Opis - Budowa Muzeum Wojska Polskiego
Transkrypt
Opis - Budowa Muzeum Wojska Polskiego
1 Konkurs na koncepcję urbanistyczno - architektoniczną kompleksu Muzeum Wojska Polskiego w Cytadeli Warszawskiej. 1. Decyzje podstawowe Specyfika lokalizacji Muzeum Wojska Polskiego na terenie Cytadeli Warszawskiej zadecydowała o uwzględnieniu w projekcie całego obszaru ograniczonego wałami obronnymi. Cytadela stanowi miejsce unikalne pod względem urbanistycznym i znaczeniowym. Niemożliwym wydaje się tworzenie nowych obiektów Muzeum bez kontekstu całości tego założenia. Proponowane rozwiązanie obejmuje zatem teren całej budowli obronnej, jednocześnie respektując granice wyznaczone przez Inwestora. Cytadela została zbudowana jako narzędzie kontroli Warszawy, następnie stała się miejscem martyrologii narodowej. Odtworzenie XIX wiecznej urbanistyki byłoby uznaniem, że walory estetyczne cytadeli aleksandrowskiej są ważniejsze niż warstwa znaczeniowa miejsca. W kontekście wydarzeń historycznych oraz funkcji, jaką ma pełnić miejsce, rozwiązanie takie wydaje się niewłaściwe. Zadecydowano zatem, że historyczne założenia stanowić będą jedynie pretekst dla nowych rozwiązań. Podkreślenie ciągłości pomiędzy historią a współczesnością nie afirmuje przesadnie historycznej formy ale też nie epatuje nową. Ze względu na wspomnianą unikalność cytadeli, zdecydowano się na bardzo oszczędne działania na poziomie urbanistyki, architektury, detalu i materiałów. Projekt ma za zadanie spajać przestrzeń Cytadeli. Tworząc układ urbanistyczny , zespół obiektów, pozwala jednocześnie penetrować przestrzeń leżącą poza granicą inwestycji. Kompozycja oparta jest na kwadracie, którego absolutna prostota, równowaga oraz monumentalizm odpowiada nastrojowi spokoju i harmonii, który chciano uzyskać. Siatka modularna której jednostką jest kwadrat stanowi osnowę całego założenia. 2. Kompozycja urbanistyczna, budowanie nastrojów Kompozycja założenia została oparta na dwóch osiach kompozycyjnychulicy Gwardii oraz osi łączącej i integrującej Cytadelę z Żoliborzem. Pierwsza oś przebiegająca wzdłuż historycznego pasa komunikacyjnego (północ - południe) ma charakter historyczny. Stanowi kręgosłup kompozycji ( droga na której opierają się nastroje). Oś ulicy Gwardii na północy zakończona jest dominantą- pomnikiem multimedialnym znajdującym się na istniejącym bunkrze, biegnąc na południe wprowadza do parku. 2 Druga oś kompozycyjna- jest styczna do osi Alei Wojska Polskiego. Na niej oparto integrację Cytadeli z tkanką miejską. Forma mostu, jego lokalizacja oraz dodatkowe przejście na teren założenia obronnego, w formie przebicia, nie jest układem liniowym, stanowi kompozycję opartą na zmienności planów i stanowiącą proces odkrywania przestrzeni leżącej poza wałami. Główny układ stanowią 3 segmenty muzealne oparte na rzucie kwadratu o wymiarach 85/85m, mniejszy pawilon wejściowy, ekspozycje plenerowe oraz istniejący X Pawilon. Zestawienie czterech prostych bloków sprawia, że miejsce staje się pomnikiem już na poziomie urbanistycznym. Cały kompleks jest miejscem pamięci przede wszystkim odczuwalnym poprzez nieintencjonalne reakcje człowieka. Przez to kreowane przestrzenie stają się uniwersalne i pozbawiane nadmiernej symboliki; odczuwalne w równym stopniu przez Polaka jak i osoby nieznające historii polskiej wojskowości. Część funkcji umieszczona została pod ziemią. Rozdysponowanie programu Muzeum na maksymalnie dwóch kondygnacjach nadziemnych umożliwia uzyskanie właściwej skali projektowanych budynków. W ten sposób realizowana jest liniowość historyczna Cytadeli jako fortyfikacji- budowli ziemnej. 3 Punkty odniesienia X Pawilon..... Brama Straceń..... Droga skazańców..... Nowe elementy mają wydobywać i podkreślać trzy najważniejsze pod względem martyrologicznym przestrzenie: X Pawilon, Bramę Straceń i drogę, którą prowadzono skazańców. Tym założeniem uwarunkowana jest skala nowych budynków, rozbicie funkcji na elementy przestrzenne i ich wzajemne usytuowanie. Wysokość budynków projektowanych sprawia, że nowy zespół integruje się z X Pawilonem i Cytadelą jako zespołem fortecznym. Rozbicie brył i ich kompozycja pozwala na stworzenie różnorodnych przestrzeni znaczeniowych i ich hierarchizację, buduje nastrój. Nowe elementy uzupełniają istniejące budując wieloplanowość w odczuwaniu całego obszaru cytadeli. Zabieg ten animuje różnorodność działań nowego Muzeum, tworząc rozmaite przestrzenie wydarzeń. Na bazie historii wykreowane zostaje nowe, współczesne znaczenie fortyfikacji i funkcji muzealnej. Wejście Wyniesienie budowli obronnej, wały i mury stanowią przestrzenną a także psychologiczną barierę. Wycięcie fragmentu wału pozwala na kontakt wzrokowy pomiędzy Żoliborzem a wnętrzem Cytadeli. Ma znaczenie integrujące urbanistycznie - pozwala na stworzenie aktywnego ciągu pieszo- rowerowego. Łagodne wejście na poziom Placu Gwardii na zasadzie wznoszenia sprawia, że wejście staje się procesem a zwiedzający zostaje wprowadzony w przestrzeń urbanistyczną nie jako widz a jako uczestnik. Dodatkowe wejścia realizowane są przez istniejące bramy. Największą przestrzenią jest Plac Gwardii, który stanowi nawiązanie do historycznego założenia, lecz nie powtarza go w sposób dosłowny. Jest jego echem, które brzmi jednak zupełnie inaczej. Dawny plac staje się alikwotą współczesnej kompozycji. Ograniczony jest od północy i południa ścianami budynków muzealnych. Elewacje są identyczne, surowe, rytmiczne i monumentalne. Od wschodniej strony ścianę placu tworzy rząd prostopadłościennych postumentów, które oddzielają plac i ulicę Gwardii oraz podkreślają powagę i surowość miejsca. Plac ma być miejscem uroczystości narodowych, pomnikiem historii. W czasie świąt państwowych tworzyć ma nastrój uniesienia, patosu i powagi. W dzień powszedni oddziaływać ma poprzez stosunek pustki i masy. Nastrój tworzą przestrzenne relacje, prostota brył i tradycja i kultura materiałów. Najwyraźniejszym detalem placu jest posadzka z płyt kamiennych z rysunkiem odznak wojskowych. 4 Dekoracyjność odznaczeń jest zrównoważona surowością pozostałych elementów placu. Jednocześnie rysunek w posadzce sprawia, że staje się ona kolejnym, niespodziewanym miejscem ekspozycji, prowokuje do zatrzymania się i spojrzenia na plac jak na ilustrację, po której się poruszamy. Człowiek jest niewielki w skali placu. Tak jak niewielki jest w relacji z ogromem historii. Pojawiając się staje się jednym z elementów scenografii Placu jak postać która jest w stanie zmienić historię. Zachodnią część placu stanowi ściana drzew. Ich rytmiczność odpowiada kompozycji Placu. Jednocześnie drzewa zmiękczają przestrzeń i tworzą otwarcie w kierunku Żoliborza. 5 Plac wejściowy stanowi miejsce animacji działań o charakterze muzealno rozrywkowym. X Pawilon został uznany za całość z drogą skazańców oraz Bramą Straceń. Brukowaną drogę, którą ofiary były prowadzone ogranicza ściana muru oraz podwójny szpaler topól. Nowy pawilon wystawy plenerowej dodatkowo oddziela tę przestrzeń od placu wejściowego. Dzięki temu miejsce jest wyciszone i refleksyjne. Drogę kończy Brama Straceń. Brama zostaje potraktowana jako ostatni etap, wyjście drogi pamięci. Uniknięto użycia bramy jako zakończenia osi lub otwarcia jej na plac, dzięki czemu napięcie budowane jest stopniowo aż do momentu kulminacyjnegosymbolicznego otwarcia. Kontrast między otwarciem a zamknięciem, ciszą i dźwiękami potęguje dramatyzm tak przeprowadzonej drogi. Pawilon wejściowy stanowi jednocześnie miejsce ekspozycji plenerowej. Eksponaty ustawione w centrum wydarzeń, wśród zgiełku zwiedzających nabierają nowego znaczenia, funkcjonują blisko życia. Pawilon może stać się miejscem animacji imprez kulturalnych o podniosłym charakterze. Dzięki wielkogabarytowym przeszkleniom ścian posiada kontakt z Placem Gwardii i placem wejściowym. Kompozycja przestrzeni zielonych przy Placu Gwardii ma charakter uporządkowany i rytmiczny, natomiast w projektowanym parku staje się organiczna i miękka. Park stanowić ma miejsce wyciszenia, odpoczynku i rekreacji nie tylko zwiedzających, ale także dla mieszkańców czy turystów, przybyłych do Cytadeli. W ten sposób cały obszar fortyfikacji zintegruje się z miastem, stanie się przestrzenią w której historia funkcjonuje w codzienności, będzie obiektem „tu i teraz” ,nie stanie się skansenem. Kazamaty biegnące wzdłuż wałów obronnych oraz istniejące zabytkowe budynki wykorzystano na ekspozycje plenerowe budowane poza granicami opracowania konkursowego. W ten sposób zwiedzanie nie przebiega tylko w budynkach nowego Muzeum, lecz na terenie całej przestrzeni Cytadeli. Widz ma do dyspozycji wiele alternatywnych sposobów eksploracji przestrzeni. Zwiedzanie z procesu pasywnego staje się procesem aktywnym. Tak zbudowana wielowarstwowość penetracji przestrzeni muzealnych jest pretekstem do wielokrotnych odwiedzin Muzeum oraz do organizowania w ciągu całego roku okolicznościowych imprez plenerowych. Kazamaty są przestrzenią leżącą poza granicą opracowania i nie są ujęte w ogólnym bilansie powierzchni. 6 3. Program muzeum i realizacja funkcji muzealnych Realizacja programu muzeum opiera się na założeniu zbudowania maksymalnie atrakcyjnej przestrzeni wystawienniczej. Postanowiono tak komponować przestrzenie wystawowe aby od momentu wejścia wprowadzać widza w różnorodne pod względem przestrzennym, ekspozycyjnym i emocjonalnym obszary. Zwiedzanie rozpoczynamy z placu wejściowego. Z niego wchodzimy do Pawilonu wejściowego który jest w istocie pawilonem z wystawą plenerową- jednocześnie holem wejściowym. Dla osób nie zwiedzających głównych zbiorów proponuje się eksplorację wystaw plenerowych w formie wycieczek o różnej długości. Z pawilonu wejściowego po uzyskaniu informacji i mapy wystaw możemy zwiedzać wystawy plenerowe rozlokowane wokół głównego zespołu oraz na całym obszarze cytadeli. Zaproponowano zadaszone wystawy plenerowe w dwóch wariantach zamknięte i otwarte jako zabudowane i niezabudowane szklanymi ścianami. Z pawilonu wejściowego możemy przejść do holu głównego znajdującego się na poziomie 1 (poziom garaży podziemnych) a stamtąd do strefy sal wystawowych rozlokowanych w dwóch budynkach muzealnych. 7 Poza zbiorami rozmieszczonymi w projektowanych budynkach (po przejęciu całego terenu) istnieje możliwość zwiedzania wystaw w kazamatach oraz istniejących zabytkowych budynkach a także zwiedzania mostów saperskich nad nowym wjazdem na teren, pomników i przestrzeni w których mogą odbywać się plenerowe lekcje muzealne. Hol główny ulokowany na poziomie -1 jest przestrzenią wielofunkcyjną. Na zasadzie funkcjonalnych zatok zaprojektowano w nim strefę gastronomiczną, handlową oraz atrium będącym w istocie zagłębieniem placu przy ul. Gwardii. Atrium i świetlik pawilonu wejściowego stanowią doświetlenie holu. Ponadto w holu głównym znajdują się: sala multimedialna dla zwiedzających, sala konferencyjna, kaplica, magazyn zaplecza, zespół szatni i sanitariatów. W sąsiedztwie przy wejściu do strefy biletowej rozmieszczono dział oświaty. Planuje sie elastyczne wykorzystanie holu głównego i pawilonu wejściowego na konferencje, otwarcia wystaw oraz imprezy okolicznościowe i komercyjne. Duże zaplecze pozwala dowolnie kreować przyszłe funkcje holu. Ekspozycje plenerowe Plenerowe przestrzenie wystawiennicze (ekspozycje plenerowe) oparte zostały na grzebieniowym ciągu ścian. Ściany te, bez konieczności użycia dodatkowych przegród, tworzą „kieszenie” wystawowe, w których w zależności od zaleceń kuratora mogą znaleźć się eksponaty muzealne, obiekty multimedialne, przestrzenie interaktywne lub miejsca odpoczynku dla zwiedzających. Podstawowym założeniem było wytyczenie prostego układu, który porządkowałby i ułatwiał ekspozycję, jednocześnie umożliwiając szerokie zastosowanie i modyfikację. Ekspozycja muzealna wymaga wyeksponowania i narracji, które sprawiają, że nie jest monotonna lub chaotyczna. Oprócz ścian, które wyznaczają kierunek i tworzą niewielkie nisze wprowadzono oparte na rzucie kwadratu przegrody, między którymi możliwe jest przejście. Przegrodyboksy są oparte na jednym układzie, jednak tworzą wiele różnych przestrzeni. Umożliwiają budowanie napięcia, pokazywanie eksponatów z różnej perspektywy oraz komponowanie ich w zespoły tematyczne np.: eksponat, materiał ilustracyjny, materiał multimedialny. Współczesne koncepcje muzealnictwa zakładają aktywny udział odbiorcy w ekspozycji. Widz przestaje być biernym zwiedzającym, zostaje wciągnięty w historię. Zaproponowane przestrzenie ekspozycji plenerowych stanowią elastyczny kręgosłup dla takiego budowania wystaw. Ekspozycje plenerowe otwarte i zamknięte powiązano w ciągi zwiedzania przyporządkowując im jednocześnie różne nastroje przestrzeni. Ich usytuowanie względem całego układu tworzy z nich etapy spaceru, wędrówki po Cytadeli. Sprzyja to budowaniu relacji zwiedzającego z otoczeniem a w związku z różnorodnością budowanych nastrojów i planów urozmaica penetrację wystaw. Kreowane w ten sposób ekspozycje pozwalają przyciągnąć całą rzeszę osób a zwiedzanie może stać się sposobem spędzenia wolnego czasu. 8 W ekspozycji plenerowej znajdującej się nad magazynami techniki wojskowej i sprzętu wojskowego (część zachodnia) zaproponowano wgląd wewnątrz przestrzeni magazynów, zabezpieczony przegrodami, w formie kubików ze szkła. Daje to możliwość ekspozycji eksponatów zgromadzonych w tych magazynach nadając nową wartość plenerowej przestrzeni wystawienniczej. W bloku (budynku) administracyjnym zawarto powierzchnię wystawienniczą plenerową na Pawilon Lotnictwa. Układ konstrukcyjny i halowa przestrzeń doskonale nadaje sie na ekspozycje wspomaganą pokazem multimedialnym który buduje dynamikę ekspozycji lotnictwa. Sale wystawowe Przestrzeń sal wystawowych zbudowano na podstawie modułu zawartego w programie muzeum. Szczegółowe rozwiązanie modułów nie jest przedmiotem opracowania projektowego na tym etapie. Rzut każdego z bloków(budynków) powstał z połączenia 4 modułów co dało w efekcie 16 modułów muzealnych rozlokowanych na dwóch kondygnacjach w dwóch blokach (budynkach). Dodatkową przestrzeń tworzy łącznik biegnący nad ulicą Gwardii. Atrium bloku (budynku) połączonego z pawilonem wejściowym jest dodatkową przestrzenią wystawienniczą- wystawą plenerową. Zbudowano w ten sposób wejście w przestrzeń muzealną jako emocjonalnie zmienne, stopniowo budując nastroje, kreując różnorodność przestrzeni ekspozycji i emocji. 9 Proces wejścia poza liniowym charakterem posiada symboliczną i emocjonalną wartość. Wejście z holu głównego prowadzone jest tunelemkorytarzem o długości 40m na zasadzie wznoszenia. Końcem drogi jest przekryte świetlikiem atrium budynku muzealnego. Kontrast budowany przejściem tunelem- korytarzem, o szerokości 10 m i wysokości 2,5 m, a przestrzenią atrium, pomiędzy ciemnością a jasnością przestrzeni, pomiędzy „zanurzeniem” i wyniesieniem w przestrzeń muzealną jest świadomie budowanym oczyszczeniem widza i przygotowaniem go do nowego „zapisu”kreowanego przez zgromadzone eksponaty. Parter głównego budynku wystawowego przeznaczony jest na kreowanie wystaw czasowych. Jednemu z rozlokowanych tam modułów zapewniono możliwość kontaktu wzrokowego z wystawą plenerową od strony wschodniej. Okna pomiędzy tymi przestrzeniami miałyby możliwość zaciemniania. Galerię malarstwa ze świetlikiem ulokowano na piętrze drugiego budynku muzealnego w okolicy łącznika. Przestrzeniom wystawowym zapewniono komunikację pionową klatkami i windami oraz bezpośrednią komunikację z magazynami i pracowniami konserwatorów za pomocą dwóch dźwigów towarowych i klatek schodowych. Przestrzeń dostępna dla pracowników muzeum posiada połączenie z przestrzenią magazynową. 10 Budynek administracyjny jest elementem kompozycji urbanistycznej który w przestrzeni terenu jest dodatkowo amfiteatrem. W budynku znajdują się pawilon lotnictwa- jako wystawa plenerowa, kompleks naukowy i administracyjny, biblioteka z zespołem dydaktycznym i naukowym, przestrzenie dla grup rekonstrukcji historycznych i organizacji, izby żołnierskie oraz zaplecze techniczne i gospodarcze. Przestrzeń budynku stanowi jednocześnie ewentualną rezerwę powierzchni. Bilans powierzchni: Hol główny, obsługa zwiedzających,dział oświaty sale konferencyjne, kaplica /poź -1/ - 4878 m2 Sale wystawowe wraz z zapleczem /poź 0,+1/ - 23810 m2 Zadaszone wystawy plenerowe zamknięte i otwarte/poź 0/ - 16037 m2 Kompleks magazynów muzealiów /poź -1/ a) Zbiory główne – 6627 m2 b) Zbiory Specjalne – 1058 m2 c) Zespół pracowni konserwatorskich i Kompleks pozyskiwania, inwentaryzacji oraz ewidencji i obsługi ruchu muzealiów – 2653 m2 Kompleks administracyjny z zapleczem /poź 0,+1/ - 2508 m2 Biblioteka, zespół dydaktyczny i naukowy, pomieszczenia dla grup rekonstrukcji historycznych i organizacji /poź 0,+1/ - 2250 m2 Zaplecze techniczne i gospodarcze /poź 0/ - 1530 m2 Garaż podziemny: 12112 m2 miejsca postojowe dla autokarów: 12 miejsc miejsca postojowe dla samochodów osobowych: 325 miejsc Uwaga: opisany powyżej bilans jest realizowany w granicach opracowania określonych w warunkach konkursu i odpowiada jego wytycznym. 4. Informacja o planowanych łącznych kosztach wykonania robót realizowanych na podstawie pacy konkursowej. Przy opracowaniu koncepcji urbanistyczno- architektonicznej przyjęto łączny koszt wykonania szczegółowego opracowania pracy konkursowej, w zakresie określonym w pkt 4.4 i 5.2 rozdziału II, zawartej w granicach opracowania konkursowego jako kwotę 28 mln złotych brutto. 5. Adres do korespondencji: ul. Chmielna 4 m 8 00-020 Warszawa 11