Transplantacja serca - informacja dla Pacjenta. Zgoda na zabieg

TRANSPLANTACJA SERCA
Informacja dla pacjenta
Styczeń 2009r.
Miejsce na naklejkę z danymi
pacjenta
Szanowna Pani, Szanowny Panie,
Transplantacja serca jest zabiegiem wykonywanym u chorych z cięŜkim i nieodwracalnym uszkodzeniem
serca, u których wyczerpane zostały moŜliwości leczenia alternatywnego, tzn. nie ma moŜliwości wykonania
innego zabiegu kardiochirurgicznego, a leczenie farmakologiczne nie daje nadziei na powstrzymanie dalszego
postępu choroby. Kwalifikacja do zabiegu opiera się na badaniach oceniających w sposób obiektywny funkcję
serca. Transplantację serca proponuje się choremu, którego szanse na przeŜycie najbliŜszych 2 lat nie
przekraczają 50%. Osobie, u której choroba serca stanowi bezpośrednie zagroŜenie Ŝycia, względnie
przypuszcza się, Ŝe doprowadzi ona do śmierci w ciągu kilku dni lub tygodni, proponuje się kwalifikację do
transplantacji serca w tzw. trybie pilnym.
Transplantację serca proponuje się osobom, u których wykluczono istotne przeciwwskazania do wykonania
zabiegu, z których najwaŜniejszymi są istotne nadciśnienie płucne oraz czynna infekcja lub choroba
nowotworowa. Wykonano u nich równieŜ badania, które umoŜliwią właściwy dobór narządu pod względem
zgodności między dawcą a biorcą. Kandydatura biorcy zgłaszana jest do Centralnej Listy Biorców
prowadzonej przez Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji Poltransplant w Warszawie,
która koordynuje, nadzoruje i prowadzi rejestr wszystkich transplantacje komórek, tkanek i narządów
w Polsce.
Doświadczony zespół specjalistów wydelegowany z ośrodka dokonującego przeszczepienia, a pozostający
w ścisłym kontakcie z chirurgiem prowadzącym transplantację, dokonuje oceny serca potencjalnego dawcy,
nie tylko pod względem sprawności, ale równieŜ moŜliwości jego wszczepienia konkretnemu biorcy.
Serca pobierane jest dopiero wówczas, kiedy w ośrodku transplantacyjnym przygotowano do zabiegu
odpowiedniego biorcę, a całe przedsięwzięcie koordynowane jest w ten sposób, aby pobrane serce
jak najkrócej przebywało poza ciałem dawcy i biorcy. Pobranie serca z organizmu dawcy nie jest moŜliwe,
jeśli stwierdza się w nim objawy uogólnionego zakaŜenia lub choroby nowotworowej (poza izolowanymi
guzami mózgu). Pomimo skrupulatnej oceny nie moŜna jednak wykluczyć minimalnego ryzyka przeniesienia
od dawcy infekcji lub choroby nowotworowej, jeŜeli nie zostały one stwierdzone przed lub w czasie pobrania.
Zabieg ortotopowego przeszczepienia serca wykonuje się w znieczuleniu ogólnym po załoŜeniu rurki
dotchawiczej (tzw. intubacji) i otwarciu klatki piersiowej poprzez przecięcie pośrodkowe mostka,
z wykorzystaniem krąŜenia pozaustrojowego (maszyny zastępującej okresowo funkcję serca i płuc).
We wczesnym okresie pozabiegowym serce na ogół wymaga wsparcia lekami podnoszącymi ciśnienie krwi,
stosowanymi w stałych wlewach, a czasami równieŜ balonem do kontrpulsacji wewnątrzaortalnej – pompą
wprowadzaną przez tętnicę udową, wykonującą zsynchronizowane z pracą serca ruchy w aorcie. Określenie
„przeszczepienie ortotopowe” oznacza, Ŝe serce dawcy umieszczane jest dokładnie w tym samym miejscu,
w którym pracowało usunięte w wyniku zabiegu niewydolne serce biorcy. Przy najczęściej stosowanej
technice, zespalane są ze sobą odpowiednio lewe i prawe przedsionki serca oraz aorta i tętnica płucna dawcy
1
TRANSPLANTACJA SERCA
Informacja dla pacjenta
Miejsce na naklejkę z danymi
pacjenta
Styczeń 2009r.
i biorcy. Wraz z sercem przeszczepiane są równieŜ wszystkie zastawki sercowe (mitralna, aortalna, trójdzielna
i płucna) oraz układ naczyń wieńcowych.
Bezpośrednio po zabiegu pacjent przekazywany jest do oddziału pooperacyjnego, gdzie po odzyskaniu
świadomości i stwierdzeniu pełnej sprawności płuc usuwana jest rurka intubacyjna, a w ciągu kolejnych dni
zmniejszane są dawki leków wspierających funkcję układu krąŜenia. Utrzymywany jest tzw. drenaŜ
ze śródpiersia i ewentualnie jam opłucnowych, co oznacza Ŝe z wnętrza klatki piersiowej poprzez specjalny
układ rur usuwany jest płyn, który gromadząc się wokół serca i płuc mógłby utrudniać ich funkcję. We
wczesnym okresie pooperacyjnym utrzymywany jest równieŜ cewnik w pęcherzu moczowym. Na ogół
wymagane jest zastosowanie licznych wkłuć naczyniowych, zarówno Ŝylnych jak i tętniczych.
JuŜ w tym okresie rozpoczyna się leczenie immunosupresyjne, osłabiające naturalną odporność organizmu
biorcy przeszczepu. Celem tego leczenie jest zapobieŜenie procesowi zniszczenia przeszczepionego narządu
przez komórki odpornościowe wytwarzane przez organizm biorcy na drodze tzw. odrzucania. Jest ono
stosowano do końca Ŝycia pacjenta, przy czym liczba leków i ich dawki stosowane we wczesnym okresie
są znacznie wyŜsze niŜ w dalszych latach po transplantacji. Leczenie immunosupresyjne jest niezbędnym
warunkiem utrzymania długotrwałej sprawności przeszczepionego serca. Leki stosowane być muszą
w określonych porach dnia, według ściśle określonych zaleceń, a ich dawkowanie jest często zmieniane
w oparciu o pomiary ich stęŜeń we krwi, jak i sytuację kliniczną pacjenta. Osłabienie odporności organizmu
niesie ze sobą ryzyko większej zapadalności na infekcje i choroby nowotworowe, które jednak wykrywane
są na ogół we wczesnym stadium w wyniku częstych kontroli w ośrodku transplantacyjnym.
Leki
immunosupresyjne
przejawiają
teŜ
swoją
własną
toksyczność,
niezwiązaną
z
działaniem
immunosupresyjnym – szczególne ryzyko dotyczy moŜliwości rozwoju niewydolności nerek. Zapobieganie
powikłaniom wymaga ścisłej współpracy z ośrodkiem transplantacyjnym i skrupulatnego przestrzegania
wydawanych tam zaleceń. Nawet zastosowanie prawidłowej terapii immunosupresyjnej nie daje całkowitej
pewności co do zahamowania wszelkich reakcji organizmu o typie odrzucania i z tego powodu pacjent
pozostaje pod kontrolą ośrodka transplantacyjnego do końca Ŝycia. Zjawisko odrzucania jest najbardziej
prawdopodobne we wczesnym okresie po transplantacji serca. Wtedy teŜ wykonywana jest największa liczba
badań, zmierzających do jego ewentualnego wczesnego wykrycia. NajwaŜniejszym badaniem jest biopsja
mięśnia sercowego – poprzez Ŝyłę szyjną wewnętrzną lub Ŝyłę udową wprowadzany jest przyrząd pobierający
milimetrowe fragmenty mięśnia sercowego z przegrody międzykomorowej, które następnie badane są pod
mikroskopem. W pierwszym miesiącu po zabiegu wykonywane są 4 badania w odstępach tygodniowych,
kolejne 2 w odstępach dwutygodniowych, a następne na koniec 3 miesiąca po transplantacji. Badania te
wykonywane są planowo z mniejszą częstością do końca 3-go roku po transplantacji.
W okresie powyŜej roku od transplantacji serca szczególnym problemem jest choroba tętnic wieńcowych
przeszczepionego serca, która w róŜnym stopniu dotyka około 50% chorych w okresie 5 lat po transplantacji.
2
TRANSPLANTACJA SERCA
Informacja dla pacjenta
Styczeń 2009r.
Miejsce na naklejkę z danymi
pacjenta
W celu jej wykrycia i ewentualnego leczenia u kaŜdego pacjenta, nie rzadziej niŜ raz na 2 lata, wykonywane są
planowe badania koronarograficzne.
Pomimo postępu w dziedzinie transplantologii serca, ryzyko wczesnego niepowodzenia zabiegu jest wyŜsze
niŜ w przypadku innych zabiegów kardiochirurgicznych, jak pomostowanie aortalno-wieńcowe czy
wszczepienie protezy zastawki serca, i wynosi około 10%. Wzrasta ono jeszcze bardziej w przypadku chorych
z bezpośrednim zagroŜeniem Ŝycia, kwalifikowanych do zabiegu w trybie pilnym, gdzie ryzyko to moŜe
sięgać 30%. Mamy jednak wówczas do czynienia z sytuacją, kiedy transplantacja jest jedyną szansą na
uratowanie Ŝycia pacjenta. Odległe wyniki transplantacji serca są, natomiast, zbliŜone do wyników innych
zabiegów kardiochirurgicznych – połowa pacjentów Ŝyje ponad 10 lat po transplantacji.
Do chwili obecnej wykonano u nas około 700 transplantacji serca, a najdłuŜsze przeŜycia sięgają w chwili
obecnej 20 lat po zabiegu.
OŚWIADCZENIE PACJENTA
Niniejszym oświadczam, Ŝe w rozmowie z dr.........................................................................
zostałem(am) poinformowany(a) o wynikach przeprowadzonych u mnie badań, stanie mojego zdrowia
i o konieczności przeprowadzenia zabiegu operacyjnego. Rozumiem potrzebę leczenia operacyjnego
mojego schorzenia i konieczność wyraŜenia przeze mnie zgody na zabieg operacyjny.
Otrzymałem(am) wystarczającą ilość informacji na temat sposobu przeprowadzenia zabiegu.
Rozumiem korzyści płynące z jego przeprowadzenia jak równieŜ ewentualne następstwa jego
zaniechania. Po zapoznaniu się ze skalą ryzyka EUROSCORE przyjmuję do wiadomości ryzyko
wystąpienia zdarzeń niepoŜądanych związane z moją chorobą podstawową jak równieŜ ze
schorzeniami towarzyszącymi. Otrzymałem(am) odpowiedzi na wszystkie zadane pytania. Rozumiem,
Ŝe odmowa poddania się operacji nie oznacza zakończenia leczenia. WyraŜam pełną i świadomą
zgodę na proponowane mi leczenie operacyjne. Zgadzam się na rozszerzenie zakresu operacji w
przypadku wystąpienia zagraŜających Ŝyciu powikłań.
Oryginał tego formularza wyraŜenia pełnej i świadomej zgody na zabieg zostanie włączony do
dokumentacji medycznej.
...........................................................................
(podpis chorego lub jego opiekuna prawnego)
Zabrze, dnia .....................................
...................................
(podpis lekarza)
(numer historii choroby..................................)
3