Infrastruktura liniowa

www.mazurylgd9.pl
Infrastruktura liniowa
Autor: Administrator
28.03.2008.
Zmieniony 02.04.2008.
Ważnymi a zarazem charakterystycznymi elementami krajobrazu na całym obszarze opracowania jest
dawna infrastruktura komunikacyjna. Jej niewykorzystywane dzisiaj elementy liniowe stanowią niezwykle
atrakcyjne turystycznie i przestrzennie układy. Dawna sieć drożna, system kolejowy, szlaki wodne wraz z
obiektami towarzyszącymi są wartościami nie do przecenienia.
DROGI
Wyłączone z intensywnego ruchu fragmenty historycznej sieci drÃłg, obsadzanych tradycyjnie drzewami
wraz z towarzyszącymi im zajazdami i karczmami są potencjalnie wielkim atutem całego obszaru, dają
szansę na interesującą ofertę turystyczną np. niezapomniane przejażdżki bryczkami, sannę, wycieczki
starymi samochodami i tradycyjnie rowerami.
Karczmy i zajazdy budowano przy ważniejszych szlakach handlowych, przy większych wsiach, często na
rozstajach drÃłg. Były to obiekty okazałe. Oryginalnie mieściły szynk, mieszkanie karczmarza, pokoje
gościnne, obok stajnie. W ostatnim pÃłłwieczu były często wykorzystane na sklepy, gospody. Na obszarze
LGD9 z zainteresowaniem konserwatorskim i władz gminnych spotkało się ich aż 20, większość z nich
zbudowano na przełomie XIX i XX wieku. Jest ich wielokrotnie więcej. Poprzebudowywane na mieszkania,
często zrujnowane, w wielu wypadkach trudne nawet do identyfikacji warte są właściwego wykorzystania
i wyeksponowania.
KOLEJE
Rozwijana na całym terenie od połowy XIX wieku, a szczegÃłlnie intensywnie na początku XX wieku, kolej
stała się ważnym i atrakcyjnym elementem organizującym przestrzeń. Umożliwiała ona kontakt ze
światem, z centrami prowincji i rejencji, docierała do wielu zakątkÃłw obszaru. Poprowadzone w
przepięknym krajobrazie, dziś nieużytkowane i pozbawione szyn torowiska, będą wykorzystane jako
ścieżki rowerowe. Po istniejących jeszcze torach pojadą historyczne składy wożąc turystÃłw. Nieczynne,
zabytkowe stacje kolejowe powinny przekształcić się w bazy obsługi ruchu turystycznego, gromadząc
rÃłwnocześnie i eksponując atrakcje z najbliższej okolicy. Poza sezonem turystycznym mogą stać się
klubami internetowymi dla mieszkańcÃłw chcących tą drogą uczyć się lub rozwijać wiedzę o swoim
regionie. Charakterystyczne, zabytkowe zabudowania i urządzenia kolejowe znakomicie się do tego
nadają.
GłÃłwnym elementem całego układu jest zespÃłł dworca w Węgorzewie z funkcjonującym już tam
Muzeum Kolei Mazurskiej. Powinien on w przyszłości stanowić bazę i centrum dyspozycyjne
zintegrowanego systemu obsługi tras rowerowych „śladami kolei mazurskich― w ramach
Mazurskiego Traktu Rowerowego i centrum obsługi turystycznej regionu. Ewidencja konserwatorska
obejmuje kilkanaście dawnych budynkÃłw dworcowych i zabudowań stacyjnych. Pozostałe, najczęściej
przy nieczynnych dziś liniach kolejowych, zmieniły użytkownikÃłw, często niszczeją. Zachowały się
obiekty murowane, niektÃłre z nich zbudowano w latach sześćdziesiątych XIX wieku, pozostałe na
początku wieku dwudziestego. Były to wyjątkowe, najczęściej piętrowe budynki z charakterystycznie
podkreśloną szczytem osią głÃłwną. Razem z ozdobnymi zadaszeniami stanowiły obiekty wyrÃłżniające
się architektoniczne. Towarzyszyły im często zabudowania dla kolejarzy i drÃłżnikÃłw, a na większych
stacjach także budynki techniczne kolei.
Nieczynne trasy kolejowe, wciąż istniejące torowiska, nasypy, pozostałe elementy dawnej infrastruktury
technicznej mogą służyć jako trasy wycieczkowe. Kolejowe trasy rowerowe, ktÃłre można nazwać np.
„Szlakiem Połamanych SemaforÃłw― [zapożyczając to określenie od Grzegorza Putkowskiego i
Cezarego Markiela, autorÃłw strony w Internecie: Koleje na Mazurach – www.starejuchy.pl], stanowią
część systemu szlakÃłw rowerowych: Mazurskiego Traktu Rowerowego. Prowadzą poprzez ciekawe
osiągnięcia inżynierii kolejowej, umożliwiają zwiedzenie atrakcyjnych krajobrazowo i przyrodniczo miejsc.
Pozwalają dotrzeć do większości interesujących elementÃłw krajobrazu kulturowego pÃłłnocnej części
Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.
Na dawnych terenach stacyjnych znajdują się punkty obsługi technicznej, wypożyczalnie rowerÃłw,
punkty informacji komputerowej oraz punkty gastronomiczne i lokalne ekspozycje gromadzące
tematycznie zrÃłżnicowane
ciekawostki z całego obszaru.
Wszystkie elementy powinny mieć jednolity system informacyjny i małą architekturę nawiązującą do
dawnej informacji kolejowej. Propozycje adaptacji wybranych miejsc podporządkowane zostały takim
właśnie złożeniom.
Centrum obsługi programu „Szlaku Połamanych SemaforÃłw― stanowi teren dworcowy w
Węgorzewie. Inne stacje staną się lokalnymi centrami obsługi ruchu turystycznego (głÃłwnie
http://www.mazurylgd9.pl
Kreator PDF
Utworzono 3 March, 2017, 18:45
www.mazurylgd9.pl
rowerowego) i punktami informacji internetowej. Poza sezonem letnim staną się klubami
internetowo–edukacyjnymi mieszkańcÃłw.
Stacja Pozezdrze
(gmina Pozezdrze)
Adaptacja na klub jeździecki i punkt obsługi ruchu turystycznego, proponowana nazwa: Stacja Pozezdrze,
Stadniny Mazurskie.
Stacja powstała ok. 1905 roku przy linii kolejowej Preussische Staatsbahnen Węgorzewo –
Kruklanki– Giżycko. Funkcjonowała do 1945 roku, po wojnie nieodbudowana.
Program adaptacji:
• Klub jeździecki, informacja o turystyce konnej w regionie,
• punkt obsługi przejażdżek konnych (kuligÃłw w zimie), z wykorzystaniem zaprzęgÃłw z okolicznych
stadnin,
• lokalne centrum obsługi „Mazurskiego Traktu Rowerowego― ze szczegÃłlnym
uwzględnieniem Szlaku Połamanych SemaforÃłw. Skrzyżowanie szlaku kolejowe (Węgorzewo –
Kruklanki – Giżycko) z istniejącym ścieżkami rowerowymi i trasami turystycznymi (Dolina rzeki
Sapiny, Puszcza Borecka, Harsz–Sztynort),
• komputerowy punkt informacji turystycznej i internetowy klub edukacyjny dla mieszkańcÃłw,
• punkt obsługi turystyki rowerowej (serwis, wypożyczalnia),
• sprzedaż pamiątek, map, książek, zapasÃłw regionalnych na drogę,
• prysznice, pralnia samoobsługowa,
• bar dworcowy ze specjalnością lokalną oraz całoroczny, otwarty grill–bar,
• ekspozycja informacji o miejscowych tradycjach hodowli końskich, stadnin, ekspozycja Towarzystwa
MiłośnikÃłw Konia Trakeńskiego z informacją o hodowlach tej rasy w regionie i jej kulturowym znaczeniu.
Interpretacja architektoniczna:
Budynek oczyszczony z wszelkich przybudÃłwek, odrestaurowany według przekazÃłw z początku XX
wieku. Mała architektura i system informacyjny nawiązuje do oryginalnych lokalnych wzorÃłw. Poddasze i
pierwsze piętro adaptowane na bazę noclegową. Na parterze bar i klub internetowy. Ekspozycja pamiątek
jeździeckich we wnętrzach i na całym terenie. Zniszczoną poczekalnię zastępujemy otwartą wiatą z
grillem, teren ogrodzony, miejsca do przywiązywania koni. Wozownia na bryczki, sanie.
Zerwany most (Grądy Kruklaneckie)
(gmina Kruklanki),
proponowana nazwa: Zerwany most, Przeprawy Mazur Garbatych.
Miejsce turystyczno–widokowe, na skrzyżowaniu jednego z wariantÃłw Szlaku Połamanych
SemaforÃłw (szlak rowerowy) i trasy spływu kajakowego rzeką Sapiną. Spektakularne ruiny jednego z
najdłuższych mostÃłw kolejowych na Mazurach, nad rzeka Sapiną.
Program adaptacji:
• przeprawa nad zerwanym mostem,
• wiata na parkingu przy moście dla kajakarzy, rowerzystÃłw i punkt gastronomiczny: wojskowy
kociołek na około 20–25 osÃłb, w zależności od natężenia ruchu turystycznego. Miejsce na ognisko,
bale do siedzenia,
• informacja turystyczna o walorach turystyczno–widokowych miejsca,
• przystanek dla samochodÃłw terenowych i uczestnikÃłw gier militarnych,
• aranżacja terenu bunkrÃłw na teren zabawy z wyeksponowaniem punktu obserwacyjnego –
dowodzenia (z potężnymi lornetami),
• opracowanie tras specjalnych (pieszych, rowerowych, quadowych) z Kruklanek (stacja kolejowa) do
spichlerza w Żywkach.
Interpretacja przestrzenna:
Całość aranżacji przestrzeni i małej architektury w duchu wojskowego maskowania obiektÃłw (szata
letnia i zimowa). Kuchnia polowa pod wojskową pałatką. Lekki wiszący most łączący zrujnowane
przyczÃłłki.
Zabawy z przeprawą przez rzekę, znajdowaniem
punktÃłw w przestrzeni, teren zaaranżowany do
wspÃłłczesnych podchodÃłw pieszych, quadowych
i rowerowych.
DROGI WODNE
Drogi wodne odgrywały w tym terenie już od XIV wieku istotną rolę. Ich znaczenie dostrzegali już władcy
Państwa Zakonnego. Kształtowane przez pokolenia są świadectwem sztuki inżynierskiej na najwyższym
http://www.mazurylgd9.pl
Kreator PDF
Utworzono 3 March, 2017, 18:45
www.mazurylgd9.pl
poziomie. Jeziora, rzeki połączone ze sobą w jeden sprawnie działający do dziś system stanowią głÃłwny,
dotychczas dostrzegany atut tego terenu. Zagospodarowanie szlakÃłw żeglarskich i kajakowych, a także
związana z nimi baza turystyczna są stale rozwijane. Przystanie, miejsca biwakowe, baza noclegowa i
gastronomiczna jest w pełni wykorzystywana w sezonie letnim. Ich obsługa to ważne miejsca pracy
mieszkańcÃłw nadwodnych wsi. Warto wyjść poza tradycyjną ofertę. Warto zachęcić do poznania historii i
technologii urządzeń hydrotechnicznych na tym terenie, utrwalić i chronić w ten sposÃłb najcenniejsze
zabytki kultury technicznej. Warto, wykorzystując istniejące elementy systemu wodnego, w zajmujący
sposÃłb dołączyć informacje o systemie hydrotechnicznym do katalogu atrakcji turystycznych. Obiekty
hydrotechniczne na terenie działania LGD9 nie są, po za kanałami i urządzeniami w Giżycku, objęte ścisłą
ochroną konserwatorską. Czynione są starania, aby wpisać do Rejestru ZabytkÃłw system Kanału
Mazurskiego, niezwykłego przedsięwzięcia hydrotechnicznego na skalę europejską. Urzędy gmin w swoich
spisach uwzględniły zaledwie kilka pojedynczych obiektÃłw. Warto spojrzeć na osiągnięcia inżynierii
wodnej w szerszej skali. Cenny jest cały układ historycznych kanałÃłw łączących jeziora między sobą w
system, ukierunkowany od średniowiecza na szukanie dogodnej drogi wodnej do Bałtyku. Ostatnim
wybitnym dziełem, ktÃłry miał to realizować, był niedokończony przed II wojną światową, dziś
przedzielony granicą państwa i zdewastowany Kanał Mazurski. Międzyjeziorne drogi wodne w Krainie
Wielkich Jezior Mazurskich umożliwiały prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej na całym terenie i
transport wodny na olbrzymim obszarze. Zabudowania strażnic wodnych, przepustÃłw i śluz są tego
niedocenianym świadectwem.
http://www.mazurylgd9.pl
Kreator PDF
Utworzono 3 March, 2017, 18:45