etap szkolny

Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
Dzień
miesiąc
rok
Wojewódzki Konkurs Chemiczny
dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ETAP SZKOLNY
Rok szkolny 2016/2017
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 11 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem.
Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 30 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte (15)
i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi (15).
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A,
B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do
kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie
odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:
Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne
zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub
brak odpowiedzi – zero punktów.
W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub
istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie
nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora).
Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis.
Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i
wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego.
Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi
kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z
jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej
74% punktów, czyli 37 punktów.
Na udzielenie odpowiedzi masz 100 minut.
Do końca przysługującego Ci czasu nie możesz opuścić sali, aby nie przeszkadzać innym
uczniom.
Życzymy Ci powodzenia!
Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)
…………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia
Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Część I
1.
Pierwiastek X leży w czwartym okresie układu okresowego pierwiastków, tworzy
tlenek XO3. Jego atom może pobrać dwa elektrony przekształcając się w prosty jon.
Pierwiastkiem X jest:
A.
B.
2.
brom
selen
C.
D.
siarka
arsen
W celu otrzymania miedzi uczeń zmieszał w probówce sproszkowany węgiel
z tlenkiem miedzi(II). Probówkę zakrył korkiem z rurką, której koniec umieścił
w wodzie wapiennej. Zawartość mocno ogrzał posługując się palnikiem gazowym.
Po pewnym czasie zawartość probówki przybrała barwę czerwono-brunatną. Woda
wapienna wyraźnie zmętniała.
Wybierz poprawnie sformułowany wniosek z tego doświadczenia.
A.
W wyniku reakcji powstała miedź, wydzielił się tlenek węgla (II), jest to proces
egzoenergetyczny.
B. W wyniku reakcji powstała miedź, wydzielił się tlenek węgla (II), jest to proces
endoenergetyczny.
C. W wyniku reakcji powstała miedź, wydzielił się tlenek węgla (IV), jest to proces
egzoenergetyczny.
D. W wyniku reakcji powstała miedź, wydzielił się tlenek węgla (IV), jest to proces
endoenergetyczny.
3.
Sześć cząsteczek pewnego tlenku azotu reaguje z ośmioma cząsteczkami amoniaku,
w wyniku czego powstaje siedem cząsteczek azotu i dwanaście cząsteczek wody.
Wyjściowym tlenkiem azotu jest:
A.
B.
C.
D.
4.
Która z wymienionych niżej wielkości lub właściwości rośnie zgodnie z kierunkiem
strzałki dla podanych pierwiastków?
Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl
A.
B.
C.
D.
5.
NO
NO2
N2O5
N2O
Zdolność do reakcji z tlenem.
Zdolność do reakcji z wodą.
Wartościowość względem wodoru.
Wartościowość względem tlenu.
W związku chemicznym NaxSyOz stosunek liczby atomów x : y = 1 : 1, a x : z = 2 : 3.
Tym związkiem jest:
A.
B.
Na2S2O3
Na2SO3
C.
D.
Na2SO4
Na2S2O4
Strona 2 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
6.
7.
Wybierz zapis atomu, w którym suma liczby protonów i elektronów wynosi 58.
A.
C.
B.
D.
Woda nie jest produktem reakcji:
A.
B.
8.
C.
D.
kwasu z tlenkiem metalu
tlenku metalu z tlenkiem niemetalu
Uczeń ma za zadanie rozróżnić zawartości probówek, w których znajdują się
osobno: azotan(V) glinu i siarczan(VI) glinu. Której z wymienionych niżej
substancji powinien użyć?
A.
B.
9.
kwasu z wodorotlenkiem
wodorotlenku z tlenkiem niemetalu
chlorku miedzi(II)
chlorku baru
C.
D.
wodorotlenku sodu
kwasu solnego
Do trzech probówek z wodą dodano substancje będące ciałami stałymi o barwie
białej. Do pierwszej SiO2, do drugiej CaO, do trzeciej P4O10. W której
probówce/probówkach uzyskano roztwór o pH < 7?
A.
B.
Tylko w trzeciej
W pierwszej i trzeciej
C.
D.
Tylko w drugiej
W pierwszej i drugiej
10. Poniżej podano pary substratów. W którym przypadku w wyniku reakcji nie
wydzieli się gaz?
A.
B.
C.
D.
11.
Aby otrzymać wodorotlenek miedzi(II) należy zmieszać:
A.
B.
12.
miedź i wodę
miedź i wodorotlenek sodu
C.
D.
tlenek miedzi(II) i wodę
chlorek miedzi(II) i wodorotlenek sodu
Uczeń ma za zadanie otrzymać roztwór właściwy (rzeczywisty). Powinien
zmieszać z wodą:
A.
B.
13.
Kwas solny i siarczek miedzi(II)
Kwas bromowodorowy i żelazo
Tlenek żelaza(III) i kwas siarkowy(VI)
Lit i woda
siarczan(VI) glinu
fosforan(V) wapnia
C.
D.
siarczek miedzi(II)
siarczan(VI) baru
Która para jonów nie posiada identycznej konfiguracji elektronowej?
A.
B.
S2- i K+
F- i Mg2+
C.
D.
Cl- i Na+
S2- i Ca2+
Strona 3 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
14.
Uczeń ma do dyspozycji po 5 g każdej z podanych niżej soli. Której z nich
powinien użyć, aby po zmieszaniu jej z 100 g wody otrzymać mieszaninę
niejednorodną?
A.
B.
Chlorku glinu
Siarczku miedzi(II)
C.
D.
Siarczanu(VI) cynku
Azotanu(V) żelaza(III)
15. W którym z napisanych niżej zdań wkradł się błąd?
A.
B.
C.
D.
Sód reaguje z wodą wolniej niż potas.
W wyniku spalania siarki nie otrzymamy SO3.
W powietrzu jest 78% objętościowych tlenu i 21% objętościowych azotu.
Wodór można zbierać w probówce odwróconej dnem do góry.
BRUDNOPIS DO CZĘŚCI I
Strona 4 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
CZĘŚĆ II
ZADANIE 16 (2 pkt.)
przyznane punkty
Zapisz w tabeli konfigurację elektronową podanych jonów.
razem
jony
konfiguracja elektronowa
kation
sodu
anion
siarczkowy
ZADANIE 17 (1 pkt.)
przyznano
Oceń poprawność poniższych zdań. Zaznacz np. obrysowując kółkiem literę P, jeśli zdanie
uznajesz za prawdziwe, lub F gdy uważasz je za nieprawdziwe.
Twierdzenia
prawda fałsz
1
Atomy pierwiastków należących do tej samej grupy mają ten sam
ładunek jądra.
P
F
2
Liczba powłok elektronowych w atomie danego pierwiastka jest
równa numerowi okresu, do którego należy pierwiastek.
P
F
3
Atomy pierwiastków należących do tej samej grupy układu
okresowego mają taką samą liczbę elektronów walencyjnych.
P
F
ZADANIE 18
(2 pkt.)
przyznane punkty
razem
Podaj dwa różne sposoby postępowania w celu otrzymania roztworu nasyconego pewnej soli
z roztworu nienasyconego tej soli. Zakładamy, że rozpuszczalność tej substancji rośnie wraz
ze wzrostem temperatury.
Sposób I: ……………………………………………………………………………………….
Sposób II: ………………………………………………………………………………………
ZADANIE 19 (2 pkt.)
przyznane punkty
razem
Reakcję kwasu bromowodorowego z glinem ilustruje równanie:
2Al + 6HBr 2AlBr3 + 3H2
Oblicz, ile gramów glinu może przereagować z roztworem zawierającym 21,6 g kwasu
bromowodorowego.
Obliczenia:
Odpowiedź: ……………………………………………………………………….
Strona 5 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 20 (3 pkt.)
przyznane punkty
razem
Masz do dyspozycji substancje chemiczne, które możesz wykorzystać jako substraty.
MgCO3 Cl2
H2SO4
Mg
Napisz równania reakcji, z których każda należy do innego typu reakcji.
Typ reakcji
1
Równania reakcji procesów chemicznych
Reakcja syntezy
………………………………………………………………….
2
Reakcja analizy
……………………………………………………….................
3
Reakcja wymiany
………………………………………………………………….
ZADANIE 21 (2 pkt.)
przyznane punkty
razem
Hydraty – to specyficzne sole, które krystalizują wiążąc cząsteczki wody, np. CuSO4 · 5H2O,
CaCl2 · 6H2O. Węglan sodu też tworzy hydrat, w którym woda stanowi 62,94% jego masy.
Ustal wzór hydratu stosując odpowiednie obliczenia.
Obliczenia:
Wzór hydratu: …………………………………………
ZADANIE 22 (1 pkt.)
przyznano
Uczeń ma za zadanie z węglanu wapnia otrzymać stały chlorek wapnia (kryształy). Ma do
dyspozycji: grudki węglanu wapnia, kwas solny o stężeniu 5% i odpowiedni sprzęt
laboratoryjny. Podpowiedz jak to wykonać. Opisz kolejne etapy postępowania wymieniając
odczynniki i potrzebny sprzęt.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Strona 6 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 23 (1 pkt.)
przyznano
Podane substancje podziel ze względu na występujący w nich rodzaj wiązania.
N2, HCl, LiF
Wiązanie jonowe
Wiązanie kowalencyjne
niespolaryzowane
Wiązanie kowalencyjne
spolaryzowane
……………………………… ………………………………. ……………………………….
ZADANIE 24 (1 pkt.)
przyznano
Uczniowie mieli za zadanie przygotować 150 g 4–procentowego roztworu soli kuchennej.
Wykonali polecenie następująco:
Uczeń A: zważył na wadze naczynko wagowe. Jego masa wyniosła 3,5 g. Wsypał do
naczynka tyle soli, aby łączna masa wyniosła 9,5 g. Odmierzył w cylindrze miarowym
144 cm3 wody i zmieszał składniki w zlewce.
Uczeń B: zważył na wadze naczynko wagowe. Jego masa wyniosła 2,8 g. Wsypał do
naczynka tyle soli, aby łączna masa wyniosła 8,8 g. Odmierzył w cylindrze miarowym
150 cm3 wody i zmieszał składniki w zlewce.
Uczeń C: zważył na wadze naczynko wagowe. Jego masa wyniosła 3,3 g. Wsypał do
naczynka tyle soli, aby łączna masa wyniosła 9,3 g. Zważył pustą zlewkę. Jej masa
wyniosła 12 g. Wlał do tej zlewki tyle wody, aby łączna masa wyniosła 156 g. Do
zlewki z wodą wsypał wcześniej odważoną sól i wymieszał składniki.
Który z uczniów nie uzyskał roztworu o zakładanym stężeniu? Swój wybór uzasadnij.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 25 (2 pkt.)
przyznane punkty
razem
3
Po odparowaniu wody z 50 cm nasyconego roztworu NaCl uzyskanego w temperaturze 20ºC
wykrystalizowało 15,56 g soli. Gęstość tego roztworu wynosiła 1,197 g/cm3. Oblicz
rozpuszczalność NaCl w podanej temperaturze.
Obliczenia:
Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………
Strona 7 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 26 (3 pkt.)
przyznane punkty
Zapisz w postaci jonowej pełnej podane równania reakcji:
a) azotan(V) magnezu + fosforan(V) potasu
razem
fosforan(V) magnezu + azotan(V) potasu
………………………………………………………………………………………
b) wodorotlenek glinu + kwas solny
chlorek glinu + woda
………………………………………………………………………………………
c) wodorotlenek baru + kwas siarkowy(VI)
siarczan(VI) baru + woda
………………………………………………………………………………………
ZADANIE 27 (2 pkt.)
przyznane punkty
razem
3
Do 120 cm wody wsypano 10 g P4O10. Powstał roztwór kwasu fosforowego(V). Oblicz
stężenie procentowe tego roztworu.
P4O10 + 6H2O 4H3PO4
Obliczenia:
Odpowiedź: ………………………………………………………………………………
ZADANIE 28 (3 pkt.)
przyznane punkty
razem
Biorąc pod uwagę położenie podanych pierwiastków w układzie okresowym, ustal
wartościowość tych pierwiastków względem tlenu i względem wodoru. Uzupełnij tabelę
wpisując wzory najwyższych tlenków oraz wodorków podanych pierwiastków.
Symbol
pierwiastka
Wzór połączenia z tlenem
(najwyższy tlenek)
Wzór połączenia z wodorem
Se
…………………………..
………………………
B
…………………………
………………………
Br
…………………………
………………………
1.
2.
3.
Strona 8 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 29 (6 pkt.)
przyznane punkty
Wykonano doświadczenie zgodnie ze schematycznym rysunkiem.
roztwór azotanu(V) żelaza(III)
I
tlenek krzemu(IV)
II
razem
kwas fosforowy(V)
z oranżem metylowym
III
roztwór wodorotlenku potasu
Jakie obserwacje zanotowano podczas przebiegu doświadczenia? W przypadku wskaźnika
(probówka III) podaj jego barwę przed doświadczeniem i po doświadczeniu. Napisz równania
reakcji cząsteczkowych zachodzących w poszczególnych naczyniach, dzięki którym
obserwujemy efekty reakcji.
probówka I:
obserwacje: ……………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
Równanie reakcji:
…………………………………………………………………………………………………..
probówka II:
obserwacje: ……………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
Równanie reakcji:
…………………………………………………………………………………………………..
probówka III:
obserwacje: ……………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
Równanie reakcji:
…………………………………………………………………………………………………..
Strona 9 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 30 (4 pkt.)
przyznane punkty
razem
Napisz równania cząsteczkowe poniższych reakcji. Nie zapomnij dobrać współczynników
stechiometrycznych.
a) tlenek fosforu(V) + węgiel
fosfor + tlenek węgla(IV)
………………………………………………………………………………………….
b) tlenek ołowiu(IV) + glin
tlenek glinu + ołów
………………………………………………………………………………………….
c) krzemian sodu + kwas fosforowy(V)
kwas krzemowy + fosforan(V) sodu
…………………………………………………………………………………………
d) azotan(V) potasu
azotan(III) potasu + tlen
…………………………………………………………………………………………
BRUDNOPIS DO CZĘŚĆI II
Strona 10 z 11
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych)
Numer
zadania
Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
dzień
miesiąc
Liczba
punktów
Odpowiedzi
(wypełnia
komisja)
1
A
B
C
D
2
A
B
C
D
3
A
B
C
D
4
A
B
C
D
5
A
B
C
D
6
A
B
C
D
7
A
B
C
D
8
A
B
C
D
9
A
B
C
D
10
A
B
C
D
11
A
B
C
D
12
A
B
C
D
13
A
B
C
D
14
A
B
C
D
15
A
B
C
D
rok
(wypełnia komisja)
Suma punktów
za zadania zamknięte
Suma punktów
za zadania otwarte
Suma punktów
za cały arkusz
Podsumowanie części II
Nr zad.
(pkt.)
Przyznane
punkty
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
2
1
2
2
3
2
1
1
1
2
3
2
3
6
4
Strona 11 z 11