Od pary do elektryczności – lekcja powtórzeniowa

H6ny s. 86
Od pary do elektryczności
– lekcja powtórzeniowa
Powtórzenie działu Stulecie wielkich przemian
Cele lekcji
Wymagania ogólne
I. Chronologia historyczna.
Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej.
II. Analiza i interpretacja historyczna.
Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, mapy, ilustracji;
pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje; stawia pytania
dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych.
III. Tworzenie narracji historycznej.
Uczeń tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami; przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić.
V. Współdziałanie w sprawach publicznych.
Uczeń współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich.
Wymagania szczegółowe
Po zakończonych zajęciach uczeń:
• zna: daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Stulecie wielkich przemian;
czas trwania rewolucji przemysłowej; najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej
i II połowy XIX w.; główne postulaty robotników walczących podczas strajków o poprawę
własnego bytu,
• rozumie: pojęcia związane z tematyką działu Stulecie wielkich przemian; związki przyczynowo-skutkowe między rozwojem przemysłu a zmianami gospodarczymi i społecznymi
w XIX w.,
• potrafi: przedstawić przebieg rewolucji przemysłowej; wymienić najważniejsze skutki
gospodarcze i społeczne rewolucji przemysłowej; opisać wygląd miast przemysłowych
w XIX w. i warunki życia ich mieszkańców; opisać pracę robotników w XIX-wiecznych
fabrykach; scharakteryzować postęp, jaki dokonał się w medycynie w XIX w.; omówić
przebieg pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.
Środki dydaktyczne
• podręcznik (s. 49–69),
• zeszyt ćwiczeń (s. 36–37),
• materiały do zabawy Świat się zmienia,
• zestawy kart z wypowiedziami rzemieślnika, przemysłowca i robotnika,
• duży arkusz analizy SWOT.
86
H6ny s. 87
Metody i techniki nauczania
chodzące kategorie, ranking diamentowy, opis, praca pod kierunkiem, analiza SWOT,
praca z ilustracją.
Formy zajęć
praca zbiorowa, praca w grupach, praca indywidualna.
Czas zajęć
1 godzina lekcyjna.
Struktura i opis lekcji
I. Wprowadzenie
Podajemy temat i cele lekcji.
Prosimy uczniów o przypomnienie definicji rewolucji przemysłowej i podanie ram
chronologicznych tego procesu. Informujemy, że pierwsze zadanie będzie polegało na
usystematyzowaniu wiedzy dotyczącej przebiegu oraz skutków rewolucji przemysłowej.
II. Rozwinięcie
Proponujemy uczniom zabawę Świat się zmienia z wykorzystaniem techniki chodzących kategorii (materiał nr 1). Po jej zakończeniu prosimy, aby zespoły, które utworzyły się w trakcie zabawy, nadal pracowały w tym samym składzie. Wyjaśniamy, że
każda grupa ma przygotować ranking dziewięciu najważniejszych wynalazków, które
odmieniły życie ludzi w XIX i XX w. W tym celu uczniowie mogą wykorzystać plakaty wykonane w ramach pracy domowej, umieszczając je w odpowiednich miejscach
rankingu diamentowego. Po wykonaniu zadania przedstawiciele zespołów prezentują
wyniki swojej pracy, podając krótkie uzasadnienie dokonanego wyboru.
Kolejną część lekcji poświęcamy na przypomnienie gospodarczych i cywilizacyjnych
skutków rewolucji przemysłowej. Korzystając z metody opisu, przedstawiamy proces,
który doprowadził do powstania wielkiego przemysłu i rozwoju transportu. Opisujemy także zmiany sposobu życia zwykłych ludzi, jakie nastąpiły w wyniku rewolucji.
Zwracamy też uwagę na społeczne skutki rewolucji przemysłowej, a mianowicie na
pogarszającą się sytuację rzemieślników oraz pojawienie się nowych warstw w społeczeństwie – przemysłowców oraz robotników.
Informujemy, że sytuacji tych trzech grup społecznych uczniowie przyjrzą się bliżej
samodzielnie. W tym celu każdej z grup rozdajemy instrukcje oraz zestawy kart z wypowiedziami (materiał nr 2). Po upływie ustalonego czasu przedstawiciele poszczególnych grup odczytują po kolei wypowiedzi ze wszystkich karteczek przydzielonych
danej grupie i określają, kto był ich autorem.
III. Podsumowanie
Wieszamy na tablicy duży arkusz analizy SWOT (materiał nr 3) i zachęcamy uczniów
do wypowiadania się na temat mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń wynikających z przemian, do jakich doszło między połową XVIII w. a początkiem XX w.
Polecamy uczniom wykonać ćwiczenie 3 (zeszyt ćwiczeń, s. 37).
87
H6ny s. 88
Metody kontroli
Ćwiczenie 2 (zeszyt ćwiczeń, s. 36–37).
Praca domowa
Rozwiąż w Histlandii zadania do działu Rewolucja przemysłowa.
Materiały dla nauczyciela
Materiał nr 1
Zabawa Świat się zmienia.
• Przebieg zabawy.
Rozdajemy kartki z informacjami związanymi z działem Stulecie wielkich przemian. Wybrane osoby otrzymują kolorowe kartki z głównymi hasłami, a pozostali – białe kartki
z informacjami cząstkowymi odnoszącymi się do haseł głównych. Zadanie polega na
ustawieniu się przy osobie z właściwym hasłem głównym i wyjaśnieniu, w jaki sposób
informacja na białej kartce wiąże się z tym hasłem.
• Hasła główne.
Rewolucja przemysłowa, przemysłowe miasto, życie codzienne w XIX wieku.
• Informacje cząstkowe.
Maszyna parowa, kolej żelazna, lokomotywa, statek parowy, samochód, silnik spalinowy, silnik elektryczny, telegraf, James Watt, George Stephenson, Karl Benz, fabryka,
robotnicy, przemysłowcy, strajki, epidemie, obowiązek szkolny, fotografia, film, kino,
rower, igrzyska olimpijskie, bieg maratoński, bracia Lumière, Pierre de Coubertin.
Materiał nr 2
• Instrukcja.
Na kartach znajdują się zdania wypowiedziane przez przedstawicieli trzech grup społecznych z XIX w. – przemysłowca, rzemieślnika i robotnika. Każde zdanie przyporządkujcie odpowiedniej postaci. W przypadku wątpliwości poszukajcie informacji w podręczniku (rozdział W przemysłowym mieście, s. 59–61).
• Zestaw kart z wypowiedziami.
Pracuję po kilkanaście
godzin dziennie.
Do mnie należą fabryki i cały
produkowany w nich towar.
Powstanie fabryk
doprowadziło mnie do ruiny.
W tym roku zabieram rodzinę
na wycieczkę do Austrii.
Dziś na obiad będą u mnie
ziemniaki z tłuszczem.
Fabryki przynoszą
mi ogromne zyski.
H6ny s. 89
Nie jestem w stanie sprostać
konkurencji cenowej towarów
produkowanych masowo.
Zatrudniam setki
pracowników.
Wywodzę się z chłopstwa.
Mieszkam z rodziną
w jednej izbie.
Nie potrafię wytworzyć
tylu towarów co fabryka.
Moje zarobki ledwo
starczają na życie.
Pracownika, który
uległ wypadkowi,
natychmiast zwalniam.
Mieszkam z rodziną
w pięknym pałacu.
Nie interesuje mnie dobro
moich pracowników –
liczy się tylko zysk.
Biorę udział w strajkach,
by wywalczyć lepsze
warunki pracy.
Chętnie korzystam
z pomocy władz przy
tłumieniu strajków.
Na obiad zjem dziś
przepiórki w sosie
koperkowym.
Materiał nr 3
Propozycja uzupełnienia arkusza analizy SWOT.
PRZEMIANY MIĘDZY POŁOWĄ XVIII W. A POCZĄTKIEM XX W.
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
• powstanie nowych form produkcji
• nowe miejsca pracy
• powstanie nowych środków transportu
• rozwój miast
• rozwój medycyny
•
•
•
•
SZANSE
ZAGROŻENIA
• pojawienie się większej ilości towarów na rynku
• spadek cen towarów produkowanych w fabrykach
• możliwość szybkiego przemieszczania ludzi oraz towarów z miejsca na
miejsce
• pojawienie się nowych metod leczenia chorób
• zmniejszenie śmiertelności wśród
chorych
zanieczyszczenie środowiska
złe warunki higieniczne w miastach
epidemie
wyzysk robotników przez przemysłowców
• strajki robotnicze
• zniszczenie środowiska naturalnego
(np. w wyniku wyrębu lasów)
• groźba utraty życia lub zdrowia
przez robotników
• bieda dużej części społeczeństwa
• groźba rewolucji
89