Niedotlenienie okołoporodowe a stężenie wybranych chemokin we

Niedotlenienie okołoporodowe a stężenie wybranych chemokin we

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 2, 84-88, 2011
Niedotlenienie okołoporodowe a stężenie wybranych chemokin
we krwi pępowinowej noworodka
BARBARA KRÓLAK-OLEJNIK1, JUSTYNA NOWAKOWSKA2, BOGDAN MAZUR3, GABRIELA BOGDAŁ4
Streszczenie
Niedotlenienie okołoporodowe ze względu na powszechność problemu i następstwa dla dziecka stanowi istotny problem współczesnej perinatologii. Szczególne znaczenie w procesie zapalnym nasilającym poniedokrwienne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego odgrywają cytokiny i chemokiny. Celem pracy była ocena stężenia wybranych
chemokin (CXCL8/IL-8, CXCL9/MIG, CXCL10/IP-10, CCL2/MCP-1, CCL5/RANTES) we krwi pępowinowej noworodków
donoszonych urodzonych, drogą cięcia cesarskiego ze wskazań nagłych, z cechami niedotlenienia okołoporodowego.
Grupę kontrolną stanowiły dzieci urodzone zarówno siłami natury, jak i cięciem cesarskim ze wskazań planowych,
w stanie ogólnym dobrym. Kryterium włączenia do grupy badanej były wskaźniki równowagi kwasowo-zasadowej
i ocena według skali Apgar. Badania immunologiczne wykonano metodą cytometrii przepływowej, stosując zestawy
BD Cytometric Bead Array (CBA) Human Chemokine Kit. Uzyskano znamiennie statystycznie wyższe wartości chemokin CXCL8/IL-8, CXCL9/MIG, CCL2/MCP-1 we krwi pępowinowej noworodków urodzonych cięciem cesarskim ze
wskazań nagłych z cechami niedotlenienia okołoporodowego w stosunku do wartości uzyskanych dla noworodków
urodzonych siłami natury i cięciem cesarskim ze wskazań planowych, w stanie ogólnym dobrym. Przeprowadzone
badania sugerują możliwe zmiany w układzie chemokin istotnych z punktu widzenia reakcji zapalnych toczących się
w następstwie procesów niedotlenieniowo-niedokrwiennych. Uzyskane wyniki nie pozwalają na przedstawienie jednoznacznych wniosków, ale wskazują na konieczność kontynuacji badań dotyczących wpływu sposobu ukończenia ciąży i niedotlenienia okołoporodowego na układ odpornościowy noworodka.
Key words: chemokiny, niedotlenienie okołoporodowe, noworodek urodzony o czasie
Niedotlenienie okołoporodowe noworodka stanowi
wciąż istotny problem w perinatologii ze względu na istniejącą powszechność tego problemu oraz poważne następstwa dla dziecka [1-4]. Szczególnie dotkliwe bywają skutki
uszkodzenia mózgu objawiającego się opóźnieniem rozwoju psychoruchowego, padaczką czy mózgowym porażeniem dziecięcym [5-7]. Istotną rolę w nasileniu uszkodzenia mózgu w następstwie niedotlenienia i niedokrwienia
odgrywa proces zapalny [8, 9]. Najważniejszymi elementami reakcji zapalnej są aktywacja komórek mikrogleju
i astrocytów oraz napływ komórek układu odpornościowego (granulocytów i makrofagów) z krwi obwodowej. Szczególną rolę we wszystkich etapach rozwoju reakcji zapalnej
indukowanej niedokrwieniem odgrywają chemokiny oraz
cytokiny: zarówno pro-, jak i przeciwzapalne, uwalniane
w mózgowiu przez astrocyty, neurony oraz komórki mikrogleju i śródbłonka naczyniowego [10-12]. Astrocyty eliminujące negatywne skutki niedotlenienia spowodowanego
niedokrwieniem mogą również oddziaływać neurotoksycznie w obrębie uszkodzonego mózgu. Podobnie komórki
mikrogleju mogą pełnić funkcje ochronne w niedokrwieniu
poprzez wydzielanie czynników troficznych dla neuronów
[10]. Jednakże, ze względu na właściwości fagocytarne,
mogą wydzielać cytokiny głównie TNF-", IL-1$, IL-6, IL-8,
czy chemokiny (MIP-1" , MIP-1$, MIP-2, MCP-1, RANTES,
IP-10) [9-12], które działają neurodegeneracyjnie zwłaszcza
na obszary poniedokrwienne mózgowia.
Precyzyjne określenie ryzyka niedotlenienia w okresie
okołoporodowym ma szczególne znaczenie dla podjęcia
szybkich działań w celu uniknięcia hipoksemii u płodu
i noworodka.
Wczesne wyodrębnienie grupy „dzieci ryzyka” – dzieci zagrożonych nieprawidłowym rozwojem psychoruchowym, oraz odpowiednio ukierunkowana, wcześnie i kompleksowo prowadzona rehabilitacja daje im szansę na poprawę sprawności psychoruchowej [5, 6].
Od wielu lat poszukiwane są markery niedotlenienia
okołoporodowego noworodków, rozpoznanie opiera się
na danych z wywiadu położniczego, badaniu klinicznym
i diagnostyce laboratoryjnej, obrazowej i neurofizjologicznej. Jednakże wśród dzieci, które demonstrują objawy
encefalopatii niedotlenieniowo-niedokrwiennej w późniejszym okresie życia, tylko około 20% demonstrowało objawy niedotlenienia okołoporodowego bezpośrednio po porodzie [13, 14].
1
Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii, Perinatologii i Neonatologii, Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym
w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
2
Studium Doktoranckie Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
3
Katedra i Zakład Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej, Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
4
ZOZ Włoszczowa, Szpital Powiatowy im. J. Pawła II
85
Niedotlenienie okołoporodowe a stężenie wybranych chemokin we krwi pępowinowej noworodka
Cel pracy
Kryteria włączenia do badań:
Celem pracy była ocena wpływu niedotlenienia
okołoporodowego noworodków urodzonych o czasie na
wartości badanych chemokin (CXCL8/IL-8, CXCL9/MIG,
CXCL10/ IP-10, CCL2/MCP-1, CCL5/RANTES) we krwi
pępowinowej.
1) prawidłowy przebieg ciąży, poród w terminie (38-42.
tydzień ciąży),
2) prawidłowy przebieg ciąży, poród drogą cięcia cesarskiego o czasie ze wskazań planowych (położenie płodu podłużne miednicowe u pierwiastki, niewspółmierność porodowa, wskazania pozapołożnicze – okulistyczne) oraz nagłych (wypadnięcie części drobnych
płodu, odklejanie łożyska, zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu),
3) noworodek donoszony, eutroficzny.
Materiał i metodyka
Badania przeprowadzono wśród noworodków urodzonych o czasie. Grupę kontrolną stanowiło 34 dzieci
urodzonych siłami natury oraz 30 noworodków urodzonych drogą cięcia cesarskiego. Do grupy noworodków
niedotlenionych (n = 8) zakwalifikowano noworodki spełniające następujące kryteria: pH z żyły pępowinowej poniżej 7,10 i BE poniżej –12 mmol/l.
Dojrzałość noworodków w grupie kontrolnej i badanej
wahała się między 37. a 42. tygodniem ciąży, a urodzeniowa masa ciała mieściła się między 2850 a 4320 g (tab.1).
Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę komisji
Bioetycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach nr KNW/0022/KB1/110/09 z dnia 08.07.2009 r.
Kryteria wyłączenia:
4) schorzenia przewlekle i infekcyjne w przebiegu ciąży,
5) konieczność ukończenia ciąży przed terminem,
6) wady rozwojowe płodu
Noworodki badano w sposób typowy i resuscytowano
zgodnie z obowiązującymi zasadami postępowania w oddziałach noworodkowych. Stan ogólny oceniano według
skali Agar w 1, 3, 5 i 10 minucie po porodzie (tab. 2).
Tabela 1. Charakterystyka badanych noworodków
n
Wiek matki
[lata]
Wiek płodowy
[tygodnie]
Masa ciała
noworodka [g]
Długość ciała
noworodka [cm]
PSN
34
26,1 ± 3,88
39,5 ± 2,3
3535,2 ± 394,4
55,6 ± 4,5
CC
30
28,7 ± 5,44
39,6 ± 2,4
3414 ± 574,1
55,8 ± 5,6
< 0,05
ns
ns
ns
27,8 ± 4,92
39,5 ± 1,8
3324,6 ± 555,8
55,5 ± 4,9
ns
ns
ns
ns
p
CC nagłe – niedotlenienie okołoporodowe
8
p
Tabela 2. Stan noworodków wyrażony skalą Apgar i wartościami równowagi kwasowo-zasadowej
Apgar
1 min
Apgar
3 min
Apgar
5 min
Apgar
10 min
pH
BE
PSN
10 [8-10]
10 [9-10]
10 [9-10]
10 [9-10]
> 7,3
0,5 [(–2,3) - 5,2]
CC
10 [7-10]
10 [7-10]
10 [8-10]
10 [9-10]
> 7,25
1,1 [(–2,5) - 4,8]
ns
ns
ns
ns
ns
ns
CC nagłe – niedotlenienie okołoporodowe
3
[2-5]
5
[3-6]
5
[4-6]
7
[4-8]
< 7,1
–14,6
[–20,2) - (–12,1)]
p
< 0,05
< 0,05
< 0,05
< 0,05
< 0,05
< 0,05
p
Bezpośrednio po urodzeniu noworodka krew z żyły
pępowinowej pobierano do heparynizowanych kapilar
celem oceny równowagi kwasowo-zasadowej oraz na
skrzep 5 ml. Po odwirowaniu surowicę zamrażano i do
czasu wykonania oznaczeń przechowywano w stanie zamrożonym, w temperaturze !20°C.
Dokonano oznaczeń następujących chemokin: Human
CXCL8/IL8, Human CCL5/RANTES (Regulated on Activation Normal T-cell Expressed and Secreted), Human
CXCL9/MIG (Monokine-induced by Interferon-γ), Human
CCL2/MCP-1 (Monocyte chemoattractant Protein-1), Human CXCL 10/IP-10 (Interferon-γ –induced Protein-10)
metodą cytometrii przepływowej, stosując zestawy BD
Cytometric Bead Array (CBA) Human Chemokine Kit.
Analizę danych przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego BD CBA Software. Czułość metody
(minimalne wykrywane stężenia) wynosiła dla CXCL8/IL8
– 0,2 pg/ml, dla CCL5/RANTES – 1,0 pg/ml, dla CXCL9/MIG
86
B. Królak-Olejnik, J. Nowakowska, B. Mazur, G. Bogdał
– 2,5 pg/ml, dla CCL2/MCP-1 – 2,7 pg/ml, dla CXCL10/IP-10
– 2,8 pg/ml. Oznaczenia z jednej próbki wykonywano podwójnie, podając wartość średnią, a współczynniki zmienności nie przekraczały 10%. Stężenia chemokin wyrażono
w pg/ml.
Do gromadzenia danych liczbowych wykorzystywano
arkusz kalkulacyjny Microsoft Excel, a w celu wykonania
analiz statystycznych zastosowano program Statistica 8.
Wyniki badań dotyczące cech ilościowych sprawdzono
testem Shapiro-Wilka. Charakterystykę opisową wyników
cech ilościowych przedstawiono w postaci statystyk klasycznych. W przypadku danych o rozkładach symetrycz-
nych użyto średniej arytmetycznej i odchylenia standardowego, a także mediany i wartości skrajnych.
Weryfikacji hipotez badawczych dokonano testami
parametrycznymi – testem t i testem Cochrana-Coxa. Natomiast porównania grup – testem Dunnetta oraz testem F
w jednoczynnikowej analizie wariancji (ANOVA).
Dla wszystkich testów przyjęto poziom istotności α = 0,05.
Wyniki badań
Badane chemokiny analizowano we krwi pępowinowej noworodków, urodzonych siłami natury oraz drogą
cięcia cesarskiego (tab. 3).
Tabela 3. Stężenie chemokin [pg/ml] we krwi pępowinowej badanych noworodków
CXCL8/IL8
CXCL9/MIG
CXCL10/IP-10
CCL2/MCP-1
CCL5/RANTES
PSN
208,3 ± 5,6
25,6 ± 2,7
24,7 ± 2,5
43,8 ± 1,9
5920,6 ± 558,5
CC
190,8 ± 21,1
40,5 ± 2,1
20,8 ± 2,4
183,6 ± 3,1
5612,3 ± 1087,8
ns
< 0,05
ns
< 0,05
ns
285,4 ± 42,5
64,0 ± 8,7
25,4 ± 5,9
237,7 ± 9,8
6163,8 ± 1750,7
< 0,05
< 0,05
ns
< 0,05
ns
p
CC nagłe – niedotlenienie okołoporodowe
p
PSN – poród siłami natury, CC – cięcie cesarskie, n – liczebność grup
Wartości uzyskane dla noworodków urodzonych
w stanie ogólnym dobrym były różne w zależności od sposobu ukończenia ciąży, zatem wyodrębniono dwie podgrupy w analizie danych.
Średnie stężenie IL-8 we krwi pępowinowej noworodków urodzonych cięciem cesarskim ze wskazań planowych było niższe niż jej stężenie u dzieci urodzonych
drogami natury. Różnica ta nie wykazała znamienności statystycznej. Natomiast średnie stężenie IL-8 we krwi pępowinowej noworodków urodzonych cięciem cesarskim ze
wskazań nagłych, z cechami niedotlenienia okołoporodowego, było znamiennie statystycznie wyższe od wartości
uzyskanych dla noworodków urodzonych w stanie ogólnym dobrym, zarówno siłami natury, jak i cięciem cesarskim ze wskazań planowych.
Porównując średnie stężenie MIG we krwi pępowinowej badanych noworodków wykazano, że jest ono wyższe
we krwi pępowinowej noworodków urodzonych cięciem
cesarskim ze wskazań nagłych w stosunku do stężenia tej
chemokiny u noworodków urodzonych zarówno siłami
natury, jak i cięciem cesarskim ze wskazań planowych.
Podobnie średnie stężenie MCP-1 we krwi pępowinowej noworodków urodzonych w stanie niedotlenienia
okołoporodowego, cięciem cesarskim ze wskazań nagłych
było znamiennie statystycznie wyższe niż obu grupach
kontrolnych (urodzonych siłami natury i cięciem cesarskim).
Średnie stężenia IP-10 oraz RANTES we krwi pępowinowej nie wykazały różnic pomiędzy badanymi grupami
noworodków.
Dyskusja
Najbardziej klinicznie przydatną i stosowaną w rozpoznawaniu niedotlenienia jest ocena kwasicy, wyrażona
niedoborem zasad i niskim pH krwi pępowinowej (pH <
7,10 i BE < –12 mEq/l) [1, 2, 15]. Hipoksja wywołuje wtórnie zaburzenia czynności komórek lub ich uszkodzenie.
Konsekwencją niedotlenienia jest skurcz naczyń obwodowych, centralizacja krążenia, zmniejszenie pO2 i narastanie
kwasicy. Początkowo wzrasta przepływ mózgowy, a następnie dochodzi do niedotlenienia w efekcie wyczerpania
mechanizmów autoregulacyjnych [2, 5, 6]. Niedobór tlenu
sprzyja przestawieniu glikolizy na szlak beztlenowy, którego następstwem jest m.in. zmniejszenie zapasów energetycznych komórki, rozregulowanie pompy sodowo-potasowej, zmiana potencjału błonowego oraz równowagi
jonowej w komórce [3, 7, 16].
Metaboliczne wykładniki hipoksji tkanek to m.in. podwyższony poziom metabolitów przemiany purynowej (hipoksantyny, ksantyny i kwasu moczowego) w pępowinowej krwi tętniczej oraz kwasica mleczanowa wywołana
zwiększonym metabolizmem beztlenowym glukozy [3, 4].
Rzadziej stosowanymi w praktyce klinicznej, ale cytowanymi w piśmiennictwie markerami niedotlenienia są także
kinaza fosfokreatynowa, białko S100B, erytropoetyna, troponina [7, 17].
Głównymi czynnikami wpływającymi na zwiększone
ryzyko pojawienia się encefalopatii niedotlenieniowo-niedokrwiennej są stany związane ze zmniejszoną rezerwą
tlenową, zarówno z przyczyn matczynych, płodowych , jak
i łożyskowych [5, 15]. Wśród przyczyn matczynych na
Niedotlenienie okołoporodowe a stężenie wybranych chemokin we krwi pępowinowej noworodka
pierwszym miejscu wymienić należy zakażenia wewnątrzowodniowe [5, 7]. Najważniejszymi elementami reakcji zapalnej są aktywacja i napływ komórek układu odpornościowego (granulocytów i makrofagów) z krwi obwodowej.
Istotną rolę we wszystkich etapach rozwoju reakcji zapalnej indukowanej niedokrwieniem odgrywają chemokiny
oraz cytokiny, zarówno pro-, jak i przeciwzapalne [11,12].
Astrocyty biorące udział w neutralizacji negatywnych skutków niedotlenienia spowodowanego niedokrwieniem
mogą również wpływać neurotoksycznie w obrębie uszkodzonego mózgowia. Podobnie komórki mikrogleju mogą
pełnić funkcje ochronne w niedokrwieniu poprzez wydzielanie czynników troficznych dla neuronów [10]. Z kolei
w wyniku właściwości fagocytarnych – naciekając niedotlenieniowo-niedokrwienne obszary mózgowia, mogą wydzielać cytokiny oraz tlenek azotu, które mają właściwości
uszkadzające neurony [10-12]. Istniejące mechanizmy
obronne teoretycznie powinny hamować wytwarzanie cytokin, chemokin i innych czynników prozapalnych pochodzących z aktywowanego mikrogleju, aby zapobiegać
śmierci neuronów [10, 11].
Niewiele publikacji dotyczy oceny chemokin w płynach ustrojowych ciężarnej, płodu i noworodka w okresie
okołoporodowym [18-23]. Niejednoznacznie określone są
wartości chemokin uznawane jako referencyjne, szczególnie dla noworodków, co wynika między innymi z różnorodności grup klinicznych i stosowanych metod analitycznych [19, 20, 22, 24]. Takahashi i wsp. [18] badali metodą
cytometrii przepływowej poziom 17 różnych chemokin,
cytokin i czynników wzrostu u 224 chorych noworodków
leczonych w oddziale intensywnej terapii. Wykazali, między innymi, że średnie stężenia IL-8 oraz MCP-1 często korelują ze sobą oraz średnim stężeniem chemokin prozapalnych, a także wykazują wyższe wartości w wielu stanach patologicznych zarówno ciężarnej, takich jak histologicznie potwierdzony stan zapalny łożyska i błon płodowych (IL-8, MCP-1), zagrażający poród przedwczesny
(IL-8), oraz noworodka, takich jak, przewlekła choroba
płuc (IL-8, MCP-1), przetrwały przewód tętniczy (IL-8), RDS
(MCP-1) Autorzy przedstawiają dane dotyczące różnych
stanów patologii matki i dziecka, bez wyodrębnienia grupy
kontrolnej. Uzyskane wyniki cytokin i chemokin odnoszą
do różnych nieprawidłowości klinicznych [18]. MalamitsiPuchner i wsp. [19] badając poziom wybranych cytokin
we krwi pępowinowej oraz krwi żylnej noworodków w 1
i 4 dobie po porodzie, nie wykazali różnic w stężeniach
IL-8, jak i RANTES zależnych od sposobu rozwiązania
ciąży (cięcie cesarskie lub poród pochwowy). Średnie
stężenia innych cytokin wykazały w ich badaniach wyższe
wartości we krwi noworodków w przypadku porodu
siłami natury w stosunku do cięcia cesarskiego [19].
Vigano i wsp. [20] przeprowadzili analizę hodowli komórkowych limfocytów krwi pępowinowej zdrowych, donoszonych noworodków. Udowodnili oni, że produkcja MIP1" (CCL3) i RANTES (CCL5) utrzymywała się na podob-
87
nym poziomie w komórkach krwi pępowinowej i obwodowej aż do pierwszego roku życia. Autorzy podkreślają
sprawność noworodkowego układu odpornościowego
w aspekcie oceny stężeń wybranych chemokin α i β.
W ocenie układu odpornościowego noworodka niezbędne jest uwzględnienie nie tylko powikłań okołoporodowych takich jak infekcje czy wcześniactwo, ale również
stanu zdrowia matki, który może mieć wpływ na parametry immunologiczne dziecka [25].
W naszych badaniach zastosowano zatem rygorystyczne kryteria wyłączenia, celem uniknięcia wpływu innych
czynników poza sposobem ukończenia ciąży na stężeniem
badanych chemokin we pępowinowej noworodka. Z badanej grupy wykluczono przede wszystkim ciężarne, których
ciąże trwały krócej niż 38 tygodni oraz dłużej niż 42 tygodnie. Nie włączono do badania również pacjentek ze
schorzeniami przewlekłymi, takimi jak nadciśnienie i cukrzyca. Kolejnym kryterium wykluczenia były infekcje w
przebiegu ciąży, dotyczące narządu rodnego, dróg moczowych, innych narządów, uogólnione czy bezobjawowe,
przebiegające z gorączką. Do badań nie włączono również
noworodków z klinicznymi i laboratoryjnymi objawami
zakażenia. Wszystkie powyższe czynniki wpływają na stan
immunologiczny, dziecka, mogą zatem teoretycznie wpływać na stężenie badanych chemokin.
Grupa badana – noworodki urodzone w stanie niedotlenienia okołoporodowego, nie była bardzo liczna, co wynikało z krótkiego czasu prowadzenia badań, jak również
rygorystycznych kryteriów włączenia. Wstępne dane wskazują jednak na znaczny wzrost stężeń trzech spośród pięciu
badanych chemokin we krwi pępowinowej tych dzieci.
Chemokiny IL-8, MCP-1 i MIG odgrywają pewną rolę w reakcji zapalnej będącej następstwem procesu niedotlenieniowo-niedokrwiennego [10, 11]. Szczególnie istotna dla
klinicysty będzie korelacja stanu klinicznego i dodatkowych
rutynowych badań laboratoryjnych ze wzrostem stężeń
chemokin. Zbyt mała grupa badanych noworodków uniemożliwiła przeprowadzanie dalszych analiz statystycznych.
Krew pępowinowa może stanowić znakomite źródło
do badań nad chemokinami, w przyszłości być może także
przesiewowych. Stanowi bowiem wiarygodny i bezinwazyjnie pozyskany materiał badawczy.
Cytometria przepływowa jest natomiast techniką szybką, dokładną i coraz powszechniej stosowaną.
Wyniki przedstawione w tej pracy wskazują na potrzebę kontynuowania dalszych badań, mogących ostatecznie
rozstrzygnąć, jaki jest wpływ sposobu rozwiązania ciąży
oraz niedotlenienia okołoporodowego na mechanizmy
obronne noworodka.
Piśmiennictwo
[1] Helwich E. (2000). Niedotlenienie okołoporodowe. Forum.
1: 67-79.
[2] Gadzinowski J., Szymankiewicz M. (2002) Encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna. [w:] Podstawy neonatologii,
88
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
B. Królak-Olejnik, J. Nowakowska, B. Mazur, G. Bogdał
red. Gadzinowski J., Szymankiewicz M. Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,
Poznań.
Perlman J.M. (2007) Pathogenesis of hypoxic-ischemic brain
injury. J. Perinatol. 27: 39-46.
Perlman JM (2004) Brain injury in the term infant. Semin. Perinatol. 28(6): 415-424.
Szymankiewicz M., Gadzinowski J. (2002). Następstwa niedotlenienia wewnątrzmacicznego u noworodka. Ginekol. Pol. 73:
150-161
Tonse N., Raju K. (2000) Okołoporodowa encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna. [W:] Neonatologia, red. Gadzinowski J., Vidyasagar D., Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań.
Szejniuk W., Szymankiewicz M. (2008) Encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna u noworodków. Perinatologia,
Neonatologia i Ginekologia 2, 1; 85-93.
Clarkson A.N., Sutherland B.A., Appleton I. (2005) The biology and pathology of hypoxia-ischemia: an update. Arch. Immunol. Ther. Exp. 53: 213-225.
De Simoni M.G., Milia P., Barba M. et al. (2002) The inflam-
matory response in cerebral ischemia: focus on cytokinesin
stroke patients. Clin. Exp. Hypertens. 24: 535- 542.
[10] Domańska-Janik K., Bong P. (2000) Niedokrwienie OUN –
molekularne mechanizmy śmierci neuronów. Farmacja Pol-
ska. 56: 488-496.
[11] Minami M, Katayama T., Satoh M. (2006) Brain cytokines
and chemokines: roles in ischemic injury and pain. J. Pharmacol. Sci.100: 461-470.
[12] Stoll G. (2002) Inflammatory cytokines in the nervous sys-
tem: multifunctional mediators in autoimmunity and cerebral ischemia. Rev. Neurol. 158: 887-891.
[13] Asacura H, Ichicawa H, Nakabayashi M (2000) Perinatal risk
factors related neurologic autcomes ofterm newborns with
asphyxia at birth: a prospecive study. J. Obstet. Gynaecol.
Res. 26: 313-324.
[14] Bracci R., Perrone S., Buonocore G. (2006) The timing of
neonatal brain damage. Biol. Neonate. 90(3): 145-155.
[15] Szymankiewicz M., Matuszczak-Wleklak M., Vidyasagar D.,
Gadzinowski J. (2003) Retrospective diagnosis of hypoxic
injury in neonates. J. Perinat. Med. 31: 183-185.
[16] Berger R., Garnier Y. (1999) Pathophysiology of perinatal
brain damage. Brain Res. Brain Res. Rev. 30(2): 107-134.
[17] Matuszczak-Wleklak M., Szymankiewicz M. (2003) Niedo-
tlenienie okołoporodowe, znany problem, nowe możliwości
diagnostyczne – wykorzystanie troponiny T w perinatologii.
Ginekol. Pol. 74: 487-493.
[18] Takahashi N., Uehara R., Kobayashi M. et al. (2010) Cytokine
profiles of seventeen cytokines, growth factors and chemokines in cord blood and its relation to perinatal clinical findings. Cytokine 49: 331-337.
[19] Malamitsi-Puchner A., Protonotariou E., Boutsikou T. et al.
(2005) The influence of the mode of delivery on circulating
cytokine concentrations in the perinatal period. Early Human Development 81: 387-392.
[20] Vigano A., Esposito S., Arienti D. et al. (1999) Differential development of type 1 and type 2 cytokines and β-chemokines
in the ontogeny of healthy newborns. Biol. Neonate. 75: 1-8.
[21] Hariharan D., Ho W., Cutilli J. et al. (2000) C-C chemokine
profile of cord blood mononuclear cells: selective defect in
RANTES production. Blood 95: 715-717.
[22] Sullivan SE, Staba SL, Gersting J.A. et al. (2002) Circulating
concentrations of chemokines in cord blood, neonates and
adults. Pediatr. Res. 51: 653-657.
[23] Matoba N., Yunxian Y, Mestan K. et al. (2009) Differential
Patterns of 27 Cord Blood Immune Biomarkers Across Gestational Age. Pediatrics. 123: 1320-1328.
[24] Królak-Olejnik B., Olejnik I., Beck B. (2006) Umbilical serum
concentrations of chemokines (RANTES, MGSA/ GRO-α) in
preterm and term neonates. Pediatr. Int. 48(6): 586-590.
[25] Banasik M., Zeman K. (1999) Odrębności układu odpornościowego noworodka, [W:] Seminaria z medycyny perinatalnej Tom IV Immunologia ciąży, red. Malinowski A., Zeman
K., Wilczyński J. Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań.
169-185.
J
Barbara Królak-Olejnik
Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii,
Perinatologii i Neonatologii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
41-800 Zabrze, ul. Wolności 232
e-mail: [email protected]
Perinatal hypoxia and the concentration of selected chemokines in umbilical cord blood
Perinatal hypoxia is an important problem of modern perinatology. Cytokines and chemokines play important role
in postischemic damage of the central nervous system. The aim of this study was to evaluate levels of selected chemokines (CXCL8/IL-8, CXCL9/MIG, CXCL10/IP-10, CCL2/MCP-1, CCL5/RANTES) in cord blood of full-term newborns
born by urgent caesarean section - with the features of perinatal hypoxia. The control group consisted of children born
both vaginally and by elective cesarean section, in good general condition. Criteria for inclusion in the study group
were indicators of acid-base balance and Apgar scale. Immunological studies were performed by flow cytometry using
the BD Cytometric Bead Kits Array (CBA) Human Chemokine Kit. In our study we found significant higher values of
CXCL8/IL-8, CXCL9/MIG, CCL2/MCP-1 in umbilical cord blood neonates with acute perinatal hypoxia than in group
healthy born infants. The studies suggest possible changes in the chemokines relevant to ongoing inflammatory reactions following hypoxic-ischemic processes. The results do not allow to present the clear conclusions, but suggest the
need for continues research on the mode of delivery and perinatal hypoxia on the newborn immune system.
Key words: chemokines, hypoxia, term neonate