INTEGRACJA KLASY – PO CO I KOMU TO POTRZEBNE

INTEGRACJA KLASY – PO CO I KOMU TO POTRZEBNE?
Początek roku szkolnego jest dla wszystkich ważnym i zarazem trudnym momentem.
Zarówno uczniowie jak i nauczyciele muszą wrócić do ciężkiej pracy po okresie, w którym
interesowała ich głównie prognoza pogody i zestaw przyjemności możliwy do zrealizowania
następnego dnia. Wrzesień jest miesiącem, w którym uczniowie i nauczyciele podejmują nowe
wyzwania, związane choćby z trudem codziennego wstawania i systematycznego
przygotowywania się do zajęć.
Jednym z trudniejszych zadań jakie stoją przed uczniami jest powrót do
funkcjonowania w grupie. Po okresie rozluźnienia trzeba wrócić do systemu jaki obowiązuje w
szkole, komunikowania się z rówieśnikami, rozwiązywania konfliktów i poszukiwania po raz
kolejny swojego miejsca. Każda grupa uczniów tworząca we wrześniu klasę jest zespołem, który
wymaga od nauczyciela podjęcia szczególnych zadań z zakresu integracji.
Zatem mimo tego, iż przed nauczycielem stoją przeróżne zadania, głównie związane
z realizacją programu nauczania, powinien on poświęcić część swojego, bardzo przecież cennego
czasu na zintegrowanie zespołu klasowego. Działania takie przynoszą bowiem korzyści obydwu
stronom.
Dzięki działaniom integracyjnym podejmowanym przez nauczyciela w klasie
uczniowie mogą poznać swego wychowawcę i siebie nawzajem, co pozwala im znacznie lepiej
funkcjonować w szkole. Praca taka ułatwia budowanie udanych, pozytywnych relacji z kolegami.
Pozwala to także na stworzenie serdecznej i przyjacielskiej atmosfery, dzięki której uczniowie
mogą poczuć się zaakceptowani i bezpieczni w zespole klasowym. Dzięki temu, iż mają oni
możliwość bezpośredniego podzielenia się swoimi osiągnięciami i sukcesami może zostać
zaspokojona ich potrzeba uznania i aprobaty. Buduje się ich wiara w siebie i w zespół, którego
część stanowią.
Odpowiednio przeprowadzone działania integracyjne uczą tolerancji, zrozumienia i
empatii, co wpływa na powstawanie szacunku i zrozumienia dla odmiennego sposobu życia
kolegów oraz kształtują umiejętność prawidłowej współpracy i obcowania z innymi. Daje to
możliwość uzyskania wsparcia klasy w trudnych sytuacjach. Uczestnicy zajęć integracyjnych
mają szansę nabycia przydatnych umiejętności interpersonalnych z zakresu komunikacji,
asertywności i rozwiązywania konfliktów. Może to być również okazja na rozwijanie u uczniów
nowych metod zespołowego podejmowania decyzji. Działania integracyjne dają szansę na
kształtowanie się u uczniów postaw prospołecznych. Częściej udzielają sobie wzajemnie
pomocy. Mają poczucie odpowiedzialności za innych i efekty wspólnie podejmowanych działań.
Większe poczucie bezpieczeństwa, akceptacji ze strony klasy oraz wiedza o tym, że
łatwiej jest razem pokonywać trudności ułatwia funkcjonowanie w wielu sytuacjach szkolnych,
głównie dotyczących nowych, nieznanych warunków. Wydaje się zatem oczywiste, iż sprawnie i
skutecznie przeprowadzone działania integracyjne pozwalają uczniom lepiej funkcjonować w
społeczności klasowej oraz ułatwiają podejmowanie nowych wyzwań, polegających w szkole
głównie na poszerzaniu posiadanej i zdobywaniu nowej wiedzy.
Należy jednak pamiętać o tym, że działania integracyjne odniosą zamierzony skutek,
jeśli zostaną przeprowadzone w odpowiedni sposób. Aby dały one oczekiwany efekt, nauczyciel
musi zadbać przede wszystkim o przyjazną atmosferę, która pozwoli na wypowiadanie się
wszystkim uczestnikom zajęć. Ważne jest także, aby informacje kierowane wobec
poszczególnych uczniów były pozytywne. Zajęcia integracyjne powinny być czasem, w którym
wszyscy będą otrzymywać wyłącznie pozytywne komunikaty i słyszeć tylko miłe informacje.
Działania integracyjne nie powinny ograniczać się do uczniów. Ważną rolę w klasie
pełni przecież także wychowawca. Konieczne jest zatem, aby to on podjął się trudu
zintegrowania zespołu klasowego i równocześnie w nim uczestniczył. Aktywność taka stawia
nauczyciela w nieco innej roli niż ta, do której przyzwyczajeni są uczniowie. Przestaje być on
wyłącznie osobą przekazującą wiedzę i posiadającą w klasie władzę niemalże absolutną. Staje się
w oczach uczniów człowiekiem z krwi i kości, który ma życie poza szkołą. Często dla uczniów
niemałym odkryciem jest to, iż ich wychowawca posiada rodzinę (jest czyjąś córką lub synem,
mamą lub ojcem, bratem, czy siostrą), ma pewne zainteresowania i fascynacje, potrafi żartować,
a czas wolny spędza nie tylko na wymyślaniu trudnych zadań na sprawdziany. Zaprezentowanie
się swoim uczniom z trochę innej strony niż na zwykłych lekcjach i lepsze poznanie swojej klasy
gwarantuje nawiązanie znacznie efektywniejszej współpracy. Nikt nie zaprzeczy, że nauka w
przyjaznej atmosferze, gdzie obydwie strony tego trudnego procesu czują się w swojej obecności
bezpiecznie, znają się, a nawet lubią, przebiega znacznie skuteczniej. Efekty takiej współpracy są
bardziej widoczne, a całoroczny wysiłek nieco przyjemniejszy.
Mogłoby się wydawać, iż integracja dotyczy jedynie uczniów i wychowawców,
którzy po raz pierwszy zetknęli się ze sobą. Jest to jednak mylne przeświadczenie. Oczywiście,
wymagają oni szczególnej opieki i intensywniejszych działań integracyjnych, ale nie są jedyną
grupą, wobec której należy podjąć taką aktywność.
Działania integracyjne powinny być realizowane przez nauczyciela/wychowawcę na
początku każdego roku szkolnego. Grupa klasowa rozwija się przez cały okres jej trwania, czyli
przez kilka lat. Głównym jednak celem uczniów w danym roku jest otrzymanie promocji i po
osiągnięciu takiego sukcesu klasa, jako grupa rozpada się. Wobec takiego faktu oczywiste
wydaje się zatem podejmowanie działań integracyjnych po każdych wakacjach.
W swojej pracy zawodowej podejmowałam szereg działań polegających na
integrowaniu zespołów klasowych. Korzystałam z propozycji umieszczanych w książkach i
Internecie. Sprawdziłam wiele takich, które były stratą czasu, ale natknęłam się również na takie,
które mogę z pełną odpowiedzialnością polecić do realizacji. Warto zatem zapoznać się z nimi i
w zależności od tego z jakim zespołem będziecie mieli Państwo do czynienia wybrać najbardziej
odpowiednie i opracować szczegółowy program zajęć.
Każde zajęcia należałoby zacząć od przedstawienia siebie i umożliwienie
zaprezentowania się członkom grupy w różnorodny sposób.
Indywidualna prezentacja członków grupy – każdy uczestnik zajęć wymienia swoje imię oraz
kilka informacji, które powinny zaciekawić klasę (np. informacje dotyczące rodzeństwa,
posiadanych zwierząt, ulubionej potrawy, odniesionych w ostatnim czasie sukcesów).
Alfabecik – uczniowie siadają według kolejności pierwszych liter swoich imion w alfabecie i
przedstawiają się za pomocą dwóch słów (swojego imienia i określenia, które opisuje dziecko,
jest jego zaletą i zaczyna się na taką samą literę jak imię).
Nasze wspólne cechy – klasa dzieli się na kilkuosobowe grupy (5-6 osób), grupki ustalają pięć
cech, które łączą ich wszystkich, dodatkowo każdy odnajduje jedną cechę, która różni go od
pozostałych członków grupki; uczestnicy prezentują ustalone cechy, które są zapisywane i
odczytywane jako ogólna charakterystyka klasy.
Reklama – uczestnicy piszą ogłoszenie (max 25 słów), w którym reklamują siebie jako ludzi, z
którymi warto się przyjaźnić; niepodpisane kartki składane są do pudełka i każdy uczestnik losuje
jedną z nich, a następnie odczytuje głośno tekst z kartki i stara się odgadnąć, kto jest autorem tej
reklamy.
Herby – uczestnicy otrzymują kartki z narysowanymi herbami; ich zadaniem jest wpisanie w
oznaczone miejsca odpowiedzi na pytania zawarte w herbie; na górze kartki wpisują swoje imię,
a pod herbem hasło, które przyświeca ich życiu; można utrudnić zadanie i anonimowo
wypełnione herby rozlosować wśród uczniów, którzy będą musieli odgadnąć autora herbu (zał.1)
Wizytówki – dzieci rysują trzy chmurki, w których prezentują siebie za pomocą rysunków na
określony temat, może to być np. ulubione zwierzę, potrawa, czynność; przedstawiają się za ich
pomocą.
Niemy wywiad – dzieci pracują parami, mają za zadanie bez użycia słów zebrać jak najwięcej
informacji o swoim partnerze, następnie każde dziecko prezentuje swojego rozmówcę.
Tylko jedna osoba – grupa ma za zadanie ustawić się kolejności urodzin, w trakcie wykonywania
zadania obowiązują specyficzne reguły: tylko jedna osoba może stać w danym momencie, mówi
tylko osoba, która stoi (należy pamiętać o pozostawieniu przynajmniej jednego wolnego krzesła).
W trakcie zajęć integracyjnych można również przeprowadzać ćwiczenia polegające
na tym, że każdy z uczestników odpowiada na to samo pytanie, bądź ma to samo polecenie. Są to
tak zwane rundki.
Co zabrałbyś na bezludna wyspę?
Gdybyś miał 7-milowe buty to gdzie chciałbyś teraz zajść?
Kim będziesz za 10 lat? Jak będzie wyglądać Twoje życie?
Jakim kwiatkiem/dyscypliną sportu/kolorem mogłaby być osoba siedząca obok?
Co najbardziej lubię u innych?
Czego najbardziej nie lubię u innych?
Dobra wróżka – każdy z uczestników wymienia dwa marzenia, które zostaną
spełnione przez wróżkę, która ma odwiedzić klasę.
Mój przyjaciel, moja przyjaciółka - każdy rysuje na czystej kartce zarys człowieka (może być to
ksero ze wzoru) i wpisuje w postać cechy swojego idealnego przyjaciela, a poza postacią cechy,
których taka osoba nie powinna absolutnie posiadać; każdy odczytuje swoją pracę.
Na koniec zajęć warto poświęcić trochę czasu na działania umożliwiające otrzymanie
od kolegów pozytywnych komunikatów„na piśmie”.
Mocne strony w oczach kolegów – każdy uczestnik wybiera pięć dowolnych osób i prosi je o
napisanie na swojej kartce po jednej mocnej stronie; nie wolno pisać cech negatywnych ani
odmawiać wpisu; wszyscy chętni odczytują uzyskane wpisy.
Autografy – każdy uczestnik zajęć dostaje listę cech i poszukuje osób, które spełniają
wymieniane kryteria, prosi je o wpisanie się w odpowiednim miejscu, przy posiadanej cesze;
wszyscy chętni odczytują uzyskane wpisy (zał.2).
Moja ręka – moja siła – uczestnicy zajęć odrysowują na kartce swoja dłoń a następnie w miejscu
palców wpisują swoje dwie lub trzy mocne strony; pozostałe „palce” wypełniają im wybrani
koledzy.
Życzenia – każdy z uczestników warsztatów otrzymuje 3 – 4 karteczki, podpisuje je i wrzuca do
wspólnego pojemnika; następnie każdy losuje tyle kartek ile podpisał swoim nazwiskiem i
wpisuje na nich wyjątkowe życzenia dla wylosowanych osób, może wykonać rysunek
przedstawiający prezent jaki chciałby ofiarować tej osobie; wypisane życzenia uczniowie
wrzucają z powrotem do pojemnika, z którego trafią do adresatów; wszyscy chętni odczytują
uzyskane wpisy.
M.Oleśniewicz – psycholog
Załącznik 1
MOJE MOCNE STRONY
CZEGO NIE LUBIĘ
U INNYCH LUDZI
TRZY ŻYCZENIA
DO ZŁOTEJ RYBKI
MOJE FASCYNACJE
Załącznik 2
CECHA
MA TAKI SAM
ZNAK ZODIAKU JAK JA
LUBI RYWALIZACJĘ
WYDAJE SIĘ SYMPATYCZNY
LUBI SŁUCHAĆ TAKIEJ SAMEJ
MUZYKI JAK JA
LUBI WSPÓŁPRACĘ
W GRUPIE
POTRAFI ZWINĄĆ
JĘZYK W TRĄBKĘ
AUTOGRAF