Raport _ Straż Miejska

Utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w Oleśnicy wobec
planowanego rozwiązania Straży Miejskiej
Raport podsumowujący materiały zgromadzone na posiedzenie Komisji Ekonomiczno- Prawnej
Rady Miasta Oleśnicy, jakie odbyło się w dniu 21 stycznia 2015 r.
Opracowanie: Małgorzata Lipska
1. Wstęp
Z ustawy o samorządzie gminnym1 wynika, że do zadań własnych gminy należy zaspokajanie
potrzeb zbiorowych, w tym sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli.
Bezpieczeństwo i porządek publiczny to pojęcia, które nie mają ustawowej definicji, a zatem
zazwyczaj nadaje im się znaczenie potoczne, jakkolwiek nie brak prób sformułowania tych definicji
w pracach z dziedziny nauk administracyjnych.
Przez bezpieczeństwo rozumiemy brak zagrożeń dla życia, zdrowia i mienia jednostek, ale też
normalne funkcjonowanie państwa czy miasta takiego jak Oleśnica.2
Natomiast porządek publiczny to zbiór zasad tzw. przyzwoitego zachowania oraz przepisy
porządkowe obowiązujące w mieście; można powiedzieć, że porządek publiczny to brak naruszeń
norm społecznych i norm prawnych zapewniających normalne, spokojne funkcjonowanie w
mieście.3
Pojęcia te łączą się ze sobą; nie można rozdzielić spraw utrzymania bezpieczeństwa od spraw
zachowania porządku publicznego. Możliwe jest co najwyżej przypisanie różnej wagi różnym
zdarzeniom, które naruszają bezpieczeństwo i porządek publiczny i przyjęcie – zgodnie z
klasyfikacją dokonaną przez ustawodawcę4 – podziału na:
− przestępstwa – czyny karalne większej wagi,
− wykroczenia – czyny karalne mniejszej wagi.
Realizacja zadania, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego należy do
organów gminy a zatem – w przypadku Oleśnicy - do rady miasta jako organu stanowiącego i
kontrolnego oraz do burmistrza – jako organu wykonawczego.
Na mocy ustawy o strażach gminnych5 do ochrony porządku publicznego na terenie gminy może
być utworzona samorządowa umundurowana formacja – straż gminna. Ustawa o Policji stanowi6,
1
art. 7 ust.1 pkt. 14 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. z późn. zm.
2 Porównaj: „Bezpieczeństwo publiczne to taki stan faktyczny wewnątrz państwa, który umożliwia bez narażenia na
szkody (wywołane zarówno zachowaniem ludzi, jak i działaniem sił natury, techniki itp.) normalne funkcjonowanie
organizacji państwowej i realizację jej interesów, zachowanie życia, zdrowia i mienia jednostek żyjących w tej
organizacji (…) oraz korzystanie przez te jednostki z praw i swobód zagwarantowanych konstytucją i innymi
przepisami prawa”, Prusak F., Organy ochrony prawnej, Warszawa 2002
3 Porównaj: porządek publiczny to „stan faktyczny wewnątrz państwa, regulowany normami prawnymi i
pozaprawnymi (…), których przestrzeganie umożliwia normalne współżycie jednostek w organizacji państwowej”,
Ura E., Prawo administracyjne cz. II, Rzeszów 1997
4
Ustawodawca dzieli czyny zabronione na czyny karalne (przestępstwa i wykroczenia), czyny niedozwolone
(zagrożone cywilnoprawnym odszkodowaniem) oraz inne naruszenia norm prawnych, zagrożone sankcjami
administracyjnymi.
5 Art.1 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (tj. Dz. U. Nr z 2013 r. poz. 1383, z 2014 poz.
486)
6 Art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji
że to Policja jest formacją przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania
bezpieczeństwa i porządku publicznego. W przypadku powołania obu formacji na tym samym
terenie działania może dochodzić do sporów, dlatego też ustawodawca zobowiązał obydwa te
podmioty do współdziałania.
W Oleśnicy utrzymaniem bezpieczeństwa i porządku publicznego zajmuje się tak Policja, jak i i
Straż Miejska.
2. Miejsce Straży Miejskiej w administracji samorządowej i zakres spraw dot.
utrzymania bezpieczeństwa i porządku w Oleśnicy pozostających w zakresie jej
działania
Straż Miejska jest jednostką organizacyjną Urzędu Miasta Oleśnicy na prawach sekcji (podobnie
jak Sekcja Promocji czy Sekcja Prawna). Podstawą prawną jej funkcjonowania jest ustawa z dnia
29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 138 z późn. zm.) oraz uchwała Rady
Miasta Oleśnicy nr XXVII/173/2008 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie utworzenia w Mieście
Oleśnicy Straży Miejskiej i nadania jej regulaminu. Z par. 1 tejże uchwały wynika, że ma to być
umundurowana formacja do ochrony porządku publicznego na terenie Miasta.
Komentarz:
Do uchwały zostały dołączone tytułem uzasadnienia dwa zdania, które w żaden sposób
powołania straży nie uzasadniają lecz określają jej skład liczbowy (4 funkcjonariuszy i
komendant) oraz siedzibę -Ratusz). Uchwała ta nie została poprzedzona jakimkolwiek
referendum, czy konsultacjami społecznymi; nic też nie wiadomo o analizach społecznogospodarczych (o czym wspomnieć należy w nawiązaniu do aktualnych postulatów
pojawiających się w mediach). Co więcej, nawet nie została omówiona na posiedzeniu
Komisji Ekonomiczno – Prawnej w listopadzie 2008 r.; na sesji Rady Miasta w dniu 28
listopada 2008 komisja ta wyraziła negatywną opinię do projektu uchwały.
Straż Miejska w Oleśnicy z założenia nie jest formacją, która miałaby funkcjonować 24 godz. na
dobę. Funkcjonariusze pracują w systemie dwuzmianowym w godz. 7.00-22.00.
Z porównania zakresu uprawnień, jakie przysługują funkcjonariuszom Straży Miejskiej i Policji
wyłania się jasny obraz: policjantom przysługują większe uprawnienia niż funkcjonariuszom Straży.
Są to kompetencje wynikające z ustawy o Policji.
Komentarz:
Policjanci, dysponując większymi możliwościami – budzą większy respekt. Jest to naturalne
odczucie, które – nawet w przypadku interwencji w sprawie wykroczenia, a więc czynu
uznawanego za błahy – może być bardziej skuteczne niż w przypadku interwencji
funkcjonariusza Straży Miejskiej.
Często oczekiwania kierowane pod adresem funkcjonariuszy Straży Miejskiej nie
odpowiadają ich uprawnieniom oraz zadaniom, jakie im powierzono w drodze regulaminu i
jakie wynikają z ustawy o strażach gminnych.
Zakres działania oleśnickiej Straży Miejskiej wynika z ww regulaminu i ustawy o strażach
gminnych. Jest on m.in. określony poprzez wykaz ustaw publikowany we wzorze Ewidencji
wyników działania straży – odpowiedniku rocznego sprawozdania. Czyny wymienione w tych
ustawach to wykroczenia a zatem czyny karalne, lecz przez ustawodawcę zakwalifikowane do
czynów mniejszej wagi niż przestępstwa.
Z mocy ustawy Straż Miejska ma zakres przedmiotowy ograniczony do wykroczeń a zatem
spraw mniejszej wagi niż te, którymi może zająć się Policja - w zakres działania tej drugiej
formacji wchodzą także przestępstwa.
Rodzaje wykroczeń, w których podejmowane są interwencje funkcjnariuszy Straży Miejskiej,
wynikają z następujących ustaw:
Ustawa - Kodeks wykroczeń
A/
Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu
B/
Wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym
C/
Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia
D/
Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji w tym:
- ujawnione przez urządzenia rejestrujące
- pozostałe naruszenia
E/
Wykroczenia przeciwko osobie
F/
Wykroczenia przeciwko zdrowiu
G/
Wykroczenia przeciwko mieniu
H/
Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów
I/
Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej
J/
Wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego
K/
Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe
Przepisy wprowadzające Kodeks pracy
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
Ustawa o ochronie zwierząt
Ustawa o odpadach
Ustawa – Prawo ochrony środowiska
Ustawa Prawo o Miarach
Ustawa Prawo wodne
Ustawa o publicznym transporcie drogowym
Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt
Ustawy o ochronie przyrody
Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji
Ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz
o gminach uzdrowiskowych
Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
Ustawa o bateriach i akumulatorach
Ustawa Kodeks wyborczy
Akty prawa miejscowego (przepisy porządkowe)
Z nazw poszczególnych kategorii wykroczeń wynika, że w zakresie działania Straży Miejskiej
istniało tak zapewnienie bezpieczeństwa, jak i porządku publicznego (w odniesieniu do osób i
mienia, w komunikacji), jakkolwiek były to wykroczenia, czyli czyny mniejszej wagi.
Komentarz:
Wydaje się, że na obraz funkcjonariusza Straży Miejskiej nakłada się obraz wykroczeń, w
których on interweniuje, obraz czynów zabronionych, lecz powszechnie uznawanych za
błahe a może nawet społecznie akceptowane, jak np.parkowanie w niedozwolonym miejscu.
Nie ma w tym żadnej winy po stronie funkcjonariuszy Straży Miejskiej.
Rodzaje wykroczeń, w których interweniowała Straż Miejska w 2014 r. i które zakończyły się
mandatem lub wnioskiem do sądu
a) zdarzyło się ponad 100 przypadków w ciągu roku
− wykr. przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji,
− wykr. z ustawy o wychowywaniu w trzeźwości i przecidziałaniu alkoholizmowi,
b) ponad 10 przypadków (do 22) w ciągu roku
− niszczenie roślinności,
− bezprawne ogłoszenia,
− wykr. z ustawy o przeciwdziałaniu palenia tytoniu,
− wykr. z ustawy o utrzym. Czystości i porządku w gminie i regulaminie Miasta Olesnicy
( przepełnienie osłony śmietnikowej, brak umowy na wywóz nieczystości komunalnych,
wyrzucanie odpadów niebezpiecznych do pojemnika na odpady komunalne, nieposprzatanie po
swoim zwierzęciu, mycie pojazdu poza myjniami, brak odsnieżenia chodnika)
− niezachowanie zwykłych lub nakazanych środków przy trzymaniu zwierzęcia,
− zaśmiecanie miejsc publicznych,
− wykr z ust. o odpadach – spalanie odpadów poza instalacjami
c) poniżej 10 przypadków
− ( ! 2 razy) zakłócanie spokoju, porządku publicznego i spoczynku nocnego,
− prowadzenie sprzedaży poza miejscem wyznaczonym,
− niszczenie roslinności służącej do ochrony brzegów wód śródlądowych,
− obowiązek utrzymania porządku i czystości w obrebie nieruchomości,
− nieobyczajny wybryk
− uzywanie nieprzyzwoitych słów
− wprowadzenie w błąd instytucji upowaznionej z mocy prawa do legitymowania,
− brak legalizacji wagi
− wykr z kodeksu wyborczego
− wykr. z usta o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji
Łącznie SM wystawiła 562 mandaty i przekazała 68 wniosków do sądu.
W zakres działania SM w 2014 r. weszły ponadto następujące czynności, pomocnicze w stosunku
do realizacji funkcji przez inne jednostki:
− 3 osoby przewieziono do schroniska Alberta,
− do 12 osób wezwano Pogotowie Ratunkowe
− 11 osób odwieziono do miejsca zamieszkania
− 20 psów odłowiono,
− przekazano d schroniska w Katnej żółwia i sowę
Prowadzono także działania z zakresu prewencji
− przeprowadzono 65 godz. pogadanek w placówkach szkolnych.
Straż Miejska podejmowała także szereg działań we współpracy z wydziałami Urzędu Miasta i
jednostkami organizacyjnymi Miasta. Nie jest jednak prowadzona żadna ewidencja tego rodzaju
działań a o rodzaju tych działań świadczą opinie kierownictwa ww jednostek.
Komentarz:
Nie mogę się zgodzić z twierdzeniem, że Straż Miejska nie ma żadnego udziału w
zapewnieniu bezpieczeństwa w mieście i ta sfera leży wyłącznie w gestii Policji. Z ewidencji
wyników działania za rok 2014 wynika, że ponad połowa interwencji dotyczyła właśnie
wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu – konkretnie: w komunikacji.
3. Koszty funkcjonowania Straży Miejskiej i nakłady na Policję z budżetu Miasta
Roczne koszty SM wynosiły odpowiednio:
- w 2009 r. - 234 279,00 zł
- w 2010 r. - 396 688,85 zł
- w 2011 r. - 517 309,45 zł
- w 2012 r. - 440 547,11 zł
- w 2013 r. - 459 549,23 zł
- w 2014 r. - 419 637,87 zł
W roku 2015 przewidziano w budżecie kwotę 602 690 z przeznaczeniem na wynagrodzenia
strażników, zakup materiałów i wyposażenia, szkolenia i zakupy sprzętowe oraz obsługę
samochodu (str. 78 projektu uchwały budżetowej).
Dotychczasowe wsparcie policji wynosiło 45 tys. zł rocznie; w roku bieżącym zaplanowano w
budżecie Miasta na ten cel 50 tys. zł.
4. Porównanie potencjału SM i Policji
Aktualnie Straż Miejska funkcjonuje w składzie 7 osobowym – 6 strażników i komendant. Pełnią
oni swe obowiązki na dwóch zmianach – od 7.00 do 22.00. Każdorazowo, w danym przedziale
czasowym, jeden dwuosobowy patrol jest gotowy do podjęcia interwencji. Efektem ich działania
jest – w 2014 r. - 2079 interwencji w zakresie wykroczeń.
Odpowiednio tym samym zakresem spraw zajmuje się (lub może zająć) 58 funkcjonariuszy policji,
głównie pionu prewencji (umundurowani) z oleśnickiej KPP (dzielnicowi, policjanci Ogniwa
Ruchu Drogowego, policjanci Ogniwa Patrolowo-Interwencyjnego oraz Zespołu ds. Wykroczeń).
Realizują oni służbę na terenie miasta na I, II i III zmianie. Pierwsza zmiana to 2 patrole, druga
zmiana to 3 patrole i na zmianie trzeciej bywa ich 4-5. Policja patroluje miasto całodobowo, nie
od godziny 7:00 do 22:00. Efektem ich działania było - w 2014 r. - 10936 interwencji w sprawach
wykroczeń.
Oznacza to, że na jednego funkcjonariusza Straży Miejskiej przypadło 297 interwencji w
sprawach wykroczeń a na jednego policjanta – 189 (nie należy jednak zapominać, że do zakresu
obowiazków policji należy także podejmowanie interwencji w sprawach przestępstw.)
Sporządzaniem i kierowaniem wniosków do sądu w Straży Miejskiej zajmuje się głównie jedna
osoba. W 2014 r. było to 68 wniosków i 562 mandaty na kwotę 69 400 zł.
Sporządzaniem i przygotowaniem dokumentacji do Sądu Rejonowego (wniosków) zajmuje się
aktualnie w oleśnickiej KPP 4 funkcjonariuszy. Skierowali oni w roku 2014 blisko 500 wniosków w
samej Oleśnicy. Ci sami policjanci zakończyli 310 postępowań mandatowych na kwotę 46 tys. 350
zł. Policjanci ci oprócz służby w ramach zespołu wykroczeń uczestniczą, tak jak dotychczas SM
oraz pozostali policjanci w patrolach w obsłudze interwencji na terenie Oleśnicy i nie tylko.
Komentarz:
Zdaniem komendanta Policji Jacka Gałuszki liczbę patroli w zależności od analizy stanu
bezpieczeństwa można dostosowywać do zagrożenia i oczekiwań społecznych. Proponuje on
mieszkańcom większą ilość "gospodarzy terenu" – dzielnicowych: zamiast dotychczasowych
czterech będzie ich sześciu.
Straż Miejska dysponuje pomieszczeniem komendy przy ul. Kościelnej, samochodem
Citroen Berlingo 1,6 HD rocznik 2010, którego wartość rynkowa waha się pomiędzy 25 tys.
zł a 35 tys. zł oraz wyposażeniem niezbędnym do pełnienia służby patrolowej oraz obsługi
biura.
Monitoring miejski, stanowiący własność Miasta jest obsługiwany przez Policję.
Ostatni etap realizacji systemu został zakończony w 2014 r. Obraz z kamer monitoringu oraz
jego obsługa znajduje się w pomieszczeniu punktu przyjęcia interesantów oleśnickiej
jednostki i obsługiwana jest aktualnie przez dwóch pracowników cywilnych, którzy jako
pracownicy cywilni zatrudnieni są w strukturach etatowych oleśnickiej jednostki policji.
Funkcjonowanie monitoringu wg oceny policji to możliwość wykorzystania przy realizacji:
- ustaleń stanu faktycznego zdarzeń,
- identyfikacji potencjalnych sprawców zdarzeń,
- identyfikacji pojazdów i kierujących nimi,
- identyfikacji miejsc i przestrzeni publicznej, w której mogą zaistnieć zdarzenia szkodliwe
społecznie.
W większości tylko i wyłącznie Policja korzysta z tego systemu pomimo, iż niejednokrotnie
można było wykorzystać pozyskany w ten sposób materiał w procesie dowodowym, między
innymi przy realizacji interwencji wykonywanych z udziałem strażników miejskich.
Dwa – trzy lata temu, gdy podjęta została decyzja, by ujawnione na terenie Oleśnicy
wykroczenia przez monitoring miejski były w części przekazywane do dalszej realizacji
(mandatowania lub sporządzania wniosków do Sądu) do oleśnickiej SM, jednak już po
miesiącu zrezygnowano z tej formy współdziałania. Propozycja ta nie sprawdziła się ze
względu na braki etatowe i Komendant SM oraz władze samorządowe prosiły o odstąpienie
od realizacji tych czynności.
Ponadto, system jest zawodny – codziennie zawieszają się na pewien czas 3-4 kamery;
sytuacja ta dotyczy łącznie 1/3 wszystkich kamer. Komendant Policji średnio dwa razy w
miesiącu informował poprzedniego burmistrza i podległych mu pracowników o usterkach –
bez skutku, bez jakiejkolwiek odpowiedzi ze stron władz miasta.
5. Ocena funkcjonowania Straży Miejskiej
a) analiza danych tabelarycznych za 2014 r. - porównanie wyników SM i Policji
Straż Miejska i Policja, dysponując różnym potencjałem, uzyskują różne wyniki.
Poddając ocenie działalność Straży Miejskiej należy na wstępie przeanalizować dane, które są
przedmiotem standardowej sprawozdawczości, sporządzanej na zakończenie roku. Do niniejszego
opracowania wykorzystana została Ewidencja wyników działań SM w 2014 r. oraz dla porównania
- Ewidencja wyników działań Policji w 2014 r. - w takim samym układzie tabelarycznym.
Tytułem wstępu należy stwierdzić, że dane liczbowe prezentowane przez Policję są co do zasady
kilkakrotnie większe niż analogiczne dane Straży Miejskiej, zbieżny jest jednak ranking
uwzględniający ilość wykroczeń danego rodzaju.
W ubiegłym roku w Straży Miejskiej podjęto 2079 interwencji, przy czym 1099 dotyczyło
wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji; daje to średnio 3 mandaty
dziennie i stanowi ponad połowę wszystkich interwencji.
W tym samym czasie, w sprawach wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w
komunikacji Policja interweniowała 8229 razy, co daje średnio niemal 23 interwencje dziennie.
Także w przypadku danych Policji wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w
komunikacji stanowią największą liczbę interwencji w ciągu roku.
Następne w kolejności ilości interwencji są te, które dotyczą wykroczeń przewidzianych w ustawie
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z ewidencją Straży
Miejskiej było to 297 interwencji; Policja w tym czasie interweniowała 1545 razy.
Dalsza pozycja w statystyce: Straż Miejska odnotowała 187 wykroczeń z zakresu ustawy o
utrzymaniu czystości i porządku w gminach, lecz w tym 153 przypadki ograniczyły się do
zastosowania środków odziaływania wychowawczego. Podobna liczba, bo 179 to wykroczenia z
zakresu przepisów porządkowych i w tym wypadku wszystkie interwencje miały charakter
wychowawczy.
Dla porównania: Policja nie interweniowała ani razu w sprawie wykroczeń z zakresu ustawy o
czystości i porządku w gminach ani też w sprawach dot. prawa miejscowego, pomimo, że takie
uprawnienia jej przysługiwały.
Komentarz:
Warto zwrócić uwagę na ilości wykroczeń w sprawach czystości i porządkowych, gdyż nie
jest ich zbyt dużo w stosunku do np. mandatów za nieprawidłowe parkowanie, co wskazuje
na względnie dobry poziom dbałości o czystość i porządek wśród mieszkańców miasta.
Wniosek:
Z analizy porównawczej ewidencji Straży Miejskiej i Policji wynika, że Policja zajmuje się
wykroczeniami ujętymi w Kodeksie wykroczeń oraz ustawie o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi, odnotowując od 1 do 3 interwencji w przypadku wykroczeń
z zakresu pozostałych ustaw. Oznacza to, że w zakresie wykroczeń pozakodeksowych,
interweniuje głównie Straż Miejska. W 2014 r. było to 836 interwencji na ogólną liczbę 2079 a
więc 40%.
Komentarz:
W związku z zamiarem rozwiązania Straży Miejskiej należy ustalić, kto tę ilość interwencji
obsłuży – pracownik Urzędu Miasta czy Policji? I czy wystarczy jedna osoba?
Obecnie planuje się zatrudnienie dodatkowo jednej osoby na nowo tworzono stanowisko w
Wydziale Działalności Gospodarczej i Porządku Publicznego Urzędu Miasta. Także
komendant Policji planuje przydzielenie do jednostki zajmującej się wykroczeniami
dodatkowej osoby.
Policja, dysponując szerokim zakresem uprawnień, jest w stanie przejąć cały zakres spraw
dotychczas podejmowanych przez Straż Miejską. Kwestią otwartą jest, czy planowane
rozszerzenie zakresu interwencji o wykroczenia pozakodeksowe zostanie wprowadzone w
życie.
b) ocena społeczna – informacja o skargach na Straż Miejską
Mieszkańcy mają prawo do składania skarg oraz wyrażania swej opinii przy wykorzystaniu ankiet
udostępnianych w punkcie informacyjnym Urzędu Miasta. W czasie sześciu lat istnienia Straży
Miejskiej wpłynęły do Urzędu Miasta dwie skargi: jedna, w 2011 r. - została uznana za bezzasadną,
druga – w 2014 r. - jes w trakcie załatwiania, toczy się postępowanie w tej sprawie. Nie
odnotowano żadnych uwag i wniosków na temat straży na ankietach.
c) opinie współpracowników - naczelników wydziałów Urzędu Miasta i kierowników
jednostek organizacyjnych Miasta
Przedmiotem opinii miała być ocena współpracy pomiędzy Strażą Miejską a poszczególnymi
jednostkami odpowiednio do treści art. 11 ustawy o strażach gminnych. Otrzymano i poddano
analizie opinie, pod którymi podpisali się:
− Sekretarz Miasta pan Zbigniew Rybak,
− Naczelnik Wydziału Działalności Gospodarczej i Porządku Publicznego UM pan Marcin
Krawczyk,
− Naczelnik Wydziału Geodezji, Gospodarki Gruntami, Rolnictwa i Ochrony Środowiska pan
Adam Heliński,
− Dyrektor Sekcji Dróg Miejskich UM pan Krzysztof Fink,
− Prezes MGK Sp. z o.o. pan Waldemar Zarębski,
− Dyrektor ZBK pan Krzysztof Kotarba,
− Dyrektor MOKiS pani Agata Szpiłyk,
− Dyrektor Oleśnickiej Biblioteki Publicznej pani Anna Zasada,
− Główny specjalista ds. pedagogicznych w ZOS UM (w zastępstwie Dyrektor ZOS) pan
Walerian Pietrzak,
− Kierownik Sekcji Promocji Miasta UM pani Edyta Małys – Niczypor,
− Dyrektor SP ZOZ pan Stanisław Ptak,
− Dyrektor Środowiskowego Domu Samopomocy pani Alina Wajerowska,
− Prokurent OKR Atol Sp z o.o. pan Tomasz Urbaniak.
Zgromadzone opinie pozwoliły na ustalenie, jakie konkretnie zadania wykonywała Straż Miejska
we współpracy z poszczególnymi wydziałami i jednostkami organizacyjnymi Miasta.
W wyniku analizy należy stwierdzić, że w większości wykonywane wspólnie zadania to zadania
statutowe poszczególnych jednostek, przekazane w części do wykonania Straży Miejskiej.
Ocena współpracy pomiędzy ww jednostkami a Strażą Miejską jest zawsze jednoznacznie
pozytywna. Wspólne działania przebiegają bez zakłóceń. Co więcej, jak pisze pan Waldemar
Zarębski, prezes MGK Sp. z o.o., spółki, w skład której wchodzi Zakład Oczyszczania Miasta i
Zakład Wodociągów i Kanalizacji, „Większość spraw została doprowadzona do końca w krótkim
czasie. W wyniku determinacji Straży Miejskiej niektóre nieprawidłowości, przez długi czas
nierozwiązane i przez nikogo niezauważane, zostały skutecznie usunięte i poprawiły
bezpieczeństwo mieszkańców.”
Dobra współpraca wydaje się być konsekwencją funkcjonowania w jednej strukturze jaką jest
Urząd Miasta, czy też szerzej – Miasto – jednostka administracji samorządowej, zarządzana przez
jedną osobę – burmistrza. Ponadto, istnienie Straży Miasta w tej strukturze odciąża wspomniane
jednostki w wykonywanych obowiązkach.
Komentarz:
W sytuacji rozwiązania Straży Miejskiej wydziały Urzędu Miasta i jednostki organizacyjne
Miasta będą musiały ponownie podjąć wykonywanie tych zadań we własnym zakresie lub
prosić o wsparcie (asystę) Policji. Zakres prac ustalony w opiniach powinien posłużyć za
punkt wyjścia do utworzenia nowego stanowiska pracy w Wydziale Działalności
Gospodarczej i Porządku Publicznego Urzędu Miasta Oleśnicy oraz ustalenia treści
porozumienia o współpracy z Policją.
d) ocena współpracy Straży Miejskiej z Policją
W ocenie obu stron współpraca ta nie układa się obecnie dobrze.
Do czasu objęcia stanowiska przez komendanta Policji pana Jacka Gałuszkę komendant Straży
Miejskiej pan Zbigniew Pusz z powodzeniem realizował wspólne zadania z ówczesnym
komendantem policji panem Dionizym Dyjakiem.
Obecnie Dionizy Dyjak jako komendant Komendy Powiatowej Policji w Trzebnicy ocenia
pozytywnie swoją współpracę z tamtejszą Strażą Miejską. W Trzebnicy to Straż Miejska obsługuje
monitoring miejski w systemie 24-godzinnym. Trzebnica, miasto trzykrotnie mniejsze od Oleśnicy,
ma obecnie 8 strażników, komendanta i czyni starania o dwa nowe etaty.
Obie strony, oleśnicka Straż Miejska i Policja zgodnie jednak stwierdzają, że przeprowadzono w
2014 r. następujące wspólne działania:
1. patrole mieszane - w ilości 30 i wymiarze 89 godzin (co przez policję oceniane jest jako
zbyt mała liczba) oraz zabezpieczanie imprez plenerowych: Dni Oleśnicy, Dni Europy,
Dzień Flagi, Akcja Znicz, Dzień Niepodległości, obchody Dnia Żołnierzy Wyklętych, Bieg
Fatimski im. M. Psujka, Marsz na Dzień Trzech Króli,
2. wspólnych szkoleń – nie było
3. 4 akcje prewencyjne: Bezpieczna droga do szkoły, Posprzątaj po swoim pupilu, Bezpieczne
ferie, Bezpieczne wakacje
4. wspólna inicjatywa – Oleśnica dba o swoje drogi
Współpraca pomiędzy policją a strażą nie jest jednak podejmowana zbyt chętnie.
Nie bez znaczenia dla oceny współpracy ma również kwestia niewielkiej ilości strażników
miejskich w tak dużej aglomeracji miejskiej jaką jest Oleśnica. Taki stan etatowy, jaki istnieje
obecnie, jest o wiele za mały wobec ciążących na tej formacji zadań. Oławska Straż Miejska
wspólnie ze Strażą Gminną to struktura 20 etatowa natomiast, SM w Strzelinie to etatowo 7
strażników łącznie z Komendantem; podobnie jest w Trzebnicy. Zatem obie struktury w miastach
mniejszych od Oleśnicy, z innym zagrożeniem oraz charakterystyką rejonu, mają większą strukturę
etatową. Zarówno w Oławie jak również w Strzelinie i Trzebnicy system monitoringu z podglądem
i jego pełną obsługą realizuje straż miejska. Policja w obu tych jednostkach ma jedynie możliwość
podglądu monitorów i zapisu z kamer zamontowanych na terenie tych miast.
Konflikt pomiędzy komendantami obu jednostek pojawił się na tle braku jasnych zasad współpracy,
które powinny zostać ustalone przez burmistrza Jana Bronsia. W czasie, gdy komendantem Policji
był pan Diozy Dyjak, porozumienie takie nie było konieczne. Na jego brak wskazał komendant
Jacek Gałuszka. Pomimo że 9 miesięcy temu przejmując zarządzanie komendą, sygnalizował
problem, takie porozumienie nie zostało zawarte.
Konflikt, który powstał na linii Policja - Straż Miejska w ciagu minionych 9 miesięcy ma charakter
kompetencyjny, nie zostało bowiem ustalone, kto powinien zajmować się danego rodzaju
interwencją w sytuacji zbieżnego zakresu uprawnień, a także w przypadku braku możliwości
podjęcia interwencji w danym momencie przez jedną z dwóch jednostek. W efekcie może zdarzyć
się tak, że nikt nie podejmie zgłoszenia lub zostanie ono podjęte ze zbyt dużym opóźnieniem.
Konflikt ten wpływa na ocenę pracy każdego z nich, ale stanowi też potencjalne zagrożenie dla
utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego w Oleśnicy.
Brak jest osoby, która byłaby odpowiedzialna za całokształt spraw z tym związanych w mieście.
Osobą tą powinien być burmistrz - poprzedni burmistrz nie podjął jednak żadnych działań w tym
kierunku a burmistrz Michał Kołaciński zamierza sprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego
powierzyć w ręce komendanta policji.
Komentarz:
Sytuacja, w której komendant policji miałby zarządzać jednostką organizacyjną Urzędu
Miasta jest trudna do wyobrażenia. O ile jest to możliwe w odniesieniu do środków
rzeczowych – na takich warunkach policja obsługuje monitoring będący własnością Miasta
Oleśnicy, to w odniesieniu do zespołu ludzi – jest to możliwe do zaakceptowania tylko w
warunkach tymczasowych, np. w przypadku zaistnienia kleski żywiołowej.
6. Propozycje
I. zmiany proponowane przez Wiceburmistrza Jarosława Sadowskiego
Warunki współpracy z Policją zostały wstępnie uzgodnione:
- audyt monitoringu i jego rozbudowa; kontynuacja jego obsługi przez dodatkowo zatrudnione dwie
osoby – nie zdecydowano czy utworzenie tych dwóch etatów ma zostać sfinansowane przez Miasto
czy przez Policję;
- utworzenie nowego stanowiska pracy w Wydziale Działalności Gospodarczej i Porządku
Publicznego; projekt zmiany regulaminu organizacyjnego jeszcze nie został opracowany;
- deklaracja przekazania od 80 do100 tys. zł na Fundusz Wsparcia Policji w celu przeznaczenia tej
kwoty na tzw. służbę ponadnormatywną, czyli dodatkowe patrole w porze nocnej (dotychczas
corocznie fundusz wsparcia był zasilany przez Miasto Oleśnicę kwotą 45 tys. zł);
- przekazanie samochodu, wyposażenia i sprzętu Straży Miejskiej w ręce Policji.
II. zmiany proponowane przez Komendanta Policji pana Jacka Gałuszkę
Po uzyskaniu informacji o planach likwidacji SM w Oleśnicy komendant Jacek Gałuszka
polecił poszczególnym komórkom, które na ogół współpracują z tą formacją, aby policjanci oraz
pracownicy cywilni tych komórek organizacyjnych odnieśli się pisemnie do realizowanej
współpracy. Ponadto przygotowując się do ewentualnej likwidacji Straży Miejskiej została już
przemodelowana głównie służba Ogniwa Patrolowo-Interwencyjnego, gdzie stosując zabieg tzw.
zakładek, służba na ulicy jest realizowana z zachowaniem przesunięcia 2-3 godzinnego. Między
innymi dlatego też w pewnych interwałach czasowych ilość patroli OPI na terenie Oleśnicy jest
zwiększona o co najmniej 2-3.
Na terenie Oleśnicy od września każdego dnia realizowane są służby patroli pieszych w
ilości co najmniej 4-5 godzin.
W ramach przygotowania nowej struktury jednostki zwiększony został o dwa etaty Rewir
Dzielnicowych (po zmianie jest 6 dzielnicowych) – są to dwa etaty na rejon miasta oraz jeden etat
do Zespołu Wykroczeń. Komendant ma nadzieję, że te przesunięcia po części uzupełnią brak
formacji SM. Mieszkańcy zyskają w ten sposób szybszą i najprawdopodobniej wygodniejszą dla
nich formułę kontaktu obywatela z „gospodarzem terenu – dzielnicowym”. Aktualnie z władzami
miasta Policja poszukuje dwóch lub trzech lokalizacji/pomieszczeń na terenie miasta dla
dzielnicowych.”
Reasumując w odniesieniu do pomysłu likwidacji Straży Miejskiej w Oleśnicy Komendant
Jacek Gałuszka informuje, że:
Stan bezpieczeństwa i porządku publicznego w mieście pozostanie na co najmniej tym
samym poziomie. Działania wspólne z poza policyjnymi podmiotami (SUFO, SOK, Straż
Leśna, Straż Rybacka), między innymi poprzez planowane przedsięwzięcia w ramach
koordynacji działań, będą kontynuowane w bieżącym roku i mam nadzieję, że będzie to
miało zdecydowany wpływ na utrzymanie poziomu bezpieczeństwa oczekiwanego przez
mieszkańców Oleśnicy.
Wstępnie z władzami samorządowymi Oleśnicy ustaliłem, że w przypadku likwidacji straży
miejskiej, samorząd miasta całość dotychczasowego wyposażenia, w tym pojazd służbowy
oraz indywidualne wyposażenia strażników (tj. pałki, kajdanki, latarki, blokady kół itp.)
bezpłatnie przekaże na rzecz oleśnickiej Policji. Również Burmistrz miasta zadeklarował
przesunięcie określonych wysokości środków finansowych (150 tysięcy złotych), które w
ramach funduszu wsparcia będą wykorzystane na służby ponadnormatywne oraz paliwo do
pojazdów służbowych, które mogą być wykorzystane w służbie ponadnormatywnej.
W dalszym ciągu (potwierdza to miesięczna analiza stanu bezpieczeństwa) utrzymam
aktualne rozwiązania organizacyjne w tym tzw. służby na zakładkę, które realizowane są na
terenie miasta.
W uzgodnieniu z samorządem lokalnym (w tym ze wszystkimi wspólnotami) wyznaczymy
na terenie miasta Oleśnica co najmniej 2 lub 3 miejsca przyjęć interesantów przez
,,gospodarza terenu” – dzielnicowego , który w ramach codziennej służby w określonych
interwałach czasowych mając do dyspozycji pomieszczenie będzie mógł swobodnie przyjąć
interesanta i porozmawiać tam o każdej nurtującej go sprawie.
Likwidacja SM spowodowała już podjęcie stosownych przedsięwzięć, które aktualnie
realizuje Zespół Sztabowy KPP w Oleśnicy, by w ramach miesięcznych analiz stanu
bezpieczeństwa stworzyć aktualną mapę zagrożeń, która następnie po wykonaniu przez
władze samorządowe miasta „audytu systemu monitoringu” posłuży za podstawę
lokalizacji funkcjonujących w mieście kamer.
Również dla potrzeb uzyskania określonej akceptacji społecznej naszych działań raz w
kwartale sporządzana będzie informacja oparta na własnych przemyśleniach i analizach oraz
przemyśleniach i wnioskach pochodzących od mieszkańców. Informacja ta znajdzie swój
finał w bieżącym sporządzaniu działającego od kilku lat w Oleśnicy przedsięwzięcia o
nazwie ELZA (,,eliminacja zagrożenia”).
7. Podsumowanie
1. Jakkolwiek Straż Miejska znalazła swe miejsce w strukturze Urzędu Miasta i jej działalność
spotkała się z pozytywną opinią kierownictwa jednostek miejskich, to jednak może zostać
zastąpiona przez nowe formy działania Policji, przedstawione przez komendanta Pana Jacka
Gałuszkę oraz nowe stanowisko pracownicze w strukturze Urzędu Miasta bez uszczerbku
dla stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego.
2. Z chwilą rozwiązania Straży Miejskiej ubędzie siedem osób zajmujących się wykroczeniami
w mieście ze struktur władz samorządowych. W to miejsce Policja wprowadza dwóch
dzielnicowych i jedną dodatkową osobę w zespole ds. wykroczeń. Proponowane są
dodatkowo dwa etaty tylko do obsługi monitoringu oraz dodatkowy patrol (dwuosobowy)
pieszy w godzinach nocnych. Urząd Miasta natomiast tworzy nowe stanowisko w Wydziale
Działalności Gospodarczej i Porządku Publicznego. Policja dodatkowo zapewnia asystę w
działaniach jednostek miejskich w trudnych sytuacjach.
3. Monitoring wymaga audytu. W następstwie audytu możliwe będzie podjęcie decyzji o jego
dalszych losach. Warto nadmienić, że istnieje szansa finansowania jego rozwoju z funduszy
europejskich.
4. Niezbędny jest podział kompetencji pomiędzy Policją a Urzędem Miasta. W tym celu należy
zawrzeć porozumienie o współpracy w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku
publicznego w Oleśnicy. Rezygnując ze straży, jednostki działającej w trybie podległości
służbowej wobec burmistrza, burmistrz przechodzi w tryb relacji równorzędnych z
podmiotem zewnętrznym, jakim jest jednostka państwowa, Policja. Właściwe więc będzie
traktowanie Policji jako usługodawcy, mającego zapewnić miastu konkretne usługi z
zakresu bezpieczeństwa i porządku publicznego. Należy zatem zwrócić uwagę, że
wykonanie przez pana komendanta Jacka Gałuszkę założonych działań nie jest w żaden
sposób zabezpieczone. Należy zatem wnieść o przyjęcie takiej formy organizacyjno-prawnej
przekazania ww środków rzeczowych (samochodu i wyposażenia) na rzecz Policji, aby
możliwy był ich zwrot w przypadku uzyskania niezadowalających wyników działania w
zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego.
5. Działania policji w zakresie dotyczącym zapewnienia bezpieczeństwa i porządku
publicznego należy poddawać kwartalnej ewaluacji. Metoda ewaluacji powinna
uwzględniać badania opinii społecznej. Po zapoznaniu się z projektem ELZA uważam, że
należy go w tym kierunku rozwinąć i następnie podjąć współpracę z komendą policji w celu
pełnego wdrożenia tego projektu w Oleśnicy.
6. Potrzebne są dalsze działania mające na celu aktywizację społeczności miasta w
egzekwowaniu przestrzegania norm porządkowych.
Propozycję utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego na dotychczasowym
poziomie w sytuacji rozwiązania Straży Miejskiej, propozycję wypracowaną przez władze
miasta i komendanta Policji można uznać za dobrą pod warunkiem: wprowadzenia do
porozumienia o współpracy, postanowień o prawie do zwrotu środków rzeczowych
przekazanych policji (m.in. samochodu, który ma obecnie wartość rynkową ok. 25-35
tys. zł) oraz wdrożenia ewaluacji poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego. Ze
swej strony, po zapoznaniu się z wszelkimi udostępnionymi mi materiałami, oceniam ten
projekt za realny i mogący przynieść założone korzyści, czyli wzrost bezpieczeństwa i
utrzymanie porządku publicznego przynajmniej na dotychczasowym poziomie.