SZKOŁA PODSTAWOWA W LIGOWIE opr. mgr IRENA

SZKOŁA PODSTAWOWA W LIGOWIE
opr. mgr IRENA SZPANOWSKA
Znaczenie regionalizmu w nauczaniu i wychowaniu.
Wiele na polskiej ziemi zmieniło się i zmienia. Mijają stulecia, a Polska rośnie wśród kolei losów, jak ten wielki dziejowy
dąb, ze swoich korzeni. To jest wielkie dziedzictwo, z którym idziemy w przyszłość...”
JanPaweł II
Sopot, 5 czerwca 1999 r.
Aby młody człowiek zaakceptował siebie i własne środowisko kulturowe, powinien poznać dziedzictwo swojego regionu.
To sprawia, że nabiera on szacunku dla najbliższych oraz dla ludzi i świata w ogóle. Młodzi muszą mieć świadomość, że
region to nie tylko kraina geograficzna, historyczna oraz kulturowa, alerównież określone dziedzictwo pokoleń, a także jej
przestrzeń życiowa. Region to również pewna społeczność połączona więzią
materialna, duchową, to ważna część składowa kultury całego narodu. Ważne jest więc odwoływanie się w procesie
edukacji
do wspólnoty miejsca, tradycji, historii, które jest nie tylko akcentowaniem potrzeby zakorzenienia, ale też reakcją na
globalizację życia społecznego. Daje szansę naturalnego dorośnięcia człowieka od małej, lokalnej, regionalnej
społeczności do obywatela „dużej ojczyzny”. Uważam, że prawdziwego patriotyzmu trzeba i można się uczyć, można go
kształtować w młodych ludziach poprzez rozbudzanie miłości do małych ojczyzn. Poprzez edukację regionalną można
przekazywać konkretną wiedzę z zakresu wielu przedmiotów. Edukacją regionalną powinni być zainteresowani wszyscy
nauczyciele, a szczególnie uczący nowych przedmiotów takich jak „historia i społeczeństwo”, (łączącego elementy
edukacji historycznej, geograficznej oraz dawnego WOS) i „przyroda” (zintegrowana edukacja geograficzna, biologiczna,
chemiczna i fizyczna) oraz języka polskiego, sztuki (plastyki i muzyki), a także nauczyciele prowadzący zajęcia
pozalekcyjne i pozaszkolne. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. zachęciło wielu
nauczycieli do napisania programów ścieżek edukacyjnych. Programy te zakładają odejście od systemu klasowo lekcyjnego. Proponują wycieczki, lekcje muzealne, spotkania ze znanymi ludźmi, wystawy, konkursy, zbieractwo.
Nauczanie w połączeniu z metodami aktywizującymi łączy operacje intelektualne z działaniami praktycznymi uczniów.
Końcowy efekt tych działań zakłada uzyskanie:
1) podstawowej wiedzy o dziedzictwie kulturalnym regionu i narodu,
2) umiejętność korzystania z informacji i materiałów dotyczących dorobku regionu,
3) świadome uczestniczenie w tworzeniu i korzystaniu z dóbr kultury,
4) odczucie potrzeby twórczego działania w upowszechnianiu kultury,
5) osobowości otwartej na zjawiska kulturowe regionu i kraju,
6) umiejętność wspólnego decydowania, współpracy, ponoszenia odpowiedzialności, dokonywania trafnego wyboru,
7) rozwijanie cech osobowości: tolerancji, krytycyzmu, obowiązkowości, umiejętności organizacyjnych, samorządności,
8) pasji poznawania świata,
9) radości z sukcesów innych.
Edukacja regionalna wprowadza ucznia w żywy, prawdziwy świat - pełen przeżyć, emocji, piękna (niekiedy i brzydoty),
doświadczeń i odkryć. To świat kolorów, zapachów i dźwięków. Przewodnikiem, wychowawcą, towarzyszem jest tu
nauczyciel przy udziale innych członków społeczności lokalnej i regionalnej, np.:
1) instytucji kultury znajdujących się w regionie: towarzystw regionalnych, kulturowych, oświatowych, stowarzyszeń
społecznych, domów i ośrodków kultury, muzeów (skansenów), ośrodków dydaktycznych, parków narodowych, izb
pamięci narodowej, izb regionalnych, bibliotek i teatrów,
2) amatorskiego ruchu artystycznego,
3) indywidualnych osób, regionalistów, twórców, artystów, reprezentantów folkloru, kultury ludowej,
4) rodziców ( wywiady, przekazy, historia rodzin, dorobek rodzin w zachowaniu i pomnażaniu dziedzictwa kulturowego)
Z tych doświadczeń uczeń czerpie w sobie właściwy sposób inspirację, wchłaniając bodźce, uruchamiając zmysły i
wyobraźnię.
Edukacja regionalna daje szansę kształcenia całościowego, holistycznego myślenia w kategoriach procesów i systemów,
korzystania z doświadczeń historii, przewidywania konsekwencji. Pozwala nabywać - przez uczestnictwo i możliwość
dostrzegania związków - wiedzę o świecie i swojej w nim roli. Uczeń uczestniczy w tym w sposób naturalny, a towarzyszy
mu nauczyciel.
Edukacja regionalna ma wymiar wychowawczy nie tylko w odniesieniu do ucznia. Jawi się jako płaszczyzna integracji i
przemiany świadomości także w odniesieniu do dorosłych, do nauczycieli. Świadome i przemyślane próby wejścia w
edukację regionalną pozwolą nawiązać współpracę, przebudować warsztat pracy i - co więcej – przewartościować
dotychczasowe myślenie o edukacji.
Bibliografia
„Architektura” seria „Ilustrowane słowniki” ,Arkady”, Warszawa 1997.
Burszta J., „Chłopskie źródła kultury ”, Lud. Spółdz. Wyd., 1989.
Dąbrowska G., „Zwyczaje i obrzędy jako widowiska”CPARA,1968.
„Edukacja regionalna. Dziedzictwo kulturowe w zreformowanej szkole”, pod red. S. Bednarka, Wyd. DTSK Silesia,
Wrocław,1999.
Gorzechowska J., Kaczurbina M. „Mało nas, mało nas. Polskie, dziecięce zabawy ludowe”, Nasza Księgarnia, 1986.
Kaczorowski J., „Słownik szkolny. Zabytki kultury polskiej ”, WsiP, Warszawa ,1996.