Przestępczość zorganizowana

Spis treści
Spis skrótów.............................................................................................................
Wprowadzenie.........................................................................................................
11
15
Część I. Przestępczość zorganizowana. Zagadnienia wprowadzające
Rozdział I. Problemy definicyjne (E.W. Pływaczewski)..........................................
§ 1. Problem definicji przestępczości zorganizowanej..............................................
§ 2. Przestępczość zorganizowana a inne zbliżone formy przestępczości ................
1. Przestępczość zorganizowana a przestępczość zawodowa............................
2. Przestępczość zorganizowana a formy „przestępczości białych kołnierzyków”.
3. Przestępczość zorganizowana a terroryzm....................................................
4. Przestępczość zorganizowana a banda (gang)..............................................
21
23
30
30
32
34
35
Rozdział II. Geneza zjawiska (E.W. Pływaczewski).................................................
§ 1. Rozwój zjawiska na obszarze europejskim........................................................
§ 2. Rozwój zjawiska na obszarze amerykańskim....................................................
§ 3. Rozwój zjawiska na obszarze azjatyckim .........................................................
1. Japońska yakuza...........................................................................................
2. Chińska przestępczość zorganizowana .........................................................
§ 4. Wzajemne powiązania i zależności w dobie globalizacji...................................
1. Związki i zależności przestępczości zorganizowanej i terroryzmu.................
2. Inne związki i zależności...............................................................................
3. Międzynarodowe powiązania przestępcze z perspektywy Polski...................
A. Zorganizowana przestępczość kryminalna...............................................
B. Zorganizowana przestępczość narkotykowa.............................................
C. Zorganizowana przestępczość ekonomiczna ...........................................
4. Terror kryminalny i terroryzm polityczny......................................................
40
42
45
48
48
50
52
52
56
58
58
58
59
59
Część II. Przestępczość zorganizowana. Aspekty kryminologiczne
Rozdział I. Fenomen zjawiska...............................................................................
§ 1. Modele i formy organizacyjne przestępczości zorganizowanej (W. Filipkowski) 1. Uwagi ogólne................................................................................................
63
63
65
6
Spis treści
2. Modele funkcjonowania przestępczości zorganizowanej...............................
3. Formy przestępczości zorganizowanej...........................................................
4. Struktury przestępcze w Polsce.....................................................................
§ 2. Obszary działalności zorganizowanych struktur przestępczych w Polsce
(K. Laskowska)..................................................................................................
1. Uwagi ogólne................................................................................................
2. Przestępczość kryminalna ............................................................................
A. Zabójstwa, porwania dla okupu, rozboje i wymuszenia rozbójnicze .......
B. Zorganizowany przerzut i handel ludźmi ................................................
C. Zorganizowane kradzieże, handel i przemyt samochodów . ....................
D. Zorganizowana przestępczość fałszerska . ...............................................
E. Zorganizowana przestępczość przeciwko zabytkom/dobrom kultury.......
3. Przestępczość narkotykowa ..........................................................................
A. Nielegalna produkcja narkotyków............................................................
B. Nielegalny handel narkotykami................................................................
C. Przemyt narkotyków ...............................................................................
4. Przestępczość gospodarcza . .........................................................................
A. Przestępczość w sektorze bankowym, finansowym i kapitałowym ..........
B. Nielegalny obrót towarami wysokoakcyzowymi (alkohol, papierosy
i paliwa)...................................................................................................
C. Przestępstwa celne i dewizowe ...............................................................
D. Przestępstwa podatkowe..........................................................................
E. Przestępstwa związane z przekształceniami własnościowymi .................
F. Przestępstwa w sektorze ubezpieczeń ......................................................
G. Pranie brudnych pieniędzy . ....................................................................
§ 3. Skutki funkcjonowania zjawiska przestępczości zorganizowanej (W. Filipkowski). 1. Uwagi ogólne................................................................................................
2. Konsekwencje funkcjonowania zjawiska w dokumentach prawnych . ..........
A. Międzynarodowe akty prawne.................................................................
B. Prawo krajowe ........................................................................................
3. Kryminologiczne i kryminalistyczne ujęcie skutków zjawiska.......................
4. Szacowanie zagrożenia.................................................................................
5. Konkluzje......................................................................................................
65
70
74
82
82
84
84
88
96
104
106
110
110
115
116
121
122
124
129
130
131
132
133
135
136
137
137
139
140
149
150
Rozdział II. Etiologia przestępczości zorganizowanej w Polsce (K. Laskowska).
§ 1. Czynniki popełnienia przestępstw. Uwagi ogólne..............................................
§ 2. Czynniki historyczne.........................................................................................
§ 3. Czynniki społeczne . .........................................................................................
§ 4. Czynniki ekonomiczne......................................................................................
§ 5. Czynniki prawne...............................................................................................
§ 6. Czynniki organizacyjne.....................................................................................
§ 7. Czynniki międzynarodowe................................................................................
§ 8. Inne czynniki . ..................................................................................................
152
152
153
157
160
162
164
166
169
Rozdział III. System przeciwdziałania i zwalczania przestępczości
zorganizowanej (W. Filipkowski)............................................................................
§ 1. Zagadnienia wprowadzające.............................................................................
§ 2. Profilaktyka kryminalistyczna i kryminologiczna..............................................
§ 3. Międzynarodowe standardy walki z przestępczością zorganizowaną................
171
174
175
179
Spis treści
§ 4. Krajowy system przeciwdziałania i zwalczania przestępczości zorganizowanej
§ 5. Wybrane aspekty systemu.................................................................................
A. Zwalczanie przestępczości zorganizowanej w aspekcie finansowym........
B. Walka z korupcją......................................................................................
C. Aspekt penitencjarny................................................................................
D. Rola nauki i ośrodków akademickich.......................................................
E. Badania nad systemem.............................................................................
§ 6. Propozycja zakresów systemu...........................................................................
7
187
194
194
195
197
198
199
200
Część III. Przestępczość zorganizowana. Aspekt prawny. Ujęcie krajowe
Rozdział I. Przestępczość zorganizowana w aspekcie prawa karnego
materialnego (E. Zatyka)........................................................................................
§ 1. Kryminalizacja zjawiska przestępczości zorganizowanej w polskim
ustawodawstwie w ujęciu historycznym ..........................................................
§ 2. Ewolucja instrumentów zwalczania przestępczości zorganizowanej w Kodeksie
karnym z 1997 r. ..............................................................................................
§ 3. Pojęcia zorganizowanej grupy i związku mających na celu popełnienie
przestępstwa – próba zdefiniowania.................................................................
§ 4. Kryminalizacja przestępczości zorganizowanej w części szczególnej Kodeksu
karnego z 1997 r...............................................................................................
1. Znamiona strony przedmiotowej przestępstwa z art. 258 KK . .....................
2. Formy zjawiskowe popełnienia przestępstwa z art. 258 KK .........................
3. Formy stadialne popełnienia przestępstwa z art. 258 KK..............................
4. Przedmiot ochrony przestępstwa z art. 258 KK ............................................
5. Podmiot oraz znamiona strony podmiotowej czynu z art. 258 KK ...............
6. Zagadnienie zbiegu przestępstw i zbiegu przepisów.....................................
7. Ustawowe zagrożenie karą w art. 258 KK.....................................................
8. Klauzula niepodlegania karze z art. 259 KK .................................................
§ 5. Środki karne służące zwalczaniu przestępczości zorganizowanej . ...................
§ 6. Modyfikacje wymiaru kary wobec uczestników zorganizowanych grup
i związków........................................................................................................
§ 7. Rozwiązania służące zwalczaniu przestępczości zorganizowanej w prawie
karnym skarbowym . ........................................................................................
§ 8. Konkluzje..........................................................................................................
Rozdział II. Zwalczanie przestępczości zorganizowanej w aspekcie prawa
karnego procesowego (E.M. Guzik-Makaruk, E. Jurgielewicz)................................
§ 1. Regulacje Kodeksu postępowania karnego jako instrument zwalczania
przestępczości zorganizowanej (E. Jurgielewicz)...............................................
1. Zagadnienia wstępne....................................................................................
2. Przydatność regulacji Kodeksu postępowania karnego o dowodach
w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej...............................................
3. Przydatność regulacji Kodeksu postępowania karnego o środkach przymusu
w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej...............................................
4. Instytucja świadka anonimowego („świadka incognito”)...............................
5. Rola ekstradycji w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej ....................
6. Europejski nakaz aresztowania (ENA) jako instrument zwalczania
przestępczości zorganizowanej ....................................................................
209
210
217
220
224
224
228
230
231
232
233
233
234
237
239
246
248
250
251
251
253
260
267
271
274
7
8
Spis treści
§ 2. Regulacje pozakodeksowe jako instrument zwalczania przestępczości
zorganizowanej (E.M. Guzik-Makaruk).............................................................
1. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o świadku koronnym.................
2. Regulacje prawne przewidziane w prawie policyjnym..................................
3. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o Prokuraturze . ........................
4. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego i Agencji Wywiadu . .............................................................
5. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o Centralnym Biurze
Antykorupcyjnym ........................................................................................
6. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o Straży Granicznej ..................
7. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o Służbie Celnej . ......................
8. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o Żandarmerii Wojskowej..........
9. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu ....................................................
10. Regulacje prawne o charakterze procesowym przewidziane w Kodeksie
karnym skarbowym.......................................................................................
11. Regulacje prawne przewidziane w ustawie o Kontroli Skarbowej.................
Rozdział III. Przestępczość zorganizowana – aspekt penitencjarny
(G.B. Szczygieł) .......................................................................................................
§ 1. Skazani za przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie albo związku
przestępczym....................................................................................................
1. Populacja skazanych ....................................................................................
2. Charakterystyka skazanych za przestępstwa popełnione w zorganizowanej
grupie albo związku przestępczym...............................................................
3. Rozpoznane zagrożenia . ..............................................................................
§ 2. Postępowanie ze skazanymi za przestępstwa popełnione w zorganizowanej
grupie albo związku przestępczym w izolacji penitencjarnej . ..........................
1. Uwagi wprowadzające..................................................................................
2. Cele wykonywania kary pozbawienia wolności . ..........................................
3. Indywidualizacja wykonywania kary ...........................................................
4. Wolna progresja ...........................................................................................
5. Oddziaływanie penitencjarne . .....................................................................
6. Konkluzje......................................................................................................
278
278
281
284
286
287
288
290
292
293
297
299
303
305
305
308
312
319
319
321
324
332
335
344
Część IV. Przestępczość zorganizowana. Aspekty instytucjonalne
Rozdział I. Zwalczanie przestępczości zorganizowanej z perspektywy
międzynarodowej (E.W. Pływaczewski) .................................................................
§ 1. Zinstytucjonalizowane formy i wybrane instrumenty współpracy
międzynarodowej w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej .....................
1. Cele i funkcje Interpolu.................................................................................
2. Geneza policyjnej współpracy w Europie. Grupy robocze TREVI . ................
3. Europejskie Biuro Policji – Europol ..............................................................
4. Współpraca państw w ramach układu z Schengen........................................
5. Eurojust . ......................................................................................................
6. Europejski nakaz aresztowania (ENA) jako szczególny instrument
współpracy międzynarodowej w sprawach karnych.....................................
7. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF)..................
8. Grupa Zadaniowa ds. Przestępczości Zorganizowanej – BALTCOM .............
347
350
350
352
354
357
361
362
363
364
Spis treści
§ 2. Pozostałe inicjatywy dotyczące bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej. § 3. Główne inicjatywy prawne przeprowadzone na forum ONZ.............................
§ 4. Policyjne inicjatywy szkoleniowe .....................................................................
§ 5. Przykłady europejskich i pozaeuropejskich akademickich inicjatyw (projektów)
w zakresie przeciwdziałania przestępczości zorganizowanej . ..........................
1. Europejska Grupa Robocza ds. Inicjatyw Prawnych Przeciwko Przestępczości
Zorganizowanej (EARIGOK).........................................................................
2. Centrum ds. Informacji i Badań nad Przestępczością Zorganizowaną (CIROC)
3. Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Przestępczością
Zorganizowaną (IASOC)...............................................................................
4. Inicjatywa Jesus College Uniwersytetu Cambridge.........................................
5. Międzynarodowy projekt badawczy na temat przestępczości zorganizowanej.
§ 6. Kierunki i możliwości zwiększenia efektywności dotychczasowych form
w zakresie międzynarodowej współpracy w zwalczaniu przestępczości
zorganizowanej.................................................................................................
Podsumowanie: Najbliższe kierunki i priorytety w zakresie zwalczania przestęp-­
czości zorganizowanej z perspektywy polskiej prezydencji w Unii Europejskiej ......
9
364
366
369
372
372
373
374
375
376
377
381
9