Podjęcie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej

Podjęcie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej działalności gospodarczej przez cudzoziemców
pochodzących spoza państw Unii Europejskiej
Zgodnie z obowiązującymi przepisami również cudzoziemcy pochodzący spoza krajów Unii
Europejskiej mogą prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Podjęcie działalności gospodarczej przez takich cudzoziemców regulowane jest przede wszystkim
przepisami ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity
Dz. U. z 2013 roku, poz. 672 ze zm., dalej: „ustawa o swobodzie działalności gospodarczej”) oraz
ustawy z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach (Dz. U. z 2013 roku poz. 1650 ze zm., dalej:
„ustawa o cudzoziemcach”), a także przepisami innych ustaw oraz postanowieniami umów
międzynarodowych zawartych pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i poszczególnymi państwami.
Stosownie do treści art. 13 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, osoby zagraniczne
z państw członkowskich Unii Europejskiej, z państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia
Wolnego Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby
zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które
mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa z
Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, mogą podejmować i wykonywać działalność
gospodarczą na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.
Możliwością taką dysponują również obywatele innych państw niż wymienione powyżej. Zgodnie
bowiem z art. 13 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej osoby takie mogą podejmować
i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych
zasadach jak obywatele polscy, jeżeli:
1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na pobyt stały,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
c) zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z kształceniem się na studiach lub w celu
połączenia się z rodziną,
d) zezwolenie na pobyt czasowy udzielone przybywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
lub przebywającemu na tym terytorium w celu połączenia z rodziną członkowi rodziny, w rozumieniu
art. 159 ust. 3 i 4 ustawy o cudzoziemcach, osób, o których mowa w lit. a, b, e oraz f,
e) status uchodźcy,
f) ochronę uzupełniającą,
g) zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany,
h) zezwolenie na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim
zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
i) zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, udzielone ze względu
na kontynuowanie prowadzonej już działalności gospodarczej na podstawie wpisu do CEIDG,
2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
3) posiadają ważną Kartę Polaka,
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
4) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 roku o wjeździe na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw
członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. nr 144, poz. 1043, ze zm.),
dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w art. 13 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej , lub przebywającymi z nimi.
Możliwością podjęcia działalności gospodarczej na zasadach takich samych jak obywatele polscy
dysponują również cudzoziemcy, którzy przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
na podstawie złożonego w terminie i w sposób prawidłowy wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt
czasowy, wniosku o udzielenie mu zezwolenia na pobyt stały albo wniosku o udzielenie zezwolenia
na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem
takiego wniosku byli uprawnieni do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej
na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, udzielonego w związku z kształceniem się na studiach
albo w celu połączenia się z rodziną lub jako osoby posiadające status uchodźcy.
Jeżeli cudzoziemiec nie spełnia warunków wymienionych powyżej, ma on prawo do podejmowania
i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowoakcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek
oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią
inaczej (art. 13 ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Przepisy regulujące
prowadzenie działalności gospodarczej w w/w formach zawarte są w ustawie z dnia 15 września 2000
roku Kodeks Spółek Handlowych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku poz. 1030 ze zm.).
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej daje również możliwość prowadzenia działalności
gospodarczej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorcom zagranicznym poprzez tworzenie
oddziałów, zgodnie z art. 85 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy ci, tworząc
oddział mogą wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu swojej
działalności w kraju pochodzenia, zaś rozpoczęcie działalności w ramach oddziału jest możliwe po
uzyskaniu wpisu oddziału do rejestru przedsiębiorców. Przedsiębiorcy zagraniczni tworzący oddział są
obowiązani ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do ich reprezentowania, a także używać
do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną
na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów "oddział w Polsce".
Ponadto w zakres ich obowiązków wchodzi prowadzenie dla oddziału oddzielnej rachunkowości
w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości oraz zgłaszanie ministrowi właściwemu
do spraw gospodarki wszelkich zmian stanu faktycznego i prawnego w terminie 14 dni od dnia ich
wystąpienia.
Z podjęciem działalności gospodarczej przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polski wiąże
się uprawnienie do udzielenia takiemu cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy w celu
prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 142 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach zezwolenia
na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej udziela się, jeżeli celem pobytu
cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest prowadzenie działalności gospodarczej
na podstawie przepisów obowiązujących w tym zakresie na tym terytorium. Zezwolenia tego udziela
się także w przypadku, gdy celem pobytu cudzoziemca jest wykonywanie pracy poprzez pełnienie
funkcji w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, którą cudzoziemiec
utworzył lub której udziały lub akcje objął lub nabył (art. 142 ust. 3 ustawy o cudzoziemcach).
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
W celu udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemiec podejmujący działalność gospodarczą
musi wykazać (art. 142 ust. 1 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach) posiadanie: 1) ubezpieczenia
zdrowotnego lub potwierdzenia pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, 2) źródła stabilnego i regularnego dochodu (wystarczającego na pokrycie
kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu) i 3) zgody
właściwego organu na zajmowanie określonego stanowiska lub wykonywanie zawodu, jeżeli
obowiązek jej uzyskania wynika z przepisów odrębnych. Ponadto cudzoziemiec musi wykazać, iż ma
zapewnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania (art. 142 ust. 1 pkt 3
ustawy o cudzoziemcach). W przypadku podmiotu, który prowadzi działalność gospodarczą
wymagane jest (art. 142 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o cudzoziemcach), aby w roku podatkowym
poprzedzającym złożenie wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy w celu
prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemca podmiot ten osiągnął dochód nie niższy niż
12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie, w którym podmiot ten ma
siedzibę lub miejsce zamieszkania (przykładowo w województwie małopolskim zgodnie
z załącznikiem do Obwieszczenia Prezesa GUS z dnia 29 listopada 2013 roku (M.P. poz. 993),
przeciętne miesięczne wynagrodzenie w trzecim kwartale 2013 roku wynosiło 3.642,28 zł) lub
zatrudniał na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej przez okres 1 roku
poprzedzającego złożenie wniosku co najmniej 2 pracowników będących obywatelami polskimi lub
cudzoziemcami, posiadającymi zezwolenia pobytowe lub status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub
czasową, zgodę na pobyt, obywatelstwo Unii Europejskiej lub państwa Europejskiego Obszaru
Gospodarczego albo korzystającymi na innej podstawie ze swobody przepływu osób. Ewentualnie,
zgodnie z art. 142 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o cudzoziemcach należy wykazać posiadanie środków lub
prowadzenie działań (w szczególności przyczyniających się do wzrostu inwestycji, transferu
technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy), pozwalających
na spełnienie w przyszłości określonych wyżej warunków.
Dla działalności gospodarczej podejmowanej przez cudzoziemców pochodzących spoza krajów Unii
Europejskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znaczenie mogą mieć również postanowienia
umów międzynarodowych zawartych pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a takimi państwami.
Przykładowo należy wskazać, że w przypadku obywateli Chińskiej Republiki Ludowej umowami takimi
są Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej
w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji (dalej: „umowa w sprawie popierania
inwestycji”) oraz Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Chińskiej
Republiki Ludowej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od
opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (dalej: „umowa o unikaniu podwójnego
opodatkowania”), obie z dnia 7 czerwca 1988 roku. W myśl art. 2 umowy w sprawie popierania
inwestycji, każda strona będzie popierać inwestorów drugiej strony i dopuści takie inwestycje
zgodnie ze swoim prawem i przepisami, zaś z art. 3 ust. 1 tej umowy wynika, że inwestycjom
i działalności związanej z inwestycjami zostanie przyznane sprawiedliwe traktowanie i będą one
korzystały z ochrony na terytorium drugiej strony. Zgodnie z art. 3 ust. 2 umowy w sprawie
popierania inwestycji takie traktowanie i ochrona będą nie mniej korzystne niż przyznane
inwestycjom i działalności związanej z inwestycjami inwestorów z jakiegokolwiek państwa trzeciego.
Stosownie do art. 7 ust. 1 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zyski przedsiębiorstwa
umawiającego się państwa będą podlegać opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że
przedsiębiorstwo prowadzi działalność w drugim umawiającym się państwie przez położony tam
zakład, bowiem w takim przypadku zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim
państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi. Zgodnie
z art. 10 ust. 1 tej umowy, dywidendy, które płaci spółka mająca siedzibę w umawiającym się
państwie osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się państwie,
mogą być opodatkowane w tym drugim państwie. Zgodnie z art. 13 ust. 1 umowy o unikaniu
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
podwójnego opodatkowania, zyski ze sprzedaży majątku powstające w umawiającym się państwie
mogą być opodatkowane w tym państwie. W myśl art. 14 ust. 1 umowy o unikaniu podwójnego
opodatkowania dochody, które osoba mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie
osiąga z wykonywania usług zawodowych albo z innej samodzielnej działalności (samodzielnie
wykonywana działalność lekarzy, prawników, inżynierów, architektów, naukowa itp.) będą podlegać
opodatkowaniu tylko w tym państwie, z wyjątkiem wskazanych w umowie okoliczności, w których
takie dochody mogą być również opodatkowane w drugim się państwie.
Autor:
Tomasz Bernady , radca prawny, Kancelaria GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i
radcowie prawni sp.p.
(www.ghmw.pl)