Choroby naczyniowe mózgu

SZCZEGŁOWY PLAN ĆWICZEŃ
DLA SŁUCHACZY 5 LUB 6 ROKU STUDIÓW
WYDZIAŁU WOJSKOWO­LEKARSKIEGO UM W ŁODZI
I.
Przedmiot fakultatywny ­ Choroby naczyniowe mózgu­ diagnostyka, leczenie, rehabilitacja. Klinika Neurologii i Epileptologii z Oddziałem Udarowym,
II Katedra Chorób Układu Nerwowego UM w Łodzi
Adres: Łódź, ul. Żeromskiego 113, tel. 042 6393591
II. Informacje bazowe:
III.
•
Sala ćwiczeń
•
Pracownia USG Tętnic Doczaszkowych i Przezczaszkowych
•
Pracownia Elektromiografii i Potencjałów Wywołanych
•
Pracownia Elektroencefalograficzna •
Zespół rehabilitacyjny (Sala rehabilitacji)
•
Neurologopeda
•
Sale Udarowe
•
Ogólne sale chorych
Ogólne cele nauczania:
Po zrealizowaniu programu nauczania student powinien mieć umiejętności praktyczne i teoretyczne dotyczące chorób naczyniowych mózgu. Powinien znać wskazania i p/wskazania do zastosowania poszczególnych metod diagnostycznych, terapeutycznych i rehabilitacji u pacjentów przebywających na Oddziale Udarowym. Poznać podstawowe skale oceny stanu neurologicznego pacjentów udarowych (NIHSS, skala Rankin) ze zwróceniem uwagi na zastosowanie je w praktyce klinicznej.
Przedstawione zostaną wiadomości dotyczące chorób naczyniowych mózgu z uwzględnieniem objawów klinicznych, mechanizmów powstawania, dynamiki zmian oraz ich odwracalności, powiązań przyczynowo­skutkowych. 1
Studenci zapoznają się ze standardami leczenia chorób naczyniowych, metodami rehabilitacji oraz ze znaczeniem edukacji chorego, prewencji pierwotnej i wtórnej.
Student poprowadzi dokumentację kliniczną i proces rehabilitacyjny możliwy do zrealizowany w Klinice Neurologii.
IV. Główne formy nauczania z podaniem siatki godzin w semestrach i latach studiów. Ćwiczenia:
Ćwiczenia z chorób naczyniowych mózgu obejmują blok składający się z 5 ćwiczeń, po 4 godziny dydaktyczne­ łącznie 20 godzin. Rozliczanie godzin (dla jednej grupy studenckiej)
Lp.
Semestr jesienny
Razem
V.
Seminaria
5
5
Ćwiczenia
15
15
Razem
20
20
Forma zaliczenia
Egzamin
Metody nauczania:
Nauczanie w zakresie chorób naczyniowych mózgu składa się z dwóch zasadniczych części­ seminariów i ćwiczeń. Seminaria i ćwiczenia obejmują tematykę pomocną w podejmowaniu decyzji diagnostycznych i terapeutycznych, mających na celu zmniejszenie skutków chorób naczyniowych mózgu, ze szczególnym uwzględnieniem udarów mózgu.
Badanie chorego z chorobą mózgowo­naczyniową. Ćwiczenia obejmują treści, których studenci nie znajdą w obowiązujących podręcznikach. 2
W czasie odrabiania ćwiczeń studenci uczestniczą w obchodach klinicznych, referują historię choroby przydzielonego chorego do badania­ proponują program diagnostyki, leczenia oraz rehabilitacji. Ćwiczenia odbywają się w Klinice Neurologii i Epileptologii z Oddziałem Udarowym UM w Łodzi zgodnie z harmonogramem opracowanym przez Dziekanat Wydziału Wojskowo­Lekarskiego.
Czas trwania ćwiczeń : 8.15­11.25 ( 4 godziny dydaktyczne). Każda grupa studencka dzielona jest po pierwszej godzinie seminarium na dwie podgrupy, które ćwiczą praktycznie pod kierunkiem nauczyciela akademickiego. VI.
Rygory dydaktyczne. Zajęcia z chorób naczyniowych mózgu kończą się egzaminem. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie bloku ćwiczeniowego oraz udział w wykładach. Treści programowe: Ćwiczenie I. Temat: Patogeneza i epidemiologia chorób naczyniowych mózgu.
Udar mózgu­ zasady postępowania.
Część 1. Patogeneza, klasyfikacja i epidemiologia chorób naczyniowych mózgu. Czynniki ryzyka. Deklaracja Helsingborska.
Biochemia mózgu chorego w warunkach ostrego niedokrwienia. Implikacje kliniczne. Część 2.
3
Badanie pacjenta z podejrzeniem udaru mózgu ­ znaczenie wywiadu i badania przedmiotowego w zrozumieniu patogenezy i topografii uszkodzenia mózgu.
Omówienie objawów klinicznych w zależności od umiejscowienia ogniska zawałowego­
niedrożność poszczególnych tętnic: środkowa mózgu, przednia, tylna, naczyniówkowa, szyjna wewnętrzna, układ kręgowo­podstawny.
Zespoły objawów – zespół boczny opuszki, zawał w obrębie przyśrodkowej części rdzenia przedłużonego, zawał bocznej części mostu, zawał środkowej części mostu, zawał środmózgowia, górnej części pnia mózgu, zespół rzekomoopuszkowy, otępienie naczyniowe.
Część 3.
Postępowanie z chorym w ostrej fazie udaru na Oddziale Udarowym:
­zintegrowane postępowanie diagnostyczno­terapeutyczno­ lecznicze: znaczenie wąskiego okna czasowe­ 3h,. ­ wskazana i p/wskazania do podania rTPa,
(Kryteria kwalifikacji do leczenia trombolitycznego wg protokołu EUSI (Europen Stroke Initiative)),
­korzyści wynikające z leczenia na Oddziale Udarowym,
­leczenie ogólnomedyczne,
­leczenie swoiste – leczenie trombolityczne, ­inne metody leczenia trombolitycznego,
­leczenie neuroprotekcyjne.
Część 4.
Część praktyczna :
•
Badanie pacjenta z chorobą naczyniową mózgu:
­badanie ogólne, neurologiczne, zwrócenie uwagi na objawy ogniskowego uszkodzenia OUN.
Zdobywanie wiedzy praktycznej w badaniu neurologicznym przy łóżku pacjenta oraz rozpoznawanie w/w zespołów neurologicznych.
• Analiza badań laboratoryjnych zalecanych pacjentowi przy podejrzeniu chorób naczyniowych mózgu: badania krwi­ koagulogram, przeciwciała antykardiolipinowe, przeciwciała przeciwjądrowe, badania w kierunku niedokrwistości sierpowatokrwinkowej, badanie moczu, badanie płynu mózgowo­rdzeniowego.
4
• Przydzielenie studentom pacjentów do opieki.
Ćwiczenie II. Temat: Genetyka udarów mózgu.
Diagnostyka różnicowa i klinimetria udarów.
Część 1.
Genetyka udarów mózgu­ omówienie poszczególnych jednostek chorobowych:
choroby dziedziczne prowadzące do wystąpienia udaru niedokrwiennego;
­zaburzenia krzepnięcia – niedobór białka C, niedobór białka S, oporność na aktywowane białko C typu Leiden, niedobór antytrombiny III, anemia sierpowato­krwinkowa,
­choroby tkanki łącznej –neurofibromatoza typ 1, Zespół Ehlersa­Danlosa typ IV, Zespół Marfana, ­patologie naczyń ­choroba moya­moya,
­zaburzenia metaboliczne­ choroba Fabry’ego, MELAS, Homocystynuria, ­ CADASIL.
Część 2.
Diagnostyka różnicowa udaru mózgu:
­stan po napadzie padaczkowym (porażenie Todda), ­krwawienie podpajęczynówkowe przy prawidłowym obrazie TK mózgu, ­migrena z objawami towarzyszącymi (z aurą),
­guzy mózgu,
­zapalenie mózgu,
­encefalopatia toksyczna, metaboliczna, 5
­objawy konwersyjne.
Część 3.
Klinimetria udarów – omówienie skal udarów mózgu:
NIHSS – National Institute of Health Stroke scale (Amerykańska Narodowy Instytut Zdrowia), Skandynawska Skala Udarów (SSS­ Scandynavian Stroke Scale), Skale oceny funkcjonalnej – Skala Rankin, Indeks Barthela, Pomiar Niezależności Funkcjonalnej (FIM, The functional Independens Measure),
Skale jakości Życia­ WHO­Qol­100 i jego skrócona wersja WHO­Qol­ BREF
Część 4. Część praktyczna:
­Praktyczne zastosowanie skal u pacjentów hospitalizowanych w Klinice Neurologii.
Kontynuacja zdobywania wiedzy praktycznej w badaniu neurologicznym przy łóżku u chorego w ciężkim stanie neurologicznym. 6
Ćwiczenie III. Temat: Rehabilitacja chorych z udarem mózgu:
Część 1.
Rehabilitacja w okresie ostrym udaru niedokrwiennego­ ułożenie funkcjonalne poprawne, profilaktyka powikłań ze strony układu oddechowego, zakrzepowo­zatorowego w kończynach dolnych i w obszarze miednicy małej.
Rehabilitacja chorych z udarem krwotocznym mózgu.
Różnice w rehabilitacji między udarem niedokrwiennym i krwotocznym. Rehabilitacja chorych po udarze mózgu w warunkach domowych.
Część 2.
Edukacja chorego z udarem mózgu­ profilaktyka pierwotna. Część 3. Ćwiczenia praktyczna:
– rehabilitacja czynna i bierna u pacjentów z chorobami naczyniowymi mózgu przebywającymi w Klinice – zestawy ćwiczeń Część 4.
Zaburzenia języka i mowy uwarunkowane dysfunkcjami mózgowymi. Ćwiczenia praktyczne:
– nauka mowy, pisania, czytania i kojarzenia u pacjentów z udarem mózgu – pokaz badań i możliwości rehabilitacji mowy przy współpracy z neurologopedą . Kontynuacja zdobywania wiedzy praktycznej w badaniu neurologicznym przy łóżku chorego.
7
Ćwiczenie IV.
Temat: Neuroobrazowanie i ultrasonografia w chorobach naczyniowych mózgu.
Część 1.
Neuroobrazowanie chorób naczyniowych mózgu­ wskazówki dotyczące wyboru metody obrazowania w chorobach naczyniowych mózgu: CT, MRI­ DWI, angioCT, f MRI, MRS.
Obraz zmian niedokrwiennych, krwotocznych w poszczególnych badaniach.
Część 2.
Badanie Ultrasonograficzne w diagnostyce i leczeniu udaru:
Ultrasonografia Dopplerowska Spektralna (tzw. ślepy Doppler), Ultrasonografia z kolorowym kodowaniem przepływu, Ultrasonografia z obrazowaniem dwuwymiarowym. Wskazania do badania naczyń wewnątrzczaszkowych, najważniejsze wskazania do badania USG przezczaszkowego w udarze mózgu.
Część 3. Część praktyczna:
1.a przedstawienie i omówienie badań radiologicznych w chorobach naczyniowych mózgu: udary niedokrwienne, krwotoczne, malformacje naczyniowe itd:
TK głowy,
MR mózgu,
Angiografia MR, Angiografia naczyń mózgowych, (w/w badania będą przedstawione na podstawie klisz oraz płyt CD)
b. Omówienie badań ultrasonograficznych – prezentacja badań na pacjentach, płytach CD oraz rycinach: badanie dopplerowskie tętnicy szyjnej wspólnej, badanie dopplerowskie tętnic kręgowych, przezczaszkowe badanie dopplerowskie.
Część 4. Badania Medycyny Nuklearnej – SPECT w chorobach naczyniowych mózgu.
Badania elektrofizjologiczne – EEG w chorobach naczyniowych mózgu.
8
Opieki nad chorymi z chorobami naczyniowymi mózgu przebywającymi w Klinice Neurologii
Ćwiczenie V. Temat: Zespoły naczyniopochodnego uszkodzenia mózgu.
Część 1.
Przemijający napad niedokrwienny (TIA) ­def, klinika, rozpoznanie i leczenie. Krwotok wewnątrzmózgowy – obraz kliniczny i leczenie,
(patogeneza i przebieg kliniczny, najczęstsze przyczyny krwotoków mózgowych, typowe lokalizacje krwiaków śródmiąższowych, zespoły kliniczne, wskazówki diagnostyczne sugerujące możliwości krwotoku mózgowego, badania diagnostyczne, leczenie).
Część 2. Krwotok podpajęczynówkowy­ Objawy kliniczne krwotoku do przestrzeni podpajęczej, leczenie i rokowanie,
Część 3.
Inne zespoły naczyniopochodnego uszkodzenia mózgu: encefalopatia nadciśnieniowa, dysplazja włóknisto­mięśniowa, otępienie wielozawałowe, mózgowa angiopatia amyloidowa, zespół antyfosfolipdowy, hiperhomocysteinemia. Udary mózgu u osób młodych. Część 4.
Część praktyczna: ­ wskazówki diagnostyczne sugerujące: TIA, krwotok mózgowy, podpajeczynówkowy. Omówienie badań diagnostycznych w/w jednostkach chorobowych. Kontynuacja opieki nad chorymi z chorobami naczyniowymi mózgu przebywającymi w Klinice Neurologii. 9
Zaliczenie ćwiczeń:
­część praktyczna, ­część teoretyczna.
Zalecana literatura:
1. Bradley W.A., Daroff R.B., Fenichel G.M., Jankovic J.: Neurologia w praktyce klinicznej. Wyd. Czelej Sp.z o o., Lublin 2006, T II
2. Członkowska A., Członkowski A.: Leczenie w neurologii. Kompendium. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa, 2004
3. Kozubski W., Liberski P.P.: Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa, 2007
4. Pąchalska M.: Afazjologia. Wyd. PWN, Warszawa, 1999
5. Rowland P.L.: Neurologia Merritta. Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008, T. I
6. Szczudlik A., Członkowska A., Kwieciński H., Słowik A.: Udar mózgu. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2007 7. Walecki J.: Postępy Neuroradiologii. Wyd. Polska Fundacja Upowszechnienia Nauki, Warszawa, 2007
10
11