieszkaniowa realizowana jest wyłacznie przez zabudowę jednorodzinną dopuszczoną na
terenach wyznaczonych w planie. Dodatkowo na terenach mieszkaniowych mogą być lokowane:
1) nieuciąŜliwe usługi i rzemiosło usługowe,
2) sieci i urządzenia infrastruktury technicznej,
3) drogi dojazdowe, parkingi i inne obiekty niezbędne do obsługi obszaru.
Funkcja wypoczynkowa wraz z ogólnodostępną rekreacją realizowana jest na terenach ogródków
działkowych, zieleni parkowej, lasów i innych.
Ogródki działkowe są celem popularnej od lat w gminie PraŜmów turystyki dojazdowej, stacjonarnej.
5
Kompleksy leśne Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, jego otuliny oraz walory krajobrazowe
gminy są magnesem dla rozwoju form turystyki aktywnej, szczególnie pieszej i rowerowej. Turystyka
piesza bazuje najczęściej na wytyczonych szalkach turystycznych, które umoŜliwiają poznanie
najwartościowszych miejsc w gminie. Coraz popularniejsza obecnie turystyka rowerowa odbywa się
w oparciu o szlaki turystyczne oraz o drogi gminne i powiatowe.
W ostatnich latach, w związku z bardzo intensywnym rozwojem funkcji mieszkalnej dla osób
przybywających z poza gminy nastąpiło zaburzenie czytelnego układu przestrzennego miejscowości.
Pierwotnie zabudowa lokalizowana była wzdłuŜ dróg, po jej obu stronach. Obecnie nowa zabudowa,
oprócz dogęszczenia juŜ istniejącej powstaje gniazdowo, zajmując przy tym znaczne powierzchie,
szczególnie w północnej części gminy.
1.2. Bilans terenów
Bilans terenów funkcjonalnych w gminie PraŜmów został sporządzony na podstawie
obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Gmina PraŜmów
(pow. w ha)
4540.8
2178.8
Strefa
zainwestowana
Strefa o
funkcjach
przyrodniczych
Strefa produkcji rolniczej
tereny lasów i dolesień
tereny wód powierzchniowych
14.9
tereny zieleni parkowej
30.0
tereny zieleni cmentarnej
6.5
tereny ogródków działkowych
243.2
tereny mieszkaniowe
1464.7
tereny usługowe
47.3
tereny produkcyjno - usługowe
79.6
tereny obsługi technicznej
5.2
1.3. Tereny mieszkaniowe
Struktura przestrzenna terenów mieszkaniowych oraz rodzaj zabudowy na obszarze opracowania
są zgodne z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Na terenie gminy
PraŜmów moŜna wyodrębnić następujące typy zabudowy:
- zagrodową,
- jednorodzinną,
- jednorodzinną z dopuszczeniem usług o charakterze nieuciąŜliwym,
Zasób mieszkaniowy w gminie PraŜmów w 2000 r. wynosił:
ogółem
własność komunalna
Liczba mieszkań
Liczba izb
Powierzchnia uŜytkowa w m2
Średnia wielkość mieszkania w m2
20
41
813
40,65
1829
6505
131404
71,84
6
Liczba budynków mieszkalnych w gminie PraŜmów na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego
2002 r.
Lp.
Nazwa miejscowości
Liczba budynków mieszkalnych
1.
Biały Ług
42
2.
Błonie
16
3.
Bronisławów
50
4.
Chosna
22
5.
Dobrzenica
47
6.
Gabryelin
221
7.
Jaroszowa Wola
74
8.
Jeziórko
174
9.
Kolonia Gościeńczyce
23
10.
Kędzierówka
81
11.
Koryta
24
12.
Krępa
67
13.
Krupia Wólka
80
14.
Ludwików
19
15.
Ławki
56
16.
Nowy PraŜmów
140
17.
Nowe Wągrodno
42
18.
Piskórka
73
19.
PraŜmów
101
20.
Ustanów
246
21.
Uwieliny
99
22.
Łoś
167
23.
Wola PraŜmowska
71
24.
Wągrodno
27
25.
Wilcza Wólka
44
26.
Wola Wągrodzka
31
27.
Zadębie
31
28.
Kamionka
31
29.
Zawodne
48
Razem:
2147
1.4. Ruch budowlany
O ruchu budowlanym oraz potencjalnych zamierzeniach budowlanych mieszkańców i
właścicieli nieruchomości gminy PraŜmów moŜna wnioskować na podstawie ilości wydanych decyzji
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (dotyczy tylko obiektów kubaturowych) oraz
wniosków o zmianę przeznaczenia terenów w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Na terenie gminy w latach 2000 - 2003 wydano 509 decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu dotyczące zabudowy kubaturowej. Około 91% z tej wartości dotyczy
budowy nowych domów. Świadczy to o duŜym zainteresowaniu ofertą terenów mieszkaniowych w
gminie.
Liczba decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na podstawie rejestru gminnego za
okres styczeń 2000 - lipiec2003 r.
Lp. Nazwa miejscowości
2000
2001
2002
2003
1.
Biały Ług
1
1
6
1
2.
Błonie
0
1
3
0
3.
Bronisławów
4
1
1
1
4.
Chosna
0
0
0
0
5.
Dobrzenica
5
1
3
0
6.
Gabryelin
9
10
17
3
7
Lp. Nazwa miejscowości
7.
Jaroszowa Wola
8.
Jeziórko
9.
Kolonia Gościeńczyce
10. Kędzierówka
11. Koryta
12. Krępa
13. Krupia Wólka
14. Ludwików
15. Ławki
16. Nowy PraŜmów
17. Nowe Wągrodno
18. Piskórka
19. PraŜmów
20. Ustanów
21. Uwieliny
22. Łoś
23. Wola PraŜmowska
Lp. Nazwa miejscowości
24. Wągrodno
25. Wilcza Wólka
26. Wola Wągrodzka
27. Zadębie
28. Zawodne
29. Kamionka
Razem:
2000
5
10
3
3
0
0
5
0
2
13
1
2
6
31
9
32
6
2000
1
0
0
1
3
1
153
2001
8
14
0
3
1
3
17
0
2
12
1
5
4
44
14
22
2
2001
0
1
0
1
1
0
169
2002
1
10
1
1
2
2
15
0
0
14
2
4
4
8
6
11
6
2002
3
1
1
1
2
2
127
2003
4
5
4
0
1
1
3
0
1
3
2
1
4
12
1
6
2
2003
0
2
0
0
3
0
60
W ciągu ostatnich niespełna czterech lat dla obszaru gminy PraŜmów wydano 285 pozwoleń na
budowę nowych i rozbudowę istniejących obiektów mieszkalnych. Największy ruch budowlany
zaobserwowano we wsiach:
Ustanów – łącznie 64 pozwolenia na budowę,
Łoś – łącznie 44 pozwolenia na budowę,
Jeziórko – łącznie 22 pozwolenia na budowę,
Kupia Wólka – łącznie 32 pozwolenia na budowę,
Nowy PraŜmów – łącznie 24 pozwolenia na budowę,
Uwieliny – łącznie 16 pozwolenia na budowę,
Gabryelin – łącznie 24 pozwolenia na budowę.
Do Urzędu Gminy w PraŜmowie wpłynęło 219 wniosków od właścicieli działek z prośbą o
zmianę przeznaczenia terenu w nowym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy
PraŜmów. We wszystkich wnioskach zainteresowani proszą o dopuszczenie zabudowy mieszkaniowej
na terenie rolniczym.
Zestawienie wniosków złoŜonych do UG w PraŜmowie z prośbą o zmianą przeznaczenia działki na
budowlaną
Zmiana przeznaczenia na cele:
L.p.
Miejscowość
Ilość wniosków
budowlane
1
2
3
4
5
6
7
8
Biały Ług
Błonie
Bronisławów
Dobrzenica
Gabryelin
Jaroszowa Wola
Jeziórko - Ustianów
Kamionka
2
4
2
4
3
7
75
2
1
4
2
3
3
7
75
2
8
budowlane i
usługowe
1
----1
---------
budowlane i
rekreacyjne
-----------------
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Kędzierówka
Krępa
Łoś
Ławki
Nowy PraŜmów
Piskórka
PraŜmów
Ustianów
Uwieliny
Wągrodno
Wola PraŜmowska
Wola Wągrodzka
Zawodne
Razem:
1
6
27
1
74
27
5
44
1
4
14
3
28
366
1
6
27
--64
26
4
43
1
4
13
3
28
349
9
------1
7
1
1
1
----1
----14
--------3
----------------3
1.5. Tereny usług, przemysłu i administracji
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w ustaleniach ogólnych wyznaczają
rozbudowany system usług publicznych, opartch na:
- ośrodku głównym - miejscowości PraŜmów,
- ośrodkach wspomagających – Wola PraŜmowska, Uwieliny
Dominującą rolę usługową w skali terenu opracowania pełni miejscowość PraŜmów, wyposaŜona
w pełny zakres usług o znaczeniu lokalnym: usługi oświaty, kultu sakralnego, zdrowia, sportu, handlu
i gastronomii oraz usługi z zakresu transportu i obsługi rolniczej. Na terenie ośrodka głównego
obserwuje się wyraźną koncentrację usług wzdłuŜ drogi przelotowej przez miejscowość.
Ze względu na znaczne oddalenie wschodniej części gminy od miejscowości gminnej, wykształcił
się ośrodek wspomagający dla ośrodka głównego, koncentrujące usługi ponadpodstawowe. Na terenie
wsi Uwieliny zostały zlokalizowane usługi: oświaty, zdrowia, handlu oraz obsługi rolniczej.
Na pozostałym obszarze gminy infrastruktura społeczna jest świadczona przez sieć ośrodków o
znaczeniu podstawowym, zapewniających usługi z zakresu administracji - WolaPraŜmowska, kultu Kędzierówka oraz handlu – w kaŜdej wsi.
W większości duŜych wsi obserwuje się wyraźną tendencję do łączenie funkcji mieszkaniowej
z usługową. Część usług, wbudowanych w nowe domy mieszkalne ma charakter wykraczający poza
potrzeby terenów wiejskich i jest typowy dla duŜych nowopowstających skupisk domów pod
Warszawą.
Zapisy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy dopuszczają
lokalizowanie usług na terenach mieszkaniowych, jednak pod warunkiem, Ŝe ich uciąŜliwość zamknie
się w granicach działki.
W gminie brak jest duŜych zakładów przemysłowych, co zgodne jest z polityką rozwijania w
funkcji mieszkaniowej. Funkcjonujące zakłady działają w branŜy przetwórstwa rolno-spoŜywczego
oraz usług (składów) budowlanych. Większe tereny wskazane w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego gminy znajdują się w Uwielinach i Ustanowie.
10
1.6. Rolnicza przestrzeń produkcyjna
Charakterystyka rolniczej przydatności gleb
Gmina PraŜmów połoŜona jest w granicach Piaseczyńsko-Nadarzyńskiego Regionu gleboworolniczego i charakteryzuje się przewagą gleb bardzo dobrych i dobrych. PowyŜsze ma
odzwierciedlenie w wysokim udziale gruntów uŜytkowanych rolniczo w stosunku do ogólnej
powierzchni gminy.
Wśród wszystkich gruntów uŜytkowanych rolniczo na terenie gminy PraŜmów, przewaŜają
grunty orne zajmujące 4410 ha, co stanowi ok. 80 %. UŜytki zielone (ok. 20%) zajmują powierzchnię
1101 ha. Wg danych zamieszczonych w tabeli poniŜej wśród gleb chronionych z mocy stosownej
ustawy największą powierzchnię zajmują grunty IV klasy bonitacyjnej (44%), przy czym gleby klasy I
i II nie występują w ogóle. Dominują gleby III i IV klasy bonitacyjnej (63% powierzchni wszystkich
uŜytków rolnych), naleŜące w przewadze do kompleksów glebowych Ŝytnich bardzo dobrych i
dobrych (45% areału uŜytków rolnych). Największa ich koncentracja występuje w rejonie wsi: Nowa
Wola PraŜmowska, Wola PraŜmowska, Zadębie, Wola Wągrodzka, Koryta, Ludwinów, Kędzierówka
oraz nieco mniejsze powierzchnie we wsiach Łoś, Ustanów i Uweliny.
Szczegółowa analiza gleb według klas bonitacyjnych wskazuje, Ŝe przewaŜają gleby IV i V
lasy, które odpowiednio stanowią 44% i 30% powierzchni.
Wśród gleb o gorszych warunkach dla rolnictwa wyróŜnia się gleby V i VI klasy bonitacyjnej,
stanowiące 37 % powierzchni uŜytków rolnych. Według kompleksów przydatności dla rolnictwa
stanowią one kompleksy Ŝytnie słabe i bardzo słabe oraz kompleksy zboŜowo – pastewne mocne i
słabe. Znaczne powierzchnie opisanych wyŜej gleb występują między innymi na terenie sołectw:
Jeziórko, Krępa, Bronisławów, Ławki, Biały Ług, Wilcza Wólka oraz PraŜmów Nowy.
Gleby z klas V i VI, z uwagi na duŜo mniejszą przydatność do celów rolniczych w stosunku do
wyŜszych klas bonitacyjnych, powinny być w pierwszej kolejności wykorzystane na cele nierolnicze.
Grunty orne
UŜytki zielone
klasa
ha
%
klasa
ha
I
I
II
II
353
8
33
IIIa
III
485
11
IIIb
882
20
573
IVa
IV
1058
24
IVb
1323
30
429
V
V
265
6
66
VI
VI
44
1
VIz
VIz
4410
100
1101
Razem
Razem
Tabl. Zestawienie gleb według klas bonitacyjnych w gminie PraŜmów
%
3
52
39
6
100
Analiza gleb pod kątem kompleksów przydatności dla rolnictwa wskazuje na dominację Ŝytnich
kompleksów glebowych (63% powierzchni gminy, z czego 45% areału stanowią kompleksy: Ŝytni
bardzo dobry i dobry). Drugą grupę stanowią kompleksy zboŜowo pastewne (ogółem 34 %) z
dominacją kompleksu zboŜowo – pastewnego słabego, który stanowi 23 % ogólnej powierzchni
gminy. NaleŜy podkreślić, Ŝe wśród kompleksów pszennych występuje jedynie najgorszy dla
rolnictwa - tzn. kompleks pszenny wadliwy, który stanowi zaledwie 3%.
Szczegółowe zestawienie gleb według kompleksów przydatności zawiera zamieszczona poniŜej
tabela:
11
Powierzchnia
Kompleks przydatności
ha
%
1- pszenny bardzo dobry
2 – pszenny dobry
3- pszenny wadliwy
300
4- Ŝytni bardzo dobry
2100
5 – Ŝytni dobry
1800
6 – Ŝytni słaby
900
7 – Ŝytni bardzo słaby
600
8 – zboŜowo – pastewny mocny
900
9 – zboŜowo – pastewny słaby
2011
Razem
8611
Tabl. Zestawienie gleb według kompleksów przydatności w gminie PraŜmów
3
24
21
11
7
11
23
100
UŜytkowanie gruntów i stan władania uŜytkami rolnymi
Gmina PraŜmów połoŜona jest w regionie rozwoju rolnictwa.
Struktura uŜytkowania gruntów na terenie gminy przedstawia się następująco:
Grupy uŜytkowników
Wyszczególnienie gruntów
Powierzchnia ogólna
UŜytki rolne (razem)
w tym:
Lasy i grunty leśne
Grunty pod wodami
NieuŜytki / tereny
budów
Pozostałe grunty
grunty orne
uŜytki zielone
sady
Ogółem
powierzchnia
administracyjna
gminy
ha
%
8611
100
5821
67,2
4720
54,7
1101
12,5
brak
brak
danych
danych
1993
23,1
69
0,8
Gospodarstwa
indywidualne
ha
6594
5385
4088
966
%
76,6
62,5
47,4
11,2
301
3,9
670
53
7,8
0,6
Pozostałe
ha
%
2017
23,4
436
4,7
632
33,7
135
brak
brak
danych danych
1323
7,8
16
0,2
170
2,0
106
1,3
64
0,7
558
6,5
380
4,4
178
2,1
Z powyŜszego zestawienia wynika, iŜ w strukturze uŜytkowania dominują uŜytki rolne, wśród
których przewaŜają grunty orne, zajmujące 4720 ha (81,1%) przy mniejszym udziale uŜytków
zielonych (18,9%).
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe wśród grup uŜytkowników dominują gospodarstwa indywidualne,
stanowiące 76,6 % (6594 ha) ogólnej powierzchni gminy. Pozostałe 23,4 % (2017 ha) to gospodarstwa
państwowe (łącznie z gruntami w zasobie AWSRSP, ALP i innymi gruntami Skarbu Państwa), grunty
komunalne Gminy, spółdzielni, kościołów oraz wspólnot wiejskich.
Gospodarstwa indywidualne
Wśród 1450 gospodarstw indywidualnych na terenie gminy dominują gospodarstwa o
powierzchni 1 do 2 ha, przy czym średnia wielkość gospodarstwa rolnego w gminie PraŜmów wynosi
ok. 4,5 ha. Ze względu na rozdrobnioną strukturę produkcja rolna w wielu gospodarstwach na terenie
gminy stanowi jedynie zabezpieczenie potrzeb własnych. Strukturę indywidualnych gospodarstw
rolnych przedstawia poniŜsza tabela:
12
Wielkość
gospodarstwa
1-2
2-5
5-7
7-15
>15
Razem
Liczba gospodarstw
Łączna powierzchnia
% łącznej powierzchni
680
440
160
170
20
1450
1100
1825
1965
2210
494
6594
17
28
15
34
6
100
Na obszarze uŜytków rolnych znajdujących się we władaniu gospodarstw indywidualnych na
rok 2002, pod zasiewem znajduje się 1796, 26 ha, przy czym największe powierzchnie gruntów
ornych są wykorzystane pod uprawę mieszanek zboŜowych (467, 84 ha), Ŝyta (386, 07) i owsa
(281,75 ha). Największe wykorzystanie powierzchni gruntów ornych pod zasiew w stosunku do
powierzchni danego sołectwa występuje w: Woli PraŜmowskiej (240, 87 ha), Ustanowie (119, 32 ha),
oraz Woli Wągrodzkiej (137, 84 ha).
Wśród zwierząt hodowlanych na pierwszym miejscu (stan na rok 2002) plasuje się trzoda
chlewna w ilości 2752 sztuk w gminie, zaś nieco niŜej bydło z ogólną ilością 1044 sztuk (w tym 545
sztuk krów dojnych).
Wsiami najbardziej wyspecjalizowanymi w hodowli trzody chlewnej są: Wola PraŜmowska
(525 sztuk), Dobrzenica (466 sztuk), Wola Wągrodzka (444 stuki) oraz Zadębie (418 sztuk). Hodowla
bydła najsilniej rozwinęła się natomiast we wsiach: Wola PraŜmowska (171 sztuk), Kolonia
Gościeńczyce (89 sztuk; wysoki odsetek krów dojnych – ok. 68 %), Wola Wągrodzka (84 sztuk) oraz
Prazmów (70 sztuk), a takŜe w nieco mniejszej ilości w Zadębiu (68 sztuk) oraz w Zawodnem (64
sztuki).
13
1.7. Komunikacja - charakterystyka stanu istniejącego.
Układ drogowy gminy PraŜmów składa się z 244,6 km dróg publicznych, w tym:
•
23,2 km dróg wojewódzkich,
•
40,4 km dróg powiatowych,
• 180,0 km dróg gminnych.
Przez teren gminy nie przebiegają drogi krajowe.
Z uwagi na połoŜenie gminy względem aglomeracji warszawskiej i główne kierunki ciąŜenia,
związane z dojazdami do Warszawy oraz Piaseczna, będącego siedzibą powiatu i głównym ośrodkiem
handlowo – usługowym w południowej części aglomeracji, kształt układu drogowego zorientowany
jest na obsługę ruchu dojazdowego do Warszawy i Piaseczna. Najistotniejsze dla gminy są połączenia
realizowane przez drogi przebiegające na kierunku północ – południe. Drogi przebiegające na
kierunku wschód-zachód mają drugorzędne znaczenie, zapewniając głównie dojazd do dróg
prowadzących do Warszawy.
NajwaŜniejszą dla zewnętrznych połączeń gminy jest droga wojewódzka nr 722 Piaseczno –
Grójec, zapewniająca dojazd do Piaseczna i dalej drogą krajową nr 79 (ulicą Puławską) do Warszawy.
W kierunku południowym droga ta prowadzi do Grójca, gdzie posiada skrzyŜowanie z drogą krajową
nr 7 Warszawa – Kraków.
Dojazd w kierunku aglomeracji warszawskiej zapewniają równieŜ dwie drogi powiatowe:
• droga nr 01328 prowadząca z Uwielin przez Ustanów do Zalesia Górnego, skąd moŜliwy jest
dojazd do drogi krajowej nr 79,
• droga nr 01329 z Wągrodna przez Piskórke do Piaseczna.
Przez teren gminy przebiegają równieŜ dwie drogi wojewódzkie zapewniające powiązania na kierunku
wschód – zachód:
• droga nr 683 PraŜmów (skrzyŜowanie z drogą nr 722) – Sobików (droga nr 50),
• droga nr 873 Łoś (skrzyŜowanie z drogą 722) – Tarczyn (droga nr 7).
Pozostałe drogi powiatowe zapewniają połączenia zewnętrzne o drugorzędnym znaczeniu oraz
powiązania wewnętrzne w gminie.
Wszystkie drogi wojewódzkie i powiatowe łączą funkcję obsługi ruchu w powiązaniach zewnętrznych
i wewnętrznych z obsługą zagospodarowania, znajdującego się przy drodze.
Drogi gminne słuŜą bezpośredniej obsłudze zagospodarowania, wyprowadzają ruch na drogi
wyŜszych klas i uzupełniają powiązania o lokalnym znaczeniu.
Przebiegi dróg wojewódzkich i powiatowych oraz waŜniejszych dróg gminnych przedstawiono na
rysunku „Kategorie dróg”.
Drogi twarde o nawierzchni twardej ulepszonej (bitumicznej lub betonowej) stanowią 35% długości
dróg, Pozostałe drogi posiadają nawierzchnie Ŝwirowe lub gruntowe.
Nawierzchnie twarde posiadają wszystkie drogi wojewódzkie, 75% dróg powiatowych i 17% dróg
gminnych.
Stopień wyposaŜenia dróg publicznych w gminie w nawierzchnie twarde ulepszone jest
stosunkowo niski, jednak drogi te obsługują najwaŜniejsze połączenia zewnętrzne i wewnętrzne gminy
oraz rejony o największej koncentracji zabudowy. Drogi o nawierzchni nieulepszonej obsługują
głównie tereny ekstensywnie zagospodarowanych - rolne i leśne.
Stopień wyposaŜenia dróg publicznych w gminie w nawierzchnie twarde jest wyŜszy niŜ w
województwie oraz kraju i wynosi:
• w gminie PraŜmów: 97 km/100 km2 i 11 km/1000 mieszkańców
• w województwie mazowieckim 78 km/100 km2 i 8 km/1000 mieszkańców
• w kraju 66 km/100 km2 i 6 km/1000 mieszkańców.
WyposaŜenie układu drogowego w nawierzchnie przedstawiono na rysunku „WyposaŜenie techniczne
układu drogowego” oraz w tabelach.
14
Tabela. Długość i nawierzchnie poszczególnych kategorii dróg publicznych.
Nawierzchnia
L.p.
Drogi
Długość w km
Twarda
świrowa
lub
ulepszona
gruntowa
1
2
3
4
5
1
Wojewódzkie
23,2
23,2
2
Powiatowe
40,4
30,3
10,1
3
Gminne
180,0
30,4
149,6
4
Ogółem
243,6
83,9
159,7
Tabela. WyposaŜenie techniczne dróg wojewódzkich i powiatowych.
L.p.
1
Nr
drogi
2
1.1
1.2
1.3
1.4
683
722
873
2.1
01317
2.2
01325
2.3
01328
2.4
01329
2.5
01330
2.6
01333
2.7
01334
2.8
01335
Długość
Nawierzchnia
w km
3
4
5
1. DROGI WOJEWÓDZKIE
Prazmów – Sobików
13,0
bitumiczna
Piaseczno - Grójec
9,3
bitumiczna
Łoś - Tarczyn
0,9
bitumiczna
Razem
23,2
bitumiczna
2. DROGI POWIATOWE
Wojciechowice –
0,3
bitumiczna
Dobiesz
Nowinki –
1,9/1,3
bitumiczna / gruntowa
Stanisławów
Ustanów – Uwieliny
5,0
bitumiczna
Piskórka –
4,7
bitumiczna
Wągrodno
Ustanów – Jeziórko 4,0
bitumiczna
Krępa
Kamionka – Biały
3,2
gruntowa
Ług
Wola Wągrodzka –
1,4/1,7
bitumiczna/gruntowa
Chosna
Wola Wągrodzka –
2,3
bitumiczna
Zadębie
PraŜmów – Nowy
2,8/2,7
bitumiczna/gruntowa
PraŜmów
Łoś – Jeziórko
7,0
bitumiczna
Zawodne – Nowy
0,9/1,2
bitumiczna/gruntowa
PraŜmów
Przebieg
Stan
nawierzchni
6
dobry
dobry
dobry
dobry
dobry
dobry
dobry
dość dobry
dobry
zły
dobry/zły
dość dobry
dobry/
dość dobry
2.10
01337
dobry
dobry/
2.11
01357
dość dobry
dobry/dość
2.12
Razem
30,3/10,1
bitumiczna/gruntowa
dobry/zły
* na podstawie Strategii rozwoju gminy PraŜmów, informacji uzyskanych w Zarządzie Dróg
Powiatowych w Piasecznie, Urzędzie Gminy PraŜmów i na podstawie wizji w terenie.
2.9
01336
Na terenie gminy znajdują się dwa dwupoziomowe skrzyŜowania dróg publicznych z liniami
kolejowymi – w Nowym PraŜmowie w ciągu drogi wojewódzkiej nr 722 i w Bronisławowie na drodze
gminnej. Pozostałe skrzyŜowania dróg publicznych z liniami kolejowymi są jednopoziomowe, w tym
3 na drodze wojewódzkiej nr 683, 3 na drogach powiatowych i 8 na drogach gminnych.
Największe natęŜenie ruchu występuje na drodze wojewódzkiej nr 722. Według pomiarów
ruchu przeprowadzonych w 2000r. (Ruch drogowy 2000 Transprojekt Warszawa) średni dobowy ruch
na odcinku przechodzącym przez gminę PraŜmów wyniósł 1.927 pojazdów na dobę w obu kierunkach
t.j. ok. 240 pojazdów w 50-tej godzinie w roku. Wielkość ruchu w 50-tej godzinie w roku przyjmuje
15
się jako miarodajną dla określania przepustowości dróg zamiejskich. Według uproszczonych zasad
prognozowania ruchu dla dróg wojewódzkich, zalecanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych
i Autostrad, przy załoŜeniu braku znaczących zmian w zagospodarowaniu obszarów obsługiwanych
przez drogę średni, zwiększających w bardzo istotny sposób wielkość ruchu, roczny wskaźnik wzrostu
ruchu pojazdów samochodowych dla tej kategorii dróg naleŜy przyjmować w wysokości 1,029.
Wielkość ruchu w 2020r. szacuje się na ok.3.500 pojazdów w ciągu doby w obydwu kierunkach
(1.927 x 1,02920) t.j. ok.420 pojazdów w 50-tej godzinie. Oznacza to, Ŝe na tym odcinku drogi są i
będą znaczne rezerwy przepustowości.
Dla pozostałych dróg wojewódzkich oraz powiatowych brak jest pomiarów ruchu. Jednak z
uwagi na niŜszy poziom ruchu, równieŜ te drogi posiadają i będą posiadać rezerwy przepustowości.
Utrudnienia w ruchu występują natomiast w godzinach szczytu na dalszych północnych odcinkach
dróg prowadzących do Piaseczna i Warszawy, juŜ poza obszarem gminy. Ze względu na wagę
powiązań drogowych dla dostępności komunikacyjnej gminy, odcinki an północ od gminy wymagać
będą usprawnień.
W Studium dokonano podziału istniejących dróg na klasy, uwzględniając kategorie
istniejących dróg, ich funkcje w obsłudze ruchu oraz zagospodarowania, a takŜe wyposaŜenie i
parametry techniczne. Przy klasyfikacji wzięto pod uwagę ustalenia obowiązującego planu
miejscowego oraz wnioski zgłoszone przez zarządy dróg wojewódzkich i powiatowych.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie
(Dz.U.99.43.430) przez klasę drogi rozumie się przyporządkowanie drodze odpowiednich parametrów
technicznych, wynikających z jej cech funkcjonalnych. Zasadniczym problemem przy przypisywaniu
drogom klas w stanie istniejącym jest niepełne dostosowanie parametrów technicznych dróg do
funkcji przez nie pełnionych. Większy ruch i większy zakres obsługi ruchu ponadlokalnego,
wymagają lepszych parametrów i wyposaŜenia technicznego i ograniczenia obsługi
zagospodarowania.
Do klasy dróg głównych, w stanie istniejącym zaliczono
• drogę wojewódzką nr 722
droga ta zapewnia najwaŜniejsze powiązania zewnętrzne gminy z Warszawą oraz z siedzibami
powiatów w Piasecznie i Grójcu. Jest to najbardziej obciąŜona ruchem tranzytowym i
wewnętrznym droga w gminie, posiadająca w większości dobre parametry techniczne w zakresie
szerokości jezdni i pasa drogowego i stanu technicznego nawierzchni. Mankamentami są duŜy
zakres obsługi zagospodarowania na odcinkach zabudowy, zbyt małe odległości pomiędzy
skrzyŜowaniami oraz brak chodników i ścieŜek rowerowych.
Do istniejących dróg zbiorczych zakwalifikowano pozostałe drogi wojewódzkie oraz część dróg
powiatowych, które posiadają obecnie nawierzchnie twarde ulepszone. Drogi zbiorcze łączą
poszczególne miejscowości z drogami głównymi, siedziby gmin z większymi miejscowościami oraz
zapewniają waŜne społecznie i gospodarczo połączenia wewnętrzne i zewnętrzne gminy.
Do dróg zbiorczych w stanie istniejącym zaliczono:
• drogę wojewódzką nr 683 (PraŜmów – Sobików), łączącą drogę nr 722 ze stacją kolejową w
Czachówku i drogą krajową nr 50, droga ta obsługuje powiązania zewnętrzne gminy z terenami
połoŜonymi po jej zachodniej stronie oraz powiązania wewnętrzne w południowej części gminy,
• drogę wojewódzką nr 876 (Łos – Tarczyn), łączącą gminę PraŜmów i drogę nr 722 z Tarczynem
i drogą krajową nr 7,
• drogę powiatową nr 01317 (Wojciechowice – Dobiesz), zapewniającą najkrótsze powiązanie z
droga krajową nr 79 (Warszawa – Sandomierz) w z pominięciem Zalesia Górnego,
• drogę powiatową nr 01325 (Nowinki – Stanisławów), stanowiącą na terenie gminy kontynuację
w.w. drogi nr 01317,
• drogę powiatową nr 01328 (Ustanów – Uwieliny), wyprowadzającą ruch z gminy w kierunku
Zalesia Górnego i dalej w kierunku Piaseczna i Warszawy,
• drogę powiatową nr 01329 (Piskórka – Wągrodno), wyprowadzająca ruch w kierunku Zalesia
Dolnego i dalej w kierunku Piaseczna i Waszawy,
16
•
drogę powiatową nr 01330 (Ustanów – Jeziórko – Krepa), zapewniająca powiązania wewnętrzne
i zewnętrzne północnych części gminy, rozdzielonych linia kolejową,
• drogę powiatową nr 01335 (Wola Wągrodzka – Zadębie), łącząca gminę PraŜmów z terenami
połoŜonymi na południe od niej,
• drogę powiatową nr 01337 (Łoś – Jeziórko), zapewniająca powiązania wewnętrzne w północnej
części gminy oraz powiązania pomiędzy drogami wojewódzką i powiatowymi prowadzącymi w
kierunku Piaseczna i Warszawy,
• drogę powiatową nr 01357 (Zawodne – Nowy PraŜmów) na odcinku na zachód od drogi
wojewódzkiej nr 722, droga nr 01357 zapewnia powiązania z terenami połoŜonymi po
zachodniej stronie gminy PraŜmów i rzeki Jeziorki.
PowyŜsze drogi posiadają w większości nawierzchnie w dobrym stanie. Drogi te łączą funkcję
obsługi ruchu z obsługa zagospodarowania. Na większości odcinków zabudowy drogi te nie są
wyposaŜone w chodniki oraz w ścieŜki rowerowe.
Pozostałe drogi powiatowe lub ich odcinki, posiadające nawierzchnię twardą tylko na fragmencie
przebiegu lub nawierzchnię gruntową w stanie istniejącym zakwalifikowano do dróg lokalnych i
dojazdowych.
Drogi gminne zakwalifikowano do dróg lokalnych i dojazdowych.
Elementami krytycznymi układu drogowego są:
• odcinki drogi wojewódzkiej nr 722 na fragmentach przebiegających przez tereny zabudowy
PraŜmowa, Nowej Woli PraŜmowskiej i Łosia, ze względu na zagroŜenie bezpieczeństwa
wynikające z pełnionych równocześnie przez drogę funkcji obsługi (prowadzenia) ruchu
ponadlokalnego (tranzytowego i wewnętrznego) i obsługę zagospodarowania,
• jednopoziomowe przejazdy kolejowe w ciągach dróg wojewódzkiej i powiatowych.
Komunikacja publiczna.
Komunikacja kolejowa.
Przez gminę PraŜmów przebiegają dwie pierwszorzędne, dwutorowe, zelektryfikowane linie
znaczenia państwowego, wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2000r. w
sprawie wykazu linii kolejowych, które ze względów gospodarczych, społecznych, obronnych lub
ekologicznych mają znaczenie państwowe:
• Warszawa – Radom – Kielce - Kraków,
• Skierniewice – Pilawa – Łuków (międzynarodowa linia CE 20).
Linia Warszawa – Kraków prowadzi wszystkie rodzaje ruchu – osobowy dalekobieŜny i regionalny
oraz towarowy.
Na linii Skierniewice – Łuków przewozy pasaŜerskie zostały wstrzymane. Linia prowadzi obecnie
wyłącznie ruch towarowy.
Na linii Warszawa – Kraków znajduje się stacja Czachówek Południowy oraz przystanki osobowe
Czachówek Górny i Ustanówek. Linia Warszawa – Kraków ma duŜe znaczenie dla obsługi gminy,
szczególnie w dojazdach do Warszawy. Liczba pociągów regionalnych obsługujących gminę w
ciągu doby wynosi 21 w kierunku Warszawy i 21 w kierunku Warki lub Radomia. Rola kolei w
ostatnich latach zmalała z uwagi na wzrost motoryzacji oraz ze względu na pogarszanie się jakości
świadczonych usług - niska prędkość, częstotliwość i standard podróŜowania.
Na linii Skierniewice – Łuków znajduje się nieczynny przystanek PraŜmów.
Rola kolei w obsłudze ruchu towarowego na terenie gminy jest minimalna.
Komunikacja autobusowa.
Obsługę autobusową zapewniają przede wszystkim linie obsługiwane przez przedsiębiorstw0
PPKS Piaseczno. Główne kierunki przewozów związane są z dojazdami do Piaseczna i Warszawy z
przesiadką w Piasecznie. Oferta przewozowa dostosowana jest do istniejącego zapotrzebowania.
Godziny kursowania autobusów dostosowane są do godzin rozpoczynania i kończenia pracy i nauki.
Największa liczba autobusów kursuje wzdłuŜ drogi wojewódzkiej nr 722 – w dni robocze 17 par
kursów w relacji Piaseczno – Grójec oraz wzdłuŜ drogi powiatowej Wągrodno – Piaseczno 10 par
kursów. Ponadto autobusy kursują wzdłuŜ drogi powiatowej Uwieliny – Zalesie Górne oraz wzdłuŜ
17
drogi wojewódzkiej nr 683. Komunikacja autobusowa zapewnia zadawalające warunki obsługi
wyłącznie dla terenów połoŜonych wzdłuŜ dróg wojewódzkich i części dróg powiatowych.
Pozostałe obszary są słabo dostępne przy pomocy tej komunikacji. Istotnym uzupełnieniem
komunikacji ogólnodostępnej są przewozy do szkół.
Podobnie jak w transporcie kolejowym problemami są zmniejszenie się częstotliwości kursowania,
ograniczanie czasu i obszaru, na którym świadczone są usługi oraz niski komfort podróŜowania.
Przebiegi linii komunikacji autobusowej przedstawiono na rysunku „Komunikacja publiczna”.
Transport ładunków.
Na terenie gminy brak jest duŜych źródeł i celów ruchu cięŜarowego. Główne źródła tego ruchu są
związane z przetwórstwem rolno-spoŜywczym (np. zakłady w Ustanowie), budownictwem oraz
obsługą handlu i rolnictwa. Tranzytowy ruch cięŜarowy koncentruje się na drodze wojewódzkiej nr
722.
Ruch pieszy i rowerowy.
Ruch pieszy odbywa się na chodnikach na nielicznych fragmentach odcinków dróg w rejonach
intensywnej zabudowy. Większość odcinków dróg układu podstawowego (głównej i zbiorczych) na
terenach zabudowy i poza nimi oraz większość dróg lokalnych i dojazdowych w gminie nie posiada
chodników, co stwarza duŜe zagroŜenie dla bezpieczeństwa pieszych.
Na terenie gminy brak jest wydzielonych ścieŜek rowerowych. Ruch rowerowy odbywa się an
ogólnodostępnych jezdniach dróg publicznych. ZagroŜenie bezpieczeństwa rowerzystów występuje
szczególnie na drogach wojewódzkich i powiatowych prowadzących w kierunku Piaseczna i Zalesia
Górnego.
Parkowanie pojazdów.
Na terenie gminy nie występują problemy z parkowaniem pojazdów, poza odcinkami dróg
wojewódzkich na terenach intensywnej zabudowy, na których parkowanie, związane z dojazdami do
handlu i usług, w duŜej części odbywa się na jezdniach, chodnikach lub nieutwardzonych
poboczach, stwarzając tym samym utrudnienia w ruchu i zagroŜenie jego bezpieczeństwa.
1.8. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowych ustaleń planistycznych i strategii rozwoju
jednostek administracyjnych.
Strategia Rozwoju Mazowsza przewiduje m.in.:
• poprawę ładu przestrzennego i funkcjonowania systemów infrastrukturalnych na obszarze
aglomeracji warszawskiej,
• poprawę jakości powiązań komunikacyjnych, szczególnie szlaków transportowych o znaczeniu
europejskim i regionalnym.
Generalnym celem rozwoju systemu transportowego województwa jest osiągnięcie systemu
zrównowaŜonego pod względem przestrzennym, społecznym i środowiskowym, zapewniającym
wysoka sprawność połączeń o charakterze międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym,
dostosowanego do tempa wzrostu gospodarczego, wzrostu motoryzacji i postępujących zmian w
zachowaniach komunikacyjnych.
Celami szczegółowymi są m.in.:
• rozwój sieci dróg szybkiego ruchu oraz usprawnienie obsługi i rozrządu ruchu tranzytowego,
• poprawa stanu technicznego dróg i bezpieczeństwa ruchu,
• zharmonizowanie rozwoju przestrzennego z układem drogowym, w tym dąŜenie do segregacji
róŜnych rodzajów ruchu,
• zwiększenie roli kolei w obsłudze przewozów aglomeracyjnych i regionalnych,
• usprawnienie i rozwój regionalnego transportu pasaŜerskiego.
Wśród najwaŜniejszych zadań, warunkujących osiągnięcie wymienionych celów, wymieniono m.in.:
• modernizację dróg wojewódzkich,
• wsparcie dla poprawy warunków obsługi koleją i komunikacją autobusową.
Wstępna koncepcja Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego ustala
m.in. rozwój ponadlokalnych systemów infrastrukturalnych, w tym:
18
• budowę dróg szybkiego ruchu,
• usprawnienie powiązań transportowych wewnątrz regionu, w tym z Warszawą,
• poprawę bezpieczeństwa ruchu i zmniejszenie uciąŜliwości ruchu tranzytowego,
• usprawnienie i rozwój regionalnego transportu autobusowego,
• zwiększenie roli kolei w obsłudze przewozów regionalnych,
• poprawę funkcjonowania i wzmocnienie roli warszawskiego węzła komunikacyjnego.
W koncepcji Planu wskazuje się m.in. na:
• korytarz dla drogi o wysokich parametrach technicznych, umoŜliwiającej w przyszłości
realizację autostradowej obwodnicy Warszawy, dla przeprowadzenia cięŜkiego ruchu
tranzytowego omijającego stolicę, który obecnie jest prowadzony modernizowaną drogą nr 50,
w gminie PraŜmów koncepcja Planu proponuje przebieg tej drogi wzdłuŜ istniejącej linii
kolejowej Skierniewice – Łuków, jest to zgodne z jedną z rozwaŜanych alternatywnych tras
autostrady A-2 w rejonie aglomeracji warszawskiej, w tym częściowo do tzw. „koncepcji
samorządowej” z 1997r. (opracowanej przez Sigma System na zamówienie gmin,
uczestniczących w porozumieniu w sprawie opracowania i wdroŜenia samorządowej koncepcji
budowy autostrady przebiegającej przez tereny byłych województw skierniewickiego,
warszawskiego i siedleckiego), w gminie PraŜmów przebieg ten jest zgodny z rezerwą terenu
ustaloną w obowiązujących planach miejscowych; obowiązujący w Polsce kierunkowy układ
autostrad i dróg ekspresowych nie przewiduje takiego przebiegu, niemniej spośród wszystkich
przebiegów pozawarszawskich, przebieg ten wydaje się optymalny; określeniu ostatecznego
przebiegu autostrady w rejonie Warszawy, słuŜyć będzie opracowywane obecnie Wstępne
studium wykonalności dla zrównowaŜonego rozwoju warszawskiego węzła transportowego w
połączeniu z transeuropejskimi korytarzami I, II i III, w którym zostaną przeanalizowane dwa
warianty przejścia autostrady w rejonie Warszawy, w tym co najmniej jeden poza Warszawą,
• modernizację większości dróg wojewódzkich, w tym przebiegającej przez gminę Prazmów,
drogi nr 722, do standardu dróg głównych ruch przyspieszonego,
w świetle obecnych funkcji pełnionych przez tę drogę oraz duŜej liczby skrzyŜowań i zjazdów,
uzyskanie dla niej parametrów właściwych dla drogi głównej ruchu przyspieszonego w jej
obecnym przebiegu jest niemoŜliwe bez zmiany sposobów powiązań z otaczającym obszarem i
pozostałym układem drogowym oraz znaczącego poszerzenia pasa drogowego dla
poprowadzenia dróg zbiorczych obsługujących zagospodarowanie, kosztem tego
zagospodarowania.
W Strategii Rozwoju Gminy PraŜmów stwierdza się, Ŝe istniejący układ drogowy zapewnia
dobre połączenia między miejscowościami w gminie oraz połączenia z gminami sąsiednimi, natomiast
stan nawierzchni jest zróŜnicowany, w szczególność remontów i modernizacji wymagają drogi
gminne, niska jest równieŜ jakość obsługi komunikacją autobusową. Według Strategii połoŜenie
gminy w bliskości Warszawy oraz stosunkowo dobrze rozwinięty system drogowy stwarza szanse
rozwoju dla gminy, jednak konieczna jest jego modernizacja.
Obowiązujące Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w gminie PraŜmów ustalają m.in.:
• adaptację istniejącego przebiegu i szerokości pasa linii kolejowych Skierniewice – Łuków (II
Paneuropejski korytarz transportowy dla ruchu towarowego i Warszawa – Radom wraz z
urządzeniami kolejowymi (bocznice),
• przebieg autostrady A-2 lub drogi ekspresowej wzdłuŜ linii kolejowej Skierniewice – Łuków w
pasie o szerokości w liniach rozgraniczających 60 m,
• adaptację istniejących dróg wojewódzkich:
• drogi nr 722, jako drogi głównej o szerokości w liniach rozgraniczających 25 m,
• dróg nr 683 i 876, jako dróg zbiorczych o szerokości w liniach rozgraniczających 20 m,
• adaptację istniejących dróg powiatowych, jako dróg zbiorczych o szerokości w liniach
rozgraniczających 15 – 20 m,
• drogi gminne jako drogi lokalne o szerokości w liniach rozgraniczających 15 m i dojazdowe o
szerokości w liniach rozgraniczających minimum 10 m,
• moŜliwość wytworzenia dodatkowych skrzyŜowań na drogach wojewódzkich i powiatowych
przy zachowaniu odległości pomiędzy skrzyŜowaniami zgodnie z przepisami szczególnymi,
19
•
•
•
•
•
•
ograniczanie liczby zjazdów z dróg wojewódzkich i powiatowych,
realizację docelowo dwupoziomowych skrzyŜowań dróg wojewódzkich i powiatowych z
koleją,
nieprzekraczalne linie zabudowy wzdłuŜ kolei i dróg publicznych,
zasięgi uciąŜliwości od kolei oraz dróg wojewódzkich i powiatowych,
ochronę obiektów i terenów chronionych przed uciąŜliwościami tras komunikacyjnych,
zabezpieczenie potrzeb parkingowych inwestorów na terenach własnych.
Ocena funkcjonowania i moŜliwości rozwoju systemu transportowego gminy.
Do podstawowych problemów funkcjonowania systemu transportowego gminy naleŜą:
• niezhierarchizowany układ drogowy – drogi prowadzące ruch regionalny obsługują jednocześnie
przyległą zabudowę, problem ten dotyczy głównie drogi wojewódzkiej nr 722, w mniejszym
stopniu pozostałych dróg wojewódzkich i powiatowych,
• zagroŜenie bezpieczeństwa ruchu, wynikające z braku kontroli dostępu do dróg wyŜszych klas i
konfliktów wynikających ze wspólnego wykorzystywania jezdni przez wszystkich uŜytkowników,
a w szczególności „niechronionych uczestników ruchu” (pieszych i rowerzystów), zmuszonych do
korzystania z jezdni ze względu na brak chodników i ścieŜek rowerowych,
• brak moŜliwości lub trudności w poprawie parametrów technicznych i uŜytkowych dróg
wojewódzkich i powiatowych na terenach zabudowy, w zakresie ograniczenia dostępności do
drogi i obsługi przyległego zagospodarowania oraz zwiększenia odległości pomiędzy
skrzyŜowaniami, poprzez ograniczenie ich liczby,
• jednopoziomowe skrzyŜowania dróg układu podstawowego z linią kolejową,
• zróŜnicowany stan nawierzchni i braki w wyposaŜeniu w nawierzchnie twarde części dróg
powiatowych i większości gminnych,
• niska jakość obsługi komunikacją zbiorową, szczególnie autobusową.
Uwarunkowaniami sprzyjającymi rozwojowi gminy są:
• dobra dostępność komunikacyjna gminy,
• połoŜenie przy linii kolejowej Warszawa - Radom, mogącej zapewnić dobre warunki dojazdu do
pracy i nauki do Warszawy, pod warunkiem podwyŜszenia standardu obsługi
• program budowy autostrad i dróg ekspresowych, w tym przebieg przez teren gminy jednego z
rozpatrywanych korytarzy autostradowego obejścia Warszawy w ciągu autostrady A-2,
• deklarowane w polityce państwa oraz w strategii i planie zagospodarowania województwa
realizacja polityki transportowej opartej na zasadach zrównowaŜonego rozwoju, w tym poprawa
stanu i warunków funkcjonowania dróg i komunikacji zbiorowej,
• moŜliwość uzyskania środków pomocowych na rozwój infrastruktury, wynikających z integracji
europejskiej,
• rezerwy terenu w planach miejscowych, wystarczające dla modernizacji układu drogowego,
• moŜliwości budowy jezdni twardych oraz chodników i ścieŜek rowerowych z uwagi na
wystarczającą w większości szerokość pasów drogowych lub moŜliwości ich poszerzenia, przede
wszystkim na terenach otwartych,
ZagroŜeniami dla rozwoju mogą być:
• brak sprawnego wdraŜania polityki transportowej państwa oraz województwa,
• dalszy wzrost ruchu samochodowego i brak strategicznych decyzji dotyczących kształtu
warszawskiego węzła transportowego, przede wszystkim przebiegu autostrady A-2,
• opóźnienia w rozbudowie i modernizacji układu drogowego,
• stałe pogarszanie się jakości obsługi komunikacją publiczną,
• niedostatek środków finansowych na rozwój i utrzymanie sieci drogowej oraz komunikacji
publicznej,
• konflikty społeczne i ekologiczne, ujawniające się przy modernizacji i rozbudowie układu
drogowego.
20
1.9. Zaopatrzenie w wodę
System zaopatrzenia w wodę gminy PraŜmów oparty jest na czterech stacjach ujmowania i
uzdatniania wody z czwartorzędowego poziomu wodonośnego.
Stacja uzdatniania wody SUW Łoś I
Pozwolenie wodno-prawne waŜne do 30.07.2004 r.
Woda ujmowana jest poprzez jedno ujęcie głębinowe.
Wydajność SUW Łoś:
Q dobowe = 300 m3/d
Wokół studni ustalona została strefa ochrony bezpośredniej ujęcia wody, która w pełni zamyka się w
granicach gminnej działki, na której jest posadowiona.
Stacja uzdatniania wody SUW Łoś II
Pozwolenie wodno-prawne waŜne do 18 lipca 2012 r.
Woda ujmowana jest poprzez jedno ujęcie głębinowe, w planach jest budowa drugiego ujęcia.
Q dobowe = 845 m3/d
Przy stacji SUW Łoś II zbudowano dwa zbiorniki wyrónawcze po 100 m3 kaŜdy.
Wokół studni ustalona została strefa ochrony bezpośredniej ujęcia wody, która w pełni zamyka się w
granicach gminnej działki, na której jest posadowiona.
Stacja uzdatniania wody SUW Krupia Wólka
Q dobowe = 450 m3/d
Woda ujmowana jest poprzez dwa ujęcia głębinowe.
Ujęcia posiada strefę ochrony bezpośredniej, która zamyka się w obrębie działki SUW Krupia Wólka
Stacja uzdatniania wody SUW Uwieliny
Woda ujmowana jest poprzez jedną studnie wierconą.
Wydajność SUW Uwieliny
Q dobowe = 700 m3/d
Ujęcia posiada strefę ochrony bezpośredniej, która zamyka się w obrębie działki SUW Uwieliny.
Opracowany jest projekt rozbudowy SUW Uwieliny, w wyniku którego wydajność dobowa wzrośnie
do 1165 m3/d. Projektuje się budowę dwóch zbiorników wyrównawczych po 100 m3 kaŜdy.
Stacja uzdatniania wody SUW Wólka Wąrodzka
Woda ujmowana jest poprzez trzy studnie wiercone.
Wydajność
Q dobowe = 900 m3/d.
Ujecie posiada strefę ochrony bezpośredniej, która zamyka się w obrębie działki SUW Wólka
Wągrodzka.
W/w stacje uzdatniania wody wraz z ujęciami nie są monitorowane pod względem bezpieczeństwa i
nie są chronione.
Z punktu widzenia zasobów wodnych na ujęciach występuje rezerwa, natomiast istniejące urządzenia
stacji uzdatniania wody wymagają modernizacji i rozbudowy.
Ocena stanu istniejącego wodociągów
Wszystkie wsie w gminie PraŜmów są podłączone do wodociągu gminnego. Poza jego
zasięgiem znajdują się pojedyncze gospodarstwa. Ogólna długość sieci wodociągowej w gminie
wynosi 111,5 km., podłączone są do niej 2328 budynki mieszkalne.
Sieć wodociągowa gminy PraŜmów jest spięte w system pozwalający na awaryjny przesył wody.
SUW Wólka Wągrodzka – zaopatruje wsie: Biały Ług, Bronisławów, Błonie, Chosna, Dobrzenica,
Gabryelin, Kolonia Gościeńczyce, Koryta, Ludwików, Ławki, Wilcza Wólka, Wola PraŜmowska,
Wola Wągrodzka, Wągrodno, Zadębie, Zawodne.
21
Stacja uzdatniania wody SUW Uwieliny – zaopatruje wsie Jaroszowa Wola, Jeziórko, Kędzierówka,
Krupia Wólka, Piskórka, Uwieliny.
Stacja uzdatniania wody SUW Krupia Wólka – zaopatruje wieś Ustanów.
Stacja uzdatniania wody SUW Łoś – zaopatruje wsie: Łoś, Nowy PraŜmów.
Wieś Krępa zaopatrywana jest przez wodociąg biegnący z gminy Góra Kalwaria. Przebieg
wodociągów w gminie ilustrują rysuneki „Infrastruktura, stan istniejący.
1.10. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków
Na terenie gminy PraŜmów nie istnieje sieć kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej. W
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zarezerwowanych jest 7 terenów pod budowę
oczyszczalni ścieków w PraŜmowie, Ustanowie, Czachówku, Łosiu, Jeziórku, Wągrodnie i
Uwielinach.
Obecnie ścieki są gromadzone w zbiornikach bezodpływowych (często nieszczelnych) i
wywoŜone do punktu zlewnego mieszczącego się przy oczyszczalni ścieków w Piasecznie lub Grójcu
albo odprowadzane bez oczyszczania do gruntu powodując zanieczyszczenie środowiska naturalnego.
1.11. Elektroenergetyka
Organizacja systemu.
Na terenie gminy PraŜmów nie występują źródła wytwarzania energii elektrycznej.
Z uwagi na brak własnej stacji 110/15kV gmina zasilana jest z Konstancina-Jeziorna, gdzie znajduje
się główny punkt zasilania - stacja redukcyjna 110/15 kV, zwana GPZ.
Ze stacji tej wyprowadzonych jest szereg linii napowietrznych, z których część stanowi sieć
gminną średniego napięcia. W gminie funkcjonuje jeden system średniego napięcia 15 kV.
Sieci, w przewaŜającej mierze napowietrzne, doprowadzają napięcie do stacji
transformatorowych, w których następuje obniŜenie napięcia średniego do wartości 0,4 kV, które jest
napięciem sieci konsumpcyjnej i oświetleniowej.
Stacje transformatorowe na terenie gminy są w zdecydowanej większości, w wykonaniu
prefabrykowanym, wolnostojące, słupowe.
Łącznie na terenie gminy PraŜmów ustawiono 120 stacji transformatorowych.
Sieć energetyczna, na terenie gminy jest administrowana i eksploatowana przez Zakład
Energetyczny Warszawa-Teren, Rejon Energetyczny Jeziorna.
Powiązania z układami zewnętrznymi.
W zakresie systemu zasilającego:
Przez teren gminy PraŜmów przebiegaja tranzytowo dwutorowa linia wysokiego napięcia 220 kV:
• 220 kV relacji Piseczno – Kozienice i Mory - Kozienice, które nie biorą bezpośrednio udziału w
zaopatrywaniu gminy PraŜmów w energię elektryczną średniego napięcia 15kV.
W zakresie systemu rozdzielczego:
Sieć linii średniego napięcia jest spięta, jej odcinki wyprowadzane są poza gminę i zasilają sąsiednie
miejscowości. W razie awarii moŜliwe jest podawanie prądu w kierunku PraŜmowa liniami średniego
napięcia z poza terenu gminy.
Przebieg lini energetycznych WN i SN w gminie ilustruje rysunek „Infrastruktura, stan istniejący”
1.12. Zaopatrzenie w gaz
Długość sieci gazowej w gminie PraŜmów wynosi zaledwie około 5 km. Co jest
niewystarczające w stosunku do rosnących z roku na rok potrzeb rozwijającego się budownictwa
mieszkaniowego. Gazociąg o średnicy φ65mm dociera jedynie do Ustanowa.
22
1.13. Zaopatrzenie w ciepło
Na terenie gminy nie istnieją zbiorcze systemy ogrzewania. Budownictwo jednorodzinne,
zakłady usługowe i szkoły posiadają indywidualne systemy grzewcze oparte na paliwach stałych,
oleju opałowym lub płynnym gazie.
1.14. Gospodarka odpadami
Gmina PraŜmów nie ma własnego wysypiska odpadów komunalnych. System wywozu
nieczystości stałych rozwizano poprzez umoŜliwienie firmom prywatnym odbioru nieczystości z
terenu gminy. Firmy te, obecnie działa ich na terenie gminy osiem, muszą mieć podpisane umowy z
odbiorcami odpadów. Z terenu gminy śmieci trafiają na składowisko w Łubnej lub na Międzygminne
Składowisko Odpadów SłuŜew. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy
PraŜmów nie zarezerwowano terenu pod gminne składowisko odpadów.
Pozostałe zagadnienia gospodarki odpadami
Na terenie gminy znajduje się takŜe spora ilość „dzikich” wysypisk odpadów, które
zlokalizowane są zwłaszcza w lasach i na obrzeŜach wsi.
Na terenie gminy jedynie przy szkołach zorganizowano systemem segregacji odpadów.
Rozstawione są 2 komplety pojemników do selektywnej zbiórki odpadów (szkło, plastik i aluminium,
makulatura).
1.15. Cmentarze
Na terenie gminy PraŜmów funkcjonują 2 cmentarze grzebalne w Jeziórku i PraŜmowie.
Obecnie nie przewiduje się powiększenia tych obiektów.
23
2.
WYSTĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE
PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH
2.1.
Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie zabytków
Wykaz obiektów prawnie chronionych wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów o walorach
zabytkowych na terenie gminy PraŜmów:
(nr wpisu do rejestru oznaczony jest pogrubioną czcionką)
l.p.
statut
uwagi
prawny
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1. Łoś
Park
pozostałość załoŜenia dworskiego
ewid
2. PraŜmów
al. Kasztanów 1 zespół dworski –stajnia
1088
3. PraŜmów
al. Kasztanów 1 zespół dworski –gorzelnia
1088
4. PraŜmów
Ryxa 35 c
kościół parafialny
1086/713
5. PraŜmów
Ryxa 41
dwór – pałacyk Ryxa
1087/46
6. PraŜmów
Ryxa 41 c
park
1087/46
7. Ustanów
Parkowa 4
zespół dworski – dwór
ewid
8. Ustanów
Parkowa 4
zespół dworski – park
ewid
9. Wola PraŜmowska Parkowa 4
zespół dworski – dwór
ewid
10. Wola PraŜmowska Parkowa 4
zespół dworski – park
ewid
11. Wola Wągrodzka
wiatrak
ewid
rozebrany
12. Zadębie
nr 16
chałupa drewn
1221
Rozmieszczenie obiektów chronionych lub wymagających ochrony na podstawie przepisów o
ochronie zabytków w gminie ilustruje rysunek „Dziedzictwo kulturowe”.
2.2.
miejscowość
obiekt
opis
Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody
Obszarowe formy ochrony przyrody
Parki narodowe - brak
Parki krajobrazowe – tak
Rezerwaty przyrody – tak
Otulina rezerwatu – brak
Obszary chronionego krajobrazu – tak
UŜytki ekologiczne - brak
Zespoły przyrodniczo krajobrazowe – brak
Stanowiska dokumentacyjne – brak
Pomniki przyrody - tak
2.2.1. Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu – tan prawny
Rozporządzenie Wojewody Warszawskiego z 29 sierpnia 1997 r. w sprawie utworzenia obszaru
chronionego krajobrazu na terenie woj. warszawskiego (Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 43,
poz.149)
Rozporządzenie Wojewody Mazowieckiego Nr 117 z 3 sierpnia 2000 r. w sprawie zmiany
Rozporządzenia Wojewody Warszawskiego z 29 sierpnia 1997 r. w sprawie utworzenia obszaru
chronionego krajobrazu na terenie woj. warszawskiego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 93, poz.911)
Rozporządzenie Wojewody Mazowieckiego Nr 218 z dnia 6 lipca 2001 r. w sprawie zmiany
Rozporządzenia Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997 r. w odniesieniu do opisu granic
(Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 161 z 2001 r., poz.2363)
Zgodnie z rozporządzeniami powołującymi ten obszar, w WOChK w granicach gminy PraŜmów
oprócz strefy zasadniczej wyodrębnia się dodatkowo 6 obszarów strefy ochrony urbanistycznej:
- obszar nr 1: wieś Krępa,
24
-
obszar nr 2: Jeziórko – Ustanówek.
obszar nr 3: Nowy PraŜmów,
obszar nr 4: Wilcza Wólka,
obszar nr 5: Błonie,
obszar nr 6: Nowe Wągrodno - Ławki
2.2.2. Chojnowski Park Krajobrazowy wraz z otuliną
Rozporządzenie Wojewody Warszawskiego z dnia 1 czerwca 1993 r. w sprawie utworzenia
Chojnowskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 9, poz. 100)
Rozporządzenie Wojewody Mazowieckiego Nr 171 z 18 października 2000 r. zmieniające
Rozporządzenie Woj. Warszawskiego z dnia 1 czerwca 1993 r. w sprawie utworzenia Chojnowskiego
Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 128 poz. 1226)
Park krajobrazowy wraz z otuliną zajmują północną i zachodnią część gminy. Został on utworzony w
1993 r. w celu ochrony kompleksu Lasów Chojnowskich oraz doliny Jeziorki i rejonu skarpy wiślanej
w Oborach (Rąkowski G., 2002).
Tereny objęte ochroną cechują wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe; teren parku obejmuje
największe skupiska lasu na południe od aglomeracji warszawskiej.
W granicach ChPK występują przede wszystkim tereny leśne (3/4 powierzchni stanowią lasy, 15%
łąki, pastwiska i wody), tworzące mozaikę krajobrazową z istniejącą zabudową i terenami upraw
rolnych. W krajobrazie przewaŜają tereny równinne wysoczyzny morenowej o stosunkowo mało
urozmaiconej rzeźbie; najwyŜsze wzniesienia występują w części południowo zachodniej parku (126
m npm). Na zachodzie w wysoczyznę wcina się malowniczo meandrująca dolina Jeziorki, objęta
częściowo ochroną rezerwatową (rezerwat Skarpa Jeziorki).
Lasy, mimo dotychczasowych przekształceń – stanowią naturalne lub zbliŜone do naturalnych zespoły
leśne, zgodne z siedliskiem: bory mieszane, bory świeŜe, grądy i lasy łęgowe. Dominują jednak bory
mieszane z przewagą sosny zwyczajnej, wprowadzonej do drzewostanu na skutek dotychczasowej
działalności człowieka. Ponadto najczęściej w drzewostanie występuje dąb szypułkowy, grab
zwyczajny, rzadziej lipa, jesion, dąb i modrzew. Znaczne powierzchnie parku zajmują grądy typowe.
Występują tu teŜ dzikie drzewa owocowe a takŜe pojedyncze buki, wprowadzone prawdopodobnie
sztucznie. W dolinach rzek, zwłaszcza Jeziorki, występują zbiorowiska łęgowe (olcha, jesion, wiąz
szypułkowy i polny).
W granicach parku spotyka się równieŜ zespoły roślinności torfowiskowej, głównie torfowisk niskich
oraz bujną roślinność łąkową (Walczak M. i in., 2001). Równie cenne są występujące tu zbiorowiska
roślinności wodnej, szuwarowej i łąkowej – głównie w dolinach rzecznych.
W parku notuje się szereg gatunków chronionych oraz rzadkich w skali Mazowsza i kraju. Występują
tu objęte ochroną: wiciokrzew pomorski, śnieŜyczka przebiśnieg, storczyki, lilia złotogłów, podkolan
biały, listera jajowata, gnieźnik leśny, wawrzynek wilczełyko.
ZróŜnicowany krajobrazowo i ekologicznie teren parku zamieszkuje liczna zwierzyna: łosie, dziki,
sarny, lisy, borsuki, tchórze, łasice, kuny, jenoty, około 100 gatunków ptaków, w tym rzadki na
Mazowszu zimorodek, oraz myszołów, krogulec, gołębiarz, puszczyk, uszatka, dzięcioł czarny i in.
(Walczak M. i in., 2001). Płazy i gady: zaskroniec, jaszczurka zwinka, jaszczurka Ŝyworodna,
rzekotka drzewna, Ŝaby i ropuchy. Ponadto wiele gatunków ryb w Jeziorce (szczupak, kiełb, kleń,
miętus, płoć, okoń, czasem pstrąg tęczowy i pstrąg potokowy).
W parku, w granicach gminy, leŜą dwa rezerwaty: Łoś i Skarpa Jeziorki.
2.2.3. Rezerwat leśny Łoś (11.02 ha),
Zarządzenie Ministra nr 119 z dnia 18.04.1989 r. (M.P. Nr 17 z 1989, poz. 120)- utworzenie rezerwatu
Łoś
Rezerwat znajduje się we wsi Łoś, w granicach leśnictwa Łoś, w oddziale 280ac, o powierzchni
(11.02 ha). Powołany został w 1989 roku głównie w celu ochrony grądu niskiego śmiałkowego z
wielogatunkowym drzewostanem (z dominacją dębu szypułkowego Quercus robur) i bogatym runem.
Podstawowe siedliskowe typy lasu stanowią w granicach rezerwatu: las mieszany świeŜy i las świeŜy.
Główne zespoły leśne to Tilio Carpinetum deschampsietum (grąd), Querco Carpinetum
deschampsietum, populo Quercetum.
25
W drzewostanie dominuje więc dąb i sosna z osiką, ponadto występuje lipa drobnolistna, a
sporadycznie grab, świerk i brzoza.
Podszyt tworzy przede wszystkim kruszyna (ochrona częściowa), leszczyna, dąb, grab, szakłak,
trzmielina, dereń, wiąz.
W runie występuje m.in. gwiazdnica wielkokwiatowa, szczawik zajęczy, narecznica samcza, sałatnik,
kuklik, malina, borówka czernica, rokiet, marzanna wonna (ochrona częściowa) czartawa pospolita,
jastrzębiec sabudzki, niecierpek pospolity, kostrzewa olbrzymia, konwalia majowa (ochrona
częściowa), storczyki: listeria jajowata (ochrona ścisła) (Program ochrony przyrody).
Wiek drzewostanu określa się na 65 - 85 lat.
Według głównego przedmiotu ochrony jest to rezerwat typu fitocenotycznego (Fi), podtypu
zbiorowisk leśnych (zl); wg głównego typu środowiska – typu lasów i borów (L), podtypu lasów
nizinnych (lni).
Rezerwat nie posiada planu ochrony.
2.2.4. Rezerwat krajobrazowy Skarpa Jeziorki (7.13 ha),
Zarządzenie Ministra nr 41 z dnia 31.12.1993 r. (M.P. Nr 5 z 1994, poz. 42) – utworzenie rezerwatu
Skarpa Jeziorki.
Rozporządzenie nr 274 Wojewody Mazowieckiego z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie ogłoszenia
wykazu rezerwatów przyrody zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego utworzonych
do dnia 31 grudnia 1998 roku (Dz. Urz. Woj. Mazow. Nr269, poz.6860)
Rezerwat został powołany w 1994 roku, we wsi Łoś, w granicach uroczyska Park w leśnictwie Łoś, w
oddziale 293.
Jest to fragment wierzchowiny oraz stoku skarpy doliny rzecznej z wąwozami erozyjnymi wraz z
zachodnim brzegiem doliny Jeziorki; szczególnie cenny jest tu starodrzew; występują tu zbiorowiska
grądowe z licznymi drzewami pomnikowymi. Większość terenu pokryta jest drzewostanem leśnym,
część stanowią łąki w dolinie rzeki i pas zadrzewień łęgowych wzdłuŜ koryta rzeki. Najcenniejszy
drzewostan porasta teren oddziału 293d.
Celem utworzenia rezerwatu było zachowanie drzewostanu parkowego o charakterze leśnym z
licznymi drzewami pomnikowymi.
Podstawowym typem siedliskowym lasu jest las świeŜy; zasadniczym zespołem leśnym - Tilio
Carpinetum companuletosum (grąd zboczowy, występuje na stromych stokach doliny i wawozów)
oraz grąd typowy Tilio Carpinetum typicum.
Za Programem (...): układ parku obecnie jest juŜ nieczytelny. Drzewostan podzielony jest na dwie
części:
północną część tworzy wiąz, klon, jesion i akacja oraz dąb;
część południową – starodrzew dębowy z domieszką klonu, jesionu, świerku, graba i buka w wieku
110 – 150 lat; miejscami spotyka się równieŜ wiąz sosna i modrzew.
W warstwie podszytu dominuje bez czarny, grab, klon, buk. W runie – kuklik, gwiazdnica
wielkokwiatowa, pokrzywa pospolita, fiołek leśny, moŜylinek trójnerwowy, podagrycznik, dąbrówka
rozłogowa, narecznica samcza.
Łąki i pastwiska nad rzeką charakteryzują się roślinnością typową dla terenów zalewowych,
wilgotnych; przewaŜa wyczyniec łąkowy, kostrzewa czerwona, śmiałek darniowy, turzyca pospolita.
Brzegowi rzeki towarzyszy roślinność łęgowa z olszą, wierzbą, sporadycznie wiązem.
Ponadto w oddziale 293 występują pomniki przyrody - 2 świerki pospolite, 3 wiązy pospolite, 3 buki
zwyczajne, a w oddz. 293c, ok. 70 m od rzeki Jeziorki, na łące śródleśnej, rośnie tulipanowiec
amerykański.
Zwraca uwagę bogata awifauna.
Według głównego przedmiotu ochrony jest to rezerwat typu krajobrazów ekologicznych (Ke),
podtypu biokompleksów naturalnych i półnaturalnych (bn); wg głównego typu środowiska – do
mieszanych (M), podtypu lasów i łąk (lł).
Rezerwat nie posiada planu ochrony.
26
2.2.5. Pomniki przyrody
Pomniki przyrody w gminie
Nr w rejestrze Miejscowość
418
PraŜmów
420
PraŜmów
Lokalizacja
w parku zabytkowym
na cmentarzu
421
786
PraŜmów
PraŜmów
300
Łoś
391
Ustanów
w parku podworskim
963
Wilcza Wólka
964
Wilcza Wólka
419
Wola
PraŜmowska
Zawodne
na działce rolnej p. MłoŜniaka przy
drodze Zawodne - Racibory
obok budynku mieszkalnego p.
Orynek
w parku podworskim obok siedziby
gminy
na granicy posesji nr 11 p. Matulka i
nr 12 p. Paciorka
na działce rolnej p. Dziekońskiego
dz. ew. nr 52/1 we wsi Wągrodno
784
785
Uchwała nr
XXV/143/98
Rady Gminy
PraŜmów z
03.04.1998r.
107
Zawodne
Wągrodno
1208
Łoś
przy drodze głównej
nad rzeką Jeziorką, przy mostku, za
kościołem
w parku zabytkowym nad rzeką
Jeziorką, oddz. 293
(na terenie rezerwatu)
Nadl. Chojnów, ok. 70 m od rzeki Jeziorki, na łące
L. Łoś, oddz.
śródleśnej
293c
ul. Lipowa, zadrzewienie drogi,
pomiędzy drogą główna a Doliną
rzeki Jeziorki
Obiekt chroniony
grab pospolity
sosna zwyczajna „Sosna
Ŝałobna”
2 lipy drobnolistne
dąb szypułkowy
2 świerki pospolite,
3 wiązy pospolite,
3 buki zwyczajne,
tulipanowiec
dąb szypułkowy „Prezes”,
wiąz szypułkowy
dąb szypułkowy,
lipa drobnolistna
dąb szypułkowy,
2 sosny wejmutki
dąb szypułkowy
5 dębów szypułkowych
dąb szypułkowy
tulipanowiec amerykański
(otulina 15 m od
zewnętrznej krawędzi pnia
drzewa)
29 lip drobnolistnych(aleja
dwurzedowa),
20 kasztanowców białych
2.2.6. Lasy ochronne
Decyzja nr 52 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 06.08.1999 r.
(DLOPiK.lp-0233-55/99):
lasy wodochronne – 74.63 ha - obejmują obszary przy ciekach wodnych, tereny okresowo zalewane i
o wysokim poziomie wód gruntowych; mają na celu stabilizację i ochronę stosunków wodnych na
ww. obszarach i ich okolicach,
występują w oddz. 290, 291, 292A
lasy wokół miast – 84.83 ha - obejmują lasy połoŜone w granicach administracyjnych miast i w
odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,
występują w oddz. 201-204, 206, 207.
2.2.7. Chronione gatunki fauny i flory
Rośliny objęte ochroną gatunkową na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11
września 2001r (Dz. U. Nr 106, poz. 1176 z dnia 29 września 2001r.), występujące
w gminie PraŜmów.
27
Ocena zasobności/częstości występowania:
do 5 stanowisk – zasobność bardzo mała
6-10 stanowisk zasobność mała
10-20 stanowisk – zasobność średnia
ponad 20 stanowisk z duŜą liczbą okazów – zasobność duŜa
Za pojedyncze stanowisko uznano skupienie ograniczone liniami oddziałowymi i drogami
gruntowymi w lesie, szlakami komunikacyjnymi lub ciekami wodnymi albo teŜ oddalone od innego
o ponad 100m pomimo braku barier terenowych.
A. Ochrona ścisła:
1. Barwinek pospolity – Vinca minor – 1 stanowisko w grądzie między Nowym PraŜmowem i torami
kolejowymi. Najprawdopodobniej stanowisko wtórne - obok pióropusznik. Zasobność bardzo mała
/PS 2003/.
2. Bluszcz pospolity Hedera helix - jest sporadycznie spotykany w uroczysku Chojnów, między
Ustanowem i Ustanówkiem oraz w rezerwacie Łoś (Uroczysko Łoś). Zasobność mała. Poza tym
często uprawiany w ogrodach przydomowych, moŜliwe przenikanie do stanu naturalnego /PS 2003/.
3. Rokitnik zwyczajny Hippophae rhamnoides – kilka okazów prawdopodobnie sadzonych rośnie przy
drodze Łoś –Piskórka obok leśniczowki Łoś. Na tym stanowisku nie rozmnaŜa się. Zasobność bardzo
mała. /PS 2003/.
4. GrąŜel Ŝółty Nuphar luteum – 1 stanowisko w stawie w Łosiu N od mostu na Jeziorce.
5. Listera jajowa Lisera ovata – podawana przez Zarębę z terenu rezerwatu Łoś w opracowaniu z
1985r. Ostatnio nie obserwowana.
Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine – kilkadziesiąt okazów rośnie na granicy oddziału
leśnego 204 i terenu PKP w uroczysku Chojnów (głównie w rowie przy torach). Zasobność bardzo
mała. /PS 2003/
6. Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum – kilka osobników o wysokości 15-30 cm stwierdzono
w północno-zachodniej części rezerwatu Łoś (oddział 280). Zasobność bardzo mała /PS 2003/.
7. Widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum – płaty o średnicy kilkunastu m znaleziono w lesie
miedzy Ustanowem i Ustanówkiem (między torami i rzeką Czarną) na granicy gminy oraz między
Rez. Łoś i wsią Łoś. Zasobność bardzo mała. /PS 2003/
8. Widłak goździsty Lycopodium clavatum – kilka płatów w drągowinie sosnowej między Łosiem i
Nowym PraŜmowem /PS 2003/.
6. Pióropusznik strusi Metteucia struthiopteris – 1 kępę obserwowano w rowie przy drodze leśnej
między Leśniczówką Łoś i Piskórką, a inną kępę w grądzie między Nowym PraŜmowem i torami
kolejowymi. Najprawdopodobniej stanowiska wtórne. /PS 2003/.
A1. Porosty pod ochroną ścisłą:
B. Ochrona częściowa:
1. Kocanki piaskowe Helichrysum arenarium – pomimo dogodnych siedlisk kocanki znaleziono
jedynie na suchej łące na krawędzi doliny Jeziorki pod Dobrzenicą. Zasobność bardzo mała. /PS 2003/
2. Kalina koralowa Viburnum opulus – pojedyncze okazy występują w wielu miejscach, w tym w
uroczysku Łoś (m.in. w Rez. Łoś ), uroczysku Chojnów, uroczysku Uwieliny, Dolinie Jeziorki.
Zasobność mała / RZ 1985, PS 2003/
3. Goździk kropkowany Dianthus deltoides – występuje na łące świeŜej nad rzeką Czarną w uroczysku
Chojnów (oddz. 202) /PS 2003/. Prawdopodobne jest występowanie tego gatunku w innych miejscach
na podobnych siedliskach.
4. Bagno zwyczajne Ledum palustre – występuje sporadycznie w obniŜeniach terenowych z
drzewostanem brzozowo-sosnowym między Łosiem i Nowym PraŜmowem. Zasobność bardzo mała.
/PS 2003/.
5. Konwalia majowa Convallaria majalis występuje w rozproszeniu, lokalnie dość licznie w uroczysku
Łoś (w rezerwacie sporadycznie) i uroczysku Chojnów. Zasobność mała do średniej. /PS 2003/.
6. Kruszyna Frangula alnus – najpospolitsza roślina chroniona w gminie, występuje na większości
obszarów leśnych (w tym w rezerwatach Łoś i Dolina Jeziorki), w zadrzewieniach śródpolnych, a
nawet w zakrzaczeniach w przydroŜnych rowach. Nie jest zagroŜona nadmierną eksploatacją, ani tym
bardziej wyginięciem. Zasobność duŜa. /PS 2003/.
28
7. Porzeczka czarna Ribes nigrum – występuje sporadycznie w Dolinie Jeziorki i w wilgotnych lasach
w południowej części gminy. Znacznie rzadsza od porzeczki czerwonej. Niektóre stanowiska mogą
mieć charakter wtórny. Zasobność mała. /PS 2003/.
B1. Chronione częściowo gatunki porostów:
7. Płucnica islandzka Cetraria islandica – sporadycznie na wrzosowiskach N od Nowego PraŜmowa i
E od Ustanowa. Zasobność mała. /PS 2003/.
Prawdopodobne jest występowanie na terenie gminy innych niŜ wymienione gatunków roślin
chronionych oraz stwierdzenie nowych stanowisk w/w gatunków, ze względu na ciągłe zmiany
zachodzące w przyrodzie jak i na bardo małe rozmiary niektórych roślin i ich stanowisk oraz z
powodu sezonowości pojawów niektórych gatunków.
2.2.8. Ochrona siedlisk
(podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14.08.2001, Dz. U. nr 92 z
03.09.2001, poz. 1029). Ochrona siedlisk ma wielorakie znaczenie przyrodnicze, edukacyjne i
estetyczne. UmoŜliwia zachowanie szczególnych typów krajobrazu, całych zespołów gatunków roślin,
współistniejących z nimi zespołów zwierząt oraz gleby i charakterystycznych dla danego siedliska
stosunków wodnych.
I.A Siedliska nieleśne
W trakcie badań terenowych na potrzeby niniejszego studium stwierdzono obecność na terenie gminy
następujących siedlisk podlegających ochronie (numer odpowiada numeracji w rozporządzeniu):
Numer
Nazwa
Lokalizacja
18
Murawy szczotlichowe
21
Starorzecza i inne naturalne
eutroficzne zbiorniki wodne
Naturalne dystroficzne zbiorniki
wodne
Suche wrzosowiska
Pionierskie murawy napiaskowe
Murawy bliźniczkowe
Łąki trzęślicowe
śyzne łąki dwukośne
Szuwary wielkoturzycowe
Dobrzenice, Krupia Wólka,
Piskórka, Wilcza Wólka
Dolina Jaziorki
22
27
33
40
41
45
54
Częstość
występowania
++
++
Nowy PraŜmów
+
Nowy PraŜmów, Ustanów
Wilcza Wólka
Nowy PraŜmów, Piskórka
Doliny rzek: Jeziorki i Czarnej
Doliny rzek: Jeziorki i Czarnej
Dolina Jeziorki
+
+
+
++
++
++
I.B. Siedliska leśne
Numer
Nazwa
Lokalizacja
75
Acidofilna dąbrowa
i las dębowo-brzozowy
Brzezina bagienna
Bór Bagienny
Łęg olszowo-jesionowy
Łęg wiązowo-jesionowy
Łęg wierzbowo-topolowy
Olsy i łozowiska
Bór chrobotkowy
Nowy PraŜmów, Ustanów
Częstość
występowania
++
Nowy PraŜmów
Nowy PraŜmow
Dolina Jeziorki, Dolina Czarnej
Dolina Jeziorki, Dolina Czarnej
Dolina Jeziorki, Dolina Czarnej
Dolina Jeziorki
Nowy PraŜmów
+
+
++
+
++
+++
+
76
78
81
82
84
87
94
29
2.3
Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Ochronie przed nieoszczędnym przeznaczeniem gruntów na cele nierolnicze powinny być
objęte grunty od I do III klasy bonitacyjnej. Obszar gminy PraŜmów w przewaŜającej większości
pokrywają grunty rolne zaliczone do III - IV kl. bonitacynej.
Gleby organiczne szczególnie chronione (tzn. gleby mułowe, torfowe, murszowe i
murszowate) znajdują się głównie w dolinach rzek. Lokalnie spotykane są równieŜ w obniŜeniach
powytopiskowych.
Obszary chronione na podstawie prawa geologicznego i górniczego
Na terenie gminy brak jest udokumentowanych i eksploatowanych złóŜ surowców
mineralnych, a więc nie ma równieŜ wyznaczonych obszarów i terenów górniczych.
Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie wód
Wokół ujęć wód podziemnych słuŜących do zbiorowego zaopatrywania ludności w wodę do
picia i potrzeb gospodarstw domowych oraz do produkcji artykułów Ŝywnościowych i
farmaceutycznych istnieje, zgodnie z Rozporządzeniem MOŚZNiL z 5 listopada 1991r., obowiązek
ustanawiania stref ochronnych. Składają się one z terenów ochrony bezpośredniej (przy studniach
wierconych – od 8 do 10 m licząc od zarysu budowli i urządzeń słuŜących do poboru wody), oraz
terenów ochrony pośredniej. W przypadkach uzasadnionych warunkami hydrogeologicznymi moŜna
odstąpić od wyznaczania terenów ochrony pośredniej. Na terenach ochrony bezpośredniej zabronione
jest uŜytkowanie gruntów do celów nie związanych z eksploatacją ujęcia wody.
Wszystkie ujęcia wody, które dostarczają wode pitną do wodociągów gminnych mają wyznaczoną
strefę ochrony bezpośredniej ujęcia, która mieści się w granicach działki zajmowanej przez ujęcie.
Na terenie gminy PraŜmów Ŝadne z pięciu ujęć wody nie posiada wyznaczonej strefy
ochronny pośredniej, zewnętrznej ujęcia wód podziemnych ujmowanych z poziomu
czwartorzędowego.
Rozmieszczenie obiektów chronionych lub wymagających ochrony na podstawie przepisów o
ochronie przyrody w gminie ilustruje rysunek „Środowisko przyrodnicze”.
30
3.
STAN
I
FUNKCJONOWANIE
PRZYRODNICZEGO
3.1.
ŚRODOWISKA
KULTUROWEGO
I
Środowisko kulturowe
Historia
Pierwsze wzmianki o PraŜmowie oraz znajdującej się tu parafii pochodzą z początku XV
wieku. Od roku 1468 do 1768 właścicielami PraŜmowa i okolicznych miejscowości był ród
PraŜmowskich herbu Belina. Z tego rodu pochodził między innymi Mikołaj PraŜmowski arcybiskup
gnieźnieński i prymas Polski. Kolejnymi właścicielami dóbr praŜmowskich do końca XVIII wieku
była rodzina Roztworowskich herbu Nałęcz. Na początku wieku XIX PraŜmów kupił Piotr
Czołchański herbu Sas, pięć lat później Wilhelm Antoni von Klewitz. Od 1805 roku przez sto lat
PraŜmów naleŜał do rodziny Ryxów herbu Pierścień, w XX wieku kilkakrotnie zmieniał właścicieli.
W PraŜmowie znajdowała się siedziba gminy do roku 1867, kiedy to miejscowości okoliczne
znalazły się w gminie Wągrodno. Od 1 lipca 1952 roku zmieniono nazwę gminy na Wola Wągrodzka,
a od 1973 funkcjonuje gmina PraŜmów z siedzibą w Woli PraŜmowskiej.
W okolicach PraŜmowa miały miejsce liczne bitwy i potyczki w okresie „potopu” na
miejscowym cmentarzu pochowano Ŝołnierzy szwedzkich. W czasie powstania styczniowego
stoczono tu bitwę między wojskami carskimi, dowodzonymi przez generała Mallera-Zakomelskiego i
oddziałem powstańczym, dowodzonym przez Grabowskiego.
ZABYTKI ARCHITEKTURY I BUDOWNICTWA
Zasoby zabytkowe gminy są niewielkie. Nie wytypowano obiektów o wybitnych walorach
zabytkowych. 6 obiektów zostało wpisanych do rejestru zabytków województwa mazowieckiego a 7
jest wciągniętych do ewidencji wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Zabytki sakralne
Zabytkową architekturę sakralną reprezentuje kościół parafialny p.w. Św. Franciszka z AsyŜu,
w którym znajdują się: barokowe ołtarze pochodzące z kościoła jezuitów z Warszawy, chrzcielnica
zwieńczona rzeźbami Chrystusa i Jana Chrzciciela, tablice Ryxów. Pierwsze wzmianki o parafii w
PraŜmowie pochodzą z roku 1406. Znajdował się tu kościół drewniany, spalony w czasie działań
wojennych w 1656 roku. Murowany kościół został wzniesiony na początku XIX wieku przez Piotra
Czołchańskiego, dokończenie budowy i wystrój wnętrza ufundował Franciszek Ryx. Obiekt ten
wpisany jest do rejestru zabytków.
Dwory i folwarki
Najliczniejszą grupę obiektów zabytkowych stanowią zespoły dworskie; budynki wraz z załoŜeniami
parkowymi o charakterze krajobrazowym z końca XIX w. Zachowane zespoły dworskie znajdują się
w PraŜmowie(obecnie ZOZ), Woli PraŜmowskiej (obecnie UG) i Ustanowie PraŜmów . Najciekawszy
to pałacyk Ryxa w PraŜmowie - budynek dworski murowany koniec XIX w.
Budownictwo zabytkowe
Na terenie gminy zachowały się nielicznie drewniane budynki mieszkalne posiadające wartość
zabytkową. Zabudowa mieszkaniowa, pomimo surowych form wystroju architektonicznego oraz
przewaŜnie złego stanu technicznego, zachowała zabytkowy charakter. We wsi Zadębie została
wpisana do rejestru zabytków drewniana chałupa (nr 16).
Dobra kultury współczesnej
Nie zidentyfikowano.
Zabytki techniki
Na terenie gminy zachował się drewniany młyn wodny, obecnie elektryczny, we wsi Zawodne.
Będący w ewidencji obiektów zabytkowych wiatrak we wsi Wola Wągrodzka został prawdopodobnie
rozebrany.
31
Parki i cmentarze
Na terenie gminy zachowały się pozostałości czterech parków dworskich (PraŜmów, Wola
PraŜmowskam, Ustanów, Łoś).
Są to parki krajobrazowe, pochodzą głównie z XIX/XX w. Najlepiej zachowany jest park w
PraŜmowie, pozostałe zachowane w niewielkim stopniu o zatartym układzie kompozycyjnym.
Na terenie gminy znajduje się czynny cmentarz parafialny w PraŜmowie. Układ cmentarza jest
niewyraźny, groby usytuowane pomiędzy nielicznymi nagrobkami z końca XIX w.
Archeologia
Na terenie gminy zlokalizowano 70 stanowisk archeologicznych o zróŜnicowanej chronologii,
z których 14 wpisano do rejestru zabytków. Rozmieszczone są głównie wzdłuŜ rzeki Jezioranki oraz w
okolicach wsi Wola Wągrodzka, Wągrodno i Zadębie. Wyznaczone zostały równieŜ strefy
archeologicznej ochrony konserwatorskiej w rejonach wsi: Zawodne, Las Wólczyński, Dziecinów,
Wola PraŜmowska, Błonie, Zadębie, Biały Ług.
Krajobraz
Zachowany do dziś krajobraz kulturowy gminy kształtował się w końcu XIX i pocz. XX wieku. Wsie
mają najczęściej formy przysiółków ulicowych, o raczej skupionej zabudowie zagrodowej lub grup
budynków. Budynki ustawione kalenicowo do drogi stanowią formę przewaŜającą, choć spotykane są
równieŜ układy szczytowe
Generalnie krajobraz gminy cechują: rozległe tereny otwarte, luźno skupiona zabudowa wsi (d.
ulicówki) lub kolonijna zachowane układy pól i siedlisk w centralnej części gminy, róŜnorodna sieć
drogowa oraz dość duŜa lesistość: w północnej części gminy - kompleks Lasów Chojnowskich, od
zachodu - dolina rzeki Jeziorki (wchodzą w skład ChPK) oraz we wschodnim krańcu gminy.
Krajobraz kulturowy wsi, szczególnie w północnej części gminy, został częściowo zaburzony poprzez
intensywną zabudowę typu „podmiejskiego”.
32
3.2.
Środowisko przyrodnicze
Struktura przyrodniczo-krajobrazowa gminy
Warunki przyrodnicze w gminie charakteryzują się róŜnym stopniem naturalności lub
przekształcenia. Podstawowym załoŜeniem kształtowania struktury przyrodniczej gminy powinno być
dąŜenie do tego, aby całość tworzyła sposób stosunkowo zwarty, powiązany funkcjonalnie i
strukturalnie system płatów i korytarzy, o których znaczeniu dla prawidłowego kształtowania
struktury krajobrazu szeroko traktuje literatura ekologii krajobrazu. (np. model „matryc – płatów –
korytarzy” wg Formana i Godrona 1986)
Podstawowe elementy zielonego szkieletu na obszarze objętym opracowaniem stanowią:
zwarte kompleksy leśne Chojnowskiego PK, mozaika terenów rolno-łąkowo-leśnych oraz dolina rzeki
Jeziorki, stanowiące łącznie ciąg przyrodniczy o znaczeniu co najmniej regionalnym.
Istotne są równieŜ mniejsze dolinki boczne, będące miejscami spływu wód, mas powietrza,
migracji roślin i zwierząt. Podobne funkcje pełnią powierzchnie łąk, pastwisk i pól ornych; trwałe
zadrzewienia i zakrzewienia; ciągi zieleni wzdłuŜ cieków wodnych i rowów, zieleń urządzona, zieleń
cmentarna, obszary zmeliorowane. Jako uzupełniające naleŜy traktować pasy i płaty zieleni: ogródków
działkowych, sadów, pasmowej zieleni nieurządzonej wzdłuŜ torów, dróg czy drobnych cieków
wodnych, zieleń ogrodów przydomowych, a takŜe powierzchnie biologicznie czynne pozostawione w
granicach poszczególnych działek.
Celem wszelkich zabiegów powinna być utrzymanie ciągłości strukturalnej i funkcjonalnej
istniejących powiązań ekologicznych, zachowanie ich potencjału biologicznego, ograniczenie działań
mogących zmienić warunki siedliskowe.
Zachowaniu istniejących walorów środowiska powinno słuŜyć zachowanie właściwych
proporcji oraz względnie równomiernego rozmieszczenia na terenie gminy obszarów biologicznie
czynnych oraz terenów biologicznie pasywnych, intensywnie uŜytkowanych gospodarczo.
Wszystkie w/w elementy stanowią istotną część struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy.
W oparciu o ten przyrodniczy szkielet powinny być kształtowane tereny o innych funkcjach, w
odpowiednich proporcjach, wskazywanych w niniejszym opracowaniu. W ramach kształtowania
struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy wskazane jest:
• zachowanie i ochrona zieleni istniejącej;
• zapobieganie dalszej fragmentacji i zmniejszaniu powierzchni cennych dla funkcjonowania
systemu przyrodniczego gminy;
• uzupełnianie zadrzewień zgodnie z siedliskiem, głównie wzdłuŜ cieków wodnych i w obniŜeniach
terenowych oraz wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych
• pozostawianie jako waŜnych nisz ekologicznych - zadrzewień i zakrzewień śródpolnych,
fragmentów zabagnionych, torfowisk, wydm;
• zachowanie ciągłości przestrzennej i funkcjonalnej terenów zielonych – poprzez oszczędne
gospodarowanie przestrzenią i ograniczanie niepotrzebnych cięć tej przestrzeni;
• ochrona przed nadmiernym zainwestowaniem terenów łąk i pastwisk oraz gruntów ornych, w tym
zwłaszcza wysokich klas bonitacyjnych;
• eliminacja dzikich wyrobisk (typowych miejsc lokalizowania dzikich a więc niekontrolowanych
wysypisk);
Taka polityka jest tym bardzie uzasadniona, Ŝe część północna gminy stanowi jeden z kluczowych
ogniw systemu ochrony ekologicznej Warszawy, część południowa - południowe ogniwo pierścienia
osłonowego Warszawy.
Warto tu przedstawić wybrane ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
gminy, kształtujących zasady szczególnie istotne dla ochrony i kształtowania struktury przyrodniczej
gminy:
• zachowanie i ochrona kompleksów przyrodniczych w najwyŜszym potencjale biologicznym, w
szczególności dotyczy to lasów, cieków wodnych i ich dolin oraz ciągów powiązań
przyrodniczych lokalnych i regionalnych;
33
•
•
•
•
•
•
•
•
zachowanie istniejących powierzchni wodnych oraz stosowanie małej retencji; ochrona przed
zanieczyszczeniami środowiska gruntowo-wodnego;
ochrona i uzupełnianie zadrzewień śródpolnych, przydroŜnych oraz towarzyszących ciekom i
zbiornikom wodnym;
ochrona drobnych elementów naturalnej rzeźby terenu: dolin, obniŜeń, skarp i wydm;
ochrona gleb wysokiej klasy przed zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze;
ochrona gruntów leśnych przed zmianą przeznaczenia;
ochrona środowiska poprzez rozwój infrastruktury środowiska;
zakaz lokalizacji inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko;
wprowadzone strefy uciąŜliwości od dróg, linii kolejowej (120 m) i linii 220 kV oraz strefy
sanitarne od granic cmentarza.
PołoŜenie geograficzne, warunki geologiczne i geomorfologiczne
Gmina leŜy przede wszystkim w granicach Równiny Warszawskiej, a w części zachodniej
fragmentarycznie na Wysoczyźnie Rawskiej (wg podziału fizycznogeograficznego Kondrackiego),
chociaŜ granice między tymi mezoregionami nie są wyraźne.
Równina Warszawska stanowi zdenudowaną powierzchnię akumulacji lodowcowej; połoŜona jest
powyŜej 100 m npm, a od doliny Wisły oddzielona jest bardzo wyraźną skarpą. W budowie
geologicznej dominują piaski gliniaste i gliny lodowcowe, rzadziej piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe.
Powierzchnia jest wyrównana, rozcięta przez nieliczne doliny, w tym przede wszystkim przez dolinę
Jeziorki.
Na powierzchni wysoczyzny Rawskiej występują gliny morenowe oraz Ŝwirowe ostańce
strefy moren czołowych stadiału Warty zlodowacenia środkowopolskiego. Wysoczyzna obniŜa się
łagodnie w kierunku Równiny Warszawskiej. Z wysoczyzny spływa na wschód dopływ Wisły –
Jeziorka.
Teren gminy wznosi się więc generalnie w kierunku zachodnim, od około 110 m npm do około 125 m
npm, rzeźba jest wyrównana, powierzchnię rozcinają doliny rzek Jeziorki, Zielonej i Czarnej.
Obszar gminy geologicznie leŜy w Niecce Warszawskiej, zbudowanej z utworów górnej
kredy, trzeciorzędu i czwartorzędu.
Gleby i surowce mineralne
Znaczna część gleb na analizowanym obszarze wykształciła się z piasków
naglinowych, piasków słabogliniastych, luźnych i gliniastych lekkich; część powstała na utworach
wodnolodowcowych, piaskach wydmowych i eolicznych. Niewielka część gleb wytworzyła się z
płytkich murszy i torfów. Występują tu zatem gleby z reguły słabe i średnie, typu pseudobielicowych i
brunatnych wyługowanych; stosunkowo małe obszary zajmują czarne ziemie zdegradowane i gleby
szare; w dolinach Jeziorki i Zielonej – występują mady, gleby mułowo-torfowe i czarne ziemie
właściwe.
Na terenie gminy brak jest udokumentowanych złóŜ kopalin, nie prowadzona jest ich
eksploatacja.
Wody powierzchniowe
Omawiany teren znajduje się w zlewni Wisły; wody są odprowadzane m.in. przez rzekę
Jeziorkę oraz jej największy dopływ Zielonkę. Ponadto teren odwadniają liczne bezimienne cieki i
rowy melioracyjne. Spotyka się równieŜ niewielkie lokalne zbiorniki wodne, stawy, tereny zabagnione
i trwale uwilgotnione - cenne ekologiczne i wskazane do zachowania i ochrony.
Na obszarze gminy istnieje stosunkowo gęsta sieć rowów melioracyjnych, niestety bardzo często w
złym stanie technicznym. Sytuacja ta, z racji ochrony środowiska gruntowo-wodnego, wymaga
pilnego uporządkowania.
Wody gruntowe występują na róŜnych głębokościach. Generalnie na obszarze Równiny
Warszawskiej poziom wód gruntowych obserwuje się z reguły na głębokości ponad 2 m ppt. Obszary
płytkich wód gruntowych to doliny rzek, gdzie ich poziom jest bezpośrednio uzaleŜniony od opadów
atmosferycznych i stanu wód w rzekach, oraz w lokalnych obniŜeniach terenu – wody gruntowe
34
występują tam na głębokości 0.5-2 m ppt. Miejscami w zagłębieniach bezodpływowych utrzymuje się
trwale wysoki poziom wód gruntowych i powstają zabagnienia.
Teren gminy graniczy na wschodzie z obszarem ochronnym (OWO) wydzielonego
czwartorzędowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 222 - Dolina rz. Środkowa. Wisła
(Warszawa-Puławy).
Warunki meteorologiczne
Teren gminy znajduje się w centralnej części regionu klimatycznego mazowieckopodlaskiego. Średnia temperatura lipca wynosi +19oC temperatura stycznia –3oC, opad roczny 550575mm, liczba dni w roku z opadem 150-155, okres wegetacyjny trwa około 210-212 dni, a okres
bezprzymrozkowy ok. 170 dni.
Świat roślin
Podczas własnych badań terenowych wykryto dotychczas ponad 290 gatunków roślin
naczyniowych, w tym 55 drzew, krzewów i krzewinek. Potencjalne znaczenie gospodarcze ma 2030% stwierdzonych gatunków.
Lasy
Lesistość w gminie PraŜmów wynosi 21.8%.
Ogólna powierzchnia lasów w gminie 1880 ha, w tym 1062.76 ha stanowią lasy nadleśnictwa
Chojnów. Pozostałe lasy na terenie gminy, nie będące własnością Skarbu Państwa, są równieŜ
nadzorowane przez Nadleśnictwo Chojnów. Jest to około 815 ha (815.35 ha), z czego własność osób
fizycznych stanowi 765 ha lasów, a wspólnot gruntowych 70 ha. Są to obszary zalesione, nie notuje
się w ich granicach zrębów całkowitych; w 2002 roku miało miejsce jedynie 10 ha trzebieŜy.
W nadleśnictwie istnieją dwa programy zalesiania gruntów porolnych, ale brakuje aktualnie chętnych
do ich realizacji.Drzewostany Nadleśnictwa Chojnów pochodzą głównie z odnowień sztucznych,
dotyczy to przede wszystkim drzewostanów iglastych. Drzewostany liściaste, oprócz sadzenia i siewu
powstały niekiedy równieŜ przez odnowienie naturalne.
Jedynie niewielkie fragmenty lasów nadleśnictwa, znajdujących się w granicach gminy, stanowią lasy
ochronne:
- lasy wodochronne – o powierzchni 74.63 ha, występują w oddziałach: 290, 291, 292A
- lasy wokół miast – o powierzchni 84.83 ha, występują w oddziałach: 201-204, 206, 207
Podstawowym gatunkiem lasotwórczym w nadleśnictwie jest sosna, która występuje niemal na ¾
powierzchni leśnej; tworzy drzewostany jednogatunkowe oraz mieszane z domieszką brzozy i dębu.
Występuje niemal na wszystkich siedliskach, za wyjątkiem siedlisk zabagnionych. Na siedliskach
borowych świeŜych jest zdecydowanie gatunkiem dominującym, na siedliskach wilgotnych notuje się
duŜy udział brzozy.
Oprócz tego, na terenie nadleśnictwa dość istotne funkcje lasotwórcze pełnią: dąb, brzoza i olsza.
Drzewostany dębowe stanowią ponad 9% powierzchni leśnej; występują przewaŜnie na siedliskach
lasowych, są rodzimego pochodzenia i odznaczają się stosunkowo dobrą jakością. Dąb przewaŜnie
tworzy drzewostany mieszane, występuje z sosną, brzozą, jesionem, grabem, lipą.
Brzoza, stanowiąca ponad 8.5% powierzchni leśnej, tworzy z reguły drzewostany mieszane z udziałem
sosny, dębu, olszy i innych; występuje na wszystkich siedliskach.
Na siedliskach zabagnionych (BMb, LMb, Ol, OlJ) oraz w mniejszym stopniu na siedliskach
wilgotnych (LMw, Lw) podstawowym gatunkiem jest olsza, zajmująca ponad 5.6% powierzchni
leśnej. Na siedliskach olsu i olsu jesionowego tworzy z reguły lite drzewostany. Najczęstszym
gatunkiem domieszkowym olszy jest brzoza oraz w mniejszym stopniu jesion. Na siedliskach
wilgotnych tworzy przede wszystkim drzewostany mieszane z sosną, brzozą, dębem i innymi
gatunkami; występuje równieŜ jako domieszka w innych drzewostanach.
Pozostałe gatunki występujące na terenie nadleśnictwa nie mają wielkiego znaczenia lasotwórczego,
zajmują niecałe 2.6% powierzchni, są to głównie: modrzew, świerk, wiąz, jesion, grab, topola, osika.
Rzadko tworzą lite drzewostany, z reguły towarzyszą ww. gatunkom (źródło: Plan urządzenia lasu,
1999).
35
Na terenie nadleśnictwa nie ma specjalistycznych opracowań fitosocjologicznych i faunistycznych.
Stwierdzono jednak występowanie wielu gatunków zwierząt, w tym znajdujących się pod ochroną
ścisłą, częściową lub chronionych okresowo.
Tab. 1. Zgodnie z Planem urządzenia lasu, w gminie PraŜmów notuje się:
Lasy nadleśnictwa (ha)
Grunty nieleśne (ha)
grunty zalesione i niezalesione grunty
razem
do
pozost. razem
związane
zales.
rezerwaty ochronne gospod
z
.
gospod.
leśną
15.09
154.21 862.25
31.21
1062.76
0.97
41.88
42.85
Ogółem (ha)
1105.61
Wiek lasów:
- najwięcej drzewostanów w nadleśnictwie występuje w III i IVa klasie wieku (stanowią prawie
47% powierzchni leśnej);
- bardzo waŜne jest występowanie lasów na gruntach porolnych, są to głównie drzewostany
sosnowe w wieku od 31 do 70 lat, stanowią około 20% powierzchni lasów;
- stan na 1998 r., przeciętny wiek głównych gatunków lasotwórczych na terenie nadleśnictwa:
sosna 66 lat, dąb 69 lat, grab 57 lat, brzoza 48 lat, olsza 52 lata, osika 40 lat - łącznie 63 lata.
ZagroŜenia lasów.
ZagroŜenia biotyczne dla gospodarki leśnej:
- owady (niebezpieczne zwłaszcza dla zbiorowisk z dominującym udziałem sosny);
- zwierzęta łowne (niszczone są przez nie m.in. uprawy i młodniki);
- grzyby patogeniczne (zagroŜenie głównie ze strony huby korzeniowej i opieńki miodowej),
powodujące choroby lub zamieranie drzew.
ZagroŜenia abiotyczne:
- wielkość opadów, temperatury powietrza, niekorzystne zjawiska atmosferyczne i zdarzenia
meteorologiczne;
- poŜary – zagroŜenie to wynika z duŜej penetracji lasów przez ludzi.
Wpływ człowieka:
- zaśmiecanie;
- nadmierna penetracja;
- kłusownictwo;
- kradzieŜe sadzonek z upraw i niszczenie drzewek, głównie świerkowych;
- celowe podpalenia lasów;
- niszczenie urządzeń i obiektów infrastruktury turystycznej;
- niszczenie i kaleczenie drzew;
- niszczenie stanowisk roślin chronionych; płoszenie zwierzyny;
- niszczenie gniazd mrowisk.
Inne zagroŜenia:
- bezpośrednie sąsiedztwo duŜej aglomeracji;
- rozwój komunikacji;
- rozwój zabudowy;
- zintensyfikowana produkcja rolna.
Stan zdrowotny i sanitarny drzew w granicach nadleśnictwa jest dobry, co wynika z prowadzonych
kontroli; drzewostany nie znajdują się pod ujemnym działaniem przemysłu.
36
Świat zwierząt
W trakcie wizji terenowej w 2002r. stwierdzono 93 gatunki ptaków, 9 gatunków ssaków i 3
gatunki płazów. Termin wykonania studium został wybrany niekorzystnie pod względem moŜliwości
rozpoznania zasobów przyrody oŜywionej. Na podstawie wcześniejszych badań na terenie gminy (lata
1987-2002) oraz dostępnego piśmiennictwa (programy badawcze: Polski Atlas Ornitologiczny i
Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych) moŜna przyjąć, Ŝe na terenie Gminy PraŜmów występuje
co najmniej 150-180 gatunków zwierząt kręgowych, w tym 120-150 gatunków ptaków.
Ptaki obserwowane na terenie gminy PraŜmów
NAZWA ŁACIŃSKA
Accipiter gentilis
NAZWA POLSKA
Jastrząb
STATUS LĘGOWY
Lęgowy
Accipiter nisus
Acrocephalus arundinaceus
Acrocephalus palustris
Acrocephalus schaenobaenus
Acrocephalus scirpaceus
Krogulec
Trzciniak
Łozówka
Rokitniczka
Trzcinniczek
Aegithalos caudatus
Alauda arvensis
Alcedo attis
Anas platyrhynchos
Anthus campestris
Anthus pratensis
Anthus trivialis
Ardea cinerea
Bombycilla garrulus
Buteo buteo
Buteo lagopus
Carduelis cannabina
Carduelis carduelis
Carduelis flammea
Certhia familiaris
Chloris chloris
Raniuszek
Skowronek polny
Zimorodek
KrzyŜówka
Świergotek polny
Świergotek łąkowy
Świergotek drzewny
Czapla siwa
Jemiołuszka
Myszołów zwyczajny
Myszołów włochaty
Makolągwa
Szczygieł
Czeczotka
Pełzacz leśny
Dzwoniec
Lęgowy
Lęgowy
Lęgowa
Lęgowa
Lęgowy
prawdopodobnie
lęgowy
Lęgowy
Lęgowy, zimujący
Lęgowa,
Zalatujący
Lęgowy
Lęgowy
Zalatująca
Zimująca
Lęgowy i zimujący
Zimujący
Lęgowa
Lęgowy, zimujący
zimująca
Lęgowy
Lęgowy, zimujący
Ciconia ciconia
Circus aeruginosus
Coccothraustes coccothraustes
Columba livia
Columba palumbus
Corvus corax
Corvus corone
Corvus frugilegus
Corvus monedula
Cuculus canorus
Delichon urbica
Dendrocopos major
Dendrocopos medius
Dendrocopos minor
Bocian biały
Błotniak stawowy
Grubodziób
Gołąb skalny
Grzywacz
Kruk
Wrona siwa
Gawron
Kawka
Kukułka
Oknówka
Dzięcioł duŜy
Dzięcioł średni
Dzięciołek
Dryocopus martius
Emberiza citrinella
Emberiza schoeniclus
Erithcus rubecula
Dzięcioł czarny
Trznadel
Potrzos
Rudzik
Lęgowy – 8-10 par
zalatujący
Lęgowy
Lęgowy
Lęgowy
Lęgowy
Lęgowa
Lęgowy
Lęgowa
Lęgowa
Lęgowa
Lęgowy
Lęgowy
Lęgowy
prawdopodobnie
lęgowy
Legowy
Lęgowy
Lęgowy
37
MIEJSCE WYSTĘPOWANIA
Lasy (Wyliny-Ruś)
Lasy (Średnica Pawłowięta,
Wyliny)
Glinianki PraŜmów
Glinianki PraŜmów
Glinianki PraŜmów
Glinianki PraŜmów
Lasy (PraŜmów)
pola, łąki
Dolina rzeki Mianka
Glinianki PraŜmów
Łąki, pola
Łąki
Widne lasy
Glinianki PraŜmów
Parki, zadrzewienia
Lasy
Pola (Średnica)
lasy, zadrzewienia
lasy, parki
pola, ugory
parki, lasy
lasy, parki
Dąbrówka K, Dąbrowa Łazy,
PraŜmów-Janówka,
Sz.
Podleśne,
Pola, łąki
lasy, parki
Osiedla
Lasy, parki
Lasy
lasy, zadrzewienia
PraŜmów-Podleśne park
Osiedla
Lasy, parki
Osiedla
Lasy, parki
Grądy Wyliny-Ruś
Lasy, parki
Średnica- Pawłowięta
pola, zadrzewienia
Glinianki PraŜmów
lasy, ogrody
Falco tinnunculus
Ficedula hypoleuca
Fringilla coelebs
Garrulus glandarius
Grus grus
Hippolais icterina
Hirudo rustica
Lanius excubitor
Larus ridibundus
Lullula arborea
Luscinia luscinia
Motacilla alba
Motacilla flava
Muscicapa striata
Oriolus oriolus
Parus ater
Parus coeruleus
Parus cristatus
Parus major
Parus montanus
Parus palustris
Passer domesticus
Passer montanus
Perdix perdix
Phasianus colchicus
Phoenicurus ochruros
Phoenicurus phoenicurus
Phylloscopus colybita
Phylloscopus sibilatix
Phylloscopus trochilus
Pica pica
Picus viridis
Prunella modularis
Pyrrhula pyrrhula
Regulus regulus
Saxicola rubetra
Serinus serinus
Sitta europaea
Streptopelia decaocto
Strix aluco
Sturnus vulgaris
Sylvia atricapilla
Sylvia borin
Sylvia communis
Sylvia curruca
Tachybaptus ruficollis
Throglodytes throglodytes
Turdus iliacus
prawdopodobnie
lęgowa
Lęgowa
Lęgowa
Lęgowa
prawdopodobnie
śuraw
lęgowy
Zaganiacz
Lęgowy
Dymówka
Lęgowa
Prawdopodobnie
Srokosz
lęgowy
Śmieszka
Zalatująca
Skowronek borowy
Lęgowy
Słowik szary
Lęgowy
Pliszka siwa
Lęgowa
Pliszka Ŝółta
Lęgowa
Muchołówka szara
Lęgowa
Wilga
Lęgowa
prawdopodobnie
Sikora sosnówka
lęgowa
Sikora modra
Lęgowa
Sikora czubatka
Lęgowa
Sikora bogatka
Lęgowa
Sikora czarnogłówka
Lęgowa
prawdopodobnie
Sikora uboga
lęgowa
Wróbel domowy
Lęgowy, zimujący
Wróbel mazurek
Lęgowy
Kuropatwa
Lęgowa
BaŜant
Lęgowy
Kopciuszek
Lęgowy
Pleszka
Lęgowa
Pierwiosnek
Lęgowy
Świstunka leśna
Lęgowa
Piecuszek
Lęgowy
Sroka
Lęgowa
Dzięcioł zielony
Legowy
Pokrzywnica
Lęgowa
prawdopodobnie
Gil
lęgowy
Mysikrólik
Przelotny
Pokląskwa
Lęgowa
Kulczyk
Lęgowy
Kowalik
Lęgowy
Sierpówka
Lęgowa,
Puszczyk
Lęgowy
Szpak
Lęgowy
Pokrzewka czarnołbista Lęgowa
Pokrzewka ogrodowa Lęgowa
Cierniówka
Lęgowy
PiegŜa
Lęgowy
Prawdopodobnie
Perkozek
lęgowy
StrzyŜyk
Legowy, zimujący
Droździk
przelotny
Pustułka
Muchołówka Ŝałobna
Zięba
Sójka
38
pola, łąki
ogrody, lasy, parki
lasy, parki
Lasy, parki
Ols PraŜmów – Sz. Podleśne
ogrody, lasy
Osiedla wiejskie
Plewki
Glinianki PraŜmów, pola
Suche bory Wyliny-Ruś
Wilgotne lasy
Ogrody, pola, łąki
Pola, łąki
ogrody, lasy
parki, lasy
Lasy (Wyliny-Ruś)
ogrody, lasy
lasy iglaste
ogrody, lasy
Lasy
Lasy (PraŜmów)
Osiedla
osiedla, parki
Pola (PraŜmów, Kamień)
Dolina rzeki Mianka
Osiedla
Widne lasy, parki, ogrody
Lasy
Lasy
Lasy
Zadrzewienia
Dolina rzeki Mianka
Dolina rzeki Mianka
lasy, parki (Wyliny Ruś)
Lasy
Pola, łąki
Osiedla, parki
parki, lasy
Osiedla
Lasy, stare parki
lasy, parki, aleje
Ogrody, lasy
Ogrody, lasy
Zadrzewienia
Ogrody, lasy
Glinianki PraŜmów
Lasy, parki
Lasy
Turdus merula
Turdus philomelos
Turdus pilaris
Vanellus vanellus
Razem: 93 gatunki
Kos
Drozd śpiewak
Kwiczoł
Czajka
Lęgowy
Lęgowy
Lęgowy
Lęgowa
Lasy, parki
Lasy, parki
Lasy, parki
Pola, łąki
Ssaki obserwowane na terenie gminy PraŜmów
NAZWA ŁACIŃSKA
NAZWA POLSKA STATUS
Talpa europaea
Erinaceus concolor
Lepus capensis
Ondatra zibeticus
Kret
JeŜ wschodni
Zając
PiŜmak
Castor fiber
Vulpes vulpes
Martes sp.
Bóbr europejski
Lis
Kuna
Capreolus capreolus
Sus scrofa
Sarna
Dzik
MIEJSCE
WYSTĘPOWANIA
Osiadły, liczny
Osiadły, nieliczny
Osiadły, nieliczny
Osiadły, nieliczny
Pola, łąki, lasy, ogrody
Lasy, ogrody [Wyliny]
Pola, łąki
Wody [Mianka]
Wody [dolny odcinek rzeki
Osiadły, nieliczny
Mianka]
Osiadły, nieliczny
Lasy, zadrzewienia
Osiadła, nieliczna
Lasy, parki
Lasy, pola (Wyliny, WojnyOsiadła, średnio liczna Piecki)
Osiadły, nieliczny
Lasy, pola
Płazy i gady obserwowane na terenie gminy PraŜmów
NAZWA ŁACIŃSKA
NAZWA POLSKA STATUS
MIEJSCE
WYSTĘPOWANIA
Rana esculenta sl.
Rana arvalis
Bufo bufo
Lacerta agilis
śaba wodna
śaba trawna
Ropucha szara
Jaszcurka zwinka
Stawy, rowy, glinianki
Łąki, lasy, ogrody
Łąki, lasy, ogrody
Brzeg lasu (Wyliny)
Liczna, wiele ostoi
Liczna, wiele ostoi
Liczna, wiele ostoi
Lokalnie liczna
Uwarunkowania ekofizjograficzne rozwoju gminy
Podstawowe wskazania dla zagospodarowania, w tym ograniczenia i predyspozycje terenów dla
określonych funkcji, wynikające z analizy zebranego materiału:
• wskazane jest, aby wyłączyć z zainwestowania tereny najbardziej cenne przyrodniczo i
pozostawić je w aktualnym uŜytkowaniu, z reguły rolnym lub leśnym;
• wskazana ochrona przed zainwestowaniem gruntów rolnych o wysokich klasach bonitacyjnych
gleb;
• wskazana jest ochrona naturalnych zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, małych fragmentów
leśnych, miedz, zarośli i oraz oczek wodnych - zakaz ich osuszania, zasypywania bagien,
torfowisk itp. – cenne byłoby wprowadzenie nakazu zachowania ich w krajobrazie w stanie
naturalnym (ochrona ich znaczenia ekologicznego, w ramach retencji wód, tworzonych przez nie
walorów krajobrazowych, powiązań ekologicznych itp.);
• wskazane jest utrzymanie i ochrona lasów – w celu m.in. zwiększenia retencyjności obszaru,
stabilizacji warunków klimatycznych, ze względu na ich walory ekologiczne oraz funkcje:
wodochronne, glebochronne i in.;
• szczególnie wskazana jest poprawa stanu urządzeń sieci melioracji wodnych oraz stały monitoring
prawidłowego funkcjonowania melioracji wodnych (w wyniku wadliwości ich funkcjonowania –
moŜe dojść na znacznych powierzchniach gminy do zachwiania równowagi stosunków wodnych;
rowy melioracyjne są równieŜ często odbiornikiem nieoczyszczonych ścieków i odpadów) ;
• wskazane jest zagęszczanie zabudowy mieszkaniowej i jej koncentracja na terenach juŜ
zainwestowanych (zmniejszenie skutków rozwoju mieszkalnictwa na terenach niewystarczająco
uzbrojonych i cennych przyrodniczo bądź o gorszych warunkach geotechnicznych; ochrona
39
•
•
•
•
•
przestrzeni rolniczo – łąkowej przed niepotrzebnym, spontanicznym czy chaotycznym
zainwestowaniem);
wskazane uzaleŜnianie rozwoju zabudowy od wyeliminowania istniejących braków
infrastrukturalnych - zwłaszcza rozdzielczej sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej obsługującej
cały teren;
wskazane jest stosowanie wszelkiego rodzaju ekranów ochronnych od obiektów uciąŜliwych
jakimi są trasy komunikacyjne, linie wysokiego napięcia i in., jak równieŜ od uciąŜliwych
obiektów punktowych;
w ramach ochrony jakości powietrza - wskazane byłoby w przyszłości stopniowe zwiększanie
udziału paliw ekologicznych w gospodarce cieplnej;
wskazane byłoby prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów;
wskazane ograniczenie do niezbędnego minimum lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko; w przypadku konieczności wprowadzenia tego typu przedsięwzięć,
wskazane jest wprowadzenie odpowiednich ograniczeń dla zagospodarowania w ich
bezpośrednim sąsiedztwie, wynikających z przepisów szczególnych – dotyczy to między innymi:
cmentarzy, napowietrznych linii elektroenergetycznych wysokiego i średniego napięcia;
gazociągów wysokiego i średniego ciśnienia; wieŜ telefonii komórkowej; linii kolejowej oraz dróg
publicznych.
40
4. PRAWO WŁASNOŚCI GRUNTÓW
Zdecydowana większość gruntów znajduje się we władaniu prywatnych właścicieli, w formie
uŜytkowania wieczystego, bądź własności.
Grunty komunalne stanowią niewielki odsetek całości gruntów, zaledwie 64,29 ha. (0,74%).
Własność komunalną stanowią grunty pod szkołami, urzędem gminy, hydrofornie, domy kultury,
obiekty sportowe, parki i tereny zieleni. Gmina jest właścicielem dróg o powierzchni zaledwie 3,56
ha.
Struktura własności w gmine PraŜmów
12%
1%
1%
lasy państwowe
gmina
ANR
inne
86%
41
5.
JAKOŚĆ śYCIA MIESZKAŃCÓW
5.1. Potencjał demograficzny
Liczba i rozmieszczenie ludności
Gmina PraŜmów w lipcu 2003 r liczyła łącznie 7493 mieszkańców, z czego zaledwie 386
zamieszkuje miejscowość gminną. Największymi miejscowościami w gminie są Ustanów i Gabryelin.
Średnia gęstość zaludnienia w gminie wynosiła zatem 87 osób/km2.
Liczba ludnści w gminie PraŜmów od lat systematycznie wzrasta. Spowodowane jest to
wysoką migracją z okolic Warszawy do gminy i zasiedlaniem nowych domów. Najdynamiczniej
przyrasta liczba ludości w miejscowościach Ustanów, Łoś, Gabryelin,
Przyrost naturalny utrzymuje się na niskim poziomie i nie odbiega od tendencji panujących w
Polsce.
Przyrost liczby ludności w gminie PraŜmów
liczba ludności
7500
7000
6500
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
liczba ludności 6832 6926 7040 7118 7198 7296 7387 7492
W ogólnej liczbie ludności gminy proporcja męŜczyzn do kobiet wynosi 50% – 50%. Jednak
w grupach wiekowych rozkłada się to nierównomiernie. Wyraźna przewaga liczby kobiet nad liczbą
męŜczyzn jest w wieku poprodukcyjnym, związane jest to z nadumieralnością męŜczyzn w wieku 50
lat i więcej.
Struktura wieku w gminie PraŜmów kobiety i męŜczyźni
wiek
poprodukcyjny
wiek
produkcyjny
kobiety
wiek
przedprodukc
yjny
2500
2000
1500
1000
500
0
męŜczyźni
W niŜszych grupach wiekowych przewaŜają męŜczyźni, szczególnie w początkowych latach wieku
produkcyjnym.
42
Strukturę wieku ludności gminy ilustruje poniŜszy wykres.
Struktura wieku ludności w gminie PraŜmów
14%
25%
61%
wiek przedprodukcyjny
wiek produkcyjny
wiek poprodukcyjny
Liczba ludności w gminie PraŜmów, z podziałem na sołectwa w czerwcu 2003 r.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Nazwa
miejscowości
Biały Ług
Błonie
Bronisławów
Chosna
Dobrzenica
Gabryelin
Jaroszowa Wola
Jeziórko
Kolonia Gościeńczyce
Kędzierówka
Koryta
Krępa
Krupia Wólka
Ludwików
Ławki
Nowy PraŜmów
Nowe Wągrodno
Piskórka
PraŜmów
Ustanów
Uwieliny
Łoś
Wola PraŜmowska
Wągrodno
Wilcza Wólka
Wola Wągrodzka
Zadębie
Zawodne
Razem:
Liczba
mieszkańców
1996
Liczba
Liczba
mieszkańców mieszkańców
2000
2002
147
47
163
87
155
654
250
428
80
328
104
197
247
55
187
385
183
230
368
730
413
377
312
170
155
143
108
129
6832
143
54
176
87
163
686
254
480
85
339
100
204
266
52
190
414
175
245
398
784
430
426
320
183
147
143
113
141
7198
43
143
49
168
89
153
715
275
491
89
341
97
200
272
51
200
422
170
261
391
832
450
463
328
208
140
142
110
142
7387
Liczba
mieszkańców
czerwiec 2003
147
53
173
89
157
727
283
502
89
348
100
205
273
49
207
427
168
259
386
876
436
467
329
201
140
146
111
144
7492
5.2. Rynek pracy – zatrudnienie i bezrobocie
W roku 2000 liczba osób w wieku produkcyjnym, tj. kobiet w wieku od 19 do 59 lat oraz
męŜczyzn w wieku od 18 do 64 lat, na terenie gminy wynosiła 4451 osób, czyli około 59,4% ogółu
ludności gminy, stanowiąc potencjalne zasoby pracy.
Spośród ogółu pracujących mieszkańców gminy PraŜmów większość pracuje poza terenem gminy,
stąd ilość osób zatrudnionych w poszczególnych działach gospodarki jest trudna do określenia.
5.3. Wykształcenie i edukacja
Wychowanie przedszkolne
W gminie PraŜmów brak jest obiektów opieki przedszkolnej.
Szkolnictwo
W roku szkolnym 2003/2004 na terenie gminy PraŜmów funkcjonują łącznie 2 publiczne
szkoły podstawowe oraz 2 publiczne gimnazja.
Gminne placówki szkolne w roku szkolnym 2003/2004
Placówka szkolna
Liczba uczniów
Publiczne Gimnazjum w PraŜmowie
155
Publiczne Gimnazjum w Uwielinach
115
Szkoła Podstawowa w PraŜmowie
293
Szkoła Podstawowa w Uwielinach
277
MłodzieŜ z gminy PraŜmów naukę na poziomie ponadgimnazjalnym musi kontynuować poza
obszarem gminy, najczęściej w Piasecznie lub Warszawie. Baza szkolna jest wystarczająca.
Problemem w przyszłosci będzie poprawa sieci szkolnej na terenie gminy w związku z rozwojem
terenów mieszkaniowych.
5.4. Ochrona zdrowia
W gminie PraŜmów w 2003 r. funkcjonują dwa publiczne obiekty lecznicze w PraŜmowie i
Uwielinach. Obecnie w ośrodkach zdrowia przyjmuje 9 lekarzy oraz 5 pielęgniarek. Czynna jest
apteka. Opieka lekarska nie ograniczała się wyłącznie do publicznych (gminnego), ale sprawowana
jest takŜe przez prywatne gabinety stomatologiczne. Ilość lekarzy i stomatologów świadczących
obecnie usługi na terenie gminy zabezpieczaja podstawowe potrzeby mieszkańców gminy.
NajbliŜszy szpital i pogotowie ratunkowe znajduje się w Piasecznie, 12 km. od miejscowości
gminnej. PowaŜnym utrudnieniem w czasie dojazdu karetki do chorego mogą być korki oraz
jednopoziomowe skrzyŜowanie z linia kolejową w Zalesiu Górnym (gmina Piaseczno).
5.5. Kultura
Podstawową instytucją o charakterze kulturalnym na terenie gminy PraŜmów pełnią gminne
biblioteki publiczne w PraŜmowie, Uwielinach i Wólce Wągrodzkiej liczące razem 20214
woluminów.
5.6. Sport i wypoczynek
Istniejące w gminie obiekty sportowe, w podstawowym stopniu zaspokajają potrzeby
mieszkańców w zakresie sportu. Zalicza się do nich boiska sportowe przy szkołach w PraŜmowie, i
Uwielinach.
Na terenie gminy PraŜmów funkcjonują zespoły ogródków działkowych w Nowym
PraŜmowie, Woli PraŜmowskiej, Błoniu i Krępie.
5.7. ZagroŜenia bezpieczeństwa ludności i mienia
Instytucjami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo ludności i mienia w gminie PraŜmów są:
Posterunek policji zlokalizowany w PraŜmowie,
Jednostki straŜy poŜarnej (Wola PraŜmowska, Wągrodno, Uwieliny, Nowy PraŜmów,
Jeziórko).
44
IV. ZADANIA SŁUśĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH
Zarząd Województwa Mazowieckiego wnosił o uwzględnienie w studium załoŜonego na
okres kierunkowy przebiegu drogi (klasy A), stanowiącej element Autostrady Obejścia Warszawy w
korytarzu istniejącej linii kolejowej nr 12, wynikających z „Projektu Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Mazowieckiego”
45