Edudu.pl - Jan Kochanowski jako twórca renesansowy

Ściąga eksperta
Jan Kochanowski jako twórca renesansowy
Jan Kochanowski był niewątpliwie najwybitniejszym polskim poetą tworzącym przed Adamem Mickiewiczem. Żył i tworzył w latach 1530 1584. Był człowiekiem wszechstronnie wykształconym. Studiował na Akademii Krakowskiej, na uniwersytetach w Królewcu i w Padwie.
W czasie pobytu we Włoszech dogłębnie poznał sztukę i kulturę antyczną oraz literaturę mu współczesną (Dante Alighieri i Francesco
Petrarca). Kochanowski był artystą wielkiej miary, który jako pierwszy tworzył dzieła polskie na poziomie europejskim. Przeniósł również
na nasz grunt nowe gatunki literackie i style liryki. Świadomie pisał w dwóch językach: łacińskim i polskim. Spuścizna literacka, jaką po
sobie pozostawił, jest niezwykle różnorodna i obszerna. Jan z Czarnolasu napisał bardzo dużo fraszek (ponad 300 utworów) i pieśni
(dwie księgi po czterdzieści dziewięć utworów). Jest również autorem poematów, trenów, dramatu klasycznego i przekładu psalmów. W
utworach tych dał się poznać nie tylko jako wybitny artysta, posiadający świadomość własnej roli jako poety, ale również jako filozof i
obywatel zaangażowany społecznie i politycznie, któremu leżało na sercu dobro ojczyzny.
Jan Kochanowski (ur. 1530 w Sycynie koło Zwolenia, zm. 22 sierpnia 1584 w Lublinie) – poeta polski epoki renesansu, sekretarz
królewski. Był przedstawicielem filozofii eklektycznej – stoicyzmu, epikureizmu, renesansowego neoplatonizmu i głębokiej wiary w Boga,
łącząc tradycję antyku i chrześcijaństwa.
Pochodził ze szlacheckiej rodziny Kochanowskich herbu Korwin, był synem Piotra Kochanowskiego, sędziego ziemskiego
sandomierskiego i Anny Białaczowskiej herbu Odrowąż. Poetą renesansu był też jeden z jego braci Mikołaj, a drugi, Andrzej, tłumaczem,
który przełożył na polski Eneidę Wergiliusza. W epoce baroku pracą przekładową zajmował się też jego bratanek Piotr.
29 kwietnia 1791 roku Tadeusz Czacki wyjął czaszkę Kochanowskiego z trumny, a następnie przechowywał ją przez kilka lat w swojej
posiadłości w Porycku. 4 października 1796 roku przekazał ją ks. Izabeli Czartoryskiej, która dołączyła ją do zbioru powstającego
wówczas muzeum w Puławach. Po upadku powstania listopadowego czaszkę przewieziono do Paryża, przechowywana była w Hotelu
Lambert. Obecnie znajduje się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie, dokąd została zabrana po 1874 roku. Jednak według antropologów
jest to najprawdopodobniej czaszka kobiety. Jeśliby nawet przyjąć, że należała do mężczyzny, to jego rysy twarzy różniłyby się znacznie
od tych z popiersia w Zwoleniu[25]. Przeprowadzone w 2010 roku analizy amtropologiczne i komputerowa rekonstrukcja twarzy
wykazały, że czaszka Kochanowskiego istotnie jest czaszką kobiety w wieku ok. 40 lat, co może oznaczać iż należała ona do żony poety.
W 1830 roku proboszcz parafii w Zwoleniu usunął wszystkie trumny rodziny Kochanowskiego z kaplicy przenosząc je do zbiorowej
mogiły rodzinnej położonej nieopodal budynku kościoła. W 1983 roku wróciły do kaplicy, a ściślej do marmurowego sarkofagu w
odrestaurowanej krypcie znajdującej się pod budynkiem. 21 czerwca 1984 roku zorganizowano symboliczny pogrzeb Kochanowskiego
Wszyscy badacze języka doby średniopolskiej zgodnie podkreślają, że język utworów Jana Kochanowskiego przewyższa pod względem
kunsztu i nowoczesności, a także świadomości używania określonych środków stylistycznych, język innych pisarzy XVI wieku. To, że jest
on nowocześniejszy niż na przykład język Mikołaja Reja (wcale przecież nie tak bardzo zachowawczego językowo), widać choćby po
tym, że wiele pieśni, fraszek czy trenów Kochanowskiego czyta się dziś bez większych trudności. Brak w nich bowiem dawnych form
gramatycznych (np. autor używa nowej wówczas końcówki -ach w miejscowniku liczby mnogiej rzeczowników męskich i nijakich),
powściągliwie stosowana jest liczba podwójna, niewiele też mamy archaizmów słownikowych.
Polska nazwa "renesans" jest tłumaczeniem włoskiego "rinascita" i francuskiego "renaissance", co znaczy odrodzenie. Terminem tym,
wprowadzonym przez wybitnego szesnastowiecznego włoskiego malarza, architekta i pisarza Georgio Vasariego, historycy określają
okres w dziejach kultury europejskiej trwający od XIV do końca XVI wieku (we Włoszech epoka ta trwała od końca XIII do początków XVI
wieku, a w krajach północnych, zachodnich i środkowoeuropejskich od XV do końca XVI wieku). W tym okresie wiele rzeczy się zmieniło,
odnowiło i odrodziło. Przede wszystkim odrodził się człowiek. Porzucono średniowieczny ideał ascezy, a zaczęto podkreślać godność
osoby ludzkiej i wartość jej ziemskiego życia.
Na XV i XVI wiek przypadają również wielkie odkrycia geograficzne. Człowiek zaczął odkrywać nowe światy. Ważną rolę odgrywał także
rozwój sztuki i nauki. Obok sztuk znanych od dawna pojawiały się nowe, jak np. sztuka drukarska. W 1455 roku Johann Gutenberg
wynalazł druk, co było przełomowym wydarzeniem i prawdziwą rewolucją w dziedzinie przekazu informacji. Od tej pory książki tanieją i
stają się przedmiotem handlu. Przyczynia się do także do szybszej wymiany myśli i idei. Ale renesans to przede wszystkim odrodzenie
się starożytności: antycznej kultury i sztuki, architektury, starożytnych kanonów piękna, literatury. W epoce tej zaczęto ją dogłębnie
studiować i rekonstruować. Epoka renesansu traktowała średniowiecze jako wieki ciemności, czas kryzysu i upadku, po których miał
nastąpić ponowny rozwój cywilizacji europejskiej. Twórcom renesansowym nie wystarczało sięganie do średniowiecznych autorytetów.
Głosili oni hasło powrotu do źródeł ("ad fontes"), do starożytnych korzeni. Warto tutaj zaznaczyć, że nie chodziło im o bierne
naśladowanie antycznych mistrzów, lecz jedynie o wzorowanie się na nich.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 1/1