A my wciąż jesteśmy tu, gdzie wtedy, choć ZOMO przecież tam już

A my wciąż jesteśmy tu, gdzie wtedy,
choć ZOMO przecież tam już nie stoi…
Korzenie ES - Repetycja
A) Gospodarka (ekonomia nauka społeczna)
• uzyskanie (dostatecznego) wynagrodzenia zainwestowanego
kapitału (zasobów)
B) Ekonomia Społeczna
• praca i otrzymanie zapłaty
• obniżenie kosztów utrzymania (przeżycia)
• współpraca z innymi ludźmi w podobnej sytuacji
Stąd: zdolność do wypełniania luki rynkowej
C) Wspólnota i Kapitał Społeczny
• Społeczność
• terytorium
• Infrastruktura instytucji
D) Reguły gry
• zarządzanie
• Zdolność do konkurowania
• Przywileje czy przydatność (co robię czy jak robię)
Klimat ES
• nieufność wobec anonimowego kapitału zmiennego w decyzjach i
kierującego się „nieludzką” logiką (a finanse publiczne?)
• silna rola demokracji członkowskiej
• przywrócenie godności: stawiamy na aktywność i samodzielność
(podmiotowość), nie czynimy z człowieka „odbiorcy” czy „klienta” pomocy
• skierowana do osób, które są zdolne i chętne do pracy, cechują się
przedsiębiorczością i umiejętnościami
• przedsięwzięcie ES nie wymaga ani specjalnego traktowania ani
przywilejów. Jest to działalność gospodarcza i, jako taka, musi się
sprawdzać w obrocie gospodarczym. I tak – z natury ma przewagę
• powiązanie z kategoriami Kapitału Społecznego
• tworzenie kręgów współpracy i wymiany wykorzystujących mechanizmy
wzajemności i zaufania;
• wykorzystanie i wzmocnienie więzi charakterystycznej przede wszystkim
dla społeczności terytorialnych
• Organiczność wzrostu – progiem i wyzwaniem
• Nawet jeżeli głównym celem danego działania
jest pomoc ludziom, integracja, włączenie; to
kluczową cechą stosowanej metody jest
„ekonomia” – działalność, która nadaje sens,
logikę i skłania do podporządkowania się
powszechnym regułom.
Bieżący rozwój wydarzeń (przechył?)
• Dominujący kierunek prac i dyskusji dotyczy
przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni
socjalnych jako instrumentów wspomagających
integrację czy włączenie społeczne.
• Powstały liczne programy umożliwiające
współpracę „publiczno – społeczną” a także
finansowanie publiczne działań
• Oprócz korzyści, sytuacja taka stwarza ryzyko
„upaństwowienia” sektora ES i przetwarza ideę
• Trzeba docenić znacznie „bazy”, z której czerpiemy
etos i metody – granica eksploatacji idei
Finanse publiczne
a) Potencjalne znaczenie finansów publicznych dla wzmocnienia terytorialnej
integracji społecznej i kapitału społecznego jest ogromne. b) Obecnie
znaczenie stosowania klauzul społecznych jest niewielkie.
Wyrażone w dyrektywach UE i przeniesione do ustawodawstwa krajowego,
służą złożonym celom:
• umożliwiają wykupienie usług umożliwiających realizację zobowiązań,
świadczeń i zadań polityki społecznej;
• stoją na straży reguł wolnej konkurencji i przejrzystości w procesach
gospodarczych (oznacza to m.in. ograniczenie w stosowaniu preferencji
lokalnych);
• wspierają społecznie wrażliwe strony procesów gospodarczych: osiąganie
jakości produktu, parametrów ochrony środowiska, zasad sprawiedliwości
społecznej. Jest to jedyna furtka pozwalająca ograniczać działanie zasady
wolnej konkurencji w obrocie gospodarczym;
Ale: pomijają fakt, że lokalny obrót gospodarczy jest spoiwem społecznym –
kanwą narastania kapitału społecznego i integracji społecznej. Potrzeba tu
debaty i działania. Deterytorializacja – > Społecznie odpowiedzialne
terytorium?
Waga zamówień publicznych
• W 2006 roku zamówienia publiczne przekroczyły kwotę
1500 miliardów euro, odpowiadającą około 16%
produktu krajowego brutto (PKB) Unii Europejskiej,
przy istotnym zróżnicowaniu pomiędzy państwami
członkowskimi w przedziale od 11% do 20% PKB. W
2009 r. zamówienia publiczne stanowiły 17%
europejskiego PKB.
• 78% oferentów wygrywających przetargi regulowane
dyrektywami Unii Europejskiej stanowią małe i
średnie przedsiębiorstwa.
• W Polsce wynik jest tylko nieco niższy od średniej
europejskiej i wynosi 14-15% PKB.
Zadanie publiczne – klucz do zagadki?
• Dwoista definicja zadania publicznego
• Orzecznictwo (np. zw. z opłaty)
• Czy jest odpowiedź ponadprawna?
• O czym rozmawiamy z Rządzącymi (zadania,
struktury społeczne, niezależny rozwój
środowiska?)
Jest
Mapa nieobecności ES
1. Kooperacja wspomagająca przetrwanie
• Kooperatywy spożywcze
• Ogródki (Community Farms, Gardens, działki)
• Targowiska i handel uliczny (bazarki)
Wykup zadań publicznych • Wymiana usług
2. Przedsiębiorczość
• Zlecenia
• Wytwórczość
• Granty
• Usługi bytowe i komunalne (sieci informacji i wsparcia)
• Inicjatywy
• Restrukturyzacja rynków pracy (przedsiębiorczość na
• Dialog, konsultacje
pozostałościach)
3. Miejsce do życia
• Spółdzielnie wspólnoty mieszkaniowe, self-help housing
• Osiedla za bramą
• Inicjatywy sąsiedzkie (podwórko społeczne, NORC, Samorząd
Mieszkańców)
4. Społeczne wykorzystanie przestrzeni
• Inicjatywy
• Spontaniczne użycie obiektów i przestrzeni (sztuka, squatting)
5. Ruchy miejskie (internet, Bunt Miast, Kongres Ruchów Miejskich
Prawo do Miasta Occupy)
Budowanie potencjału ES
Sektor Publiczny
Reintegracja środowiska ES
Finansowanie publiczne
• Zamówienia publiczne
• Dotacje
Prawne i instytucjonalne ramy ES
• Zasięg
• Spójność
• Inkluzywność/selektywność
• Kryteria, standardy
• Audyt stanu
Zadania
• Wykonywanie zadań
publicznych
• Dostarczanie usług
Współpraca
• Voice, co-planning
• Partnerstwo (i PPS)
• Autonomia agend adm.
Systemy wsparcia
• Administracja to czy
infrastruktura?
• Budowanie wiarygodności
podmiotów ES
Finanse
• Kredyt lokalny i
rodzinny
• Crowdfunding
• Business Angels
• Banki i fundusze
ES w restrukturyzacji
Borowiecki, A. Nalepka, Restrukturyzacja w procesie funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw w: R. Borowiecki (red.), Zarządzanie restrukturyzacją procesów gospodarczych.
Aspekt teoretyczno-praktyczny, Warszawa: Difin.2003, s.84. Podajemy za: Człowiek – najlepsza inwestycja! Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego. „Raport z Desk Research dla województwa wielkopolskiego”; Instytut Zachodni w Poznaniu, Instytut Naukowo – Badawczy im. Zygmunta Wojciechowskiego; Poznań,
19 stycznia 2011 r.
We/yzwanie sieci
• Potężnym instrumentem mobilizacji społecznej
stała się sieć. ”Skrzyknięci przez internet” nie
mają struktury ani instancji kontrolnych. Iskra
informacji wywołuje emocje, a te pchają do
spontanicznego działania
• Oczywiście, szybko dochodzi do wypracowania
wzorców reagowania, zachowań, schematów
akcji. Tworzy się kultura aktywizmu
• Staje się to wyzwaniem dla tradycyjnych struktur
Warszawska Kooperatywa Spożywców
Chcemy budować solidarną społeczność ludzi sobie życzliwych i gotowych do pomocy
wzajemnej. Oprócz zaspokajania swoich potrzeb żywieniowych jesteśmy też instytucją socjalnooświatową. Nasze wspólne oszczędności tj. 10% od sumy zakupów każdej z osób, trafiają do
funduszu socjalnego, dzięki któremu będziemy mogli dofinansowywać zakupy osobom tego
potrzebującym, wspierać finansowo przy zakupie np. okularów, opłacie za dentystę czy lekarza.
Fundusz ubezpieczeniowy będzie zabezpieczeniem finansowym dla osób potrzebujących
pomocy prawnej w skutek zatrzymań i procesów o charakterze politycznym. Finansowaniu
warsztatów, konferencji i wyjazdów będzie służył fundusz edukacyjny. Środki na zakupy zapewni
fundusz zakupowy.
JAK DZIAŁA KOOPERATYWA: Na podstawie indywidualnych list zakupów, dokonujemy
hurtowego zakupu artykułów spożywczych. W punkcie odbioru zabieramy zamówiony towar,
płacąc za niego cenę spółdzielczą tj. cenę hurtową produktów + koszt transportu + 10% od sumy
zakupów na fundusz gromadzki, rozdzielany potem na cztery wyżej opisane fundusze.
Jedynie pozostałości po zakupach mogą być kupione w sposób tradycyjny, również po cenach
spółdzielczych.
RODZAJ WŁASNOŚCI: Kooperatywa w równym stopniu należy do wszystkich członkiń i członków.
Co za tym idzie prawa i obowiązki są równomiernie rozłożone pomiędzy wszystkich
kooperatystów i kooperatystki. Celem własności kolektywnej jest upodmiotowienie oraz
nadanie tytułu prawnego do kontroli i zarządzania każdej osobie należącej do kooperatywy.
SPOSÓB PODEJMOWANIA DECYZJI, STRUKTURA ORGANIZACJI I ROZDZIAŁ ZADAŃ: Chcąc
minimalizować ilość osób poszkodowanych w procesie decyzyjnym przyjęliśmy konsensualny
sposób podejmowania decyzji. Nie przeprowadzamy głosowań, tylko staramy się osiągnąć
konsensus, który będzie w jakiejś mierze satysfakcjonował wszystkich. Celem konsensualnego
podejmowania decyzji jest również nauka kulturalnego dyskutowania i racjonalnej argumentacji.
Kooperatywa ma niehierarchiczną strukturę organizacyjną. Wszelkie decyzje podejmujemy
wspólnie na spotkaniach organizacyjnych oraz na forum internetowym. Zadania i funkcje mają
charakter rotacyjny i w pełni odpowiedzialnie biorą je na siebie ochotnicy.
Pamiętajcie o ogrodach
Grupa Kwiatkibratki: Naszą misją jest zmiana szarych przestrzeni
miejskich w zieloną, żywą tkankę miasta. Polskie miasta mogą być
zielone od chodników po dachy. Flagowce:
1. „Miejskie ogrody” –aktywizowanie społeczności lokalnych i
propagowanie idei miejskiego ogrodnictwa – chcemy pokazać, jak
razem dbać o zaniedbaną przestrzeń
2. „Miejskie farmy” – projekt zagospodarowywania miejskiej
przestrzeni (dachy, tarasy, skarpy) w celu hodowania warzyw, ziół,
etc. na własny lub sąsiedzki użytek.
Aktywizujemy i inspirujemy do wspólnych, zielonych akcji w mieście.
Sadzimy kwiaty, siejemy trawę, pielęgnujemy drzewa na skwerach,
nasypach, dachach i balkonach.
Razem rozSadzimy miasto!
SQUAT (skłot) SYRENA
• Akcja bezpośrednia - wspieranie inicjatyw takich jak blokady
eksmisji, wspieranie nielegalnych imigrantów, po pisanie petycji,
które stają się potem podstawą do negocjacji z władzami miasta.
• szwalnia, pracownia rzeźby i sitodruku, szablonownia i pokój
graficzny, ciemnia, świetlica oraz pomieszczenia do swobodnego
użytku.
• cykliczne zajęcia i warsztaty, nauka języka polskiego dla
obcokrajowców, kurs rosyjskiego.
• dyżury prawne dla lokatorów zagrożonych podwyżkami czynszu i
eksmisją
• Raz na tydzień darmowy obiad (VoKu, Volkskuche). Gromadzą
one osoby zaprzyjaźnione, ale niekoniecznie aktywnie
zaangażowane w działania.
• próby teatru ulicznego Performeria,
• Warszawska Kooperatywa Spożywcza.
• spotkania z innymi nieformalnymi i formalnymi grupami
• tymczasowa siedziba Warszawskiego Stowarzyszenia Lokatorów
Banki Czasu: Łódzkie Centrum
Reintegracji Społecznej, skłoty, …
1. Każdy uczestnik deklaruje jakie usługi może i chce świadczyć
na rzecz innych uczestników.
2. Każda transakcja między uczestnikami i ilość godzin pracy z nią
związana jest rejestrowana i odnotowywana przez dodanie tej
samej liczby godzin na koncie wykonującego i odjęcie tej samej
liczby godzin na koncie otrzymującego godziny pracy.
3. Wymiana usług w ramach banków czasu nie musi mieć
charakteru relacji bezpośredniej - za godziny "zarobione" na
pomocy jednej osobie możemy "kupić" potrzebną nam pomoc
od kogoś innego, kto należy do systemu.
4. Czas każdego z uczestników banku czasu jest wart tyle samo.
Godzina usług prawnika jest równa godzinie sprzątania.
5. W żaden sposób nie wiąże się to z rozliczeniami finansowymi.
Targowiska i handel uliczny
(od A. Wasilkowskiej)
BAZAROMAT
Garażówki
Self-help housing a EURO
• Niedobór mieszkań – szczególnie w miastach - jest w Polsce zjawiskiem stałym.
Podczas kiedy ludzie zamożniejsi (tzw. klasa średnia i wyższe) są w stanie opłacić
wolnorynkowe koszty najmu czy kupna domu albo mieszkania, ludzie gorzej
sytuowani zdani są głównie na ofertę samorządów terytorialnych. W czasie gdy
polityka mieszkaniowa miast przypomina bardziej gospodarowanie zasobem niż
społeczną politykę mieszkaniową, warto zwrócić uwagę na potencjalną rolę
ekonomii społecznej w zmniejszaniu deficytu tanich mieszkań..
• Budowanie mieszkań w systemie self-help (samopomocowe) jest
rozpowszechnione w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii. Wspieranie
wzajemnej pomocy w budowie czy adaptacjach domów jest tam częścią polityki
społecznej Państwa. Prowadzeniem projektów zajmują się wyspecjalizowane
organizacje – w tym pozarządowe. W Polsce działa oddział amerykańskiej
organizacji „Habitat for Humanity”
• Budownictwo i remonty w formule pomocy wzajemnej wspomaganej przez
samorządy, pozwoliłoby naprawiać stan budynków ale także poprawiać stosunki
społeczne w najbardziej zaniedbanych częściach miast.
• Miejscem szczególnie predestynowanym są obszary rewitalizowane. Są zwykle
skupiskami biedy i niskich standardów mieszkaniowych. Projekty samopomocy
mieszkaniowej, oprócz rozwiązania bezpośredniego problemu remontów,
pozwalałyby na zdobycie przez uczestników nowych kwalifikacji zawodowych.
Poza tym przyczyniłyby się do integracji poprzez uświadomienie mieszkańcom
wartości dzielnicy i znaczenia zgromadzonych tam obiektów dziedzictwa.
Wokół miejsca zamieszkania
• lokale użytkowe w budynkach wspólnotowych,
rozczłonkowanie
• Integracyjne wydarzenia „jesteśmy obojętni na to,
co dzieje się w naszym najbliższym otoczeniu”
• projekt osiedli Ursynowa Północnego - model
podwórka wyposażonego w „podwórkową”
pralnię samoobsługową, plac zabaw i klubik dla
dzieci..
• „NORC” (Naturally Occuring Retirement
Community).
• Nowoczesna formuła samorządu mieszkańców.
Inicjatywy sąsiedzkie
„Współrządzenie”
Samorząd mieszkańców w Poznaniu
• 1) tworzenia więzi lokalnych;
2) funkcjonowania i rozwoju infrastruktury technicznej;
3) lokalnych dróg, chodników i parkingów;
4) oświaty, kultury, sportu, rekreacji;
5) ładu przestrzennego;
6) porządku i bezpieczeństwa;
7) stanu środowiska, skwerów, zieleńców, parków;
8) dbałości o mienie Miasta;
9) usług świadczonych przez jednostki organizacyjne Miasta.
• Statut dla każdego osiedla uchwala Rada Miasta.
• Osiedla prowadzą gospodarkę finansową w ramach budżetu Miasta.
Uprawnienia osiedli do prowadzenia gospodarki finansowej w
ramach budżetu Miasta uregulowane zostały w § 42 Statutu Miasta.
• Na podstawie zasad określonych w tej uchwale, w ramach budżetu
Miasta Osiedla dysponują:
1) środkami wolnymi;
2) środkami celowymi w zakresie hierarchizacji zadań i ich
monitorowania;
3) środkami uzyskanymi w drodze konkursu ("granty").
Spontaniczne użycie obiektów i miejsc
a) nagląca potrzeba zaspokojenia swoich potrzeb:
• mieszkaniowych, których z powodów ekonomicznych albo z
braku dostępnych lokali, zaspokoić się nie udaje:
• potrzeby wspólnej aktywności, przeżycia, przygody,
charakterystyczna przede wszystkim dla młodych
b) reakcja na pustki i zaniedbania w mieście, które samo jest
synonimem aktywności i „dziania się”:
• na celowe „zamrażanie” terenów i obiektów w celach
spekulacyjnych
• na niesprawności w gospodarowaniu obiektami publicznymi
c) pozytywne skutki: ożywienie, wzrost atrakcyjności (ceny)
Swoim działaniem aktywiści kwestionują „oczywistą
oczywistość” prawa i procedur administracyjnych. Pokazują
dobitnie, że normy te muszą spełniać wymogi społecznego
poczucia sensu i sprawiedliwości.
O ruchach miejskich
• Rzeczą niepodważalną jest (o czym już pisaliśmy
powyżej) rozwój ruchów i inicjatyw. Charakteryzują się
one ostrym formułowaniem potrzeb i opinii. Zrzeszają
aktywistów i inicjatorów innowacyjnych projektów i
przedsięwzięć. Jednoczy ich nieufność do istniejących
form organizacyjnych. Nie dowierzają żadnemu
establishmentowi – także temu spod znaków NGO.
Bardzo wiele zasad organizowania się odwołuje się do
tych samych korzeni, z których wyrosła ekonomia
społeczna. Wiele działań to klasyczne projekty ES.
• Mimo to wydaje się, że „mainstream ES” nie umie się w
tej dynamice odnaleźć. Nie obserwuje zjawisk, nie
pomaga w dojrzewaniu, nie uczy się od nich.
Ruchy miejskie – ruch oburzonych (Occupy movement)
• Nie chcemy liderów i twarzy reprezentujących Ruch. Ruch to my wszyscy razem.
• 1. spotkanie odbywa się pod znakiem NO LOGO (organizatorzy manifestacji również
przychodzą jako grupa osób prywatnych)
2. Członkinie i członkowie ugrupowań politycznych oraz organizacji społecznych
mogą brać udział w spotkaniu na tych samych zasadach, przyjmując, że nie jest to
miejsce do promowania swoich organizacji i ich programów, wszyscy jesteśmy tam
tylko osobami prywatnymi, przedstawiamy się z imienia. Nie przynosimy broszur
organizacyjnych.
3. Każdy ma równy dostęp do głosu. Jedna osoba – jeden glos
4. Nie życzymy sobie obecności mediów na spotkaniu. Każdą relację uznamy za
złamanie zasad Ruchu i przekłamanie (oburzeni dziennikarze i dziennikarki
przychodzą prywatnie).
• „Jeśli jako społeczeństwo nauczymy się nie powierzać naszej przyszłości
abstrakcyjnej rentowności ekonomicznej, która nigdy nie przynosi korzyści
większości, będziemy mogli wyeliminować nadużycia i braki, z którymi spotykamy
się na co dzień. Potrzebna jest Rewolucja Etyczna. Uznaliśmy kapitał za wartość
nadrzędną nad ludzkim życiem. Czas wreszcie, aby to kapitał służył ludziom.
Jesteśmy ludźmi, nie towarami. Nasze życie to nie tylko to, co kupujemy, dlaczego
kupujemy i od kogo kupujemy. W związku z wszystkim powyżej, jestem oburzony.
Jestem przekonany, że mogę to zmienić. Jestem przekonany, że mogę pomóc.
Wiem, że razem możemy.
• 26 maja, pod hasłem "Przejmujemy miasto!", ruch oburzonych zorganizował
„zgromadzenie polegające na ‘pokojowym przebywaniu w cieniu drzew’