broker informacji w spoleczenstwie wiedzy 12_13

broker informacji w spoleczenstwie wiedzy 12_13

Broker informacji
w społeczeństwie wiedzy
Dr Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Jagielloński
Aktualizacja 2013-01-11
1
Plan prezentacji
• Sektor usług informacyjnych i pośrednicy informacyjni
• Broker informacji – nazwa i istota zawodu
• Broker informacji jest pośrednikiem (Information
intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i
organizacjami, którzy informacji potrzebują
• Broker informacji sprzedaje NIE informację (w sensie –
wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną
• Broker informacji posiada odpowiednie umiejętności i
wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z
legalnych źródeł informacji
• Branża infobrokerska na świecie i w Polsce
• Literatura przedmiotu
2
Sektor usług informacyjnych
i pośrednicy informacyjni
3
Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie
wiedzy (the Information Industry)
• agendy i organy administracji publicznej, rządu, samorządu
lokalnego,
• biblioteki, ośrodki informacji,
• brokerzy informacji,
• dziennikarze, media,
• niekomercyjne i komercyjne serwisy informacyjne,
• organizacje zawodowe, stowarzyszenia,
• ośrodki informacji w firmach (corporate intelligence centers),
• producenci i wydawcy źródeł informacji,
• wywiadownie gospodarcze
• ......
4
Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie
wiedzy (the Information Industry)
• Instytucje, organizacje, systemy, usługi
– komercyjne (odpłatne dla użytkownika
końcowego)
– niekomercyjne (nieodpłatne dla użytkownika
końcowego)
5
Pośrednicy informacyjni (Information
intermediaries)
• Profesjonaliści informacji:
– bibliotekarze,
– brokerzy informacji (infobrokerzy),
– wywiadownie gospodarcze (competitive
intelligence professionals)
–…
– Womack, Ryan (2002). Information intermediaries and optimal information
distribution. Library & Information Science Research 24 (2002) 129-155
6
Broker informacji –
nazwa i istota zawodu
7
Nazwa zawodu
• W języku polskim: broker informacji =
infobroker
• W języku angielskim:
– częściej information broker niż infobroker
– lepiej – independent information professional,
info-entrepreneur
• http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html
• W języku niemieckim: infobroker
8
Nazwa działalności i dziedziny
• W języku polskim:
– działalność – infobrokering, infobroking, infobrokerstwo
– Uwaga! Występuje też termin „infobrokerstwo systemowe” –
propagowany przez dr. Tadeusza Wojewódzkiego i serwis
http://www.infobrokerstwo.pl/; „infobroker systemowy” = CIO?
• W języku angielskim:
– Information brokering, Information brokerage, Information broking
– INFO-ENTREPRENEURSHIP
• Dziedziny pokrewne
–
–
–
–
Informacja biznesowa i gospodarcza
Wywiad gospodarczy
Zarządzanie informacją
Zarządzanie wiedzą
9
Istota zawodu brokera informacji = cechy
definicyjne = warunki konieczne bycia
infobrokerem
• Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy
zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy
informacji potrzebują
• Jest niezależny (independent information professional) –
prowadzi własną działalność gospodarczą, ewentualnie jest
zatrudniony w firmie infobrokerskiej
• Swoje usługi oferuje odpłatnie
• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) –
ale usługę informacyjną
• Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką
zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji
10
Broker informacji jest pośrednikiem
(Information intermediary) pomiędzy
zasobami informacyjnymi a ludźmi i
organizacjami, którzy informacji
potrzebują
11
Na czym polega bycie pośrednikiem – czyli
pośredniczenie, mediacja? Etapy działania brokera
informacji
• Kompetentne identyfikowanie, ustalanie rzeczywistych potrzeb
informacyjnych klientów, odbiorców, użytkowników
• Pozyskiwanie informacji ze źródeł różnego typu (Internet – różne
narzędzia/usługi, komercyjne serwisy informacyjne, biblioteki, archiwa,
wywiadownie gospodarcze etc.)
• Wybór – wartościowanie – powtórny wybór zasobów, źródeł, treści =
filtracja informacji
• Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie źródeł pochodnych
zgodnie z zapotrzebowaniem klienta
• Akredytacja informacji: gwarancja jakości
• Udostępnianie informacji: odpowiedź na pytanie/zamówienie klienta,
zaspokojenie jego potrzeb informacyjnych
12
Broker informacji a inni pośrednicy informacyjni, profesjonaliści
informacji. Czym różni się broker informacji od bibliotekarza?
•
rejestrem funkcji/zadań:
• infobroker: przede wszystkim ma zadania informacyjne
• bibliotekarz: oprócz funkcji informacyjnej pełni jeszcze inne – edukacyjną, intelektualną,
estetyczną, rozrywkową, integracyjną, substytutywną oraz obywatelską
•
•
•
•
komercjalizacją usług: broker informacji oferuje swoje usługi odpłatnie w
ramach własnej działalności gospodarczej, usługi biblioteczne są darmowe dla
użytkowników
zakresem przetwarzania informacji: infobroker najczęściej przetwarza
informację w większym stopniu/zakresie niż bibliotekarz
indywidualizacją i personalizacją usług: broker informacji z reguły oferuje
usługi i treści bardziej spersonalizowane i zindywidualizowane niż czyni to
bibliotekarz
Na ten temat bardziej szczegółowo:
http://www.slideshare.net/sabinacisek/bibliotekarz-brokerem-informacji lub
http://149.156.173.122/~cisek/broker_informacji/Cisek_bibliot_broker_inf.ppt
13
Broker informacji sprzedaje NIE
informację (w sensie – wiadomość,
treść) – ale usługę informacyjną
14
Co sprzedaje broker informacji?
• Informacja jako towar w gospodarce opartej na wiedzy = wyrób lub
usługa lub dostęp
– Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa
wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo SBP, s. 207-212
• Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną polegającą na
pośredniczeniu pomiędzy utrwalonym zasobem informacji/wiedzy a jego
użytkownikami
• Albo: Infobroker sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na
zaspokojeniu konkretnych, zindywidualizowanych potrzeb
informacyjnych jednostek bądź organizacji (głównie firm)
• Albo: Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na
przekształceniu informacji w zindywidualizowaną wiedzę
• Albo: Infobroker sprzedaje swoją umiejętność zaspokojenia konkretnych
potrzeb informacyjnych
15
Dlaczego „niebezpiecznie” jest twierdzić, że
infobroker sprzedaje informację?
• To zależy – rzecz jasna – od definicji
informacji 
• Informacja (w sensie: wiadomość, wiedza,
treść) jest z reguły czyjąś własnością (zatem
infobroker nie może jej sprzedawać – bo nie
należy do niego!) albo stanowi dobro
publiczne (czy wolno sprzedawać dobro
publiczne?)
16
Za co klienci płacą brokerowi informacji?
• „Our clients pay us for our expertise, NOT for
information per se.”
– Mary Ellen Bates (2010). FAQs About the
Independent Info Pro Business.
http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.ht
ml
17
Broker informacji posiada odpowiednie
umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką
zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł
informacji
Kwalifikacje osobowe i profesjonalne
infobrokera
- Wymagane wiedza, umiejętności i wartości
- Etyka zawodowa
- Kształcenie brokerów informacji w Polsce
18
Kwalifikacje zawodowe brokera informacji:
wiedza i umiejętności
• Kwalifikacje biznesowe – w zakresie pragmatyki zawodowej –
prowadzenie działalności gospodarczej
• Kwalifikacje informacyjne
–
–
–
–
–
Zna istniejące zasoby informacyjne, nie tylko elektroniczne
Potrafi identyfikować rzeczywiste potrzeby informacyjne klientów
Potrafi opracować i zastosować odpowiednią strategię wyszukiwawczą
Umie trafnie dobrać źródła informacji, dokonać wyboru oraz oceny
Umie odpowiednio opracować, przetworzyć, przedstawić i udostępnić
informację
• Kwalifikacje komunikacyjne – komunikacja interpersonalna z klientami,
marketing i PR
• Kwalifikacje pedagogiczne – prowadzenie kursów, szkoleń, udzielanie
porad
• Kwalifikacje techniczne – znajomość technologii informacyjnej
19
Co trzeba umieć i wiedzieć aby być
kompetentnym pośrednikiem w świecie
informacji?
• Z jednej strony – znać zasoby informacyjne i umieć
pozyskiwać z nich informację; nadto: wyszukaną
informację wartościować, filtrować, następnie –
przetwarzać, udostępniać i rekomendować.
Efektem wymienionych działań jest akredytacja
informacji
• Z drugiej strony – rozumieć, znać aktualnych i
potencjalnych klientów, użytkowników, w tym – ich
potrzeby i zachowania informacyjne
20
Etyka zawodowa brokera informacji
• Kodeks etyki zawodowej Association of Independent Information
Professionals = AIIP Code of Ethical Business Practice
http://www.aiip.org/CodeOfEthics (raczej dla brokera informacji)
• Kodeks etyki zawodowej Society of Competitive Intelligence
Professionals = SCIP Code of Ethics for CI Professionals
http://www.scip.org/About/content.cfm?ItemNumber=578&&navItemNum
ber=504 (raczej dla wywiadowcy gospodarczego)
• Zob. też Etyczne zasady infobrokeringu
• Zadanie – znajdź przykłady polskich firm infobrokerskich, deklarujących
stosowanie kodeksu etyki zawodowej AIIP
21
22
23
Kształcenie brokerów informacji w Polsce
• Kształcenie brokerów informacji – wbrew powszechnym
przemilczeniom w literaturze przedmiotu – odbywa się w
niektórych Instytutach IINiB w Polsce co najmniej od połowy
lat 90. XX wieku, tzn. od wprowadzenia przedmiotów
dotyczących: informacji biznesowej, europejskiej, prawnej;
Internetu jako środowiska informacyjnego; oceny jakości
informacji; zarządzania informacją i wiedzą etc. – nawet jeżeli
formalnie termin „broker informacji” nie był używany.
• Na takie stwierdzenie pozwala porównanie pożądanych
kwalifikacji infobrokera z ofertą kursów, specjalizacji i ścieżek
Instytutów INiB.
24
Kształcenie brokerów informacji w Polsce –
oferta uczelni wyższych
• Na poziomie studiów licencjackich
– Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu
http://www.wsh.pl/strona/84/broker-informacji
• Na poziomie studiów magisterskich
– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ –
specjalizacja Broker informacji na studiach drugiego
stopnia (magisterskich) – od roku akademickiego
2007/2008 do dzisiaj
25
Kształcenie brokerów informacji w Polsce –
oferta uczelni wyższych c.d.
•
Na poziomie studiów podyplomowych
– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego –
Studia Podyplomowe Informacji Naukowej: Broker informacji http://www.inib.uj.edu.pl/ –
od roku akademickiego 2007/2008 do dzisiaj
– Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy
Jana Kochanowskiego w Kielcach – Studia Podyplomowe dwusemestralne: Broker
informacji http://www.ujk.edu.pl/infobroker/index.htm,
http://www.ujk.edu.pl/ibib/index.php?option=com_content&view=article&id=87:brokerinformacji&catid=140:broker-informacji&Itemid=59 – od roku 2008, ale mają notoryczne
kłopoty z rekrutacją.
– Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu –
Podyplomowe Studia Infobrokerstwa i Zarządzania Informacją
http://www.inibi.umk.pl/infobrokerstwo/ – od roku 2008
– Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego – Studium
Podyplomowe Broker Informacji http://www.broker.uni.lodz.pl/ od roku 2010/2011
– Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy – Studia Podyplomowe Broker Informacji
http://www.podyplomowe.wsg.byd.pl/index.php?id=260
– inne
26
Kształcenie brokerów informacji w Polsce
– kursy, seminaria, warsztaty
• Kursolandia.pl http://kursolandia.pl/darmowei-komercyjne-kursy/broker-informacji.html
• Kursy organizowane przez
http://www.infobrokerstwo.pl/
• Seminaria organizowane przez Centrum
Promocji Informatyki w Warszawie
http://www.cpi.com.pl/
27
Branża infobrokerska
na świecie i w Polsce
28
Podstawy prawne w Polsce
• Klasyfikacja Zawodów i Specjalności
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie
klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby
rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz.U. Nr
82 z dnia 17 maja 2010 r., poz. 537
– Dostęp w serwisie www GUS www.stat.gov.pl,
http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/kzs/kzs_pp.ht
m
– 262204 Broker informacji (researcher)
29
Stowarzyszenia
• Na świecie
– Association of Independent Information
Professionals http://www.aiip.org/
– Strategic and Competitive Intelligence
Professionals http://www.scip.org/
– Zob. też Wykaz stowarzyszeń brokerów
informacji
• W Polsce
– Nie ma, były próby utworzenia, zob. np.
http://www.sbi.org.pl/ (strona już nie działa)
30
Fora, listy dyskusyjne, serwisy WWW
• Forum Polskich Brokerów informacji
http://www.infobroker.org.pl/ (strona już nie działa)
• Infobrokerstwo.pl http://www.infobrokerstwo.pl/
• Różne materiały dla studentów i innych
zainteresowanych infobrokeringiem
http://skryba.inib.uj.edu.pl/~cisek/,
http://www.slideshare.net/sabinacisek
31
Blogi
• Kilka przykładów
– Blog o usługach infobrokerskich http://infobrokerzy.com.pl/
– Info-blog http://www.infopoint.pl/wordpress/
– Znalazło się http://www.blog.inspirmed.com/
32
Ilu jest brokerów informacji w Polsce?
• Zadanie – Spróbuj odpowiedzieć na to
pytanie (w przybliżeniu) – posługując się
bazami danych o firmach, internetowymi
serwisami wyszukiwawczymi oraz literaturą
przedmiotu.
• Zadanie – Kiedy w Polsce zaczęły
powstawać firmy infobrokerskie?
33
Czym zajmują się brokerzy informacji –
w praktyce – w Polsce?
•
Podstawowe zadanie (warunek sine qua non bycia infobrokerem) (zob. slajdy 10
i 12) =
– Mediacja czyli pośrednictwo w świecie informacji
• Broker informacji jest pośrednikiem pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi
bądź organizacjami, którzy informacji potrzebują.
•
Inne, opcjonalne funkcje i usługi
–
–
–
–
–
–
Monitoring – Internetu, konkurencji, mediów, newsów
Szkolenie użytkowników, udzielanie porad
Weryfikacja danych, faktów
Zarządzanie informacją, zarządzanie wiedzą
Usługi tekstowe, copywriting
…
•
Oferta polskich firm infobrokerskich, maj 2012
•
Zadanie – znajdź przykłady usług oferowanych przez polskie firmy
infobrokerskie, zaproponuj kategorie, typologię tych usług
34
Literatura przedmiotu
35
Charakterystyka zawodu brokera informacji –
wybrana literatura przedmiotu
•
•
•
•
Bates, Mary Ellen (2010). FAQs About the Independent Info Pro Business.
http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html
Bulletin of the American Society for Information Science (1995), Volume 21, number 3.
http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/ (numer poświęcony infobrokerstwu)
Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. http://hdl.handle.net/10760/10880,
http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cisek_broker_informacji_istota.pdf
Szczepańska, Barbara (2002). Broker informacji – zawód z przyszłością czy zawód z
przyszłości. Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php
• Więcej publikacji dotyczących infobrokeringu – zob. prezentacja
Infobrokerstwo w Polsce. Stan obecny i perspektywy (końcowe slajdy), a
także blog Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering
36